Ísafold - 30.04.1904, Qupperneq 2

98
var hæglátur hversdagslega og gætinn,
fjörgandi gleðimaður i samkvæmum, enda
mesti þrekmaður og fjörmaður áður en
ellin tók að beygja hann; þótt hann, sem
svo marga jafnaldra hans, vantaði mentun
og uppfræðingu, var skemtun að hafa sam-
ræður við hann, þvi hann var hugsjéna-
maður; hagorðúr var hann og einlægur trú-
maður. Þ. J.
Hér í hænum andaðist aðfaranótt 23. þ. m.
ekkjan Sigurlaug Eyólfsdóttir,
nær sjötug, alsystir Páls heitins gullsmiðs
og þeirra systkina. Hún hjó rúm 30 ár i
Nesjum i Crrafningi, fluttist fyrir 14 árum
hingað til sonar síns Eyólfs Ófeigssonar
trésmiðs. Hún átti 4 börn, sem öll eru á
lífi: Jóhannes sem er hér í hæ, Kristján
sem er vinnumaður í Nesjum, og Huðriði,
er hýr á Gruðnabakka i Mýrasýslu.
Herskipatjón Rússa.
Minst var á það lauslega síðast.
Bn hér er greinileg skýrsla um það,
eða réttara sagt upp talin öll herskip
Bússa á ófriðarstöðvunum eystra, eins
og þau voru í upphafi hernaðarins,
en merkt við þau (t), er þeir hafa
mist eða gerð hafa verið óvíg fyrir
þeim.
f>eim er skift í ð flokka, eftir stærð,
og auk tundurbáta og tundurskeiða-
dólga.
Hér er og talin stærð hvers skips í
smálestum, aldur (smíðarárið, skamm-
stafað), hraði — það og ,það margar
vikur sjávar á vöku (4 klst.); fallbyss-
ur alls, misstórar, hinar stærstu með
12 þml. hlaupvldd; og loks skipshöfn
alls.
I. Höfuðorrustuskip g cc Aldur 40 Gð w Fallb. Á œ ft 'm co
PetropaulovBk + 11000 ’98 16 50 700
Poltava t . . 11000 ’98 16 50 700
Sevastopol . . 11000 ’99 17 50 700
Peresviet . . 12700 '01 18 60 732
Betwisan f 12700 ’02 18 62 732
Pobieda t . . 12700 ’Ol 18 60 732
Cezarewitch t 13100 ’02 18 68 732
II. Bryndrekar
Bossia . . . 12100 ’98 20 68 725
Grbmoboi . . 12300 '00 20 82 814
Rurik . . . 10900 ’95 19 44 768
Bayan t. . 7800 III. Brynsnékkjur ’02 22 37 600
Askold t • • 6100 ’Ol 24 36 500
Pallada f . . 6600 ’02 20 34 422
Diana f . . . 6600 ’02 20 34 422
Bogatyr . . . 6700 ’02 23 34 580
Variag t . • 6500 '00 23 30 571
Novik f . . . 3200 ’02 25 19 340
Boyarin t . . IV. Korvettur 3200 ’02 25 19 334
Bazboinik . . 1300 ’80 13 14 172
Djigit . . . 1450 ’77 13 15 172
Zabiaka . . . V. Fallbyssubátar 1200 ’79 14 15 172
Bobr .... 950 ’85 12 13 170
Otvajni . . . 1500 ’94 15 12 142
Gremiaschtchi. 1500 ’93 15 12 142
Giliak . . 950 ’98 12 12 150
Siwutch . . . 950 '85 12 13 170
Korietz t • • 1200 ’87 13 9 140
Mandjur . . 1400 ’87 14 14 179
Gaidamak . . 500 ’94 22 19 87
Vsadnik . . . 400 ’94 22 21 97
þ>ar að auki höfðu Bússar eystra í
ófriðarbyrjun um 14 tundurbáta, og
32 tundurskeiðadólga.
Cezarewich og Betwisan (I) —
þeim grandaði japanskur tundur-
sendill í Port Arthur 9. febr. En
gert hefir verið við þau nokkuð og
von um, að þau geti víg orðið aftur
og haffær með tímanum.
Cezarewich eða Czarevich þýðir
»keisarason«, og Betwisan »réttvísin«;
það er sænska, og stendur svo á því,
að Bússar unnu frá Svíum herskip, er
svo hét, fyrir meira en 100 árum, og
bættu við flotann sinn; hafa síðan
heitið önnur herskip, »niðjar« hennar,
eftir því hvert af öðru, og þetta
siðast.
Poltava (I) meiddist af skotum
7. febr. og var þá gert við hana.
Hún var þó ekki í orustunni 13. þ.
mán., og varð þá hljóðbært það, er
leynt skyldi fara: að annað stórorustu-
skip rússneskt, Sevastopol (13), hafði
rekið í hana trjónuna óvart og rofið
gat á, er skipin áttu sér tamningar-
leik á úthöfninni í Port Arthur fyrir
nokkrum vikum.
Pobieda (1) grandaði japanskur
tundursendill í orrustunni 13. þ. m.
Pobieda kvað þýða »sigur*.
Petropaulovsk (I) sprakk og sökk
13. apríl með um 700 manna, er
týndust nær allir, þar á meðal Makar-
off yfiraðmíráll.
Bayan (II) stórskemdist af fall-
byssuskotum.
Boyarin (III) rak sig á neðansjávar-
sprengivél hjá Dalny 12. febr. og
sprakk í loft upp. |>ai' druknuðu 9
menn.
Variag (III) sökk fram undan
Chemulpo 9. febr.
Diana (III) stórskemdist af fall-
byssuskotum 9. febr., en gert við hana
eitthvað.
Pallada (III) — henni grandaði jap-
anskur tundursendill 9. febr., en gert
eitthvað við hana.
Askold og Novik (III) biluðu af skot-
um 9. febr., en gert við þau aftur.
Korietz (V) sökk frara undan
Chemulpo 9. febr.
j?ar að auki hafa Japanar sökt fyrir
Bússum 3 tundurskeiðadólgum, þar á
meðal einum núna 13. apríl (Bestras-
hni).
Loks mistu Bússar tundursendla-
farmskipið Jenisej 11. febr. J>að rak
sig á neðansjávarsprengivél rússneska
og sprakk í loft upp. |>að var 5000
smálestir.
Sá er helztur munur á höfuðorstu-
skipum og bryndrekum, að þeir eru
yfirleitt töluvert hraðskreíðari, eins og
sjá má á skrá þessari, hraðinn um og
yfir 20 vikur sjávar á vöku eða 5 mílur
danskar á kl.stund, og annað hitt, að
þeir hafa miklu smærri fallbysaur. En
þeir eru fæstir minni en höfuðorustu-
skipin, og albrynjuð eru þau líka eða
stáli variu af enda og á. Höfuðorustu-
skip eru þau kölluð einkurn vegna
þess, að þau hafa nokkrar af fallbyss-
unum miklu stærri, með 10—12 þuml.
hlaupvídd, í stað 6 þml. eða þaðan
af minna.
Brynsnekkjurnar, er svo köllum vér,
eru talsvert minni en bryndrekarnir,
en enn þá hraðskreiðari, komast um
og yfir 6 vikur sjávar á kl.stund, og
hafa enn smærri fallbyssur, enga víð-
ari en 6 þml., en flestar töluvert
hlaupmjórri en það. Bryndrekarnir
hafa fáeinar 8 þml. fallbyssur með
hinum. Brynsnókkjurnar eru að eins
hálfbrynjaðar, eða vart það: stálbyrt-
ar um sjálfan bumbinn, eða þar, sem
gangvélarnar eru inni fyrir.
J>að hlýtur satt að vera, að Japan-
ar hafi ekkert skip mist enn sem
komið er, með því að þar ber þeim
saman, Bússum og Japönum, — nema
ef það er ein gömul brynsnekkja,
Takachiho, er kvisast hefir að muni
hafa sokkið snemma í ófriðin.im, En
skemst hafa skip þó hjá þeim lík-
lega eitthvað, en fráleitt orðið óvíg
eða óhaffær; það mundi hafa frézt, ef
svo hefði verið.
Settir sýslumenn ern þeir cand.
juris Páll Vídalín Bjarnason og cand. juris
tíuðm. Björnsson, — Páll í Eyjafjarðar-
syslu og bæjarfógeti á Akureyri, og Gruð-
mundur í Skagafjarðarsýslu, báðir frá því
á morgun (1. mai).
Stjórnargaddavírinn
Álit Magnúsar sýslum. Torfasonar
um
gaddavirslögin
Stjórnargaddavírinn verður mun dýr-
ari, þegar öll kurl koma til grafar, en
bændur geta keypt sér hann hins veg-
ar:
1. Verðlagsskrána verður að gera
fyrir fram og svo háa, að landssjóður
sé viss um, að missa einskis í.
2. Skoðun verður að gera á gadda-
vír88tæðinu.
3. Taka verður út gaddavírinn.
4. Talsverður kostnaður verður af
að skipa honum upp, geyma hann og
afhenda.
5. Eigi eftirlitið að vera í nokkuru
lagi, þarf hreppscjóri að ferðast um
hreppinn einu sinni á ári, og sé eg eigi,
að heimild sé til að leggja það starf á
hreppstjóra þóknunarlaust; að minsta
kosti á hann efiaust heimting á ferða-
kostnaði (mílupeningum, 1 kr. á mílu,
eða dagpeningum, 3 kr. á dag).
6. Óþarft er að hafa nema 4 strengi,
þar sem ekki er því hagþrengra.
Alt þetta samanlagt verður tilfinnan-
legt hundraðsgjald.
Gaddavírsgirðingin kemur ekki að
tilætluðum notum.
Samkvæmt lögunum er ekkert því
til fyrirstöðu, að hafa peningshús inn-
an girðingarinnar, og þar sem þau víð-
ast hvar eru hingað og þangað út um
túnin, verða harla lítil not að henni
til að verja3t vetrarbeit, og er hún vit-
anlega margfalt skaðlegri en sumar-
beitin.
Gaddavírslögin leggja eflaust þung-
an skatt á niðja vora, leiguliða og
landsdrotna, án þess að koma þeim að
liði, sakir þess, að afborgunartíminn er
miklu lengri en vírinn endist, svo fram-
arlega sem ekki verður undið að því,
að tryggja góðum leiguliðum árangur-
inn af framiögum sínum og gera lands-
drotnum hægra fyrir að losna við jarð-
arníðingana.
Lögin leggja haft á útfærslu túna
með því að veita engan styrk til tún-
aukans.
J>au fara á snið við framfaramenn-
ina (á suðurlandi), því þeir munu lang-
samlega flestir hafa girt tún sín svo,
að þeir telja önnur framfarafyrirtæki
liggja hendi nær. J>eir sem kunnug-
astir eru meðferð jarðabótalánanna,
eru því vonlitlir um, að framkvæmd
laganna fari öðru vísi en í handaskol-
um.
Eigi þegnskyldustefnan að verða
drotnandi í landinu — gaddavírslögin
eru angi af henni —, mundi eg telja
miklu hyggilegra, að verja stórfé til að
auka áburðarefnin, bæði sakir þess, að
þann veg fengjum vér miklu hrað-
virkari framfarir. og að við þau hefir
verið lögð minst rækt hingað til.
Að undanteknum 2 mönnum hafa
allir, sem eg hef átt tal við um gadda-
vfrslögin, verið þeim andstæðir.
Með póstgufusk. Laura, kapt. Aas-
berg, sem lagði á stað í gær til útlanda,
fór til Vestmanneyja kaupm. Gísli Johnssen;
til Skotlands frú Bergljót Sigurðardóttir,
kona cand. Har. Nielssonar, áleiðis til Cam-
bridge, til lækninga; til Kaupmannahafnar
Jón Þórðarson kaupm., Magnús Magnússon
kennari við Stýrimannaskólann og cand. í
lyfjafræði Kahbek.
Síðdegisguðsþjónusta á morgun kl.
5 (B. H.).
Minni Islands
Sungið í samsœti verzlunarkvenna
Keykjavík d fimtíu-dra-afmceli
verzlunarfrelsisins 15. apríl 1904:
Lag: Ó, fögur er vor lósturjörö.]
Sit heil og frjá'.s með kvitan fald
í himinblámans djúpi,
og heill og blessun, vegur, vald
á vegu þína drjúpi.
Heyr dætra þinna þakkarmál
i þessum fáu linum,
sem hylla þig af huga’ og sál
á heiðursdegi þinum.
Þótt fámenn sé, er frið vor sveit,
sem frjáls vill hugsa’ og iðja,
og klæða hvern þinn kalinn reit,
af kröftum þjóðheill styðja.
Vér elskum þá, sem unnu hér,
og af þér hrutu helsið,
en hötum þá, sem höfðu’ af þér
þinn heiður, gagn og frelsið.
Vér eigum hæði hjarta’ og hönd
og img til starfs og dáða,
og þekkjum okkar erfðalönd,
þótt eigum fáu’ að ráða.
Vér hrjótumst fram um brattan stig^
loks blessun þorið krýnir,
og viljum, ísland, verja þig
ei verr en synir þínir.
Vér fögnum því, að frelsið vanst,.
en féllu þrældóms vigin,
og aftur gullið góða fanst
og glæstu sannleiks týgin.
Því vel skal gæta fengins fjár
og fósturjörðu vlgja
sem öll vor bros og öll vor tár
og alla krafta nýja.
Sit heil og frjáls á hamra stól
og horfðu’ um alla geima,
og vertu lýðsins líf og sól
og láttu’ hann aldrei gleyma:
að gifta þin er gifta hans,
en glöpin hefta framann;
að guðdómskraftur kærleikans
skal knýta ykkur saman.
Lárus Sigurjónsson.
Frá Kóreu og landslýð þar.
ii.
Af trúarbrögðum Kóreumanna er það
að segja, að þeir trúðu fyrrum helzt á
höfuðskepnurnar, hugðu vera vætt í hverju
fjalli, hverjnm ból og hverjum steini, ám
og vötnum, mýrum og mörkum. Það voru
hæði hollvættur og illar vættur. Sum goð
réðu fyrir vorgróðri, sáði og uppskeru, og
var gott á að heita til árs og friðar, eins
og Frey; en önnur fyrir stormum og þurk-
um. Þeir tignuðu og morgunstjörnuna og
tigrisdýrið. Enn kvað eima eftir af þeim
átrúnaði. En á 4. öld e. Kr. fluttist Buddha*
trú þangað tillands. Hún var orðin þjóð-
trú eða rikistrú á 10. öld og hélzt í fullum
hlóma fram á 15. öld. En á 16. öld þokar
hún fyrir kenningum Konfucius Kínverja-
spámanns. Svo vildu Kínverjakeisarar vera
láta, en þeim voru Kóreukonungar lýðskyld-
ir i þann tíð. Þó eru enn í Kóreu Buddba-
klaustur, karla og kvenna, og iiafður þar
harður agi i orði kveðnu. En litt metið
er klaustrafólk það, einkum nunnurnar;
þær eru sagðar miður skirlifar, — hafa og
margar verið áður fylgikoaur höfðingja
eða þvi um likt.
Kristnihoð hefir verið rekið þar af kappi,.
en mjög litið á unnist. Trúarbrögð al-
þýðu þar i landi eru ekki annað en hálf-kát-
legt samsull af fornfálegum Buddha-átrún-
aði, misskildum Konfucius-kenningum og
heiðinni forynjutrú. Þar við bætist loks
áköf forfeðratignun. Lýðurinn trúir reynd-
ar allur á æðri veru þar í Kóreu; en veit
ógjörla, hvað það er. Helzt vakir fyrir
þeim, að það sé himininn. Ekkert hof er
guði þeim helgað, og hlóta þeir hann aldrei
nema þegar stjórnin mælir svo fyrir vegna
langvinnra þurka eða báskalegra vatna-
vaxta.
Hin siðari árin hefir Sinto-trú rutt sér til
rúms i Kóreu, einkum meðal ungra manna,
þeirra er nám hafa stundað við háskólann
í Kioto í Japan.
Þeir eru og rajög svo hjátrúaðir, Kóreu-
menn. Þeir leita sér heilla af hanagali og
hundgá, og fæla frá sér illar vættir með
ópum og bumbuslætti. Stundum leita þeir
sér fulltingis fjölkunnugra manna. Mörg
dýr eru beilög í þeirra augum, þar á með-