Ísafold - 11.08.1909, Page 3

ISAFOLD
207
Falsskeyti til Norðurlands.
í gærtriorgun, io. þ. mán., var rit-
stjóra þessa blaðs tilkynt aí landsíma-
stöðinni, að beðið væri um símasam-
tal við hann af Akureyri. Það sam-
tal fekst ekki fyr en eftir dálitla stund.
En meðan á þeim drætti stóð, sim-
talaði Eggert Stefánsson á landsima-
stöðinni við ritstjóra ísafoldar, spurði
hann hvort hann hefði daginn áður
sent nokkurt blaðasímskeyti til Norð-
urlands. Ritstj. kvað nei við. E. S.
sagði, að daginn áður hefði verið veitt
viðtaka mjög grunsamlegu blaðasím-
skeyti til Norðurlands og það verið
sent. Hann (E. S.) hefði ekki verið
viðstaddur, þegar það hefði komið
inn á stöðina, og, ekki vita, hver
komið hefði með það; en sér væri
mjög hugleikið að geta komist að
því.
Rétt á eftir fekst samband við Ak-
ureyri. Ritst. Norðurlands hafði beðið
um það. Ritst. ísafoldar spurði hann
að fyrra bragði, hvað væri um blaða-
símskeyti, sem hann hefði fengið í
gær.
— Hvernig veizt þú um það? Eg
hefi ekkert um það getið, sagði ritst.
Norðurl.
Ritst. ísafoldar sagði, hvaðan hann
hefði fengið vitneskjuna.
Ritst. Norðurl. sagði þá, að hann
hefði fengið blaðasímskeyti um sam-
bandstnálið, og tafarlaust séð, að það
hefði ekki verið annað en blekldngar-
tilraun.
Síðar um daginn las hann skeytið
fyrir ísafold í símasamtali. Það var
á þessa leið:
Stór siqur við unnið ýrnmvarpið sam-
pyktar vonir Oceana lojtskeyti fregn-
miðafréttir hraðaðu.
Eins og allir sjá, er þetta tilraun
til þess að fá Norðurland til að gefa
út fregnmiða þess efnis, að skemti-
skipið Oceana, sem hér var á sunnu-
daginn, hafi fengið loftskeyti um það,
að sambandslögin yrðu staðfest.
Til jafn-klunnalegrar og ósvífxnnar
blekkingar-tilraunar er landsíminn not-
aður, látinn flytja þetta sem blaða-
símskeyti, fyrir hálft gjald.
Vonandi legst ekki yfirstjórn sim-
anna undir höfuð að rannsaka þetta
mál. Blöðin eiga heimting á því og
öll alþýða manna á heimting á því,
að gert sé það sem unt er til þess
að afstýra þvi að slíkt athæfi haldi
áfram.
Séu allir starfsmennirnir á síma-
stöðinni hér með öllu saklausir, þá
getur þeim ekki orðið nein skotaskuld
úr því að segja, hver með þetta skeyti
hefir komið til þeirra. Reglugjörðin,
sem þeir eiga eftir að fara, rnælir svo
fyrir, að sendandi blaðasímskeytis skuli
votta, að það sé í heild sinni ætlað
til birtingar í blöðum. Viðtakandi á
að vera við því búinn að sanna eftir
á, að skeytið hafi verið birt, og sé
það ekki birt, annaðhvort alls ekki
eða þá ekki nema að nokkuru- leyti,
»þá er sendandi skyldur til þess sam-
kvæmt kröfu landssímastjórnarinnar,
að greiða fult gjald eins og fyrir
einkaskeyti,« segir reglugjörðin.
Svo að það er sýnilegt og ómót-
mælanlegt, að símastarfsmenn mega
ekki veita viðtöku blaðasímskeytum
frá mönnum, sem þeir vita ekki
hverir eru.
Vér göngum að því vísu, að það
hafi símastarfsmennirnir ekki gert,
heldur sé þeim, eða einhverjum þeirra,
fullkunnugt um, hver skeytið hafi sent.
Það er beint þeirra skylda. Vér ger-
um ekki ráð fyrir því að óreyndu, að
þeir hafi brugðist henni.
Þá geta þeir tilkynt símastjórninni,
hver sendandinn er. Með því einu
móti geta þeir losnað við það, að
grunur lendi á þeim sjálfum. Sann-
ast að segja er lítt skiljanlegt, hvernig
nokkur maður hefir getað simað slíkt
skeyti sem þetta, án þess að láta sér
til hugar koma, að eitthvað mundi
vera bogið við það.
Mogens Christian Frijs.
Hinn nýi yfirráðgjafi Dana.
Mogens Christian Frijs lénsgreifi,
hinn nýskipaði yfirráðgjafi Dana, sá
er við hefir tekið af Neergaard, er fædd-
ur 4. maí 1849, góðseigandi og land-
þingismaður. Faðir hans var hinn
nafnkunni og mikilsmetni yfirráðgjafi
Dana, Christian Emxl Frijs, lénsgreifi
(dáinn 1896). Arfleifð hans er ein
með mestu búseignum dönskum; hún
er í greifadæminu Frijsenborg í Gjern-
héraði, 3 mílur norðvestur frá Arósum.
Mogens Frijs varð stúdent og cand.
phil. og fekk síðan stöðu í hinni dönsku
erindrekasveit i Lundúnum. 1880 var
hann kosinn þingmaður á landsþingið,
þegar faðir hans lagði niður þing-
mensku, og hefir setið þingið æ sið-
an. 1882 tók hann við stjórn á nokkr-
um hluta greifadæmisins, en við þvi
öllu eftir föður sinn látinn.
Frijs lénsgreifi hefir verið atkvæða-
maður á þingi, og jafnan þótt tillögu-
góður. Hann lagði drjúgan skerf til
stjórnmála-sambræðslunnarí Danmörku
1894. Og Danir hafa lengi haft auga-
stað á honum í ráðgjafastöðu, en hann
verið hlédrægur þar. Síðast nú í haust
er Neergaard varð yfirráðgjafi, en þá
vildi hann sem minst afskifti hafa af
stjórnarathöfnum eftir Alberti-hneyksl-
ið. Hann er forvígismaður frjálslyndra
ihaldsmanna (Frikonservative), sem er
grein af hægrimannaflokki, og næsti
fylkingararmur við vinstrimenn.
Frijs er fyrsti hægrimaður, sem tekur
við völdum síðan stjórnarskifti urðu
1901.
Listamannasjóðurinn.
Eitt af þeim málum, sem ýmsir af
hinum yngri mönnum bera fyrir brjósti
er hinn svo kallaði listamannasjóður.
Menn hér í bænum, og ýmsir menta-
vinir í Höfn og annarstaðar hafa kom-
ið sér saman um það að stofna sjóð
til þess að styrkja listamenn, skáld,
málara, leikendur, myndasmiði, tón-
skáld, o. s. frv, á ýmsan hátt. Sjóð-
urinn, sem nú nemur 700 kr. hér um
bil, er orðinn til með árstillögum frá
ýmsum mönnum; bæði karlar og kon-
ur hafa gefið til hans, flestir hafa
skuldbundið sig að gefa vissa fjárhæð
á ári. Féð sem inn kemur mun svo
eiga að ávaxtast án þess að nokkur
styrkur sé veittur úr sjóðnum fyr en
hann nemur 25000 kr. Frá stofnend-
anna hálfu er ætlast til þess, að veitt
sé úr sjóðnum verðlaun, ferðastyrk-
ur, og stuðningur gömium og fátæk-
um listamönnum. Stofnendurnir ætla að
samþykkja skipulagsskrá fyrir hann á
laugardagskvöldið kemur. Öllum sem
í þetta mál hafa gengið, er sérlega
ant um, að sem flestir vildu taka þátt
í því með þeim, og hver sem vildi
greiða árlegt gjald til sjóðsins og ekki
hefir gert það enn, er hjartanlega vel-
kominn á samkomuna næsta laugar-
dag. Gjaldkeri sjóðsins er Þorkell Þor-
láksson skrifari í stjórnarráðinu, og
mun veita viðtöku öllu, sem til sjóðs-
ins ætti að ganga.
I landi, sem á jafnmarga listamenn
eins og ísland, þá er það eðlilegt að
reynt sé að koma upp stofnun af
þessu tægi. Hér eru ekki auðmenn
til að gefa þeim fé, hvorki í lifanda
lífi né'með dánargjöfum, þess vegna
verða hinir sem minni hafa máttinn
til þess háttar að taka sig saman, og
koma því í verk með samtökum, sem
hinir gætu gert einir, ef þeir væri til
í landinu. R.
-----ESSG-----
Bankastjjórastöður.
Stöðurtveggja bankastjóra við Lands-
bankann eru auglýstar lausar og verða
veittar af ráðherra frá 1. jan. næstk.
Bankastjórarnir eiga að hafa í árslaun
6000 kr. hvor, en mega ekki hafa
embættisstörf á hendi né aðra atvinnu.
Umsóknarfrestur til 30. sept. næstk.
Smjörbúin.
Rekstur þeirra gengur með bezta
móti í sumar austanfjalls, segir Freyr.
Stærstu búin höfðu 400—300 pd. á
dag, þegar smjörið var mest. Fyrir
siðustu mánaðamót, 26. og 27. júlí,
voru sendar rúmar 700 tunnur smjörs
héðan til útlanda. Langmestur hlut-
inn var frá búunum í Árnes- og Rang-
árvallasýslum.
t
Einar Zoega
veitingamaður.
Hann lézt' í fyrra dag úr krabba-
meini eftir langa og þunga legu, 67
ára að aldri.
Hann er fæddur í Reykjavík i.jan.
1842, sonur Jóhannesar Zoega, en
hálfbróðir Geirs kaupmanns. Hann
kvæntist ungur Astríði Jensdóttur Skram,
fósturdóttur Helga biskups Thorder-
sen og náskyld honum, en þau voru
fá ár í hjónabandi, eignuðust þrjú
börn og tvö lifa: Helgi, kaupmaður
hér í bæ, og Ragnheiður, gift í Ame-
ríku.
Fyrir rúmurn 28 árum kvæntist
hann síðari konu sinni, frú Margréti
Zoega Tómasdóttur, (Steingrímssonar
frá Ráðagerði), er nú lifir mann sinn.
Þau eignuðust þrjár dætur, sem nú
eru allar giftar: Valgerður elzt, gift
skáldinu Einari Benediktssyni, Sigríður,
gift E. Jacobsen kaupmanni í Rvík,
og Ingigerður, gift Newmann, enskum
loftskeyta.-verkfræðing, er var um tíma
fyrir Marconi-stöðinni við Rauðará og
er hér góðkunnur siðan.
Einar Zoéga dvaldist hér í Reykja-
vík allan sinn aldur, nema fjögur ár
sem hann var erlendis (Englandi).
Hann var fjörmaður á yngri árum,
maður tryggur og hreinn í lund.
Kaldur á manninn, en ráðvandur
maður og umtalsgóður. Ekki vin-
margur, en vinfastur. Ekki fastleit-
inn, en fastur fyrir. Ekki mjúkmáll,
en mjúkhentur.
Stjórnarvaldaaugl. (ágrip)
Skuldum skal lýsa i
þrb. Sigurðar kaupm. Guðlaugssonar í
(ferðum í Garði fyrir skiftaráðanda í
Gullbr. og Kjósassýslu á 12 mánaða fresti
frá 5. þ. mán.; í þrb. Guðmundar trésmiðs
Hallssonar fyrir skiftaráðanda i Reykjavik
á 6 mán. fresti frá s. d.; dbú Sigurðar
trésmiðs Jónssonar frá Fjöllum fyrir sama
skiftaráðanda á 6 mán. fresti frá s. d.;
þrb. Gisla kaupm. Sigurðssonar á Patreks-
firði fyrir skiftaráðanda í Barðastrandar-
sýslu á 12. mán. fresti frá s. d.
Sálmabókin
(vasaútgáfan) fæst í bókverzlun ísa-
foldarprentsm. með þessu verði:
1.80, 2.25,
gylt í sniðum og í hulstri 3.50 og 4.00,
í flauelisbandi og gylt í sniðum
og í hulstri 6.50.
Barnaskólinn
Bergstaðastr. 3
byrjar 1. okt. með sama fyrirkomulagi
og að undanförnu. Foreldrar barna á
skólaskyldu-aldri þurfa ekhi að sækja
um undanþágu, en eru beðnir að gefa
sig fram við undirritaðan fyrir 20.
næsta mán. Deild fyrir stöfunar-börn
byrjar 1. september.
Reykjavík 10. ágúst 1909.
Asgr. Magnússon.
LÍBtamaiinasjóðurinn.
Gjafir til sjóðsins.
Áður auglýst í blaðinu Ingólfi (árin 1906
og 1907)...................kr. 641,0»
Frá Pétri Halldórssyni stúdent
(greitt 1907)..................— 6,00
— Á. (greitt 1907) .... — 10,00
— Hólmfr. Rósenkranz ungfrú
(greitt 1907)..................— 5,00
— Þórunni Finnsdóttur ungfrú
(greitt 1907)..................— 5,00
— Bjarna Jónssyni frá Yogi
(tillög 1907 og 1908) . . — 20,00
— Þorkeli Þorlákssyni gjaldk.
(tillög 1907 og 1908) . . — 10,00
— Rich. Torfasyni bankaritara — 5,00
— Þorv. Þorvarðssyni prent-
smiðjust. (till. 1907 og 1908) — 10,00
— Indriða Einarssyni skrif-
stofustjóra (tillög 1906,
1907 og 1908)..................— 15,00
— Jóni Magnússyni bæjarfóg.
(tillög 1907 og 1908) . . — 10,00
— Sigfúsi Einarssyni söngk. . — 5,00
— Guðm. V. Kristjánss. úrsm. — 5,00
— Þuriði Sigurðardóttur leik-
mær (tillag 1907) ... — 5,00
— Emelíu Indriðad. leikmey . — 5,00
• Samtals kr. 656,00
Skilagrein.
Tekjur:
1. Meðt. gjafir...............kr. 656,00
2. Vextir................... — 76,28
kr. 732,28
Gjöld:
1. Innlán í Landsbankanum
samkvæmt viðtökuskirteini
nr. 54.....................kr. 630,49
2. Kostnaður...................— 7,77
3. í sparisjóði Landsbankans. — 94,02
kr. 732,28
Reykjavík 11. ágúst 1909.
Þorkell Þorldksson
p. t. gjaldkeri sjóðsins.
Blekbyttur
fást í bókverzlun Isaíóldar.
P0STK0RT
lituð og ólituð
fást í Bókverzlun ísafoldar.
Noregskonungasögur
fást í Bókverzlun ísafoldar.
Viðskiftabækur
(Kontrabækur)
fást í Bókverzlun ísafoldar.
Lárus Fjeldsted
yfirréttarmálafærslumaður
Lækjargata 2
Heima kl. 10—i2xl% og 4—5.
Gamalt jarn
kaupir fyrstu daga næstu viku
Timbur & kolayerzl. Reykjavík.
36
bætti hún við með stillingu: — hún
ar ekki nema seytján ára, og því hélt
eg einmitt að henni yrði bjargað. |>ví
að eftir þeim félagsskap að dæma,
sem hún vex upp í, virðist mér það
nærri því óhjákvæmilegt, að hún falli
og sökkvi — eins og vór sjáum svo
oft um stúlkur í henDar stöðu.
— Já — frökin — þar til svara eg,
að eg er í fyrata lagi ekki á þessari
nútíðar skoðun um hið óhjákvæmi-
1 e g a. Eg að mínu leyti trúi, — og
eg er — jafnvel þó hin nýja speki
vorra tíma skopist að — eg er sæll
þeirrar trúar, að jafnvel þar, sem
mannlegt auga Bér vísan, ó h j á -
kvæmilegan veg til glötunar, jafn-
vel þar sé rúm fyrir guðs kærleiksríku
ráðstöfun. Ög svo eg snúi mér að
málefniuu sjálfu, bætti kapelláuiun við
og litaðist um í samkomunni, — þá verð
eg að endurtaka það sem eg hefi haft
þann heiður að benda á áður hér í
þessum hóp: — að — eíns og við
höfum talið það skyldu vora að fara
ekki með Btarf vort út fyrir tiltekinn
söfnuð, eins verðum við að standa
fast við hitt, að hjálpræðisstarfi vor
37
uái til alveg tiltekins fiokks náunga
vorra. Bnda höfum vér viljað sýna
þetta með nafninu, sem vér höfum
kosið: Félag fyrir fallnar konur —
sem sé að eins fyrir þá aumingja, sem
vór nefnum fallnar konur — í St.
Péturs söfnuði.
Að þessu máli var gerður lágur, en
ákafur rómur með öllum dömunum
kringum borðið; og til margra heyrð-
ist: »náttúrlega«; — »það er auðvitaði;
— lanuað kemur vitaulega ekki til
mála«.
Stundarkorn var að sjá sem frökin
Falbe mundi veita hörð andsvör, —
það var margoft svo lítið á hana að
ætla. Bn hún stöðvaði sig og lét
Ienda við fálega afsökun; »á því að
henni hefði skjátlast* — eins og hún
komst að orði.
Síðan gekk hún af fundinum.
— Svona er það alt af með frökin
Falbe, mælti frú With, þegar hurð-
inni var lokað, — æfinlega fylgir henni
eitthvað ógeðfelt 1
— Hún er svo undarlega hörð, mælti
frú Bentzen.
— Eg er hræddur um hana vanti
40
nokkuð ólíkur hinum mörgu trúboðs-
og góðgerðafélögum, þar sem vant er
að bera svo mikið á guðrækninni.
Flestar hérstaddar frúr áttu yfirleitt
ekki þátt í þeim; og það hafði ein-
mitt verið tilgangur kapelláns, að ná
saman í félag sitt fínustu frúnum,
sem létu sér annars nægja að lóta af
hendi fjárframlag.
Hann ætlaðist þó engan veginn til,
að með þessu yrði félag sitt meira
höfðingjafólag eða fráskildara en önn-
ur félög í bænum. En hann var þeirr-
ar skoðunar, að prestar vorra tíma
leituðu langt of mjög til meðalsléttar-
innar og legðust undir höfuð að hafa
áhrif á þá, sem efst standa í mann-
félaginu og ætla sig hafa mesta meut-
unina.
Og þessari skoðun vildi hann halda
fram.
Bn bærinn skildi hann ekki, því
miður. Og eins og alt af er í milli
hinna óteljandi félaga fyrir alls kyns
trúboð og í gegndarlausum aragrúa
bazarnefnda í öllu hugsaulegu augna-
miði, að samkepuin var æði sterk,
eins komu sér allir samau um að líta
33
en það gat þó verið henni þætti mið-
ur, ef gengið væri fram hjá henni; það
er aldrei á að ætla,
Og svo var mjög vafasamt, hvort
hann ætti ekki að réttu lagi að bjóða
frú sóknarprests síus þessa ritarastöðu.
Síra Martens hafði tekið fyrir hönd
konu sinnar boðinu til að taka þátt i
félagsskapnum. En hanu hafði reynd-
ar bætt við, »að þó hún Lena sín hefði
brennandi áhuga á málinn, væri hún
því miður svo heilsutæp, að hún hefð-
ist helzt við svo sem hæglát kona
innan notalegs heimilis-gerðisins*. Enda
var hún ekki við stödd fundinn.
Kapelláni fór að verða órótt; hann
var avo að kalla nýkominn í aöfnuð-
inu; og stofnun félagsins fyrir fallnar
konur í St. Póturs söfnuði átti að
verða hans fyrsta frægðarverk. Nú
faun hanu strax til örðugleikanna;
þessi ritarastaða — h v a ð átti hann
að gera við hana? En mitt í þessum
vandræðum hans var barið að dyrum,
og frökiu Falbe gekk inn.
Hún varp lauslegri kveðju á frú
With, sueri sór að samkomunni og
mælti skýrt og skorinort: — Eg hefi