Ísafold - 17.07.1909, Qupperneq 2

178
ISAFOLD
........._ • ^
Verzlunin
DAGSBRUN
fekk með s/s Sterling
mikið af góðum og fallegum vörum handa DÖMUM,
Blúsur, Hálslín, Storm- og andlitsblæjur, Mótorhúfur.
Ryk- og Reg’nkápur
handa HERRUM,
Fataefni,
að eins i einn klæðnað af hverri tegund.
Hattar
harðir, mjög léttir, sérstök tegund, sem ekki meiða ennið; einnig
linir hattar.
Skyrtur
með linum manschettum og fl. tegundir mjög smekklegar.
Slifsi
alveg nýir litir og m. m. fl.
Af Vefnaðarvöru
eru altaf nægar birgðir, einnig alls kouar
Klæðnaði
handa Konum,
Kðrlum og
Bðrnum.
Allir velkomnir
að koma og skoða vörurnar í
DAGSBRÚN
Hverfisgötu 4. Talsími 142.
dönskum bókum. Nema hvað það
grefst hér enn betur inn í hugskotið
fyrir þá sök, að þeir eru yngri.
Þann mikla kost hefir Landakots-
skólinn reyndar meðal annars, að
þar er danska kendljómandi vel. Vér
ættutn vitanlega að taka upp i öllum
skólum vorum tnngumálakenslu á
tungumálinu sjálfu sem kent er, og
engu öðru. Kenna ensku á ensku,
þýzku á þýzku o. s. frv. Fyrir þessu
hafa sumir menn gengist í Landakots-
skólanum. En að kenna alt á einu
máli útlendu, það dregur langt of
mikið frá íslenzkunni.
Vér löstum ekki skólann. Þvert á
móti. En þetta metnaðarleysi um
tungu og þjóðerni, að verða að njóta
allrar sinnar barnafræðslu á útlendu
máli, — það hneykslar.
Ekki aðeins fyrir þá auðsæju sök,
hvert afhroð móðurmálið verður að
gjalda í þessum leik. Alveg eins vegna
hins, að þetta er svo stórprentuð aug
lýsing á metnaðarskorti og undirlægju-
skap. — n.
Bréfdúfa handsömuð
við Arnarstapa.
Eftir þriffgja ára utivist.
Skeyti frá Rohert Peary?
Fyrir hálfri viku, þriðjudaginn 13.
júlí, var fiskigufuskipið Ixslie úr Hafn-
arfirði (Edinborg) á leið vestur undir
Arnarstapa. Skipið var ekki að fiski,
svo að bátar voru á þiljum. Þá sjá
skipverjar að fugl er seztur i einn bát
inn á þilfarinu; það er dúfa. Hún er
dauðspök, þreytt orðin og mögur. Þeir
taka hana. Hún er merkt á báðum
fótum. A vinstra fæti er silfurhring-
ur og grafið á í P. 1906 og eitt
hvað fleira, sem þeir gátu ekki lesið.
En á hægra fæti er gúmmi-hringur,
nær Va þuml. breiður, og af breidd-
inni réðu þeir að eitthvað fælist inni
í, en vildu ekki hreyfa við neinu fyr
en á land kæmi.
Aðlíkindum er skeyti innaní gúmmi-
hringnum og fangamark Roberts Peary
eru stafirnir, hins fræga norðurheim-
skautsfara, er þá var einmitt í heim-
skautsför.
En dúfan segir sjálf frá eftir helg-
ina. Þá er skipsins von til Hafnar-
fjarðar.
(Fregnina sagði ísafold daginn eftir
fyrv. skipstjóri á Leslie (Jón Berg-
sveinsson), er talaði við skipverja
samdægurs).
Danskar ferðamannahópnr
kom hingað á Sterling 14. þ. m„ 43
menn alls, er danska blaðið Politiken
hefir séð fyrir ódýru fari. Foringi leið-
angursins er Andersen-Nexö rithöf-
undur, en viðtökumaður hér konsúll
D. Thornsen. Þessir eru í förinni:
Hr. Andersen-Nexö rithöfundnr með frá;
hr. Breuningherlæknir með frá; frb. Christen-
sen; frá Christensen, Emelie; hr. Christen-
sen, jástizr&ð; hr. Christensen, Laaritz;
hr. Christensen, T. læbnir með frá;
hr. Conradsen, direktor, Horsen; hr.
Crome, A. provisor; hr. Ekmann, Th;
hr. Halle, Sophns skólanmsjónarm.; hr. Han-
heide, A.; hr Hansen, Niels; hr. Hansen,
Simon; dr. Hartmann; hr. Hedegaard, kap-
teinn; hr. Hinding; dr. med. Holm, Tn.; hr.
Hvass, y.'irdómsmálflm. með frá; hr. Jensen,
bástjóri; hr. Jensen, A. málflm.; hr. Jesper-
sen, W. L. eldri; hr. Jespersen, W. L. yngri;
hr. Jessen, P., kennari; hr. kanpm. Lund;
hr. Mellgren, Oöteborg; hr. Meyer, Albert;
hr. Nedergaard, C. N.; frk. Nielsen, Herdis;
hr. Oldager, málflm.; hr. Orthved, verkfr.,
Berlin; lyfsalafrú Park; dr. Ralp, A., Ar-
ósnm; frk. Renk, Rosali; hr. Schnltz, direk-
tör með dóttnr; hr. hljóðfærasm. Thile, F.
A.; hr. Wiinblad; hr. Wollenberg, Albert.
Fimtudaginn bauð H/f P. J. Thor-
steinson & Co. öllum ferðamanna-
hópnum út í Viðey, og nær 200
bæjarmanna að auki. Farið þangað
á e/s Ingólfi um kl. r. Þar var alt
skreytt fánum í eynni. Forstjóri fé-
lagsins þar, hr. Nielsen, sýndi þeim
eyna og öil mannvirki þar, fiskverk-
unarstöðvar félagsins, kolabirgðir
danska herskipsins, Steinoliuhlutafélags-
ins, Sam. Gufuskipafélagsins o. fl.
Þaðan var gengið heim að bænum og
þeim sýnd öll búsáhöfn. Þá var skot-
ið upp tjöldum á túninu og veitt þar.
Nielsen forstjóri hélt ræðu fyrir gest-
unum. Einn þeirra, Hvass yfirréttar-
málflutningsmaður þakkaði fyrir hönd
félaga sinna og mælti fyrir minni
íslands. Konsúll Thomsen þakkaði
fyrir hönd Reykvikinga og mælti fyr-
ir minni félagsins (H/f). Agætt hljóð,
og skemtileg samvist. Kl. 6 V2 var
komið inn til bæjarins. *
Kl. 9 um kvöldið hafði D. Thom-
§en konsúll boðið ferðamönnum að
hlýða á samsöng í Bárubúð eins og
Þjóðverjum áður, söngsveit hr. Sig-
fúsai Einarssonar. Yfir þeirri sam-
komu létu Danir stórvel. Nexo hélt
ræðu á eftir, og þakkaði sönginn.
Kvað þá félaga hafa heyrt fyr að vísu
íslenzkan söng bæði á skipsfjöl og í
Skotlandi. En þeir hefði ekki séð
jafnmikið lýsa sér í söngnum sem nú.
Fjörglampinn í augum hinna ís-
lenzku söngmanna, hann lýsti þvi,
að þjóðin væri í æsku og ætti fram-
undan sér langt og óunnið starfskeið.
Hann vissi, að sjálfstæðisþráin væri
rík í brjósti hinnar íslenzku þjóðar.
í Danmörku væri ekki gerður nærri
nógur greinarmunur á ást til ís-
lands og óvild til Danmerkur.
Viðlökurnar hér sýndi bezt, að það
þyrfti ekki að fara saman. Sjálfstæð-
isþrá íslendinga þyríti ekki að draga
úr góðu samkomulagi. Hann kvað
þá fara úr bænum með hugann full-
an af viðkvæmni og söng. Þau áhrif
hefði viðkynningin.
Eftir sönginn bauð konsúllinn ferða-
mönnum til tedrykkju með sér í
Klúbbhúsinu. Þar voru fluttar ræður,
og gestirnir létu í ljós ánægju og
þakkir fyrir vinsamlegar og góðar
viðtökur. í gær lét Th. konsúll fara
með þeim á söfnin, léði þeim hesta
inn í Laugar og spitala o. s. frv.
Nokkrir hinna dönsku ferðagesta
fóru akandi til Þingvalla í gær og
koma i kvöld. Ætla sér þá á Sterling
vestur. En hinir fóru í dag ríðandi
áleiðis til Geysis og Þingvalla og verða
sex daga i túrnum. Koma sama
kvöldið aftur og Sterling fer héðan
til Hafnar.
Bandalag’ið.
Þeim leiðist ekki gott að gjöra,
dansk-íslenzku bandamönnunum.
Ein greinin héðan frá Reykjavik
kom nú með Sterling í Vort Land,
einhverju svæsnasta og illorðasta
hægrimanna blaði Danmerkur, eins og
kunnugt er, því blaðinu, sem gerir
sér ósleitilegast far um að hnekkja
sjálfstæðiskröfum íslendinga og gera
sem minst úr íslenzkri þjóð.
í þessari grein er fyrst talað um
alþingistíðindin, mikið skopast að þing-
mönnum íyrir það, hvernig þeir falsi
umræðurnar með leiðréttingum sín-
um eftir á. Eins og nærri má geta,
er þess látið ógetið í þessu sambandi,
að ráðgjafinn hefir barist gegn því að
vera að kosta upp á prentun þessara
þingræðna, sem hann telur svo lítils
virði, vegna þess hvernig þær eru til
orðnar. Og aliir vita hér, hvernig
pað hefir verið lagt út.
Með öðrum orðum: í Kaupmanna-
höfn eru alþingistiðindin notuð til að
svívirða alpingi. Á íslandi er það
notað til að svívirða riíðgjafann, að
hann telur alþingistíðingin ótæk I
Hinn hluti greinarinnar er um ráð-
gjafann, eins og búast má við:
Meðalal annars, sem honum er
fundið til foráttu, er þnð, að hann
vfsi mönnum til landritara og skrif-
stofustjóra, þegar þeir komi með
málaleitanir til hans. Eftir því ætti
hann þá ekki að vera mjög ráðríkur!
Þá kemur japlið um húsgögnin,
sem flutt hafa verið í ráðgjafabústað-
inn, en hafi átt að vera í alþingis-
húsinu. Að mennirnir skuli ekki vera
orðnir uppgefnir á að fara með þá
endileysui Þingið 190j veitta 50
þús. krónur til þess að búa út risnu-
herbergi i alþingishúsinu og gera
meira við húsið. Af þessu fé fór
mestur hlutinn hjá hinurn fráfarna ráð-
gjafa í húsgögn, veitingastofu-viðbótina
við húsið og miðstöðvarhitunar-um-
búnað. Og siðasta þing hvarf með
öllu frá að hafa nokkur risnuherbergi
í alþingishúsinu, keypti í þess stað
ráðgjafabústað, sem meðal annais á
að nota til risnu. Hvar ættu þá þessi
húsgögn landsins að vera, annarstað-
ar en i þeim herbergjum i ráðgjafa-
bústaðnum, sem ætluð eru til risnu ?
Og er ekki lítilmenskan meiri en í
meðallagi, þegar menn leggja sig nið-
ur við að fylla Dani vitleysum um
annað eins mál.
Þá er ekki gleymt að minna Dani
á það, að blái fáninn — sem nú er
orðinn grískur, en ekki eign Kriteyinga
lengur — hafi verið dreginn á stöng á
ísafoldar-húsinu. Dönum ætti að vera
orðið það minnisstætt. Um það er
alt af skrifað.
Úm áfengisbannlögin segir bréfrit-
arinn, að þau séu »beinlinis samnings-
rofc (ligefrem traktatstridige). Ekki
er þess samt getið, hvaða samningur
það sé, sem með þeim eigi að vera
rofinn. Sjálfsagt veit höf., að ekki
getur þar verið um neinn samning
að tefla, sem nokkur maður hefir
haft rétt til að gera fyrir íslands hönd.
Og ganga má að því visu, að sög-
urnar um þennan samning séu ekkert
annað en ósannindi. En sýnilega er
þessu samningsrofi smeygt inn til þess
að vera að minsta kosti fyrir fram á
réttu hliðinni — Dana megin — ef
til staðfestingarsynjunar kynni að
koma.
Og að lokum verður höf. skraf-
drjúgt um botnvörpungasektirnar, sem
nú eiga að renna í landsjóð eftir fjár-
lögum næsta fjárhagstímabils, og við-
skiftaráðunautinn, sem á að gera óþarf-
an danskan generalkonsúl og sýna
persónusambandið í framkvæmd, eftir
því sem honum farast orð. Ummæli
hans um þau atriði verða ekki annan
veg skilin en að hann sé að panta
staðfestingarsynjun fjárlaganna.
Sjá má á eftirfarandi bréfkafla frá
Khöfn, rituðum. 6 þ. mán., hvernig
íslendingar þar líta á þetta bandalag:
Bréf B. Kr. var símað heiman að,
nær því orði til orðs, daginn sem
ráðherra kom hingað. Tilgangurinn
var bersýnilegur, þótt mér skildist svo,
sem árangurinn hafi enginn orðið.
Greinarnar í Berlingi og Vort Land
eru Hka auðsjáanlega til þess ritaðar,
að spilla fyrir staðfestingu þeirra laga,
sem þingið hefir samþykt. í Lögréttu
var nýlega grein, sem okkur skildist
ekki vera rituð í neinum öðrum til-
gangi en þeim að þýðast á dönsku og
spilla fyrir staðfestingu laganna. Auð-
vitað er það ekki ný bóla með Lög-
réttu.
Við íslendingar hér í Höfn fáum
venjulega Lögréttu í tvennu lagi:
fyrst á islenzku með póstinum; svo
næsta dag á dönsku í Berlingi. Það
virðist varla ástæðulaust að stinga þvi
að Lögréttu-stjórninni að fara að láta
blaðið koma út á dönsku. Hitt er
ekki annað en tvíverknaður.
íslendingar hér eru flestir sárgram-
ir þessum islenzku skrifum i dönsk
blöð — alveg án flokksgreinarálits.
Enda er það sárgrætilegt, að flokkur,
sem nefnir sig Heimastjörnar-menn,
skuli verða til þess að flytja íslenzka
stjórnmálabaráttu yfir í dönsk blöð,
skuli vera að ráðast aftan að sjálf-
stæðistilraunum sinnar eigin þjóðar, í
dularhjúp og i blöðum þeirrar þjóð-
arinnar, sem vér eigum i höggi við
um sjálfstæðisrétt vorn. Þetta er svo
tilfinnanlegur ósómi, að það hiýtur
að vera hægt að fá þjóðina til að sjá
það.
Aðalfundur íslandsbanka.
16. júlí 1909 var haldinn aðalfnndur
í íslandsbanka og fór þar fram:
1. Landritari Klemens Jónsson
skýrði fyrir hönd fulltrúaráðsins frá
starfsemi bnnkans síðastliðið ár og út-
listaði helztu atriðin úr reikningi bnnk-
ans það ár. Lýsti hann þvi jafnframt
yfir fyrir hönd fulltrúaráðsins, að
bankinn hefði unnið mikið og lof-
samlegt starf árið sem leið, sem
bankastjórnin ætti þakkir skilið fyrir
af hálfu fulltrúaráðsins.
2. Framlögð endurskoðuð reikn-
ingsuppgerð með tillögu um, hvernig
verja skuli arðinum fyrir árið 1908
og var með öllum greiddum atkvæð-
um samþykt að verja arðinum á þann
hátt, sem lagt er til á 4. bls. reikn-
ingsins. Fá hluthafar þá 6^/^f í arð
af hlutafé sínu fyrir árið 1908.
3. Framkvæmdarstjórn bankans var
í einu hljóði gefin kvittun fyrir reikn-
ingsskilum.
4. Statsgældsdirektör C. O. A.
Andersen, sem fara átti úr fulltrúa-
ráðinu af hluthafa hálfu, var í einu
hljóði endurkosinu.
5. Endurskoðunarmaður var í einu
hljóði endurkosinn amtmaður J. Hav-
steen.
6. Kaupmaður Ásgeir Sigurðsson
stakk upp á að hluthafar vottuðu
bankastjórninni þakkir sinar fyrir mjög
góða frammistöðu sína í þarfir bank-
ans árið sem leið. Var það samþykt
með lófaklappi.
Skýrsla landritara.
í ársbyrjun 1908 voru almenn og
óvenjumikil peningavandræði um alla
Norðurevrópu, sérstaklega í ‘ flestum
skandinavisku löndunum. Þar af
leiðandi voru vextir framan af árinU
óvenjulega háir. — Til allrar ham-
ingju hepnaðist bankanum í febrúar-
mánuði 1908, þegar peningavandræðin
í Kaupmannahöfn voru í algleymingi
sínum, að selja 1 njiljón í banka-
vaxtabréfum fyrir 98% og mátti það
heita óvenju góð sala eins og á stóð.
Var það að miklu leyti fjárhagsstjórn-
inni dönsku að þakka, að þessi banka-
vaxtabréfasala gekk svona greiðlega,
því að hún keypti mestan hluta bréf-
anna. Af þessari sölu stafar tap það,
19800 kr., sem uppfært er i síðasta
ársreikningi út af sölu bankavaxta-
bréfa (mismunur á nafnverði og sölu-
verði) Hefði að vísu mátt jafna þess-
um halla niður á fleiri ár, en banka-
stjórnin kaus heldur að færa hann til
útgjalda allan í einu lagi, með því að
rekstur bankans hafði að öðru leyti
gefið góðan arð. Þrátt fyrir peninga
þá, sem bankinn fekk við þessa banka-
vaxtabréfasölu og sem að miklu leyti
var varið til greiðslu upp í erlendar
bankaskuldir, hefir bankinn alt síðast-
liðið reikningsár átt við mikil vand-
ræði að stríða, til að afla sér svo
mikils starfsfjár, sem nauðtynlegt hefði
verið, eins og ástatt var hér á iandi.
— Eti peningaástandið hér fór fyrir
alvöru að verða athugavert, þegar
Landsbankinn tók til að auglýsa, að
hann eigi keypti lengur bankavaxta-
bréf þau, sem lántakendur í bankan-
um fengu útborguð veðdeildarlán sín
með. Stjórn íslandsbanka áleit sig
þó neydda til að gera sitt-til að af-
stýra þeim vandræðum, sem af því
gætu hlotist, ef eigi væri unt að taka
peningalán hér á Iandi, jafnvel þótt
1. veðréttur í fasteign væri í boði og
íslandsbanki keypti því af I.andsbank-
anurn ‘/2 í bankavaxtabréfum og
auk þess um aðra hálfa miljón í slík-
um bréfum af lántakendum Lands-
bankans. Féð til að borga bréf
þessi útvegaði íslandsbanki með til-
tölulega góðum kjörum, sumpart á
Bretlandi (London og Edinborg), sum-
part í Noregi. — Þegar eitthvað veru-
lega raknar úr ástandinu, væntir bank-
inn að geta selt þessi bankavaxtabréf
— þau, sem óseld eru — í Danmörku,
sem er eina landið, að heita má, þar
sem unt er að selja íslenzk verðbréf.
Umsetning bankans var árið sem leið
talsvert stærri en undanfarin ár, og