Ísafold - 19.01.1907, Qupperneq 1

Kemur nt ýmist einu sinni eða
tvisv. i viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l1/, doll,; borgisk fyrir miðjan
júlí (erléndis fyrir fram).
Uppsögn (skrifleg) bnndin viÖ
áramót, ógild nema komin sé til
átgefanda fyrir 1. október og kaup-
andi sknldlaus við biaðið.
Afgreiðsla Austurstræti 8.
XXXIV. árg.
Keykjavík laugardaginn 19. jamiar 1907.
3. tölublað
Höggur sá er lilifa skyldi.
|>ví gengu flestir eða allir að vísu i
stjórnarskrárendurskoðunarþófinu, sena
lauk að sinni 1903, að eignast mund-
um vér öruggan talsmann í frekari
sjálfstæðisviðleitni vorri þar, sem væri
hinn nýi íslenzbi sérmálaráðgjafi, hver
svo sem hann yrði.
f>að vissum vér raunar mikið vel,
að margan höfum vér átt Gissurinn
vor á meðal alíslenzkan að kyni fyr
og síðar í sögu lands vors.
Oss rekur glögt minni til stjórnar-
baráttu vorrar hinnar eldri, og að hún
treindist fullan fjórðung aldar ekki
sízt fyrir það, að þá var 4. hver þing-
maður að jafcaði fyrir fram sjálfsagður
fylgifiskur Danastjórnar í Khöfn og
andvígur Jóni Sigurðssyni í allri sjálf-
stæðÍ8baráttu hans. f>að var hin kon-
ungkjörna sveit, er jafnvel slæddist
með stöku þjóðkjörinn þingmaður
stundum og kembdi þá ekki hærurnar
í þeim sessi, né heldur sá konungkjör-
inn þingmaður, er stjórninni brást í
hennar áhugamálum.
Kalla mátti, að fremur kendi það
auðtrygni og skammsýni að búast, við
öruggri þjóðhollustu af hinum nýja
trúnaðarmanni stjórnarinnar, ráðgja.f-
anum. En munurinn var þó sá, að
hann hlaut eftir almennum reglum að
verða einhver þjóðkjörinn þingskörung-
ur, meira að segja sá, er meiri hluti
á þingi kysi helzt að fylgja, þar sem
í skipun konungkjörinna þingmanna
var að jafnaði farið aðallega eftir fylgi-
spekt við stjórnina, hvað sem leið þjóð-
fylgi og þjóðhollustu.
|>ví varaði sig og enginn á, að valds-
mannaliðinu, sem hafði andæft stjórn-
arbótinni, tækist að hlunnfara svo þjóð-
ina, er sigurinn var að berast henni
upp í hendur, að hún veitti því þá þing-
fylgi í síðustu hríðinni, svo mikið fylgi,
sem til þess þurfti með lagi og rang-
indum, að skreiðast upp í valdasessÍDn
og halda þar áfram sínu gamla stjórn-
aratferli — alveg eins og minni hlut
anum í eldri stjórnarbaráttunni tókst
að bjarga sér á kili, er hann beið skip-
brot þá, og hremma völdin og beita
þeim því næst til andróðurs gegu endur-
skoðun stjórnarskrárinnar. Með þeim
brögðum fór svo, að fólk af sama sauða-
húsi réð stjórn í landinu eftir síðari
stjórnarbreytinguna fl903) sem hina
fyrri 1874. — f>að voru önnur von-
brigðin.
Hin eru þau, að í stað þjóðholls
meiri hluta höfum vér feugið meira en
helming þings sama sem konungkjör-
inn. Færslu valdasólargangsins í ná-
munda við þingliðið, úr 300 mílna
fjarlægð, hafe fylgt þau ósköp, að meiri
hluti þings er orðinn að eintómum
tunglum og smústirni kringum hana,
í Btað þess að ætlast var til, að hann
féði gangi hennar — raeð því að ekki
ráða hér 'sömu lög sem fyrir gangi
himintunglanna.
f>að er áríðandi, að ganga ekki þess-
ara umskifta dulinn. 'EngÍD mein
verða grædd nema þau sjáist glögt.
f>á er fyrst hægt að leita bóta við
þeim.
8vo var löngum áður, að minni hátt-
ar mál fengu skaplegar lyktir og þjóð-
inni geðfeldar. En um stórmálin bar
í milli, og hafði stjórnin þar að jafn-
aði fylgi minni hluta á þingi, konung-
kjörna liðsins.
Sama er lagið enn. Ráðgjafinn er
kominn í stað landshöfðingja, sem áður
var, og konungsfulltrúa þar á UDdan,
en hefir það umfram, að hann fer með
eitt þjóðkjörið atkvæði. Samsvara á
hann að lögum því sem áður hét
stjórnin í Khöfn (án konungs). það
gerir hann í orði. En á borði er sem
hann eigi yfir sér sams konar stjórn
þar syðra eins og þeir áttu áður, kon-
ungsfulltrúi og landshöfðingi. Og er
sú stjórn þeim mun verri viðfangs, að
hún er hvorki nafngreind né lögmæt.
Hún ber grímu fyrir andliti. Hún
leynist í skugganum, en ræður alt um
það öllu þvf, er hún hirðir um að ráða.
f>að sýndi þegar í upphafi ráðgjafa-
skipunar-undirskriftin. f>að sýnir rit-
símasamningurinu alræmdi. f>að sýnir
afsölun landhelgisbrotasektanna til rík-
issjóðs. f>að vottar fyrirfram-sýning
allra lagafrumvarpa í Khöfn hinum
dönsku ráðgjöfum þar. f>að sýnir sú
stjórnarregla, að bera það eitt upp eða
láta bera upp á þingi, sem gera má
ráð fyrir að Dönum sé ekki ógeðfelt.
Meðal annars t. d. ekki hreyft öðru
eins áhugamáli þjóðarinnar frá fornu
fari og inulendri búsetu fastakaup-
manna, réttarbót, sem Færeyingar hafa
fengið fyrir hálfri öld hér um bil, svo
marg-innlimaðir sem þeir eru þó. Meiri
hlutinn er svo vel þjálfaður, að þar
ber engiun maður við að koma með
slíkt að fornspurðum húsbóndanum.
En fyrir minni hlutann er það ekki
til neins.
f>að sýna loks undirtektir ráðgjafans
undir einingar-tilraun þá, er gerð var
með blaðamannaávarpinu.
f>að duldist fáum frá upphafi vega,
undan hvers rifjun mundi runnin vera
viðleitnin að spilla þeirri tilraun. f>að
spurðist brátt, að aðalstjórnarstólpinn
eyfirzki var þá daga á tali við ráðgjafann
(í talsímanum) myrkranna í milli, ef eigi
lengur. f>á fæddist þar á Akureyri lyfsala-
laungetnaðuriun, sem rnargan rekur
minni til. f>að var fyrsta tilræðið i
gegn ávarpssamtökunum. Og er það
ónýttist, var fundið upp á nýju. Svo
gekk koll af kolli, f>á kiknuðu og
Lögréttu-menn brátt í knjáliðum. Eldra
ísfirzka blaðið, sérstaklegt málgagn
ráðgjafans, liafði skrifað einum ávarps-
manna sitt samkvæði og fór ekki dult
með það þar vestra. En snerist á hæl
eftir næstu ferð héðan. Og þarf eng-
um blöðum um það. að fletta, eftir
hvers skipun sú kúfvending hefir verið
gerð. Loks var herör upp skorin og
send í allar þær áttir, er ritsírai náði
til, að safna ungunum undir stélið,
ráðgjafaungunum, þingliðinu hans. f>eir
tístu allir, sem til náðist, og hoppuðu
heim. Og var það gert heyrinkunnugt
hið bráðasta. Loks kemur lágnættis-
andvarpið »húsbóndans« í áramótin, til
að reka á smiðshöggið. f>arf ekki því
að lýsa frekara. f>á var úr skorið til
hlítar, hvar manninn er að hitta, und-
ir hvaða merki hann skipar sér. f>ar
er ekki um að villast framar.
f>að dylst .eigi nú fremur en áður,
hve »ekta« hún er, sú af konungi til-
kjörin »landsins sál«, sem spámaður hús-
bóndans nefnir í nýárssálmi sínum. —
Hér var kostur á að fylla þjóðar-
innar flokk, sjálfstæðisflokkinn, sem
kominn var langt á leið að eyða öll-
um tvístringi meðal þeirra, er bera
frelsi landsins fyrir brjósti. En það
er ekki einungis látið ónotað, heldur
ekkert til sparað að spilla öllum árangri
af hinni alvarlegustu og éindregnustu
samvinnutilraun, sem gerð hefir verið
um langan aldur til framgangs sjálf-
8tæðismáli þjóðarinnar.
Hvar mundi fremur við eiga mál-
tækið: Höggur sá er hlífa skyldi?
Skólablaðið.
Svo heitir nýbyrjað hálfsmánaðar-
blað, á stærð við íngólf, gefið út af
Flensborgarskólakennurunum og með
styrk úr kennarfélagssjóði (300 kr.).
Ritstjóri er Helgi Valtýsson kennarí í
Rvík. Hlutverk blaðsins er að »ræða
öll þau mál, sem að einhverju leyti
lúta að skólahaldi, kenslu, barnaupp-
éldi, andlegu og líkamlegu*. Blaðið er
sélegt útlits, 1. tölublaðið, sem kom
út lð. þ. m.
Botnvörpungsstrand
varð enn laugardaginn var, 12. þ.
m., á Miðnesi, svo sem hálfri mflu
þaðan er Venture strandaði viku áður.
f>etta skip heitir eða hét King Edward
VII. f>ar varð og mannbjörg. Skipið
liggur á þurru um fjöru. f>að hafði
verið 4—5 ára og stundaði veiði hér
við land þann tíma allan. f>að var
nú á heimleið með afla sinn.
Heilsuliælisfélagid.
Nokkuð á 4. þúsund (3200 kr.) hefir
fengist hér í bæ í árgjaldaloforðum, og
1400 kr. að auki í æfigjöldum. Og í
Garðahreppi (Hafuarfirði aðallega) 7 eða
800 kr. í árgjaldaloforðum. Víðara
hefir ekki til spurst enn.
Æfigjaldamenn hér í Rvík eru auk
áður umgetinna 2 (læknishjónanna
Guðmundar og Katrínar Magnússon)
þessir ð: Ásgeir Sigurðsson, Eiríkur
Briem, Morten Hansen, Mich. Lund
og Sighv. Bjarnason.
Siðdegisguðsþjónusta i dómkírkjunni kl. 5
á morgun (J. H.).
Erlendar ritsímafréttir
til ísafoldar frá R. B.
Kh 15. jan. 6 sd.
L á t i n n er Adam Poulsen veður-
fræðingur.
Valurinn (Islands Falk) kominn
til f>órshafnar 13. jan.
Stjórnhollir vinstrimenn og miðlun-
armenn vinBtri handar hafa kjörið
Neergaard miðlunarmannaforingjafram-
sögumann í tolllaganefndinni í fólks-
þinginu.
Kh 17. jan. 6 sd.
L á t i n n er Rostrup grasafræðingur.
Innanríkisráðgjafinn ætlar til Græn-
lands í sumar.
Bærinn Kingston í eynni Jamaica
eyddur af landskjálfta og elds-
bruna. f>ar fórust 1000 manns, en
9000 urðu húsnæðislausir. Mikil neyð.
Fellibylur í Filippseyjum og
varð 100 manna að bana.
Englandsbanki hefir I æ k k a ð pen-
ingaleigu úr 6/. niður í 5f.
Brun höfuðsmaður verður fyrir Be-
skytteren og honum næstur Rúdinger.
* * *
Jamaica er ein meðal Antillaeyja
í Vesturheimseyjum, blómleg ey og
fjölbygð, um 200 fermílur og eyjar-
skeggjar um f miljón, mest Blámenn.
Kolumbus fann hana í annari vestur-
för sinni, 5. maí 1494, og kallaði Sant-
iago. Nú eiga Bretar eyna og hafa
átt 2J öld. f>eir skírðu hana Jamaica.
Kingston er þar höfuðborg, sunnan á
eynni, með nær 50 þús. íbúa. — f>etta
er þriðji stórkostlegur landskjálfti í
Vesturheimi á 1£ missiri: fyrst i San
Francisco, þá í Valparaiso.
Adam Poulsen veðurfræðingur var
forstöðumaður fyrir veðurfræðisstofn-
uninni í Khöfn. Hann dvaldist á Ak-
ureyri vetrarlangt fyrir nokkrum árum
til norðurljósarannsókna við 4. mann.
Brun sá, er verður fyrir Færeyja-
varðskipinu þetta ár, er alt annar
maður en rithöfundurinn Daníel Bruun,
Danir hafa í ráði að breyta til um
stjórnarháttu á Grænlandi, sem eru og
hafa lengi verið mesta ómynd, Iangar
leiðir á eftir tímanum; og mun Græn-
landsför Sigurðar Bergs innanríkisráð-
gjafa vera í þeim erindum gerð.
Mannalát. Hinn 1. október i hanst
andaðist að heimili sinu Merkinesi i Höfn-
um, fyrrumsýslunefndarmaður Sigurður
Ó1 a f s s o n, fæddur 20. októher 1824 á Ægi-
siðu i Holtum, sonur Ólafs bónda þar
Sigurðssonar og konu hans Valgerðar
Erlendsdóttur. Þaðan fluttist hann 1874
suður að Hvalsnesi og kvæntist sama ár
Gluðríði Halldórsdóttur hreppstjóra i Kirkju-
vogi. Þau bjuggu fyrst 3 ár á Hvalsnesi
og þvi næst i Busthúsum i sömu sveit i
18 ár. Þaðan fluttust þau að Merkinesi
og bjuggu þar 35 ár. Hún andaðist 1904.
Þeim varð 10 barna auðið; af þeim lifa
2 synir og 3 dætur.
Sigurður sál. var mesti hagleiksmaður,
og munu verk hans og handlagni verða
lengi í minnum höfð. Hann var greindur
vel og fróður, skemtinn og glaðlyndur, og
kom hvarvetna fram til góðs. S.