Ísafold - 16.05.1900, Síða 2

114
aem er yfirnáttúrlegs eðlis. Vér för-
um og að geta gert oss grein fyrir því,
hve lítill árangurinn hlýtur að verða
af starfi þeirra manna, sem vilja end-
urnýa kristindóminn, en sleppa Krists-
trúnni. Trúarbrögð, er hafna öllu því,
sem er skynseminni æðra, geta ekki
int af hendi hlutverk trúarbragðanna,
reynast ekki vera nein trúarbrögð.
Trúarbrögðin eru bersýnilega aðal-
atriðið f félag8framförunum. |>au bæta
því við, er skynsemina vantar. f>ví
fer svo fjarri, að nokkur hætta sé á,
að þau lfði undir lok, að þau eiga
auðsjáanlega fyrir sér að aukast og
þroskast eftir því sem mannfélagið
þroskast meira.
Meðlerð
útflutnings-hrossa.
Bjöm Bjarnarson nokkur f Gröf,
er kvað vera hrossa-geymir kaupfé-
laga-höfðingjans mikla, ritar í Fjall-
konuna 14. marz þ. á. grein ummeð-
ferð á markaðshrossum.
Veslings-B.! Hann tók til sín að-
finningar þær um meðferð útflutnings-
hrossa, sem eg reit fyrir nokkuru í
þetta blað. Og svo langar hann auð-
sjáanlega til að bera hönd fyrir höf-
uð sér, og heldur að það sé nóg til að
þvo sig hreinan, að æpa: eg gerðiþað
ekki, æ, æ, eg gerði það ekki! Svo
æpa oft miður vel uppaldir unglingar,
sem verið er að hirta, en vita sig þó
seka.
Aumingja-hrossahirðirinn mikla
mannsins! Hann byrjar þessa neyð-
arlegu vörn sina á þeirri kenningu, að
orðtækið: »sjaldan lýgur almannaróm-
ur« sé alveg vitlaust; orðtakið ætti að
vera svona: »oft lýgur almannarómur«;
þá væri það langt um réttara. Ja,
hver mundi lá honum, þótt hann telji
sér ábata, ef almannarómurinn lygi
oft? Nei, það skiljum við allir, sem
kunnugir erum; en hitt er furða, hve
hreinskilinn maðurinn er, að kannast
svona við það. Annars datt mér ekki
Björn Bjarnarson í Gröf í hug, er eg
var að víta meðferðina á þeim hross-
um, sem út er skipað. Eg mundi
víst ekki eftir því, að hann var kom-
inn í þá tign, að vera hrossa-geymslu-
þjónn Vídalíns.
því næst kemur hann með miklar
staðhæfingar um það, að »dýravinur-
inn«, sem hann er að svara, hafi ekk-
ert vit áþví, sera hann ritar um,— hafi
ekkert vit á því, hvað megi telja illa
meðferð á skepnum. f>ví næst full-
yrðir hann, að hann hafi geymt út-
flutnings-hrossin vel, grætt þau, sem
meidd voru, og gefið þeim öllum nóg
vatn o. s. frv. Með öðrum orðum,
hann æpir bara: eg gerði það ekki, æ,
æ, eg hefi aldrei farið illa með út-
flutnings-hross! Og »eg þykist geta
boiið sannleikanum vitni á við hvern
annan«, segir B., þegar hann er að
bera vitni í sjálfs sín sök. Er þá á-
stæða til að rengja þennan sannleiks-
vott? Eða hvað!?
Eg hefi sagt, að markaðshross komi
oft svo sárfætt til sjávar, að þau ætli
að hníga niður af sársauka, þegar þau
stíga á grjót. þessu neitar sannleiks-
postulínn í Gröf, auðvitað! Segir, að
það hafi verið gert að skilyrði fyrir
hrossakaupum í fjarlægari héruðum,
að hrossin væru járnuð. Segir þó, að
.*hrÆ á því borið að mun« (að hross
væru sárfætt), þá hafi þau hrossverið
tekin frá og látin ganga á mýrlendi.
Hve lengi? Auðvitað þá fáu daga, í
hæsta lagi, sem þau bíða skips. Eg
ætla nú að leyfa mér að hafa þá skoð-
un, að það hross, sem Grafarbóndinn
telur sárfætt að mun, sé í raun og
veru svo sárfætt, að það geti ekki
f
gengið á grjóti, nema með harmkvæl-
um. f>egar það hefir gengið nokkura
daga á mýrlendi, er það rekið niður í
Reykjavík til útflutnings. Ætlast
þessi hrossahirðir Vídalíns til, að menn
trúi því, að skepnan geti þá þrauta-
laust gengið á grjóti? Geri hann til-
raun á sjálfum sér: gangi fyrst ber-
fættur þangað til hann er orðinn vel
sárfættur, standi svo nokkura stund í
vatni, og arki síðan á stað upp í
Borgarfjörð, ef hann skyldi eigaþang-
að erindi,— t. d. með prentaðar áskor-
anir til sjálfs sín um að gefa kost á
sér til þingmensku, — eða bara niður á
sandinn og mölinaí Beykjavík. Mundi
honum ekki fara llkt og veraldarvönu
hestunum, sem hann er að tala um?
Eg ímynda mér, að hann yrði feginn
að leggjast niður.
En hvað það er einkennilegt, þetta
orð, sem bú-maðurinn brúkar: tverald-
arvanir« hestar!Orðið þýðir líkl. i munni
slíkra manna sem hans: hestar, sem
vanir eru alls konar meðferð. Hann
einkennir orðið sjálfur, til þess að eng-
inn geti efast um, hvað hann á við
með því.
Eg hefi sagt, að bestunum sé
hrundið niður í báta með íhvolfum
botni. »Ekkert orð satt«, segir B. vor
B. Og svo bætir hann við: »borð-
stokkur bátsins liggur í jafnhæð við
bryggjubrúnina; tveir menn . . . ýta
á hann (a: hestinn) um leið og þriðji
maðurinn dregur hann að sér með
beizlinu. |>etta gengur liðugt og
stimpingalaust«. Með öðrum orðum:
tveir menn hrinda hestinum niður í
bátinn; það játar maðurinn. En hann
segir líka, að þetta gangi liðugt og
stimpingalaust. f>að segir hann ósatt.
Oft er þetta mjög örðugt, og gengur
mjög illa. Sjálfur hefi eg horft á, að
fætur hestanna hafa lent milli bryggj-
unnar og bátsins, og þrásinnis hefir
farið mjög illa um hesta við þetta tos
og hrindingar. f>að er alls ekki þeim
mönnum að kenna, sem að þessu
vinna. f>eir gera það svo vel, sem
þeir geta. f>eir, sem eiga sök á þessu,
eru eigendur hrossanna, útflytjendurn-
ir. En veslings-B. finnur sér nú af
eðlilegum ástæðum skylt að afsaka
þann trassaskap, að hafa ekki sæmi-
legan útbúnað til að flytja hrossin til
skips. f>að stafar og ef til vill af fá-
vísi hans, að hann veit ekki, að þessu
er lafhægt að haga öðru vísi.
Eg vil ekki deila um það við bú-
fræðing þennan og bústólpa, hver
skepnan þoli mestar kvalir, eða stand-
ist kvalirnar lengst, t. d. fóðurskort
og vatnsleysi: hross, sauðfé eða naut-
peningur; hann hefir sjálfsagt þar svo
miklu meiri reynslu við að styðjast
en eg, að eg þori ekkert að andmaela
honum. En hann játar sjálfur, að
hann hafi aldrei orðið hrossunum
samferða lengra en út á höfnina í
Reykjavíb, og veit þvi ekkert um það,
hvernig fer um þau milli landa. Hann
ætti því ekki að bregða mér um það,
að eg viti ekkert um ævi þeirra þar.
Eg hefi að vísu aldrei orðið samferða
hrossum á Vídalíns-skipum milli landa;
en eg hefi séð hesta koma frá skips-
fjöl í Skotlandi, og hefi því meiri
rétt til að dæma um meðferðina held-
ur en B. minn B. ætlar. f>að þarf
mikið að ganga að skepnu til að
verða svo útlítandi, eins og þær skepn-
ur voru.
Vörn bÚ8nillingsins er þá lokið,
og ekkert orð af viti í henniað finna.
Hann hefir ekki áunnið annað með
grein sinni í »Fjallkonunni« en það,
að hér eftir hafa menn ástæðu til að
kenna honum um ýmsar misfellur á
meðferð markaðshrossa, sem út eru
flutt, en áður var engin ástæða til
þess fyrir ókunnuga.
Við tölumst, ef til vill, oftar við
um meðferð á skepnum, og skal eg
einhvern tíma segja honum til nafns
míns. Eg dyl það ekki af því, að eg
fyrirverði mig að taka málstað skepn-
anna, og heldur ekki af því, að eg
hafi farið með neitt rangt. Allír, sem
til þ*kkja, vita, að aðfinningar mín-
ar hafa við full rök að styðjast. í
þetta sinn ætla eg þó að skrifa mig
eins og seinast:
Dýravinur.
Eftirmæli.
Hinn 24. f. m. (apríl) lézt í I'latey k Breiða-
firði f. kaupmaður Eyólfur E. Jóhanns-
son. Hann var sonur Jóhanns JEyólfssonar,
drbm. Einarssonar í Svefneyum, og Sal-
bjargar Þorgeirsdóttur, er ættuð er úr Eya-
hreppi i Hnappadalssýslu. Eoreldrarnir
báðir enn á liti.
E. heitinn var fæddur 23. apríl 1852,
og hafði þvi átta um fertugt og einum
degi betur, er hann lézt. Hann nam skóla-
lærdóm hjá Sveini prófasti Níelssyni á
Staðastað og var nokkur ár í lærðaskólan-
um. Ekki lauk hann þó námi þar, enda
hneigðist hann fremur að öðru. Var hann
um tíma með foreldrum sínum í Flatey, en
gekk þá að eiga Sigurborgu Olafsdóttur
borgara Guðmundssonar (f 28. febr. 1891)
og Guðrúnar Oddsdóttur Hjaltalins læknis.
Tók hann nokkuru síðar við búi, en fekst
jafnframt við verzlun með tengdaföður
sinum og verzlaði síðar sjálfur. E. heit-
inn var atgervismaður, ötull og fylginri
sér, sem fleiri þeir frændur, og fór verzl-
un hans vel úr hendi og jókst ár frá ári.
En stórhuga var hann, sem'hann átti kyn
til, og mun hafa færst meira i fang en
honum var fært, félitlum, enda mun hann
hafa haft huga á að líta jafnframt á hag
viðskiftamanna sinna hérlendra. En er frá
leið hafði hann ekki bolmagn t.il að halda
áfram verzlun sinni gegn auðugri keppi-
nautum og mun honum hafa fallið það
þyngra en hann lét á bera. Jafnframt
verzlun sinni stundaði hann og búskap og
bjó mesta rausnarbúi, enda var kona hans,
er lifir hann, honum samhent mjög, og var
heimili þeirra hið myndarlegasta að risnu
við gesti.
Sýslunefndarmaður þeirra Eyhreppinga
varð E. heitinn eftir Hafliða heit. föður-
bróður sinn látinn, og siðustu árin amts-
ráðsmaður fyrir Austur-Barðastrandarsýslu.
E. heitinn var raungóður og tryggur
vinum sínum, og félagsmaður góður, þótt
ekki nyti hann sin að fullu; og varla mun
það of hermt, að Eyhreppingar hafi að öllu
samtöldu mist þar einn af sínum betri
mönnum.
Börn þeirra E. heitins eru þau Olafur
stúdent og verzlunarmaður á Akureyri, og
Jónína, stúlka á fermingaraldri, sem heima
er með móður sinni.
Við Ísaíjarðardjúp, 3. mai.
Veturinn var yfirleitt góður. Fanndýpt
nokkur um miðbik vetrarins, en frost mjög
væg, að eins einn dag 12 stig (R). Hey
höfðu vist hér vestra allir nóg. Enda
koma þau nú í góðar þarfir; því nú er bú-
ið að vera stórhret í viku, og er nú hvað
óðast, svo að allar skepnur eru á gjöf.
Skepnuhötd eru góð.
Heilbrigði fólks hér vestra hefir ekki
verið góð, einkum á Isafirði og i Bolung-
arvik. Nokkurir hafa látist, þótt ekki megi
það mikið heita, þegar litið er til fólks-
fjöldans. Sjúkdómurinn er að sögn tauga-
veiki, lungnabólga og enda fleira.
Aflabrögð góð við miðdjúpið nú fyrir
og eftir páskana, hjá þeim, sem höfðu kú-
fisk til beitu. Lítill afli í Bolungarvík.
Síldaráta Var mikil í djúpinu, enda kom
síld upp úr fiskinum, meðalstærð, er menn
kalla hér. En ekki var hún gengin upp
að löndunum.
Hákarlaskútur þær, sem inn voru komn-
ar, höfðu aflað vel, enda er nú verið að
fjölga þeim.
Litið er talað hér um »pólitík«, enda
mun margan mega finna hér, sem litla hug-
mynd eða skilning hefir á því orði; held-
ur ef til vill að það sé einhver stáss-tik
suður í Reykjavik eða Kaupmannahöfn!!
Aftur á móti munu margir þeirra, sem
eitthvað hugsa um landsmál, vera á bandi
ísafoldar og Þjóðviljans. Yilja reyna ráð-
gjafatilboðið, og sjá, hvernig sú samvinna
tekst, vitanlega að öllum sjálfstjórnarkröf-
um íslendinga óskertum.
Flestir hugsandi menn munu vera farnir
að krossa sig, þegar þeir sjá framan í
Þjóðólf, já, meira að segja hans eigin
menn; svo þykir nú ritháttur hans ósæm-
andi, öðrum en ótindum strákum. Það er
einstakt þrek, sem ritstjóranum er gefið,
að geta verið þektur fyrir að bjóða lönd-
um sínum annað eins. Þvi ekki er nóg
með það, að slíkur ritháttur setur á ritstj..
þann mínkunarblett, sem seint verður af
þveginn, heldur hafa slik blöð siðspillandi
áhrif á hinn fáfróðari hluta þjóðarinnar.
ísafold er hér viðlesin og vel þokkuð; því
öllnm þykir betri frágangur hjá henni á
þvi, er hún ritar um mótstöðumenn sina.
Svo stendur hún ekki þver-öfug ámóti öllu
þvi, er til framfara horfir, eins og Þjóð-
ólfur. Eg hefi heyrt suma Þjóðólfs-vini
segja, að hann sé búinn að fara þannigað
ráði sinu í stjórnarskrármálinu, að þeir
fari að gefa valtýskunni atkvæði sitt. Það
er og sagt, að sumum Þjóðólfs-þingmönnunum
hafi þótt lítill heiður í uppljóstun hans á
þvi, að þessi »valdalausi« vefði þeim um
fingur sér; þvi allir vissu, að öðrum þing-
mÖDnum en Þjóðólfs-vinum vefði ekki »sá
valdalausi« um fingur sér.
Landfarsóttirnar.
Ekki gerir skarlatssóttin frekar
vart við sig hór enn.
Inflúenzasóttin var komin vestur á.
Dýrafjörð, er »Skálholt« fór þar um
hingað í leið. Einn farþegi hingað
að minsta kosti hafði hana; en ekki
er hún farin að ganga hér enn samt;
aftur er sagt að fólk séfarið að liggja
í henni í Hafnarfirði; þar kom og.
Skálholt við.
Af því að allskæð lungnabólga hefir
verið að stinga sér niður í Stykkis-
hólmi í vor, gerði héraðslæknirinn þar
tilraun til að stemma í bráð stigu.
fyrir inflúenza-landíarsóttinni þangað
með »Skálholti« með því að banna far-
þegum að vera að fara þar í land að
óþörfu, og fólki úr landi bannað ó-
þarfa-ráp fram í skipið, en ráðstafan-
ir gerðar til að sótthreinsa þá far-
þega, er þar áttu að fara á land.
Sklpstrand.
Ein fiskiskúta frá Isafirði, eign Á.
Ásgeirssons-verzlunar, strandaði við
Keflavík undir Látrabjargi í stórviðr-
is-hretinu í öudverðum þessum mán-
uði; hafði mist áður öll akkerin 3 og
dælan biluð, svo skipið hálf-fyltist af
sjó; varð að eins mannbjörg.
Hér hafa öll fiskiskip komið til
skila eftir garðinn, nema eitt: Fálkinn,
eign G. Zoega, sem menn eru hálf-
hræddir um.
JÞingmensfeu-flugufregn.
Fleygt var því í vetur og hefir kom-
ist í blað, að landritari Jón Magnús-
son hugsaði til þingmensku í Vest-
mannaeyum og að hrinda dr. Valtý
Guðmundssyni frá kosningu þar. En
það er alveg tilhæfulaust. þannig
undir komið, að óviðkomandi maður
— einn konungkjörinn þingmaður þót
— skrifar í vetur kunningja sínum í
eyunum og spyr hann, hverjar kosn-
ingarhorfur mundu fyrir landritarann
þar; vissi hann mjög vel þokkaðan
þar frá því hann var þar sýslumaður.
Virðist náungi þessi hafa tekið þetta
upp hjá sjálfum sér; eða að mÍDsta
kosti gerði hann það að landritanum
alveg fornspurðum; hann (landr.) tók
þvert fyrir, er hann fekk vitneskju
um það »makk«. Og eftir því sem vér
höfum nýfrétt frá Vestmanneyum, eru
kjóséndur þar yfirleitt alráðnir að
halda trygð við fvrri þingmann sinn, dr»
Valtý.
Mannalát.
Frú Margrét Daníelsdéttir, prófasts
Halldórssonar, á Hólmum í Reyðarfirði,
kona síra Jóhanns prófasts L. Svein-
bjarnarsonar, andaðist 4. þ. m. þar
að heimili sínu, eftir langa vanheilsu.
Vestra lézt nýlega merkisbóndinn