Ísafold - 11.09.1909, Síða 1

Keimn út ýmist oinu sinni e»a tvisvar 1
vikn. Yerft úrg. (80 arkir minst) 1 kr., er-
lendis 5 kr. eOa 1 ■/> dollar; borgiut íyrir
mibjan júli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD
Uppsögrn (skrifleg) bundin yiö á.ramót, er
ópild nema komln só til útprefanda fyrir
1. okt. og Kaupandi sknldlaas viö blaðiö.
Afgreiösla: Anstarstrœti 9.
XXXVI. árg.
Reyk,iavík laugardaginn 11. sept. 1909.
59. tölublaö
I. O. O. F. 909179.
Augnlækning ók. 1. og8. þrd. kl. 2—3 Tjarnarg. 18
í’orngripasafn opió A virkum dögum 11 1
íslandsbanki opinn 10—2"/! B'/a-Y.
K. K. TJ. M. Lestrar- og skrifstbfa frá 8 árd. til
10 siðd. Alm. fundir fsd. og sd. 8 >/s síðdegis
Landakotskirkja. Guösþj. 9>/s og 6 á belgum
Landakotsspítali f. sjúkravitj. 10>/s—12 og 4—B
Landsbankinn 10>/s-2>/s. Bankastjórn viö 12-1
Landsbókasafn 12—8 og B—8. Útlán 12 8
Landsskjalasafniö á þrd. fmd. og ld. 12 1
Lækning ók. 1 iæknask. þriöjd. og föstd. 11—12
Náttúrugripasafn opið l>/s—2>/s á sunnudögum
Tannlækning ók. Pósth.str. 14, i. og d.md.
Iðnaðarmenn I
Muniö eftir aö ganga í Sjúkrasjóð iönaðarmanna
— Sveinn Jónssor gik. —
-' kulöð
Heima kl. 6 e. m.
BókhlöDustíg 10.
lltlJl
fer til
Borgarness sept. 12.
Ákra sept. 12.
Nýtizku bardagaaðferð.
í fyrra vetur, er fullvíst varð, að
stjórnarskifti yrðu hér á landi og að
núverandi meirihluti myndi komast
til valda, var hafin nýtízku bardaga-
aðferð í íslenzkri stjórnmálabaráttu.
Það var byrjað á þvi að ráðast á
meiri hlutann og helztu menn úr
honum í dönskum blöðum.
Síðan hefir svo ógeðsleg barátta
gegn hinni nýju stjórn og flokknum,
er styður hana, verið háð í dönskum
blöðurn, að hverjum óspiltum manni
hlýtur að sárgremjast það og væma
við því.
Dönsku afturhaldsblöðin hafa verið
fylt með meira og minna lognum
svívirðuaðdróttunum gegn núverandi
ráðgjafa og helztu mönnum stjórnar-
flokksins. Taðköglunum, sem Lög-
rétta og Reykjavík eru látnar hreyta
að mótstöðumönnum sínum — þess-
um líka gersimum — hefir verið sáldr-
að um þvera og endilanga dálkana í
afturhaldsblöðum Dana. Undir af-
bökuðu nafni Njáls gamla var t. d.
einu sinni í vetur verið að fræða
Dani á því meðal annars í dálkum
Berlíngsku tíðiuda, að Karl Einars-
son sýslumaður væri snndlegur og
likamlegur undirmálstyrfill*, að við-
skiftaráðunautainir væru að eins bún-
ir til í því skyni að útvega þurftug-
um þingmönnum bitlinga, að þiuginu
yrði ekkert úr verki, af því að þar
sætu eintómsr ónytjungar, o. fl. á
sömu bók lært.
Þetta væri nú sök sér, ef Danir
tækju þessi skrif upp hjá sjálfum sér
og stæðu sjálfir á bak við. — En svo
er eigi.
Það eru forsprakkar úr göýugmenna
flokki peim, er sig kallar Heima-
stjórnarmenn, setn standa d bak við
skriftn í dönsku blöðunum. Mennirnir,
sem hæst hafa hrópað um heimasýórn,
um að fá íslenzk stjórnmál heitn til
Islands — þeir eru ekki fyrr komnir
i minni hluta hér á landi, en þeir
taka til að ráðast á stjórnina íslenzku
og mikinn meirihlutaflokk íslenzkra
kjósenda á dönskum vigvelli, í blöðum
þjóðarinnar, sem vér eigum í höggi
við um sjálfstæðisrétt vorn I Mikil
hefir nú alvaran verið — eða hitt þó
heldur I
í þokkabót gera þeir þessa ógeðs-
legu nýtizku bardagaaðferð sína enn
viðbjóðslegri með þvi, að þeir, er
skrifin eiga, þora ekki fram í dags-
birtuna, heldur dyljast þeir nafna
sinna, og vega aftan að i dularhjúp.
»Heimastjórnar«mönnum er ekki til
neins að reyna að neita því, að það
séu þeirra menn sem standa fyrir
þessum óþverraskrifum I Svo mikil
gögn eru fyrir þeim sannindum.
Aðalleiðtogi hins virðulega »Heima.
stjórnar<flokks, hr. Hannes Hajstein,
talaði margt um jair play í ræðu einni
í sumar. í þeim efnum þarf hans
eigin flokkur allrar þeirrar brýningar
við, sem H. Hafstein getur i té látið
— og efasamt, hvort hrekkur til, því
að sé nokkuð unjair play, þá eru það
skrifin í dönsku blöðin, sem tiðkast
lafa upp á síðkastið.
Aldrei kom það fyrir, að andstæð-
ingar fyrverandi stjórnar beittu hana
slikum brögðum. — Að vísu birtist
einu sinni þýðing af íslendingabrag
og óþverragrein úr blaðinu »Rvík« í
kstrablaðinu dans'ka, en vér minn-
umst þess, að þegar á eftir lýstu þá-
verandi stjórnnraudstæðing.ir i Höfn
fyrirlitningu sinni á því tiltæki. — En
»Heimastjórnar«mPnn — þeir þegja
nú og láta þar með í Ijósí, að þeim
þyki ekkert fyrir.
Og »Heimastjórnar«göfugmennin
hafa ekki látið lenda við dönsku
blöðin ein! Þan hafa og snúið sér
til norskra blaða með sams konar
góðgæti. En þar feiigu þau — einu
sinni í sumar það svar frá einu blað-
inu, að það vilái ekki taka bréf héðan
heiman að, vegna þess, að það væri
íslenzkri blaðamensku og íslandi van-
virða að hafa eftir og flyija satiryrða-
forða þann, sém í bréfniu stóð, úr
blöðunum Lögréttu og »Rvík«.
Sjá nú ekki allir heiðvirðir íslend-
ingar óþokkaskap þann, sem »Heima«-
stjórnarmennirnir hafa hér í frammi?
Sjá ekki allir skynberandi menn, án
flokksgreinarálits, hvilikt öjugstreymi
það er að fara að heyja islenzka stjórn-
málabaráttu í dönskum blóðum.
Menn, setrt beita svo niðingslegri
bardagaaðferð, sem hér er lýst að
framan, þeir eiga, að voru áliti, skilið
bráðan pólitískan bana i fyrirlitningar-
fossi allra góðra manna.
Oss dettur i hug vísa, sem velmet-
iun klerkur einn vestanlands orti einu
sinni um landseta sinn, og vel á við
þessa herra. Hún hljóðar svo:
Þótt allmargt finnist út um haug
innan um sorp til vonar,
enginn finnur ærutaug
Ásmunds Þorsteinssonar.
Bústaður Jóns Sigurðssonar
í Khöfn.
Hús það, er Jón Sigurðsson bjó í
um mörg ár við Ostervold i Kaup-
mannahöfn stendur enn alveg óbreytt.
Meðan Forsetinn bjó þar, var hús-
ið aðalsamkomustaður landa í Höfn
og miðstöð bæði menta og stjórn-
málalífsins íslenzka þar.
Vér hyggjum, að mörgum íslend-
ingi muni forvitni á og þykja varið
í að eiga mynd af þessu merkilega
húsi og höfum því gert gangskör að
því að fá hana á myndaspjöld. Þau
verða til í bókverzlunum í haust.
Ritstj. ísaf. hefir einu sintii af til-
viljun rekizt á eiganda húss þessa,
gamla konu. Hún bjó þar í húsinu,
lofti hærra, en Jón Sigurðsson. Henni
varð mjög tíðrætt um gestaganginn
hjá Forseta og fanst nóg um. Svo
mikið hafði stundum verið reykt niðri
í stofunum þar, sagði hún, að reyk-
urinn hafði sogast gegnurn loftið inn
í salakynni kerlingar — og þótti henni
i meira lagi ilt.
Bald húsasmiður
sá er stóð fyrir smíðum á alþingis-
húsinu, holdsveikra spitalanum, frakk-
neska spítalanum og vitum nokkrum,
hér á landi, dó í Kaupmannahöfn i
ágústmánuði. Hafði legið veikur lengi.
Ávarp til íslendin
r
Góðir Islendingar / Menn og konur!
Dr. I»orvaldur Thoroddsen
prófessqr hefir í sumar verið á ferð
um Þýzkaland. Hann var á landfræð-
inga fundi miklum í Leipzig.
Dagurinn í dag er orðinn einn af mestu merkisdögunum i sögu þjóðar vorrar.
í dag fyrir ári síðan reit islenzka þjóðin þenna dag í árbók stórviðburðanna með glæstu letri ódauðlegrar
sæmdar.
í dag fyrir ári síðan sýndu íslendingar þann þroska, að þeir eiga skilið það sæmdarnafn, að heita siðuð pjóð.
í dag fyrir ári síðan máðu íslendingar þann blett af þjóðinni, sem um liðnar aldir hefir þar einna dökk-
astur verið.
í dag fyrir ári síðan leystu íslendingar fóstúrjörð sína úr þeim læðing, sem öld eftir öld hafði haldið henni
og börnum hennar í þungri ánauð og djúpri niðurlægingu.
Öld eftir öld hafði Bakkus teygt veldissprota sinn yfir þetta land.
Öld eftir öld hafði sú ranga skoðun vertð ríkjandi hjá þjóð vorri, að brennivinsflaskan væri uppsprettulind
gleði og ánægju, fjörs og hreysti.
Öld eftir öld voru íslendingar að læra að drekka / hóji, en jafnau endaði lærdómurinn á þá leið, að fjöida
margir lærðu að drekka úr hóji.
Öld eftir öld hröpuðu ótal margir efnilegustu og mannvænlegustu synir þjóðarinnar í brennivínsbrunninn og
létu þar fjármuni, lif og sæmd.
Öld eftir öld urðu árlega ótal slys á sjó og landi af völdum ofdrykkjunnar.
Öld eftir öld úrkynjuðust sutnar beztu ættir landsins af völdnm áfengisins.
Öld eftir öld grétu eiginkonur og mæður þungum tárum yfir eymd þeirri og ógæfu, sem áfengið skapaði
eiginmönnnm þeirra og sonum.
Öld eftir öld eyddi þjóðin, þrátt fyrir fátækt sina, ógrynni fjár, miljónum króna, til að kaupa ólyfjan þá, er
skapaði henni meira tjón en allur hafis, eldgos og landskjálftar til samans.
Öld eftir öld steypti brennivinið mörgu heintilin.i í '.olæði og mörgu sveitafélaginu í fátækt.
Öld eftir öld hefir áfengisnautnin staðið í vegi fyrir framföruiu þjóðarinnar og dregið úr mönnum dug.
í dag fyrir ári síðan var þjóðin spurð, hvort hún vildi búa frarnvegis undir þessu forna ánauðaroki Bakkusar.
Þjóðin svaraði skýrt og skorinort: Nei. Svaraði með yfirgna. nlegum meirihluta greiddra atkvæða.
íslendingar dæmdu á allsherjar-þingi áfengið útlægt um endilangt ísland. Annað eins hreystiverk, annað
eins þarfaverk, annað eins kærleiksverk hafa íslendingar aldrei unnið.
Því er dagurinn í dag, 10. dagur septembermánaðar, stór-hátíðisdagur íslendinga.
Ófæddar kynslóðir munu blessa minningu allra þeirra manna, sem þann dag í fyrra greiddu atkvæði með
algerðu banni á innflutningi allra áfengra drykkja.
Síðan þessi tíðindi gerðust, hefir alþingi farið að vilja þjóðatinuar og samið bannlög og konungur staðfest þau.
En — svo hafa og önnur tíðindi gerst, sem fara í gagnstæða átt.
Margir höfðu við því búist, að Bakkus mundi taka fjörkipp, um leið og hann fengi banasárið.
Sú hefir líka raunin á orðið. —
Það hefir komið í ljós, að þeir eru allmargir, sem ekki þykir við það unandi, að ísland verði brennivíns-
laust. Líta þeir svo á, sem sæmd íslendinga sé í veði, ef brennivínsflaskan er numin burt úr skjaldarmerki ís-
lenzku þjóðarinnar, og öll ánægja og lífsgleði verði landflótta, ef menn eiga ekki kost á að drekka frá sér vitið ein-
stöku sinnum. Telja þeir þá þjóð skrælingjum líka, sem ekki Vill leyfa mönnum að neyta áfengis.
Óvinir bannlaganna hafa þegar hafist handa, stofnað félagsskap og komið á fót blaði, alt í þeim tilgangi, að
starfa móti því, að aðflutningsbannslögin komist til framkvæmda; vilja þeir annaðhvort, að þeim verði breytt, eða
þau á sínum tíma numin úr gildi. Félag sitt nefna þeir Þjóðvörn og málgagn þeirra er blaðið Ingólfur.
Góðir íslendingar! Menn og konurl Ungir menn og gamlir!
Fyrir hönd stórstúkuþings þess, sem háð var í síðastliðnum júnímánuði hér í Reykjavík, skorum vér undir-
ritaðir, sem kjörnir vorum á nefndu þingi til þess að ávarpa þjóðina, á alla góða menn um endilangt ísland, að
láta ekki flekast af fortölum þeirra, sem halda vilja þjóðinni undir ánauðaroki áfengra drykkja.
Vér skorum alvarlega á hvern góðan íslending i hverri stétt og stöðu sem hann er, að líta á velferð lands
og þjóðar í þessu nauðsynjamáli.
Vér skorum á sýslumenn, presta, lækna og kennara, að vera ráðhollir leiðtogar alþýðunnar í leiðangrinum
móti Bakkusi og öllum þeim, sem styðja vilja ríki hans á íslandi.
Vér skorum á alþýðumenn til sjós og sveita, að standa fastir í fylkingu og verja landið og um leið börn
sín og niðja fyrir öllnm áhlaupum þeirra, sem vilja vinna landið aftur undir áfengisógæfuna.
Vér skorum á hin mörgu félög um land alt, að gera sitt ýtrasta til að sigur sá, sem nú er unninn, verði
ekki með neinum fortölum eða blekkingum dreginn þjóðinni úr greipum.
Vér búumst við, að mótstöðumenn bannlaganna muni neyta allrar orku þau árin, sem enn eru óliðin, þar
til er lögin ganga í gildi.
Eins og gefur að skilja, mun áfenginu ekki hvað sízt verða haldið að þjóðinni af þeim mönnum, sem mikinn
hagnað hafa af að selja henni það. En er ekki kominn tími til, að íslendingar hætti að eyða fé sínu fyrir danskt
brennivín og aðrar útlendar áfengistegundir ?
Öllum góðum íslendingum ætti að vera það ljóst, að nú varðar miklu að hopa hvergi á hæli frá því marki,
sem þegar er uáð.
Vér snúum einkum máli voru til ungra manna og uppvaxandi. Til þeirra tekur mál þetta mest.
Unga kynslóðin sker upp mesta og bezta blessunarávextina, ef svo ræðst, sem nú horfir. Á henni bitna
líka bölvunargjöldin, ef ógæfa íslands yrði að þessu sinni svo rík, að Bakkusarvinum tækist að endurreisa hásæti
hans á fósturjörð vorri.
Ungir menn og uppvaxandi! Sveinar og meyjar! Verjið nú vasklega vígið, sem unnið er. Hefnið með
því hinna mörgu ungu og pfnilcgu manna, sem á liðnum timum hafa fallið fyrir vélum Bakkusar. —
Látið ekki strá sandi í augu yðar með löngu hröktum lokleysum, en kynnið yður vandlega það, sem fróðir
menn og mannvinir hafa um áfengismálið ritað. Óhætt mun að treysta því, að samvizkusemin sé ekki minni hjá
þeim, en hinum, sem áfengið styðja.
Gætið þess vel, hverjum þér ljáið fylgi í máli þessu. Látið eigi nöfnin ein ginna yður. Tíminn mun sýna,
að það verður engum til heiðurs, að nafni hans er otað fram ti! þess að lögfesta áfengisbölið í landinu.
Reykjavik, 10. dag septembermánaðar 1909.
Þórður y. Thóroddsen. Haraldur Nielsson. ólafur Olafsson.
(Önnur blöð, sem styðja vilja bannlögin, ern vinsamlega beðin að birta ávarp þetta. — Þ. J. Th, H. N. Ó. Ó.).