Ísafold - 18.08.1906, Blaðsíða 2

ÍSAFOLD
halda sig utan landhelgi, en í land-
helgi 8éu beztu fiakimiðin víðast, og
þau ætli Danir sér,— uota þar sitt þegn-
lega jafnrétti við íslendinga. En það
segir blaðið sé að sýna Islendingum
óhæfilegan yfirgang og meira að
segja að brjóta lögá þeim. f>ví
stöðulögin telji fiskiveiðar með íslenzk-
um sérmálum, og g e t i það ekki aðra
merkingu haft en þá, að íslandi en
ekki Danmörku beri fiskiveiðar allar
í landhelgi. Utan landhelgi hefir ís-
land engin sérréttindi, segir bl., og því
getur ekki verið átt við fiskiveiðar þar.
En í landhelgi h 1 j ó t a það að vera
íslendingar, sem hafa einir heimild til
að reka fiskiveiðar. Frá íslenzku sjón-
armiði hlýtur að vera alveg sama,
hvort það eru heldur Englendingar,
f>jóðverjar, Norðmenn eða Danir, sem
veiða fisk í landhelgi, og það verður
ekkert vit í hildarleik þeim, er háður er
til að verja landhelgina, ef hafa á veiðina
þar af íslendingum eftir sem áður. —
f>etta er vel mælt og drengilega, og
vitanlega alveg rétt.
Klæöaverksmiðjan Iðunn.
Meiri hluti hluthafa þeirra, er heima
eiga í Eeykjavík, var á fundi 11. þ. m.
eindregið á því, að reyna að endur-
reisa verksmiðjuna og halda henni
áfram, en sá enga leið til þess aðra
en að afia meira stofnfjár, og skoraði
á stjórn félagsins að leita nýrra fram-
laga í 100 kr. hlutum, alt að 35,000
kr., fyrst meðal hluthafa, sem nú eru,
og þvf næst utanfélagsmanna ; og skulu
hin nýju hlutabréf ganga fyrir eldri
með 5/o vöxtum af árságóða félagsins.
Ekki er fullkunnugt um enn, hvert
tjón hluthafar hafa beðið við brunann.
Og ekki er, segir stjórnin (í boðsbréfi
16. þ. m.) hægt að gera nákvæma á-
ætlun um tekjur verksmiðjunnar eftir-
leiðis; en eftir þeirri reynslu, sem
fengin er, segir hún, getur enginn vafi
verið á því, að nýju hlutabréfin verða
ávalt trygg með 5/. ágóða að minsta
kosti. Eignin verður og öll tryggari
en áður, með því að nú á að hafa
húsið alt úr steini, innveggi og útveggi.
Stjórn Iðunnar félagsins er. Jón
Magnússon skrifstofustjóri, C. Zimaen
konsúll og Ólafur Ólafsson prentari.
Ekkert hefir vitnast enn um, hver
valdur er að brunanum.
Manninum, sem var grunaður um
að hafa ætlað að kveikja í húsinu nr.
1 á Laugaveg, var slept úr gæzluvarð-
haldi snemma í vikunni, og hafði hann
ekkert á sig játað. Ekki mun afráðið
hvort mál verður höfðað móti honum
eða ekki.
Maður druknaði
af fiskiskútu frá H. P. Duus-verzlun
í Eeykjavík, Eesðlut, norður á
Húnafióa um miðjan f. mán.; hann
tók út og náðist ekki. Hann hét
Nikulás Árnason, ÁkurneBÍngur,
kvæntur maður miðaldra og átti 2
börn. Eöskleikamaður sagður og vel
nýtur.
Heiðurssamsæti
var O. Myklestad fjárkláðalækni
haldið að Hrafnagili í Eyjafirði rétt
áður en hann lagði á stað heimleiðis
í fyrra mán. og þakkað fyrir starf hans
hér. Hann hafði ort kvæði um ísland
er hann hafði yfir í samsætinu.
Erlend tíðindi.
Markonisk. 17/8
Frá Eússlandi. |>að bar til
nýlega að hertamningum á einum stað
á Eússlandi, að skotið var á Nikulás
stórfur8ta. f>að gerði lífvarðarherfylki.
Hann sakaði hvergi. En ómögulegt
að komast fyrir. hver skotið hefir.
Byltingarmenn f Varsjá notuðu ka-
þólskan helgidag til samtaka um að
myrða alla lögregluhermenn þar og
aðra varðmenn með sprengikúlum og
marghleypum. |>eir drápu og særðu
44. Herliðið skaut í móti gríðardemb-
um og feldi eða særði 145 manns.
Viðlíka vopnamessa í Lodz.
Fráýmsum löndum. Persakon-
ungur hefir látið það eftir almennings-
ósk, að hann ætlar að kveðja til lög-
gjafarþings með fulltrúum af öllum
stéttum.
f>ýzkur handlæknir, Bergmaun, hefir
varið kvaddur suður í Miklagarð til
soldáns, en í gær var látið betur af
honum. jpað er nýrnaveiki, sem að
honum gengur, og fleira, sem henni
fylgir.
Játvarður konungur og Vilhjálmur
keisari hittust í Kronberg á Prúss-
landi. |>eir kystust og óku saman í
vagni þar um nágrennið. Mikil fagn-
aðarlæti og viðhöfn. Allir sammála
um, að þótt ekki komi þeir samfundir
stjórnmálum við, þá muni þeir reynast
mikilsvirði fyrir heimsfriðinn.
Brunabótafélag í Hamborg, hefir af-
sagt að greiða bætur, sem nema 4
milj. dollara, fyrir það sem brann í
San Francisco í vor eftir landskjálft-
anu, og ber fyrir sig, að tjónið hafi
verið forsjónarinnar ráðstöfun.
Mullah, uppreÍ8narhöfðinginn gegn
Bretum í Afríku austanverðri, á So
maliskaga, hefir gert herhlaup inn yfir
landamæri þar og ráðist á þjóðflokk
þann þarleudan, er kendur er við
Kareharon, og hefir felda meira en
1000 manna og tekið 10,000 úlfalda.
Pappírsmylnur og 7 íbúðarhús f
Snodland í Kent á Englandi hafa gjör-
eyðst af eldi. Tjónið metið 100,000
pd. sterl.; 500 manns mist atvinnu.
f>að er alment álitið á Frakklandi,
að harðar illdeilur séu í vændum milli
stjórnarmanna þar og páfa f Eóm.
Báðgerð ný járnbrautarlagning milli
New-York og Chicago og muni hún
kosta 30 milj. pd. sterl. (540 milj. kr.).
Eoot ráðgjafa (utanríkis) frá Banda-
rfkjum fagnað með hinum mestu virkt
um í Montevideo. Hann er lagður á
stað þaðan til Buenos Ayres. Mikið
talað um vinfengi og samdrátt með
öllum Vesturheimsþjóðveldum.
Svo segir í símskeyti frá Panama,
að lögreglan hafi flutt í útlegð seytján
Kólumbíu-hershöfðiogja, er þar höfðu
átt þátt í stjórnarbylting áður og
voru nú sakaðir um samsæri gegn
Stjórninni.
Ldfandi myndir hefir norsknr ncaður,
C. Köpke, sýnt hér í Iðnaðarmannahúsinu
nokkur undanfarin kvöld. Þykir það góð
skemtun og er aðsóknin eftir þvi. Annað-
kvöld verður þessum sýningum lokið. I
kvöld kl. 6 og annaðkvöld um sama leyti
verða sýndar allmargar myndir úr lífi
Krists. Þær eru teknar eftir svonefndum
pfslarsýningum í Oberammergau i Sviss,
sem lengi hafa verið haldnar þar 10. hvert
ár og aðsókn að þeim verið ákaflega mikil.
Hr. C. Köpke fer héðan til Seyðisfjarðar.
Ætlar hann að taka þar lifandi myndir af
hátiðlegri landtöku sæsimans o. s. frv.
Tilhögun kenuarafélaga.
Herra ritstjóri! í flestum sýslum
landsins er verið að undirbúa stofnun
kennarafélaga. í Gullbringu- og Kjós-
arsýslu er slíkt kennarafélag þegar
komið á fastan fót, og hefir þess verið
óskað af keonurum víðsvegarum land,
að eg sæi um birtingu á lögum þess
félags í blöðunum; bið eg yður því að
sýna oss kennurum þá velvild, að
birta meðfylgjandi lög kennarafélags
Gullbringu og Kjósarsýslu í næsta
blaði ísafoldar.
Virðingarfylst
Flensborg, 15. ágúst 1906.
Jón Þórarinsson.
* * *
L O G
kennarafélagsins í Gullbringu- og Kjósarsýslu.
1. gr. Tilgangur félagsins er, að efla
samvinnu og samtök meðai kennara sýsl-
unnar, til að hæta mentun alþýðunnar og
hlynna að hagsmunum kennaranna i öllum
greinum, andlegum og likamlegum.
2. gr. Félagið heldur málfundi til að
ræða um þau mál, er snerta tilgang þess,
svo oft sem því verður við komið, og aldrei
sjaldnar en þrisvar á ári: í skólaársbyrjun,
i jólaleyfinu og þegar kenslu er lokið að
vorinu. Vorfundur er aðalfundur félagsins.
3. gr. Formaður sér um, að á hverjum
fundi sé til umræðu eitthvert kenslumál, eða
uppeldismál. — Umræðuefnið skal auglýsa
félagsmönnum um leið og fundur er hoðað-
ur; en fnndarboð á að vera komið til fé-
lagsmanna eigi siðar en hálfum mánuði
fyrir fund.
4. gr. Atkvæðisrétt á fundi hefir hver
félagsmaður, sam ekki stendur i tillagsskuld
við félagið. — Á fundum ræður atkvæða-
fjöldi úrslitum mála, nema um lagabreyting
8é að ræða (sjá 12. gr.).
5. gr. Kjósa skulu félagsmenn á vorfundi
einn mann úr sinum hóp, til að mæta sem
fulltrúi á ársfundum eða aðalfundum Hins
islenzka kennarafélags i Reykjavik; skal
gefa honum erindisbréf, er sé undirskrifað
af formanni félagsins. Ferðakostnað, eða
styrk til ferðarinnar, fær hann greiddan
eftir ákvæði vorfundar í hvert sinn. Full-
trúi félagsins flytur á fundum Hins islenzka
kennarafélags hvert það mál, sem félags-
mönnum er áhngamál, og þeir hafa falið
honum til flutnings.
b. gr. Það sem fram fer á fundum,
skal bóka i gjörðabók félagsins, og skrifar
formaður undir i hvert skifti með skrifara
til staðfestingar.
7. gr. Félagsmaður getur orðið hver sá,
karl eða kona, i Gullbringn- og Kjósarsýslu,
sem hefir stöðuga atvinnu af kenslu og
greiðir 2 kr. til félagsins á hverju ári.
Gjalddagi árstillaga er fyrir vorfund ár
hvert.
8. gr. Félaginu stjórnar 3 manna nefnd,
og skal kjósa hana til eins árs i senn, for-
mann og tvo meðstjórnendur: fébirði og
skrifara.
9. gr. Formaður stjórnar öllum fram-
kvæmdum félagsins með ráði samnefndar-
manna sinna, Hann stjórnar umræðum á
fundum, og skýrir frá efnahag og starfsemi
félagsins á aðaifundum. Hann á atkvæðis-
rétt á fundum, og séu atkvæði jöfn, ræður
atkvæði hans úrslitum.
10. gr. Skrifari annast um ritstörf fé-
lagsins undir umsjón formanns.
11. gr. Féhirðir innheimtir tekjur félags-
ius og greiðir gjöld þess. Hann Bemur árs-
reikning þess, en aðalfundur úrskurðar
rnikninginn.
12. gr. Tillögur til lagabreytinga skal
bera upp á haustfundi eða miðsvetrarfnndi,
og nær hún lagagildi á næsta vorfundi, ef
*/8 þeirra atkvæða, sem á vorfnndi eru
greidd, eru með henni.
Heiðursmedalíu úr gulli hefir frú
Thora Melsteð fengið, og kvað mjög fáum
dönskum konum hafa hlotnast sú sæmd.
Raflýsingin
Alveg er það óviðunandi, ef lagst er
undir höfuð eða látið dragast lengi úr
þessu að koma á raflýsing hér í bæ.
Af öllum fyrirhuguðum umbótarstór-
virkjum hér er það lang viðráðanleg-
ast, líklega bæði fyrirhafnarminst og.
kostnaðarminst.
það er strætalýsingin ein, sem bæ-
jarsjóð kemur við. Annar kostnaður
legst ekki á hann. Aðra lýsingu kosta
einstakir menn, húsráðendur o. s. frv.
Bafljós á strætum kostar ef til vill>
eitthvað meira en steinolíuljósið, sem nú
höfum vér. En miklu þarf það naum-
ast að muna. Jafnmikil birta og nú
gerist kostar sjálfsagt heldur minna
en meira, ef tekin er upp raflýsing.
Hitt er það, að gert verður tilkalb
til töluvert betri birtu og þ a r a f leið-
andi kostnaðarmeiri. En einbvern
tíma v e r ð u r bærinn að færast úr skræl-
ingjahjúpnum bæði með þetta og annað,
ef hann á ekki að verða eilíft »aftur-
úrstand« bæja á viðlíka reki og smærri
þó miklu a 1 s t a ð a r annarstaðar um
siðaðan heim.
f>að er sem fyr segir, að annar
kostnaður en strætalýsingin legst ekki*
á bæjarsjóð eða þarf ekki að gera það-
að minsta kosti.
Gerir það ekki, nema ef haldið verð-
ur frara þeirri heimsku, sem kvaA'
hafa bólað á í bæjarstjórninni, að vilja
ekki beyra annað tekið í mál en að'
bærinn komi sjálfur upp raflýsingunni,.
taki til þess stórlán og láti sína menn,.
verkfræðingana, sem hún á kost á hér„
framkvæma verkið.
p a ð væri hið mesta óráð, af 2 ástæðf-
um aðallega:
1. Verkið fæst ekki eins tryggilega gert,
ef því stjórna ekki vanir menn við
slík störf og bera á því fulla ábyrgð.
2. Bærinn verður að fara svo spart
með lácstraust sitt, sem hægt er, vegna
annarra stórvirkja, sem hann á fyrir
höndum, fyrst og fremst vatnsveitunnar,
er hann h e fi r sama sem afráðið að-
gera á sínar spýtur; þar næst neðan-
jarðar-sorpræsingarinnar, sem er óhjá-
kvæmileg, að vér nú ekki nefnum höfn-
ina.
Hið eina rétta er, að veita einhverjm
raflý8Íngarfélagi. sem bera máfult traust
til, einkarétt til að raflýsa bæinn á
sinn kostnað um ákveðið tímaskeið,
8egjura 15—20 ár, gegn umsömdu ár-
gjaldi fyrir strætalýsing og sömuleiðis;
með ákveðnu hámarki á Ijósaverði fyrir
einstaka menn. f>au bjóðast til þess
sjálfsagt tíu fyrir eitt.
f>á verður verkið framkvæmt af
þaulvönum sérfræðingum í þeirri grein,.
þ. e. þeim, er ráða allri tilbögun og
segja fyrir verkum. Atvinnu fá óbreytt-
ir verkamenn hérlendir við það starf
alveg eins hér um bil, hvort sem það
kostar heldur bæjarsjóður eða einstakra
manna félag. f>að eru verkfræðingar
vorir einir, sem verið getur að misst
atvinnu fremur, ef höfð er sú aðferð,
sem hér er mælt með. En þess má
ekki almenningur gjalda né bæjarsjóð-
ur.
Báðagerð um að nota vatnsafl úr
Elliðaánum til raflýsingar hér ætti helzt
að hverfa úr sögunni, með því að svo
er að beyra sem reynslan hafi sýnt
annarsstaðar allgreinilega, að því að
eins sé nokkur bagur að nota vatns-
afl, að það sé bæði mjög nærri og.
fossinn eða fossarnir háir og allvatna-
miklir.
8í&degismessa á morgun i dómkirk—
jnnni kl. 5 (J. H.).
Síra Fr. FriÖriksson messar á hádegi.