Ísafold - 02.07.1902, Side 1

Kemur út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1 */» doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram.)
ISAFOLD.
Uppsögn (sKrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXIX. árg.
Reykjavík miðvikudaginn 2. júlí 1902.
41. blað.
I. 0. 0 F. 847119. II.
Forngripasafn opið md., mvd. og ld.
11—12.
Landsbókasafn opið iivern virkan dag
■k). 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til útlána.
Ókeypis augnlækning á spitalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
kl. 11—1.
Ókeypis tannlækning i húsi Jóns Sveins-
«onar hjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl, 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Stjórnbötarfriunvarp
ráðgjaf ans.
|>að er nú hingað komið, hið fyrir-
heitna stjórnbótarfrumvarp íslands-
ráðgjafans, eins og það á að leggjast
fyrir þingið, samkvæmt því, sem ráð-
gert var í konungsboðskapnum í vet-
ur og í fullri samhljóðan við það, sem
þar er heitið.
pá er ekki leagur neitt um að vill-
ast, hvernig það verður orðað. Ekki
hægt að koma við neinum ágizkunum
um, að það ætti að verða nokkurs
konar samsteypa úr valtýskunni og
tíumannafrumvarpinu sæla, til þess að
gera báðum flokkum til hæfis.
par er ekki nokkur blóðdropi úr
tímenningafóstrinu. Ekki nokkurt eitt
orð eða atkvæði, er það hafði í sér
öðru vísi eða umfram það, er valtýska
frumvarpið hafði, það er þingið sam-
þykti í fyrra.
Eeynt hafði verið að koma inn þeirri
hugmynd hjá íhugunar- og athuga-
minsta hluta þjóðarinnar, að ráðgjafa-
búsetan í stjórnarfrumvarpinu mundi
verða tekin eftir tímenningafrumvarp-
inu, þótt annað í því yrði samhljóða
þingfrumvarpinu.
En enginn blutur er sönnu fjær en
það.
f>að hljóta allir að ganga n ú úr
skugga um, er þeir sjá frumvarp ráð-
herrans.
|>að er engin falsbúseta, sem hann
býður, engin grímuklædd Hafnarstjórn,
eins og sú er tímenningafrumvarpið
var að burðast með.
f>að er enginn tvískinnungur, »alveg
óhæfur«, eins og ráðgjafinn komst að
orði í vetur.
f>ar er ekki verið með íslenzkan
undirtylluráðgjafa f Eeykjavík og
danskan yfirráðgjafa í Khöfn.
Nei. Fyrirkomulagið er svo gagn-
ólíkt sem verða má óskapnaðinum
þeim.
Hér er ráðgjafinn e i n n, og ber
6 i n n alla ábyrgðina og er e i n n milli
liður milli konungs og alþingis.
Gagnólíkara er varla hægt aðhugsa
sér.
Og nú er svo hamingjunni fyrir að
þakka, að engar minstu líkur eru til
annars en að tvískinnungs-liðið það f
fyrra fylgi stjóruarfrumvarpinu ein-
dregið. f>að hefir svo margt af því
heitið því afdráttarlaust.
Um hina þarf ekki að spyrja,
Framfaraflokksmenn, með því að stjórn-
arfrumvarpíð er þeirra verk, ýmist
beinlínis, eða óbeinlínis—fyrir samvinnu
ráðgjafans að því markmiði, er þeir
höfðu stefnt að.
f>etta er því mikil gleðifrétt öllum
sönnum stjórnbótarvinum.
Englakonungnr veikur.
Krýningunni frestað.
Tveim dögum áður en krýningin átti
fram að fara í Lundúnum, varð að
•
gera holdskurð á Játvarði konungi,
vegna bráðhættulegrar meinsemdar í
innýflunum,ígerðar í botnlanga-totunni,
er hann hafði gengið með um tíma,
en harkað af sér og ætlað sér að
þrauka með fram yfir krýninguna, en
orðið loks alveg ófær.
f>að var Jónsmessudag á hádegi,
sem holdskurðurinn var gerður, rist á
nárann 4 þumlunga Iangur skurður og
farið þar inn í innýflin, og tókst að
tæma graftarígerðina og binda svo um,
sem við átti. Konungur var svæfður
á meðan og tókst vel. Hann spurði
eftir Georg konungsefni, syni sínum,
er hann raknaði við. Hann sofnaði
síðan vært og var sæmilega hress um
kveldið. Síðasta frétt, frá því um
miðja nótt aðfaranótt fyrra miðviku-
dags, lætur allvel af houum. En lífs-
hættu var talið að hann mundi verða
í 2 sólarhringa í minsta lagi, og má
þá eins búast við láti hans, er næst
fréttíst, eins og hinu, að hann lifi.
Krýningunni frestað um ótiltekinn
tíma, um 3 mánuði að minsta kosti,
að mælt er, hversu vel sem konungi
heilsast.
f>etta voru svipleg hátíðarspjöll og
stórbagaleg allri þeirri nær ótölulegri
mannmergð, er gert hafði sér ferð til
Lundúna víðs vegar að um heiminn
eða var á Ieið þangað til krýningar-
innar, þar á meðal fjöldi tiginna stór-
höfðingja, — að ótöldu geysilegu fjártjóni
fyrir þá, er stórmikinn undirbúnings-
kostnað höfðu lagt í sölurnar, ýmist í
gróðaskyni eða hins vegar.
Sum hinna fyrirhugu hátíðarbrigða
urðu þó fram að fara og áttu fram
að fara krýningardaginn, svo sem mat-
gjafir við fátæka menn eða því um
líkt.
Játvarður konungur er roskinn mað-
ur, kominn á sjötugs aldur, og feit-
laginn; er honum því talið hættara
miklu en ef yngri hefði verið.
Háskólapróf.
Steingrímur Matthíasson (skálds
Jochumss.) hefir lokið embættisprófi í
læknisfræði við háskólann með mjög
góðri I. einkunn, 175 stigum.
Fyrri hluta lögfræðisprófs hafa þeir
lokið Eggert Claesen með I. einkunn
66 st., Jón Svembjörnsson I. einkunn,
62 st., og Magnús Jónsson með II. eink-
unu, 58 st.
,Eins og það er‘!
Eáðgjafinn hefir í athugasemdunum
við stjórnbótarfrumvarp sitt tekið
mjög skorinort af skarið um það,
aðþingið verður að samþykkja frum-
varpið fleygalaust, ef það á að geta
átt von á konungsstaðfestingu. Enda
er það sannarlega vandalaust, þar
sem ekkert er í því annað en það, sem
samþykt var á síðasta þingi, eftir
mjög rækilega meðferð þar, auk þass
sem við málið hafði átt verið á und-
anförnum þingum, — nema þetta
eina atriði um ráðgjafabúsetuna í
Eeykjavík og þar af leiðandi afnám
landshöfðingjaembættisins.
Eáðgjafinn kveðst bjóða hér svo
víðtæka rýmkun á stjórnarbót þeirri,
er þingið fór fram á í fyrra, sem stjórn-
in hefir séð sér frekast fært.
Fyrir þ ví,*ber eigi« segir hann, »að skoða
frumvarp þetta sem samningagrund-
völl, sem gera'megi frekari breytingar
á, heldur eins og tilboð, sem alþingi
er í sjálfs vald sett, að taka eins og
það er, eða kjósa heldur frumvarpið
frá í fyrra; því það er ósk stjórnarinn-
ar, að það skuli alveg komið undir
áliti þingsins, hvort þessara frumvarpa
megi telja happasælast fyrir hag ís-
lands og framtíð þess«.
Eins og það er.
|>að eru orð, sem taka af öll tví-
mæli.
Endalok baráttunnar vil eg hafa.
Hún er orðin nógu löng og nógu af-
faraslæm að mörgu leyti. Að halda
henni áfram, mundi leiða til ills eins.
Enda er ykkur nú ekki minsta vor-
kunn að slá í botn. Og boðið hefi eg
ykkur nú hið allra frekasta, sem fært
er með nokkuru móti.
|>etta er það, sem ráðgjafinn segir
hér um bil, með öðrum orðum.
Og það er ekki annað en það, sem
þjóðin tekur undir líka alt að því í
einu hljóði. Á því er enginn efi.
E f nokkur fyrirstaða verður á þingi
að fá þetta frumvarp samþykt óbreytt
og orðalaust, meir að segja, þá kemur
hún frá þeim, sem enga stjórnarbót
vilja hafa, og öðrum ekki.
Hún kemur frá örlitlum minni hluta,
stækustu afturhalds-forkólfunum, sem
aldrei hefir verið alvara um neina
stjórnarbót, en látið svona öðru hvoru
líklega við henni til málamynda og
til þess að fá heldur meiri hluta fyrir
banvænum fleygum við hana.
En það eru satt að segja engar lík-
ur til, að þeir leggi n ú út í neina tilraun
til þess, b æ ð i vegna þess, að þeir
eru þreyttir orðnir á bardaganum, eins
og aðrir, enda sjá fram á skammgóð-
an vermi að því, o g vita sér þar að
auki alveg vonlaust um, að hafa sam-
an meiri hluta fyrir slíku.
Yrði tilraun gerð í þá átt, sem vér
teljum engar líkur til, af þvf, sem að
framan segir, þá yrði hún sjálfsagt
gerð með þeim hætti, að stinga að
eins upp á lítils háttar orðabreyting-
um, og því haldið fram, að orðin
»eins og það er« beri ekki að
skilja öðru vísi en svo, að þar séu
bannaðar allar efnisbreytingar. En
tækist að láta þingmenn aðhyllast
þann skilning, þá er komið út á hál-
an ís. |>ví hver sker úr því hér, hvað
metið muni orðabreyting og hvað efn-
isbreyting, er til stjórnarinnar kemur?
Og hví skyldi vera viðurlitameira að
samþykkja ráðgjafafrumvarpið orða-
breytingalaust, svo örlitlu sem því
munar frá þingfrumvarpinu frá í fyrra,
heldur en það sjálft, sem allir vita að
ekki hefði m á 11 gera neina orða-
breyting við, öðru vísi en að það
hefði þá ónýzt fyrir bragðið?
Heimastjorn afturhaldsliðsins
jarðsungin.
|>að er hvorttveggja, að hún var al-
dreiávetur setjandi, »heimastjórn« aft-
urhaldsliðsins, hin alræmda »finska
dóttir Boga«, eða tímenningafrumvarpið.
Fóstrar hennar skildu fyrst við hana
í reiðileysi; vildu sumir beint láta bera
hana út.
Báðherrann (Alberti) dæmdi hana til
dauða í vetur.
Fóstrarnir framkvæmdu því næst
sjálfir dauðadóminn með því að sam-
sinna ráðgjafanum og taka að sér
frumvarp hans.
Nú hefir hann, ráðgjafinn, jarðsung-
ið hana í athugasemdum sínum við
hið nýja stjórnbótarfrumvarp sitt.
Og loks mokar aukaþingið í sumar
ofan í gröfina, — hylur hræið.
Von og úr viti voru aðstandendur
þess sumir að ímynda sér, að eitthvað
mundi úr því tínt og tekið upp í
frumvarp ráðgjafans, annað en það,
sem samhljóða var valtýskunni. þeir
gátu ekki hugsað sér hann svo hlá-
legan, að hann gerði það ekki, — að
hann væri svo harðbrjósta að skifta
sér ekkert af því, sem nærri helming-
ur þingsins hefði haldið fram.
En svo hlálegur var hann samt.
Vildi ekkert hafa nema valtýskuna.
Dæmdi hitt óhafandi í alla staði, eins
og það leggur sig, — alla »heimastjórn«
afturhaldsliðsins, falsbúsetuna öðru
nafni og réttara, þetta, sem afturhalds-
máltólin hafa verið að æpa með hátt upp
í ár*til að ginna á hugsunarlitla kjós-
endur, tæla þá til sérstaklega að kjósa
á þing eftir þeirra höfði og afturhalds-
forkólfanna.
Vitaskuld hefir ýmsum þeirra, er í
minni hluta lentu í fyrra, verið full
alvara með heimastjórn. fað eru
hinar »tryggu leifar« frá landstjóra-
fyrirkomulagsbaráttunni. En þeim
vildi það slys til, að lenda í höndum
á leiðtogum, sem unguðu út falsbúset-
unni, með tilhjálp Hafnarsendilsins og
hans kumpána. f>ví fór sem fór.
Nú fagna þeir, leifarnar tryggu,
auðvitað einlæglega hinni falslausu
heimastjórn, sem ráðgjafinn hefir á
boðstólum, að undirlagi Framfara-
flokksins og eftir áskorun hans.