Ísafold - 10.07.1909, Page 2

171
ISAFOLD
Lagastaðfestingar.
Þessi 25 lög frá síðasta alþingi stað-
festi konungur í gær, 9. jiilí:
X. Fjárlög fyrir árin 1910 og 1911.
2. Fjáraukalög fyrir árin 1908 og
1909.
3. Fjáraukalög fyrir árin 1906 og
1907.
4. Um samþykt á landsreikningn-
um fyrir árin 1906 og 1907.
5. Um styrktarsjóð handa barna-
kennurum.
6. Um almennan ellistyrk.
7. Um fiskimat.
8. Um breyting á lögum um
kosningar til alþingis 3. okt. 1903.
9. Um viðauka við lög 14. des.
1877 nr. 28 um ýmisleg atriði, er
snerta fiskiveiðar á opnum skipum, og
lög 10. nóv. 1905 nr. 53 um við-
auka við nefnd lög.
10. Um breyting á lögum um
fugiaveiðasamþykt í Vestmannaeyjum.
11. Um samþyktir um kornforða-
búr til skepnufóðurs.
12. Um breyting á lögum nr. 63
frá 22. nóv. 1907, 3. gr., um kenn-
araskóla.
13. Um breyting á lögum um
bann gegn innflutningi á útlendu
kvikfé.
14. Um breyting og viðauka við
lög um hagfræðiskýrslur nr. 29, 8.
nóv. 1905.
15. Um stækkun verzlunarlóðar-
innar i ísafjarðarkaupstað.
ié. Um sérstaka dómþinghá í
Keflavíkurhreppi.
17. Um sölu á þjóðjörðinni Kjarna
í Hrafnagilshreppi i Eyjafjarðarsýslu.
18. Um að leggja jörðina Naust
í Hrafnagilshreppi í Eyjafjarðarsýslu
undir Akureyrarkaupstað.
19. Um að stofna slökkvilið i
Hafnarfirði.
20. Um viðauka við lög 22. nóv.
1907 um bæjarstjórn i Hafnarfirði.
21. Um heimild fyrir veðdeild
Landsbankans til að gefa út 3. flokk
(seríu) bankavaxtabréfa.
22. Um gagnfræðaskólann á Ak-
ureyri.
23. Um eignarnámsheimild fyrir
bæjarstjórn ísafjarðarkaupstaðar á lóð
undir skólahússbygging.
24. Um breyting á lögum um
stofnun Landsbanka 18. sept. 1885
m. m.
25. Um heimild fyrir landsstjórn-
ina til að kaupa bankavaxtabréf Lands-
bankans.
Líh tam an n asj óður.
Hann var stofnaður fyrir þrem ár-
um af nokkurum borgarbúum hér, í
þeim tilgangi, að styrks af honum
nyti á sinum tima ungir listamenn og
rithöfundar, styrks til að fara utan og
fullkomna sig i list sinni. Stofnendur
fengu menn til að skrifa sig fyrir ár-
gjaldi og æfigjaldi í sjóðinn. Fengu
inn þá um um 700 kr., sem nú eru
á vöxtum. En með þvi að stofn-
endur fóru margir úr bænum skömmu
síðar, hefir lítið verið að gert til
þessa.
Nú er hafist handa á nýjan leik.
Fegurri liðveizla er ekki til, en veita
fulltingi ungum listagáfum til að njóta
sín, svo að aðrir njóti. Og mikið er
ekki heimtað af hverjum, en vænst af
mörgum.
Féhirðir sjóðsins er Þorkell Þorláks-
sott skrifari.
Þýzkir ferðamenn.
Oceana, skemtiskipið þýzka, sem
hingað kemur á hverju sumri, er vænt-
anleg í nótt með yfir 200 ferðamenn
frá Þýzkalandi. Konsúll D. Thomsen
sér þeim fyrir skemtunum eins og vant
er. Þeir standa hér við sunnudag og
skoða bæinn. Samsöngur verður hald-
inn fyrir þá í Bárubúð kl. 4 síðdegis,
en kappreiðar á Melunum kl. 5,15.
Skipið fer héðan mánudagsnótt norður
um land áleiðis til Spitzbergen.
Brúðkaupsgleðin.
Nýlega hefir verið sérprcntuð og
gefin út í heimahöguni »Bnkkusar-
félagsins« svonefnda ein af prédik-
unum síra Jóns Bjarnnsonar í Winni-
peg — úr húslestrabók hans.
Það er prédikunin annan sunnudag
eftir þrettánda, um
Brúðkaupið i Kana.
í »eftirmála« er það tekið fr.am, að
ræðan sé prentuð »í þeim tilgangi,
að leiðbeina mönnum í bindindismál-
inu«, og sérstaklega er hún nú talin
orð í tíma toluð.
Vér skulum eigi neita því, að svo
sé, og því gerum vér hana hér að
umtalsefni.
Þó er það kunnugt, að sumt er
það einmitt i þessari ræðu sira Jóns,
sem mun hafa hneykslað marga —
ef ekki alla bindindismenn, þá er ræð-
una hafa lesið. Og að því leyti má
telja það tvísýnt, að hún verði til
þess að »auka og efla bindindi«, eins
og nefnt félag flaggar með að fyrir
því vaki. Og eftir öðrum veðramerkj-
um verðum vér að telja það sanni
nær, að val þessarar ræðu sé ein af
mörgum sönnunum þess, að félagið,
sem stráir henni út sem flugriti, sé
i hug og hjarta andvígt öllu sönnu
bindindi. — Þvi tjáir ekki að reyna
að vefja um sig bindindisfána, því
að Bakkusareyrun standa hvarvetna út
undan hjúpnum.
Áfengisvinum þykir sira Jón held-
ur en ekki tala máli þeirra i þessari
ræðu.
Og því er ekki nð neita, að hann
virðist sumstaðar gefa þeim töluvert
undir fótinn — jafnvel rneira en góðu
hófi gegnir, að vorri hyggju.
Aðallega það, að tvímælalaust hafi
verið um áfengt vin að ræða í brúð-
kaupinu i Kana og við helgar kvöld-
máltiðir i hinni fyrstu kristni. Og í
annan stað, að Kristur hafi sjálfur
miklu fremur hvatt þess en latt, að
neyta áfengis. — Það sé því ekki
einungis leyfilegt, heldur jafnvel kristi-
leg dygð að hafa það um hönd og
neyta þess.
Ekki skal um það þrátta hér, hvað
rétt sé hermt um veizluvínið í Kana.
Vér treystumst ekki til að leggja dóm
á það; enda ekki við því að búast,
þegar snjalla guðfræðinga greinir á
um það. Segir sitt hver: sumir að
það hafi verið áfengt, aðrir óáfengt,
og er þá hverjum heimilt að skilja
sem liklegast þykir, með sérstöku til-
liti til þess, að Kristur var sjálfur
einn gesturinn.
En það teljum vér oss óhætt að
fullyrða afdráttarlaust, að þar hafi ekki
verið að ræða um áfengi líkt því, er
mest tíðkast hér á vorum tímum,
Ekkert svipuð ölvunaráhrif þess »á-
fengis«, sem þar kann að vera átt
við, og þess, sem hér er haft um
hönd.
Afskifti Krists af því máli og ná-
vist hans er fullkomin trygging fyrir
að svo hafi ekki verið.
Eða hver vill að athuguðu máli
trúa þvi, að Kristur hefði breytt vatni
í vín — að hann hefði útvegað vin,
haft það um hönd og fremur hvatt
aðra til þess, ej áhrif þess vins hefðu
verið eins og þau áhrif eru, sem vér
þekkjum af áfengi?
Hver trúir þvi, að hann hefði farið
svo með vin, sem sagt er, ef margra
alda reynsla og vísindalegar rann-
sóknir hefðu pá verið búnar að
kveða upp jafn-skýlausan áfellisdóm
yfir nautn pess áfengis, eins og nú
er upp kveðinn yfir áfengiseitri vorra
tíma?
Vér hljótum að efa, að nokkur
kristinn maður trúi sliku um Krist. —
Það væri að vorri hyggju að eigna
honum illar og ósæmilegar hvatir —
draga hann inn i drykkjusvall vorrar
margspiltu aldar.
Vér diríumst að mótmæla því ein-
arðlega, að nokkurt orð eða atvik í
breytni hans gefi heimild eða átyllu
til þess.
Vér berum ekki brigður á það, að
Kristur hafi »breytt vatni í vín«. En
það út af fyrir sig er ekki nema
»hálfur sannleikurc, — allra-sízt þegar
það er tekið inn i áfengisdeilur vorra
tíma. Og þar sem hér er um ásteyt-
ingarefni að ræða, þá var siðferðislega
skylt að segja sannleikann allan, svo
að ekki yrðu misskilin orð Krists og
athafnir og þeim snúið til verri vegar.
Ekki svo að skilja, að vér grunum
síra Jón um að hafa vísvitandi látið
hér ósagt, það er segja þurfti. Því
fer fjarri. Heldur er hitt, að hann
hefir að þessu leyti eigi gætt nægrar
varúðar við meðferð þessa mikilvæga
máls.
Hann mun og sízt hafa grunað og
enn síður til þess ætlast, að orðum
hans yrði beitt til að viðhalda áfeng-
isokinu á þjóð vorri undir því yfir-
skini, að það helgaðist af orðum og
athöfnum Krists.
Ræðumaðurinn talar um tvens kon-
ar bindindi, kristilegt og ókristilegt.
Og vafalaust er ræða hans nú gerð
að flugriti í þeim tilgangi að sýna
fram á, að Goodtemplarreglan og
bindindisstefnan hér i landi, eins og
henni er nú komið, sé í raun réttri
Ókristilegt bindindi.
En gætum þess, hvað ræðumann-
inum er í huga, er hann talar um
ókristilegt bindindi:
Það eru »villulærdómar«, fólgnir í
því, »að menn af fláræði kenni lygar
og sé brennimerktir á samvizkum
sínum, banni mönnum að giftast og
neyta fæðuc (bls. 8—9).
Höf. tekur það fram, að hér sé
reyndar ekki nefnt »bindindi með
tilJiti til víns«; en vafalaust megi telja
það með, »því að matur og drykkur
er hvarvetna i ritningunni hafður
undir sama númeri«, segir hann (bls.
9)-
En einmitt petta: að matur og drykk-
ur er sett í sama númer, bendir hvað
skýrast á það, að þar er ekki átt við
drykk, sem spillir andlegum og lík-
amlegum hæfileikum þess er neytir.
Þar hlýtur að vera átt við óskaðvæn-
an drykk, hollan og nærandi sem
fæðu.
í þvi sambandi má og minna á
það, að óvildarmenn Krists, sem
kölluðu hann »vinsvelg«, munu ald-
rei hafa fengið svo mikið sem átyllu
til að bregða honum um ölvun. Vín-
ið sem hann neytti, hlaut því að
vera óskaðlegt.
Og vér skulum með ljúfu geði
samsinna því, að það væri ekki ein-
ungis fásinna og öfgar að amast við
slíkum drykk, það væri blátt áfram
»ókristilegt bindindi« að afneita hon-
um. Og vér getum tekið undir það
með ræðumanninum og postulanum,
að það sé »djöflalærdómur, þegar
einhver kennir slíka föstu eða slíkt
bindindic, sem afneitun hjónabands
og hollrar fæðu.
En mun þá nokkur vilja verða til
þess að beina því að Goodtemplar-
reglunni eða starfsemi hennar hér á
landi, að hún fari í þá átr, sem hér
er lýst? — eða með öðrum orðum:
að hér sé um »ókristilegt bindindi« að
ræða, er réttmætt sé að rísa upp í
móti og eyðileggja?
Vér hyggjum að því megi hiklaust
svara neitandi.
Vér hyggjum að enginn samvizku-
samur maður vilji bendla Goodtemplar-
regluna við »villulærdóma«, né beina
því að forgöngumönnum bindindis-
málsins að þeir »af fláræði kenni
lygar«, gangi með »brennimerkta
samvizku og banni mönnum að gift-
ast og neyta fæðu.«
Til annara vopna verður að taka,
því með þessum verðum vér ekki
sóttir.
Það er sem sé þvert á móti viður-
kent, að Goodtemplarreglan hefir frá
öndverðu verið og er
Kristilegt bindindi.
Viðurkenningu fyrir því hefir Regl-
an hlotið hjá öllum merkustu og
mætustu mönnum kirkju vorrar og
kristindóms. Og það hefir meira að
segja verið sagt um Regluna hér á
landi, að hún hafi á 25 ára starfskeiði
sínu bjargað fleiri mannslífum en allir
læknar landsins, og að hún hafi gagn-
að siðferði þjóðarinnar meir en allar
p'rédikanir prestanna, enda enginn fé-
lagssknpur alt frá landnámstíð verið
þjóðinni til slíkra heilla sem Good-
templarreglan.
Hún er reist á kristilegum grund-
velli. Og á þeim grundvelli vinnur
hún að því takmarki, sem hún setti
sér í öndverðu: algerri útrýming á-
jengis.
Trúin á guð er styrkur hennar.
Og kærleikur til meðbræðranna er
hennar æðsta boðorð. Og »æðsta
opinberun kærleikans er sjálfsafneitun
— bindindi*: afneitun og útrýming
þess, sem reynslan hefir margsýnt og
sannað, að mannkyninu er háskalegt.
»Ef eg með nautninni hneyksla
bróður minn, skal eg aldrei að eilífu
kjöt eta, svo að eg hneyksli hann
ekki.«
Goodtemplarreglan hefir tekið þessa
kærleiksríku yfirlýsing Páls postula upp
á stefnuskrá sína—að því er áfengis-
nautnina snertir, og hún vill fá alla
menn til að þýðast þá kenningu.
Hún hefir fyrir sér skýlausa dóma,
marg-staðfesta af reynslunni og öllum
dómstólum, — dóma um það, að á-
jengisnautnin hneykslar.
Og reynslan hefir gert hana trega
til að undanskilja hér hina svonefndu
hófsemdarmenn. Því að þótt þeir ef
til vill falli ekki sjálfir, þá flaska svo
ótalmargir á dæmi þeirra.
Þeir færast undan sjálfsagðri sið-
ferðislegri samábyrgð — hinni gull-
vægu meginreglu kærleikans og mikil-
vægustu skyldukvöð, sem hvílir á
hverjum þeim, er nýtur mannfélags-
verndar. — Þeir eru hrælogar á leið
siðmenningar vorra tíma.
Um þetta fer síra J. B. svofeldum
orðum í ræðu sinni (bls. 13):
»Ef þú hefir hugmynd um, að þú
getir ekki neytt víns nema þér til
syndar eða skaða, — þá átt þú auð-
vitað sjálfs þín vegna að taka alveg
fyrir þá nautn.«
Og enn fremur: »«/ pú hefir hug-
mynd um, að pú munir leiða einhverja
aðra i hcettu með vínnautn pinni, pá
ert pú líka að sjáljsögðu í Jesú najni
skyldur til að gerast bindindismaður
peirra vegna«.
Mundu þeir ekki vera fáir, sem
eftir vandlega íhugun gcta vottað með
hreinskilni fyrir guði og samvizku
sinni, að áfengisnautn þeirra — þó
enn sé við hóf —, sé þeim með öllu
syndlaus og skaðlaus?
Og mundu þeir ekki vera enn
miklu færri, sem með sama hætti
geta fullyrt, að öðrum geti engin
hætta stajað aj ájengisnautn peirra —
hún sé þeim með öllu óviðkomandi?
Höfuðvilla áfengisvina er þegar aug-
ljós í kjörorði þeirra: »Sjáljur leið
pú sjáljan pig« = sjái hver um sig.
Hugsjónin sú er alt í senn: ómann-
úðleg, kærleikssnauð og óframkvæm-
anleg. Þar er látið horfa þveröfugt
við stefnu tímans. Og þess vegna
verða þeir að láta sér lynda að tekið
er í taumana.
Þeir eiga á hættu að skaða sjálfa
sig og stofna öðrum i ógæfu. Þeir
horfa á hætturnar til beggja handa.
Þeir sjá samferðamenn sína — máske
vini og vandamenn — týna ýmist
gæfu, fé eða fjörvi eða öllu saman í
þessar hættur. Og samt vilja þeir
með engu móti inna af hendi þá
»sjálfsögðu skyldu« að gerast bind-
indismenn.
Þess vegna er tekið til bannlaga.
Þau eru þá réttmæt og sjálfsögð
vernd gegn þeim, er þann veg skor-
ast undan að gegna þegnfélagsskyld-
um sínum og hlíta þeim reglum, sem
heildin telur sér hollar og hagfeldar.
Með öðrum orðum: Þeir skapa sér
sjálfir bannlög, með því að hafna
bindindi og breyta í bág við það.
Afskramdar >skepnur«.
»011 skepna guðs er góð, og eng-
in burtkastanleg*.
Vafalaust er til þess ætlast af út-
gefanda flugritsins, að menn skilji
svo þessi orð postulans, að með þeim
sé lýst velþóknun og blessun yfir á-
fenginu — og þá jafnframt yfir fé-
lagsskápnum nýja, sem risinn er upp
áfenginu til verndar.
Já, er það ekki notalegt, að geta
t. d. tekið sér teig af dönsku korn-
brennivíni eða sprittblöndu eða hverju
helzt öðru brendu áfengiseitri, og kingt
því með þessum postullega lofsöng:
»öll skepna guðs er góð« I
En gæti það nú ekki orkað tvímælis,
hvort þessi orð Páls postula eiga hér
við ? Er það ekki öllu líklegra, að
þeir menn, er þann veg hyggja, dragi
sjálfa sig á tálar?
Fjarri sé það oss að neita þvi, að
öll skepna guðs sé góð — alt sé það
gott, sem guð hefir skapað, dautt og
lifandi. Vér trúum því, að það sé alt
gott á sinn hátt — hver einstakur
hlutur dauður og lifandi heyri á ein-
hvern hátt inn í hina aðdáanlegu heild
sköpunarverksins og sé þar góður og
gagnlegur.
En vér fáum hins vegar eigi þýðst
þá skoðun, að guð hafi skapað hvað
sem heitir og er, í þeirri mynd sem
því hefir hlotnast og eins og það er
um hönd haft, og enn síður að hann
ætlist til að það sé alt notað á þann hátt,
sem gert er.
Oss greinir eigi á um það, að hann
hafi skapað kornið á akrinum.
En hinu viljum vér eigi samsinna,
að brennivínsbrensla úr korninu sé
guðs verk, eða að hann ætlist til að
þann veg sé með kornið farið, — al-
veg eins og vér teljum það rangt að
kalla hann skapara morðtóla og höf-
und synda, þó skapað hafi hann þau
efni, sem morðtól eru gerð úr og þau
tæki, sem syndin er drýgð með.
Þœr »skepnur« eru ekki »skepnur
guðs«.
Það eru ajskrœmdar skepnur og því
»burtkastanlegar«, enda geta þær ekki
orðið »þegnar með þakkargjörð*, né
heldur »helgast af guðs orði í bæn«,
eins og að orði er komist um hina
góðö »skepnu guðs«.
Vér minnumst þess eigi, að því
hafi verið haldið fram af hálfu bind-
indismanna eða templara, að »vín sé
í sjálfu sér vondur hlutur eða van-
heilagur«, eða að það beri að skoða
sem »illa sending frá djöflinum«, eins
og ræðumaðurinn kemst að orði.
Við hitt er að kannast, að vér telj-
um það vont og skaðlegt á sama hátt
og hverja aðra eiturtegund, og vér
krefjumst þess, að með það sé farið
sem annað eitur.
Mundi hann — ?
Mundi hann, sem helgaði líf sitt því
starfi, að efla farsæld og frið, lífsgleði
og kærleika með mönnum, — mundi
hann hafa gerst því andvígur, að reist-
ar væri hinar öflugustu skorður við
slíku fjárhagslegu og siðferðislegu þjóð-
arböli, sem áfengisnautnin veldur með
þjóð vorri?
Mundi hann hafa hvatt til uppreist-
ar gegn þeim verndarlögum, sem þjóð-
in hefði sett sér gegn áfengisbölinu?
— Eða mundi hann hafa hvatt til
löghlýðni þar sem ella?
Mundi hann hafa hallast á sveif með
höfðingjalýð og sælkerum, sem engu
vilja fórna af svonefndum »lifsþæg-
indurn* á altari sjálfsafneitunarinnar?
— Eða mundi hann hafa hrópað með
alþýðunni: burt með áfengið!
Mundi hann hafa sezt meðal »læri-
feðra« vorra og bundist samtökum
með þeim um að ljá Bakkusi lausan
taum? — Eða mundi hann hafa fylt
þann flokkinn, sem vill kosta kapps
um að varðveita hina ungu, og þá
ekki sízt hinn uppvaxandi mentalýð,
frá tælandi og banvænum áhrifum á-
fengra drykkja ?
Mundi hann ekki telja sannri gleði
vorri og farsæld bezt borgið með því,
að breyta áfengiseitri voru í vatn?
Skoðanirnar um hann virðast vera
svo undur mismunandi. — Því er
bezt að hver svari þessum spurning-
um fyrir sig — i einrúmi.
Á. Jóhannsson.
Guðsþjónusta á morgun i dómkirk-
jnnni. Bisknp vigir þá cand. theol. Þor-
stein Briem aðstoðarprest að Görðum á
Álftanesi. Engin siðdegisgnðsþjónnsta.
Sira Jóhann Þorkelsson er ekki í bænnm,
og verður eitthvað að heiman. Meðan
hann er fjarverandi, verður að eins ein
guðsþjónusta í dúmkirkjunni, á hádegi.
Af ráðgjaía
fréttist með Vendsyssel, að hann
hefði verið eitthvað lasinn eftir að
hann kom til Kaupmannahafnar, og
þess vegna leitað sér hvíldar norður í
Gilleleje, baðstað á norðurodda Sjá-
lands.
Hann hefir sýnilega verið á ríkis-
ráðsfundi í gær, þar sem lögin voru
staðfest, þau sem getið er um á öðrum
stað hér 1 blaðinu.