Ísafold - 29.07.1905, Page 1

Kemur út ýmist einil sinHÍ eöa
tvisv. i vikn, YerÖ árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eÖa
1 */, doll.; borgist fyrir miöjan
’úli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin viö
áramót, ógild nema komin sé ti!
útgefanda fyrir 1. október og kanp-
andi skuldlaus við blaöið.
Afgreiðsla Austurstrœti 8.
XXXII. árg.
Reykjavík laugardaginn 29. júli 1905
49. blað.
I. 0. 0. F. 878119
Einkasölu fyrir ÍSLAJVD á hinum heimsfrægu
Harrisons prjónavélum „efi, verzlunin EDINBORG
Vélar þessar eru nú orðnar svo góðkunnar hér á landi sem annarstaðar, að mjög mikið af þeim selst á ári hverju,
enda eru þær seldar með x/4 parts afslætti frá verksmiðjuverði.
Fjöldamargar tegundir og stærðir.
Verð: frá 185 kr. og alt að 700 kr.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. i
hverjum mán. kl. 2—3 i spitalanum.
Forngripasafn opið á mvd. og ld 11—12.
Hlutabankinn opinnkl.10—8og6'/«—7'/2.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á bverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
Bunnudagskveldi kl. 8*/, siöd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravit-
jendur kl. 10'/»—12 og 4—6.’
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 10—2. Bankastjórn viö kl. 12—1.
Landsbókasafii opið hvern virkan dag
ki. 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
og ld. kl. 12—1.
Náttúrugripasafn' opið á sunnud. 2—3.
Tannlœkning ókeypisi Póstbússtræti 14.
1. og á. mánnd. hvers mán. kl. 11—1.
Gufubáturinn ReykjaYik
fer upp í Borgarnes 11., 17. og
28. ágúst; en suður í K e f 1 a v í k 1.,
15. og 19. ágúst. Báturinn kemur við
ú Akranesi í hverri Borgarfjarðarferð.
Fer alt af kl. 8 árdegis
héOan.
Stjörnarafrek
mannsins utan við lög'in.
|>au eru hvorki fá né smá, eins og
allir vita, ekki lengri tíma en landið
hefir notið hans í þeirr stöðu, ráðgjafa
stöðunni.
Eitt hið fyrBta verk hans var, auk
undirskriftarsnildarbragðsins alkunna,
að forða Dýja bankanum við þeim
voðabnekki í upphafi vega hans, að
Páll heit. Breim yrði þar aðalbanka-
stjórinn íslenzki. Kunnugt er og, hve
óvenju-fimlega hann fór að því og
vönduðum stjórnvitrÍDg samboðið: sneri
aftur sendibréfi á miðri leið. Hann
komst að vísu »á hornið* eigi að síður.
En þá var það, sem forsjónin tók í
strenginn og losaði bankann og heima-
stjórn vora við þann skaðræðismann í
bankastjórninni. það var hinn nafn-
kunni »nýi sigur heimastjórnarmanna*
skömmu fyrir jólin í vetur.
Skipun bankabókarans (Ó. D.) mun
vera næsta frægðarverkið. J>ar með
fylgdi sú mikilsverða, nýja lögskýringar-
uppgötvun, að »e f t i r tillögum* (banka
stjórnarinnar) þýddi sama sem »m ó t i
tillögum*.
»Stjórnarbótin« við lærða skólann
mun vera næsta vitsmuna-tilvikið,
ásamt nýju reglugerðinni við hann,
»hinn almenna mentaskóla*.
Ekki þarf annað en að nefna Her-
mann og Árna til þess að upp renni
fyrir hugskotsaugum alls lýðs, er þenn
an hólma byggir, skínandi réttlætis-
sólarljómi og fágætrar speki.
|>að var þessu næst, að hann skaut
haukfránum ejónum yfir alla búþegna
landsins Og sá í sömu svipan, að þeirra
allra var þórarinn snjallastur og sjálf-
sagðastur í eitt konungkjörna sætið,
þessara sem þeir voru alóhæfir orðnir
í, Kristján Jónsson, Hallgrímur Svains-
son og Árni Thorsteinsson.
Verzlunarstétt landeins leiddi hann
augum þessu næst, og sá Ágúst gnæfa
þar hátt yfir alla, eins og siglutré
meðal þvottastaura.
|>riðja sætið konungkjörna sá hann
engan vænlegri til að prýða en mann-
inn með hinn »langa og heiðarlega
æfiferilt, þennan sem þá þegar hafði
getið sér óþrotlega frægð fyrir »sann-
söglis« ritstjórn sína og átti eftir að
prýða bæði íslenzka blaðamensku og
þingmeneku með mútubrigzlunum smá-
vægilegu (200,000 kr.), og að gera það
heyrum kunnugt frá sjálfu hinu kon-
mgkjörna löggjafarsæti, að hann hefði
þrásinnis hjálpað mönnum til að fara
kringum lögin og teldi sér sóma í því.
f>á ber ekki að gleyma manninum,
sem ný'ekilinn var við landsins helzta
skóla í hinu glæsilegasta ástandi, sem
hann hefir nokkurn tíma komist í.
Hann hlaut 4. auða sætið konung-
kjörna.
Eitsímasamningsafreksverkið þarf
naumast að rifja upp hér. f>ví hefir
verið svo marglýst áður allgreinilega.
f>ar hljóta allir að dásc að snarræðinu,
framsýninni og fyrirhyggjunni, þrekinu
kjarknum við hið útlenda ríkisvald og
peningavald.
Líkur eru til, að svipaða frægð muni
hann geta sér eða hafa getið í viður-
eigninni við annað útlent peningavald,
Sameinaða gufuskipafélagið, sem hans
menn á þingi, flokkurinn, »sem stjórnin
styðst við«, ætlar að tryggja sér við-
skifti við áfram, þ ó a ð boðnar væri
af öðrum raiklu fieiri og hagkvæmari
íerðir fyrir þriðjung verðs, — alveg
eins og aðrir bjóða miklu betra í hrað-
skeytasambandsmálinu og fyrir miklu
minna verð.
Tollhækkunarmálið má helzt búast
við að afreksmaður þessi verði heims-
frægur fyrir. Ekki fyrir það, að láta
sér hugkvæmast eftir 9 mánaða með-
göngutíma eða meira það fágæta hug-
vitSBnjallræði, að auka 307. við alt
aðflutningsgjald, er vér höfum í lögum,
og þar næst að leggja á BÍg þá
óárennilegu þraut, að orða frumvarp
með því rnargflókna innihaldi, heldur
fyrir uppgötvunina um tvístaðfesting
lagafrumvarpa, þar sem fyrri staðfest-
ingin veitir frv. fult og ótakmarkað
lagagildi, er allir dómstólar mega til
að lúta, að viðlagðri afsetning, og hin
síðari — gerir alveg hið sama upp
afturl
Hin röggsamlega og hlutdrægnis-
lausa réttarfarsgæzla á Snæfellsnesi,
þrátt fyrir mágsemd við dómarann þar,
sýnir enn ágæti »mannsins utan við
lögin«, og þá ekki síður embættiseftir-
litið með Dalayfirvaldinu, Ólafsvíkur-
lækninum o. fl. o. fl.
f>á mun mönnum seint úr minni
líða hreinskilnin og sköruDgsskapurinn
í hjáleigusýningarmálinu.
Eða röggsemin, er til hans kasta
kom um að veita hæfilega vernd æðsta
dómstólnum í landinu gegn svívirði-
legum árásum óhlutvandra manna.
Síðast, en ekki sízt ber að minnast
þe88 ógleymanlega afreksverka, sem
kallað er undirskriftin eða undirskrift-
armálið — hve drengilega og karl-
mannlega hann efndi það sem hann
hafði heitið þinginu um það mál, svo
sem þar var við ramman reip að
draga; hve fimlega hann sló þarsstriki
yfir stórn orðin« hjá Jóni Sigurðssyni
forðum, er hann var að fárast um það
af heimsku sinni, að vér mættum ekki
láta danska ráðgjafa hafa afskifti af
sérmálum vorum; hve skjótur hann
var að koma því svo fyrir, að dansk
ur forsætisráðgjafi skyldi ráða því,
með ábyrgð fyrir ríkisþinginu e i n u,
hver væri íslands-ráðgjafi, hvað sem
konuDgur segði um það og hvort sem
oss geðjaðist vel eða illa að mannin-
um (þingbundin stjórn er stjórn, sem
þingið v e r ð u r að fylgja eða er
1 á tið fylgja).
Og svo vörnin fyrir þessu eftir á,
þegar Islendingar fá vitneskju um
þetta fyrir viðstöðulausa hreinskilni
mannsins, og þeir eru þá svo skynlitl-
ir og ósanngjarnir, að kunna ekki að
meta þetta, heldur gera út af því
g o 1 u þ y t: þetta, að undirskrift for-
sætisráðgjafans sé ekki annað en vott-
un þess, að íslandsráðgjafinn megi
tylla sér á ríkisráðsskákina, eða hitt,
að hann, íslandsráðgjafinn, sé 1 í k a
ráðgjafi sameiginlegra mála, þ ó a ð
stjórnarskrá og stöðulög ætlist ekki til
né leyfi honum einu sinni nein afskifti
af öðru en sérmálunum.
j?að h e f i r margur hlotið ódauðlega
frægð fyrir minna. Og það e r ekki
furða, þótt Eiríkur frændi og þeir
félagar reyndi að kom því lands-
dómslögin, að hann skyldi ekki| verða
sakfeldur eftir ráðgjafaábyrgðarlögun-
um öðru VÍ8Í en í einu hljóði, með
samhljóða atkvæði tólf manna, eftir
að hann, ráðgj., væri búinn að marg-
ryðja dóminn. Með því lagi var ann-
að óhugsandi en að hann héldij em
bætti æfilangt, h v a ð sem hann hefð-
ist að.
Og er að því kemur, að upp rennur
skapadægur þessa mikla afreksmanns,
sem annarra manna, í hárri elli, mætti
og ætti að fara með hann eins og
Frey að CJppsölum, er þeir báru leyni-
lega í haug, og sögðu Svíum, að hann
lifði, og varðveittu hann þar þrjá vet-
ur. En friður og ársæld hélzt í landi
á meðan. þjóðinni mun þá fara eins
og Haraldi konungi hárfagra, er hann
sat þrjá vetur yfir Snæfríði drotningu
sinni dauðri og hugði hún mundi lifna.
Niðurlagning amtsráðanna.
f>að er aðalnýmælið í frumvarpi því
til nýrra sveitarstjórnarlaga, sem milli-
þinganefndin samdi og stjórnin lagði
nú fyrir alþingi. Nefnd í því máli í
neðri d. hefir klofnað. Meiri hlutinn,
4 af 5, vill láta aðhyllast frumvarpið
með nokkrum smávægilegum breyt-
ingum.
En minni hlutinn, Guðl. Guðmunds-
son, vill láta fella frumvarpið alveg
að þessu sinni, og beina því næstþeirri
áskorun til stjórnarinnar, að leggja
málið undir álit allra sýslunefnda og
amtsráða, og leggja frv. síðan með
nauðsynlegum breytingum fyrir alþingi
1907.
f>etta þykir meiri hlutanum alveg
óþarfi. Segir, að niðurlagning amts-
ráðanna sé ekki nein ný tillaga frá
milliþinganefndinni, heldur sé hún
miklu eldri og hafi verið fyr og síðar
rædd í ritum og ræðum. fingsálykt-
unin um milliþinganefndina frá 1901
beri með sér, að þingið hafi alls ekki
ætlast til, að frumvörp frá þeirri nefnd
væri lögð’ fyrst fyrir sveitarstjórnar-
völdin; enda hefði þeim verið innan
handar að koma fram með tillögur
sínar fyrir margt löngu og haft fult
tílefni til þess eftir áskorun frá for-
maDni nefndarinnar, P. Br. heitnum
amtmanni, birtri í öllum blöðum lands-
ins 1901.
Minni hlutanum, Guðl. Guðmunds-
syni, líkar það sérstaklega illa, að
leggja hið æðsta vald í sveitarstjórnar-
málum í hendur umboðsstjórnarinnar,
konunglegra embættismanna og skrif-
stofuvalds, er enga sérþekkingu hafi á
högum eða þörfum eða hugsunarhætti
sveitarfélaganna. Hitt hafi um langan
aldur verið stefna allflestra mentaðra
þjóða, að láta sveitarstjórnir hafa sem
frjálsasta sérstöðu og sjálfstæði í sín-
um málum gagnvart hinni konunglega
skipuðu lands- eða ríkisstjórn; því liver
er sfnum hnútum kunnugastur.