Ísafold - 31.07.1909, Page 3

ISAFOLD
195
Sláturfélag Suðurlands
Og
starfsemi þess.
i.
Það hefir dregist lengur en vera har
að minnast starfsemi Sláturfélags Snður-
lands síðastliðið ár.
Félag þetta er hið langstærsta í sinni
röð hér á landi. Það tekur yfir all-
an Sunnlendingafjórðung og Mýra-
sýslu; nær með öðrum orðum frá
Breiðamerkursandi að Hítará.
Eðlilegt virðist því, að félagið veki
eftirtekt, og að bændunt sé það Iiug-
leikið. að vita um starf þess og fram-
kvæmdir, því að félagið er eingöngu
bœndafélag.
Ekki vantar það samt, að misjafna
dóma hefir Slátutfélagið fengið, bæði
meðal bænda i einstökum sveitum og
þá eigi síður í Reykjavík. Hefir ver-
ið sagt um það og stjórn þess ýmis-
legt, sem rniðað hefir að því að hnekkja
áliti félagsins og spilla fyrir því.
Meðal annars hefir það verið sagt,
að stjórnsemin í sjálfu Sláturhúsinu
um sláturtímann og eftirlitið þar væri
sljótt. Sem dæmi þess hefir það ver-
ið tilfært, að svo og svo mikið af
kindahöfðum, sviðum og innmat hefði
átt að skemmast og verið kastað í
sjóinn.
Vitanlega eru þessar sögur tilhæfu-
litlar, ef ekki með öllu ósannar; en
það hefir ekki verið sparað að gera
þar »úlfaldann úr mýflugunni.«
Meira að segja þá voru þessar hvim-
leiðu skröksogur notaðar jafnvel á lög-
gjafarþingi þjóðarinnar síðast til þess
að spilla fyrir lánveitingunni til Slát-
urfélagsins. En sem betur fór tókst
það þó ekki.
Eins og áður hefir verið skýrt frá,
bæði í ísafold í fyrra og í Tímarit-
inu fyrir kaupfélög og samvinnufélög
(II. ár, bls. 63—69), var Sláturfélagið
stofnað á fundi að Þjórsártúni i jan-
úar 1907. Sláturstarfsemina hóf svo
féiagið 1. október s. á. — Þá um
haustið og veturinn var slátrað í slátur-
húsi félagsins nálægt 10,000 fjár.
Arið sem leið var aukið við slátur-
húsbygginguna. í þessari nýju bygg-
ingu eru: kjötsöluhús, pylsugerðarhús,
reykingarhús, skrifstofa 0. s. frv. —
Milli sláturhúsbygginganna, þeirrar, er
reist var sumarið 1907 og hinnar, er
nú var getið, er steinlímt port 30 X20
álnir á stærð.
í Borgarnesi hefir og verið reist
sláturhús. Er það einskonar útibú frá
aðalsláturhúsinu hér í Reykjavík.
Sláturhúsið í Borgarnesi er 52 álnir
á lengd og 20 álnir á breidd. Veggir
og gólf sementsteypt. Húsinu er skift
í 6 stærri og minni rúm og klefa. —
Slátrunin hófst þar 5. október síðast-
liðinn og stóð til 4. nóvember.
Húseignir félagsins í Reykjavík og
Borgarnesi, ásamt lóð undir húsin, hafa
kostað nálægt 95,000 kr. — En hús-
in eru vönduð að allri gerð og hag-
anlega útbúin.
Það hefir kostað mikla erfiðleika,
umstang og fyrirhöfn að koma hús-
unum upp. Og eðlilega er félagið
skuldugt mjög eftir alt þetta, er það
hefir lagt í kostnað.
Spurning getur verið um það, hvort
ekki hefði verið hyggilegra að fresta
seinni byggingunni eða eystri hluta
sláturhússins um skeið. Peningaástæð-
ur manna voru með lakasta móti þetta
siðastliðna ár, og erfitt um að fá lán
í bönkunum.
Vitanlega hlaut það að valda ó-
þægindum, ef byggingunni hefði ver-
ið frestað, en sennilega hefði félagið
þá staðið sig betur.
Ekki svo að skilja, að félagið sé í
neinurn sérstökum fjárkröggum að
þessu sinni. En það hefir i mörg horn
að líta og miklu út að svara.
Hins vegar hefir verið kvartað und-
an því, að bankarnir hafi verið stirðir
mjög við það, þegar urn lánbeiðnir hefir
verið að ræða. Litur svo út, sem þeim,
er rnestu ráða við þá, hafi verið litið
gefið um þessa bœndastojnun, og ekki
talið sér skylt að styðja hana rneð
hagkvæmum lánum.
Hér áttu hlut að máli bœndur ofan
úr sveit, stoð og stytta þessa lands,
— en ekki reykvískir »húsaspekúlant-
ar«; pað reið baggamuninn.
II.
Arið sem leið byrjaði fjárslátrunin
í sláturhúsinu í Reykjavik 27. júli, en
í Borgarnesi 5. október.
Um sláturtímann var slátrað iReykja-
vík................I39S3 fjár
í Borgarnesi....... 7707 —
Saml. 21,660 fjár.
Eftirfarandi skýrsla sýnir hvað slátr-
að var mörgu fé í sláturhúsinu i Reykja-
vík úr hverrri einstakri deild eða hreppi
innan hverrar sýslu, og verð þess.
1. Skaftafellssýsla.
Fjártala. Verð.
kr. au.
Álftaveri .... 33S i OO 15
Kirkjubæjarhreppi 298 393 S 5i
Hörgslandshreppi 372 4463 32
Skaftártungu . . . 124 1899 S2
Mýrdal S99 6817 r4
Sarnl. 1 728 20» S 9 3 64
2. Rangárva 11 a s ý s 1 a .
Fjártala. Verð.
kr. au.
Austur-Eyjafjallahr 72 901 15
Vestur- — 272 3061 96
Austur-Landeyjahr 411 3974 7 6
V estur- — 184 2028 18
Fljótshlið .... 434 39” 65
Hvolhreppur . . 191 2078 03
Rangárvellir. . . 285 4077 08
Landmannahreppur 422 5126 S 5
Holtahreppur . . 303 3SIG 70
Ásahreppur . . . 391 4645 14
Saml. 2965 332S5 20
3. Á r n e s s ý s l a.
Fjártal a. Verð.
kr. au.
Hrunamannahr. 645 8l82 73
Gnúpverjahreppur 420 S593 87
Skeiðahreppur . 3S3 4146 48
Biskupstunguhr. 471 6238 07
Grímsneshreppur . 671 8319 17
Laugardalshreppui 62 770 98
Þingvallahreppur . 107 1833 77
Grafningshreppur . 291 3 S43 77
Hraungerðishr. . . 301 3 S 3 2 49
Villingaholtshr. . . 160 1858 44
Gaulverjabæjarhr. SS S61 81
Sandvíkurhreppur 28 317 20
Olfushreppur . . 90 1113 52
Saml. 3717 46012 30
4. K j ó s a r s ý s 1 a.
Fjártala. Verð.
kr. au.
Kjósarhreppur. . . 646 5677 83
Kjalarneshreppur • 174 1284 62
Mosfellssveit . . . 628 5192 30
Grindavík .... • 17 87 60
Saml. 1465 12242 3 s
5. Borgarfjs r ð a s ý s 1 a.
Fjártala. Verð.
kr. au.
Hvalfjarðarströnd • 743 6924 71
Leirár og Melasveit 90 794 60
Andakílshreppur . 119 1806 57
Skorradal .... • 31 s 2798 92
Lundareykjadal . • 323 2800 80
Hálsasveit.... • 3 ss 4382 50
Reykholtsdal . . • 635 7718 23
Saml. 2 577 27226 33
Tala fjárins og verð þess í hinum
einstöku sýslum hefir þá verið:
Fjártala. Verí).
kr. au.
Skaftafellssýslu. . 1728 20593 64
llangárvallasýslu . 2965 33255 20
Arnessýslu . . . . 3717 46012 50
Kjósar- og
Gullbringusýslu . 1465 12242 55
Borgarfjarðarsýslu 2577 27226 33
Saml. 12452 139329 82
Auk þessa var slátrað í Sláturhús-
inu í Reykjavik í júli, ágúst og sept-
ember úr ýmsum sveitum :
1428 fjár, kr. 16482,40
Keypt á fæti 73 — — 732,31
Saml. 1501 kind; kr. 17214,71
Hefir því verið slátrað samtals i
Reykjavík svo sem áður segir, 13953
sauðfjár, er nemur verði kr. 156,544,82.
Ennfremur hefir verið slátrað þar
næstliðið ár nálægt 270 nautgripum,
15 kálfum og nokkrum svínum.
í Borgarnesi var slátrað eins og fyr
var getið 7707 kindum. — Mest a:
fénu var úr Mýrasýslu, rneð þvi flest-
ir bændur úr Borgarfjarðarsýslu höfðu
rekið töluvert af sláturfé sínu til slát-
urhússins í Reykjavik.
Að því er snertir fjártökuna úr ein-
stökum hreppum, þá var flest úr Þver-
árhlið, nálægtNi400 fjár. Þar næst
Hvítársíðan með um 1200 fjár, úr
Borgarhreppi nálægt 1000 fjár o. s. frv.
Úr Borgarfjarðarsýslunni kom flest
úr Reykholtsdalnum.
III.
Kjötið i sláturhúsinu i Borgarnesi
var saltað niður. Nam það alls ná-
lægt 900 tunnum. — Af því var sent
til Reykjavíkur 878 tunnur.
Frá Reykjavík — sláturhúsinu þar
og í Borgarnesi — voru sendar til
sölu í Danmörku 730 tunnur af kjöti.
— Þetta kjöt seldist sem hér segir:
186 tunnur á 68 kr.
222 — - 63 —
92 — - 60 —
9! — - 58 —
50 — - 56 —
Afgangurinn seldist lægra. Nokkr-
ar tunnur — 15 talsins — eyðilögð-
ust, mest sökum þess, að ilátin höfðu
lekið saltleginum.
Auk þessa voru sendar til Noiegs
og Færeyja 98 tunnur af kjöti. Seld-
ust þar flestar á 55—60 kr. — Enn-
fremur voru scndar út og seldar ytra
42 tunnur með lærum og »rullupyls-
um«. Hafa þá verið sendar alls til
útlanda 880 tunnur með kjöti og
»rullupylsum«.
Ákveðið hafði verið að borga út
eins og í fyrra við móltöku */6 hluta
af verði hverrar kindar. En sökum
þess, hve illa gekk að fá lán í bönk-
unum yfir sláturtimann eða þar til
kjötið seldist erlendis, urðu nokkrar
misfellur á greiðslu þessa hluta and-
virðisins. — Félagið varð sökum pen-
ingaleysis að borga minna út en ætl-
ast hafði verið til.
Af þessu leiddi megna óánægju i
svip meðal félagsmanna og ýmsir not-
uðu sér þessar kröggur félagsins sem
ástæðu til þess, að selja öðrum fé sitt
og þannig fara í kringum lög þess og
brjóta þau. — Þegar kom fram í nóv-
ember greiddist úr þessum vandræð-
um, og gat þá félagið borgað út að
fullu þessa 4/5 af andvirði fjárins eða
það sem ógreitt var af þeim hluta.
Af fimta partinum, sem þá var eftir,
var félagsmönnum seinna u n vetur-
inn greiddttr hann að 4/4 hluta; en
annar fjórði hlutinn af þessum fimta
parti var lagður i stofnsjóð félagsins.
Var stofnsjóðurinn með því aukinn að
góðum mun, og unt leið inneign eða
stofnfé hvers einstaks félagsmanns, sem
átti þar einhverja hlntdeild i. — Það,
sem þá var eftir af fimta parti fjár-
verðsins fór í reksturskostnað og til
þess að lúka með öðrum útgjöldum
félagsins.
Fyrir gærur fengu félagsmenn upp-
bót, 6 aura á hvert pund. Var borg-
aður út af þeirri uppbót helmingurinn,
en hinn helmingurinn lagður í stofn-
sjóð.
IV.
Um það leyti, sem verið var að
ræða urn sfifnun Sláturfélagsins, gerðu
ýmsir sér vonir um, að verðið á kjöt-
inu mundi hækka, ef sláturhúsið kæm-
ist á fót. Þá höfðu nýlega verið gerð-
ar tilraunir með sölu á linsöltuðu kjöti
i Danmörku, er virtust lofa góðu.
En þessar vonir manna um hærra
verð fyrir kjötið, en verið hafði áður,
brugðust að nokkru leyti. Markaður-
inn fyrir linsaltað kjöt reyndist um of
takmarkaður. Og kjötverðið i Reykja-
vík hefir verið svipað þessi ár og næstu
árin áður en félagið var stofnað.
Út af þessu hafa svo ýmsir þózt
verða fyrir vonbrigðum, og látið í
ljósi, að Sláturfélagið eða sláturhúsið
mundi eigi megnugt þess að bæta
kjötsöluna. Það fengist jafnvel betra
verð fyrir kjötið með þvi að vera ut-
an félagsins, og það væri að eins
skaði að skifta við Sláturhús Sunnlend-
inga.
Og svo hafa sumir reynt með öllu
móti að fara i kringum lög félagsins,
brugðist loforðum við það, og þann-
ig gjört sitt til að eyðileggja þessa
þörfu og nauðsynlegu bændastofnun.
Er það illa íarið, er félagsmenn
gerast sjálfir böðlar á sitt eigið félag,
sem stofnað er til þess, að efla og
bæta þeirra atvinnuveg.
En svona er skammsýnin mikil hjá
oss og misskilningurinn að sama
skapi.
Því misskilningur er það, ef menn
halda að sláturhúsið hafi ekki bætt
kjötsöluna, þó að það hafi enn ekki gert
það eins mikið og sumir höfðu vænst
eftir.
Markaðurinn í Danmörku fyrir lin-
saltað kjöt hefir reynst ónógur eða
of lítill vegna þess, hvað mikið hefir
verið flutt þangað af linsöltuðu kjöti.
Eftirspurnin eftir því hefir ekki staðið
í hlutfalli við það, sem boðið hefir
verið fram af þessari vöru.
Hins vegar hefir þó markaðurinn
aukist þessi ár, kaupendunum fjölgað.
Og kjötið frá Sláturhúsi Sunnlend-
inga hefir yfirleitt reynst vel og selst
betur en kjöt annars staðar hér landi.
— Sláturhúsið hefir góð sambönd, og
jað eru líkur til, að kjötverðið fari
reldur hækkandi.
Það tekur jafnan nokkuð langan
tíma að ryðja nýrri vörutegund braut
á erlendum markaði. Það er því eigi
að vænta, að kjötsalan sé enn komin
fast horf eða búin að ná föstum
tökum á kaupendunum. En það lag-
ast smátt og smátt, ef viðJeitni er
töfð á því að ryðja vörunni til rúrns,
og vanda alla meðferð hennar og
flokkun.
Kjötverðið í Reykjavík hefir verið
svipað um nokkur ár. — Siðastliðið
raust mundi það þó hafa lækkað, ef
sláturhúsið hefði ekki verið. Að sama
verð hélzt á kjötinu i fyrra og verið
íafði áður, er því Sláturfélaginu að
rakka- En þetta hafa þeir menn
ekki athugað, sem viljandi eða óvilj-
andi eru að spilla þessum félagsskap
og skaða hann.
Eigi er ólíklegt, að Sláturhúsinu tak-
ist í framtíðinni að finna nýjar að-
ferðir við sending og sölu kjötsins,
er miða að því að hækka verð þess.
Komið hefir til tals, að danskur
maður geri nú i haust tilraun með að
flytja út frá Sláturhúsinu frosið kjöt
til sölu. Eu að þessu sinni er þó
eigi hægt að fullyrða neitt um þetta.
Oft hefir verið talað um það, að
flytja kœlt kjöt til Englands, en fram
að þessu hefir eigi tekist að fá menn
til þess að gera slika tilraun.
Æskilegt væri að slik tilraun yrði
gjörð sem fyrst, enda þótt menn hafi
gjört sér of háar vonir um árangur-
inn af henni.
Zðllner hefir ekki viljað taka að sér
að gera þessa tilraun, með útflutning
og sölu á kældu kjöti. Telur á því
ýms tormerki og álítur, að nú sem
stendur muni eigi verða markaður fyrir
það á Englandi.
Hér skal ekkert um það sagt, hvort
svo muni vera eða ekki. En hitt er
dálítið einkennilegt, að Zöllner skuli
ekki lítast á að gera tilraun i þessu
efni, ef um auðsæja hagsmuni við
söluna væri að ræða. Það er þó mzð-
ur, sem sagt er vilji eiga sitt. Og
hingað til hefir hann ekki sétt sig úr
færi með að ná tangarhaldi á sölu
íslenzkra afurða, þar sem hann hefir
getað komið því við.
En hvað sem um þetta er að segja,
þá mun því þó verða haldið fram hér
eftir sem hingað til, að gjörð mundi
tilraun með útflutning á kældu kjöti.
Mér þykir ekki ósennilegt, að for-
maður Sláturfélagsins hafi í vor minst
á þetta við ráðherra, áður en hann fór
utan, og talfært við hann að athuga
þetta mál í utanför sinni.
Ef ekki verður hægt að fá einstaka
rnenn til þess að gjöra tilraun með
þetta, verður landsstjórnin, í samráði
við sláturfélagsstjórnina, að taka máiið
að sér og hrinda því í framkvæmd.
Sigurður Sigurðsson.
Teykjavikur-annáH.
Dánir. Elinborg Pétursdóttir, ógift. kona
Vatnsstlg 8, 43 ára. Dó 23. júll í Landa-
kotsepítala.
Haraldur Georg Jónsson, barn 5ára, Lauga-
veg 28, dó 27. júli.
lngibjörg GuÖmundsdóttir Petersen óg.,
77 ára, Laugaveg 41; dó 26. júli.
Jón Hermmannsson verzlunarmaÖur, 25
ára, Brekkustig 3; dó 25. júli.
Karítas Guðmundsdóttir, ekkja, Hverfis-
götu 47; dó 30. júlí.
Rannveig Eiríksdóttir, gift kona, 82 ára,
Laugaveg 18 B; dó 23. júlí.
Fasteignasala. Þinglýsingar 29. júli.
Guðmundur Egilsson trésmiÖur selur Sig-
fúsi konsúl Bjarnarson lóð i Melkotstúni,
1936 ferálnir fyrir 3872 kr. Dags. 29.
okt. 1908.
Jón Reykdal málari selui Jónasi Jóns-
syni þinghúsveröi húlfa húseignina nr. 4
viö Miðstræti fyrir 7500 kr. Dags. 1. júni
1909.
Jón ÞórJJarson renniimiÖur selur Jóhanni
P. Guðmundssyni trésmiö húseign nr. 59
viö Grettisgötu fyrir 5000 kr. Dags. 1.
júlí þ. á.
Hjuskapur. Jón Sigurðsson trésmiður
BergstaÖastræti 7 og ym. Guörún Felix-
dóttir, 24. júli.
kemur í
„Asbyrgi"
Sunnudaginn 1 Ág.
Að gefnu tilefni
lýsi eg hér með yfir að eg veiti ekki
viðtöku, hvorki bréfum né reikning-
um, sem ekki er með minu rétta nafni.
Nafn mitt er Eyjólfur Jónsson en
ekki Einar Jónsson.
Eyjólfur Jónsson, rakari.
Austurstræti 17. Reykjavík.
Sjónleikar
í Iðnaðarmannahúsinu sunnud. 1. ág.
kl. 8 4/2 siðdegis.
Fagra malarakonan í Marly
Og
Lygasvipir.
Jarðarför Jóns Hermannssonar verzlunar-
manns er ákveðin þriðjudaginn 3 águst, frá
heimili hans Brekkugötu nr. 3.
Húskveðjan byrjar kl. IO‘/a f. h.
Hermann Einarsson. Sigríður Jónsdóttir.
Hinn 26. júli andaðist Ingibjörg G. Petersen;
jarðarförin er ákveðið að fari fram þann 3.
águst kl. 12 á hádegi frá húsinu Laugaveg
41. það tilkynnist vinum og vandamönnum
hinnar látnu.
Rvík 30. júli 1909.
Arinbj. Sveinbjarnarson.
Ung kýr sem á að bera um rétt-
ir fæst keypt Ritstjóri vísar á.
Harmoniumskóli
mst Stapfs öll 3 heftiu, 1 bókverz!
111 ísafoldarprentsm.
iðeins vindia og tóbak
frá B. D. Krflgemann
tóbakskonungi
i Amsterdam (Holland).
Teiknipappír
í örkum og álnum fæst i bókverzlun
Isafoldarprentsmiðju.
Toiletpappír
hvergi ódyrari ei_ : bókverzlun lsa-
foldarprenLsmiðm
8KAND1NAVI8K
or'K ní'i-'-t 11 r o ** a t
V. O f'
Margarínið góða
er komið aftur til
Guðm. Olsen.
35 aura Ostinn
í verzlun
Einars Arnasonar
ættu allir að reyna.
Líkkransar
úr lifandi blómum má panta með
fyrirvara í Tjarnargötu 8
Guðrún Clauseu.
Hotel Dannevirke
i Grundtvigs Hus
Stndiestrœde 38 v«d RaadhuupladBen, Köben*
havn. — 80 herberfci meö 130 rúmum 4 i kr. 50
a. til 2 kr. tyrir rúmið meh 1 jdei op: hita. Lyfti-
▼él, raíraaguslýsÍÐjf, mröatöövarhitun, baö, góöur
matur. Taisimi H M0. Viröincrarfylst
Peter PeH«r.
Ibúðir
Þeir, sem hafa talað um að fá íbúðir
i Þingholtsstr. i og 8, eru beðnir að
afgera það sem fyrst. Ibúðirnar
kosta frá io til 25 kr. Upplýsingar
í verzlun Jóns Þórðarsonar.