Ísafold - 11.05.1910, Síða 2

112
IS A F 0 L D
■^vvvvvvvvvy^-
Hvítasunnu- og fermingar
3 skófatnaður
er nýkominn, feiknamiklar birgðir, margar nýjar tegnndir, t. d.:
Kvenstígvél skinandi falleg á kr. 7.00 og 7.50.
Karlm.stígvél, sem >Zeppelin« heita, afarvönduð og falleg, kr. 8.00.
Unglinga- og barnaskófatnaður, óþrjótandi úrval.
Strigaskór og brúnn skófatnaður handa fólki á öllum aldri.
Legghlífar (Gamascher) af 12 teg., verð frá 2.25.
Munið að hjá mér er
úrvalið stærst, gæðin mest, verðið lægstl
LárusG.Lúðvígsson Þingholtsstr.2
-4-4.^4»4~4~4 4^
halda áfram; það mun aðöðrumkosti
hafa mikið við að styðjast.
Vér erum sannfærðir um, að þessi
aðferð mundi reynast ekki einungis
hyggilegust, heldur og samkvæm hugs-
unarhætti þjóðarinnar dönsku. Fyrir
því gerum vér oss von um, að ríkis-
þingið muni ekki einungis taka frum-
varp alþingis til meðferðar, heldur og
fallast á það. En kjósi danskir stjórn-
málamenn sér annað lag, munum vér
skjóta málinu undir dóm danskra kjós-
enda. Þar munum vér eiga vísan sig-
ur, með því að Danir eiga svo hægt
með að setja sig í vor spor. Það er
hugsanlegt, að vér eigum fyrir oss
langa baráttu við þá menn, er lögum
ráða í Danmörku, áður en málið nær
þvi að verða borið undir þjóðina.
Því ríður íslendingum á, að dómi
meiri hlutans sem nú er, að verða
sammála og vera sammála. Mótbár-
urnar, sem eg hefi nefnt, eru alþektar
afturgöngur frá sjálfstæðisbaráttu allra
þjóða, því að óviðeigandi hræðsla leit-
ar hér sem jafnan ella að stöðva alla
góða og drengilega viðleitni. Þess
vegna verður oss íslendingum stór-
mikils virði sá siðferðislegur stuðning-
ur, sem samúð Dana, Norðmanna og
Svía getur veitt oss. Og þótt svo sé,
að þær þjóðir eigi ekki tiltakanlega
mikið upp að inna kynslóðinni (ís-
lenzku), sem nú er uppi, þá er öðru
máli að gegna um forfeður vora, því
satt að segja á öll þjóðleg endurreisn
hér í Skandinavíu kyn sitt að rekja
til fornbókmentanna íslenzku.
Eg fyrir mitt leyti er ekki hræddur
við neina af mótbárum þeim, er hald-
ið hefir verið fram af stjórnmálastefnu
þeirri heima í mínu landi, sem eg fylgi,
sem sé landvarnarstefnunni, en hún
er konungssamband svo sem hið minsta
sjálfstæði, er íslendingar geta gert sér
að góðu. Og eg er ekki hræddur, af því
að eg hefi óbifandi traust á mannúð
dönsku þjóðarinnar.
En þótt svo færi, að alt legði sam-
an í móti oss, þá veit eg fyrir víst,
að íslendingarhalda baráttuni áfram, með
fullum þegnskap og eftir þingræðis-
reglu, en seigt og örugt, því að sjálf-
stæðisþráin er orðin hold af þeirra
holdi og blóð af þeirra blóði, og
sjálfstæði er lífsskilyrði fyrir þjóðerni
vort.
Slysfarir.
Á sumardaginn fyrsta týndist bátur
úr Bolungarvík vestra. 3 menn drukn-
uðu: formaðurinn Jason Jónsson, Bene-
dikt Halldórsson og Björn Björnsson.
Maður féll útbyrðis af vélarbát þ.
20. apríl norður á Eyjafirði á leið frá
Svalbarðsströnd út í Hrfsey. Náðist
lifandi, en dó eftir nokkra klukku-
tíma. Hann hét Eiríkur Guð-
mundsson.
Loftskeytin.
Marconi er búinn að koma á reglu-
bundnu lofskeytasambandi tnilli Eng-
lands og Canada, segir í færeyska blað-
inu Dimmalætting. Þetta er marg-
falt meiri fjarlægð en milli íslands og
Danmerkur.
Andlát Björnsons.
Björnson var meðvitundarlaus síð-
ustu 8 dagana, sem hann lifði. Allur
líkaminn máttvana, nema hægri hönd-
in.
Kvöldið 25. apríl kl. 7 leið yfir Björn-
son. Þá voru hjá honum kona hans,
dætur og tengdasonur, Sigurður Ibsen.
Nokkrum sekúndum áður en hann
dó lagði hann hendina á brjóst sér og
sagði veikum rómi: . Það er úti (Det
er slut).
Hluttekningarsímskeyti flugu hvaðan-
æva úr heiminum til ekkjunnar. Hákon
Noregskonungur símaði:
Hjartanlega tökum eg og drotningin
þátt í hinu óbætanlega tjóni, sem þér,
Noregur og vér öll höfum orðið fyrir.
Lík Björnsons var flutt í eimlest
frá París þegar daginn eftir andlát hans.
Sú er lögvenja þar í landi, að flytja
verður lik þau, er fara eiga yfir landa-
mærin innan sólarhrings eftir andlátið.
Fyrir því varð ekki herskipið frá Nor-
egi látið fara til Frakklands, heldur tók
það kistu Björnsons í Kaupmanna-
höfn þ. 29, f. mán.
Dregin inn seglin.
Verzlunar-skýrslur Islands
árið 1908 eru nýlega komnar út. Þær
geyma í sér mjög mikinn fróðleik,
sem alla varðar, er fýsir að kynnast
ástandi landsins. — En með því, að
margir eru þeir, sem eiga miður greið-
an aðgang að skýrslunum mun ísafold
í næstu blöðum segja frá hinu helzta í
þeim.
Skýrslurnar þetta ár (1908) eru
óvenju-fróðlegar, með því að að verzl-
unin það árið stingur svo mjög í stúf
við árin næstu á undan. — Aftur-
kippurinn hefst þetta árið. Seglin eru
dregin inn á öllum svæðum.
Vér höfðum ofreynt oss — spent
bogann altof hátt árin eftir aldamótin
og hæst árið 1907. En 1908 skifti líka
heldur en ekki um. Verzlunarmagnið
það árið var nær-ri 6 miljónum króna
minna en árinu á undan.
---—
Svend Hðgsbro,
sá er var atvinnumálaráðgjafi Dana
1905—1908 og síðar dómsmálaráð-
gjafi frá 1908—1909 — dó á upp-
stigningardag, 55 ára gamall.
Hvað elskar sér líkt!
Innlimunarblaðið færeyska, Dimma-
lætting, er auðvitað samdauna Heima-
stjórnar(l l)blöðunum hérna.
Það berst hnúum og hnefum móti
sjálfstæðismönnunum færeysku, kemur
út d dönsku og mælir eindregið bót
tillögunum um að hafa móðurmálið
ekki skyldunámsgrein í færeyskum
skólum og kenna það í síðustu timun-
um á degi hverjum — sbr. ísafold
um daginn.
Systurkærleiki þessa málgagns til
Heimastj.(l !)gagnanna hér er hjartnœm-
ur. Alt sem Heimastj.(l I) hér lætur
gert, er rómað og lofað á allar lundir;
það sem sjálfstæðismenn gera, dregið
í sorpið.
Nú er innileikinn orðinn svo mik-
ill, að innlimunarblaðið Dimmalætting
prentar upp skammagreinarnar heilar,
úr innlimunarblaðinu Lögréttu.
Hvað elskar sér líkt!
Slúðursögur sannsögliriddarans.
Grein þá, er hér fer á eftir, hefir hr.
sildarmatsmaður Jón Bergsvemsson beðið
ísafold fyrir. Hún er Bvar við illgiörnum
rakalausnm samsetningi, eftir J. Ól. i Rvik
Ritstj.
í 18. tölublaði »Reykjavíkur« er byrj-
un á grein eftir hr. Jón Ólafsson alþing-
ismann, með yfirskriftinni: »Spyr sá
sem ekki veit«. Þar eð grein þessi snert-
ir mig að nokkru leyti og ferð mína til
útlanda síðastliðinn vetur, þá ætla eg að
svara því í henni, sem mér kemur við
og eg álít svara vert. Eg vona að al-
þingismanninum, sem er að leita sann-
leikans, standi á sama þó svarið komi
frá mór, þar sem mór hlýtur að vera
eins kunnugt um málið og ráðherranum.
Svarið verður þá þetta: Eg hefi e k k i
fengið 800 kr. eða alla fjárveitingu síð-
asta þings, sem ætluð var tveim síldar-
matsmönnum, til þess að sigla fyrir til
að kynna sér verkun og mtðferð síldar
á þeim stöðum, sem helztur er markað-
ur fyrir hana. Eg fór e k k i til Nor-
vegs síðastliðinn vetur, nema að því leyti
að skipið sem eg sigldi með, »Vesta«
kom við í Kristjánssand og stóð þar við
aðeins nokkra tíma, hélt svo áfram til
Kaupmannahafnar og fylgdist eg með
henni þangað. Eg hafði því enga ástæðu
til þess að skrifa ráðherranum þaðan og
gjörði það ekki. Eg hefi e k k i komið
til Hollands síðan 1906 og gat því
ekki heldur skrifað ráðherra þaðan og
beðið hann um peninga til Ameríku
ferðarinuar. Það er satt, að eg fór til
Ameríku, eftir að eg hafði ferðast um í
Danmörku, Svíþjóð og Þýzkalandi og
dvaldi eg þá í New-York, Chicago og
Boston.
En þótt eg hafi eytt 1700 kr eða
rúmlega það á þessu ferðalagi þá hefi
eg e k k i fengið ávísaðar 1700 krónur úr
landssjóði til hennar eða neins annars
ferðalags síðan Björn Jónsson varð ráð-
herra.
Eg vona nú til, að hr. alþingismaður-
inn láti sór þetta svar nægja, viðvíkjandi
ferð minni, þar eð öllum spurningunum
er svarað, sem málefninu koma við.
Eg hefi svarað honum af því eg álít
eins og hann, að þetta só mál, sem »kem-
ur ekki aðeins þingmönnunum við —
öllum þingmönnum —, heldur þjóðinni
allri«. En þó svarið só þannig lagað,
að ekki aðeins þingmennirnir allir — að
hr. Jóni Ólafssyni meðtöldum —, heldur
þjóðinni allri só með því gjört vitanlegt,
að greinin í Reykjavíkinni »Spyr sá sem
ekki veit«, er götuskáldskapur, — höf-
uðstaðarins að líkindum, — sem einhver
sögufróður gárungi hefir fengið einn af
alþingismönnunum — einn f u 111 r ú a
þjóðarinnar — til þess að hlaupa með
út um allan bæ í »Reykjavíkinni«, þá
verður hr. Jón Ólafsson að kenna sjálf-
um sór um, því vorkunnarlaust var hon-
um að fá að vita það rótta, hefði hann
viljað spyrja mig um þetta áður en hann
ritaði greinina. En-það þykist eg vita,
að ekki aðeins þingmennirnir allir, held-
ur þjóðin öll ætlist til þess og viti það,
að ráðherra íslands hefir öðrum og þarf-
ari störfum að gegna, en að svara slúð-
ursögum götudrengjanna, þó alþingis-
þingismaður só fenginn til að skrifa þær
og fá þær prentaðar.
Reykjavík 2. maí 1910.
Jón Bergsveinsson,
(síldarmatsmaðtir á Akureyri).
Skepnufellir. f
Eftir því sem Isafold hefir haft
fregnir af, mun enn sem komið er
lítið um skepnufelli, þrátt fyrir óskapa-
tíðina í vor.
A Vesturlandi segir Dagurinn lítils
háttar skepnufelh orðinn, en alt í voða,
ef ekki breyti mjög bráðlega til batn-
aðar. Einkum fóðurvant við ísa-
fjarðardjúp.
Aj Norðurlandi er og lítið gert úr
skepnufelli, en þar, sem annarsstaðar,
búist við öllu illu, nema bráður bati
fáist.
A Austurlandi er ástandið verst.
T. d. var í apríllok búið að skera 11
stórgripi af 14 á Eiðum og 5 (?) í
Vallanesi.
Hér nærlendis heyrist alls ekki neitt
um niðurskurð.
Batinn virðist nú vera á leiðinni og
fyrir því má búast við, að betur rætist
úr en á horfðist.
Nýr fiskur norðanlauds.
Norðurland kvartaryfirþví,að ekki
skuli neitt sent af nýjum fiski með
strandbátunum norður á land. Þar
fiskilaust. Telur nýjan fisk munu sel-
jast mikið vel þar nyrðra.
Ártíðaskrá.
Góðar undirtektir.
Ekki er hægt annað að segja en að
hugmyndinni um ártíðaskrá Heilsu-
hælisins hafi verið allvel tekið hér í
bænum.
I hana eru þegar skráðar 11 manns
og borist hafa alls 18 minningargjafir
og nema þær 124 kr.
Við jarðarför frú Karítasar sál. Mark-
úsdóttur sendu allmargir minningar-
gjafir 1 stað kransa, svo sem lands-
höfðingi M. Stephensen, landlæknir-
inn o. s. frv.
Manndau^i hér í bæ mun vera eitt-
hvað kringum 2 af hverju hundraði
eða heldur undir ef til vill. Á ári
hverju fara því liklega fram nálægt
200 jarðarfarir.
Það mun ekki fjarri sanni, að kransa-
gjafirnar hafi numið ca. 15 kr. að meðal-
tali; sennilega er það of lágtreiknað,
meira að segja: Við eina jarðarför í
vetur námu kransarnir t. d. um 300
kr. En gerum meðaltalið 15 kr. Þá
haja 3000 kr. verið lagðar útáhverju
ári í kransa.
Væri þeim nú ekki betur varið í
sjóð Heilsuhælisins ?
Líýöháskólinn á
Hvítárbakka.
Honum var sagt upp síðasta vetrar-
dag. Þar hafa verið að námi í vetur
38 nemendur: 12 stúlkur og 26
piltar í 2 ársdeildum.
Aldur nemenda hefir verið æði mis-
jafn; yngsti nemandinn 13 ára, en sá
elzti 27, en flestir um tvítugsaldur.
Úr Borgarfjarðar- og Mýrasýslu voru
11 nemendur og úr Húnavatnssýslu
12. Hinir voru úr 9 sýslum landsins.
Skóli þessi hefir nú staðið 8 ár,
en 5 ár eru siðan hann hóf starf sitt
að Hvítárbakka í Borgarfirði, þar sem
áður hét Bakkakot. Á hverju ári hefir
formaður skólans látið byggja þar
meira og minna, svo húsakynni eru
þar orðin allmikil.
Og nú í sumar verður þar gert
steinsteypuhús og mun það bæta úr
húsrúmsskorti þeim, er borið hefir
mikið á i seinni tíð vegna hinnar miklu
aðsóknar að skólanum undanfarin ár;
hefir jafnan á hverju hausti orðið að
vísa mörgum frá.
Skipaferðir.
Vestri kom í gærkveldi norðan og
vestan um land með um 50 farþega.
Kom einum degi á undan áætlun, þrátt
fyrir ill veður. Meðal farþega: Chr F.
Nielsen kaupm., Andrós Guðmundsson
umboðssali, Kristján Jónasson kaupm.
Þorl. Bergsveinsson, Rúgeyjum.
Sterling fór frá Leith í gær síðdegis.
Væntanlegur hingað á laugardaginn
snemma.
Prospero kom í gærkveldi seint frá
Noregi og Færeyjum með eitthvað af
farþegum. '
Botnía fór hóðan áleiðis til Khafnar
9. þ. mán. Farþegar: Yfirhjúkrunar-
kona Harriet Kær, frú Erika Gíslason,
frk. Kielstrup hjúkrunarkona. Til Vestur-
heims fór Þórður Thorsteinsson (rektors)
og 3 menn aðrir. Til Vestmanneyja:
Þorv. Krabbe verkfræðingur.
Gufuskipið Schweigaard (hvalabát-
ur) kom frá Patreksfirði á sunnudaginn og
fór aftur vestur f gær. Fjöldi Patreks-
firðinga notaði skyndiferð þessa til að
bregða sór til Rvíkur, m. a. síra Magn.
Þorsteinsson Patreksfirði, Guðm. sýslum.
Björnsson, Björn Ólsen kaupm. o. m. fl.
Kong Helge fór frá Leith (á leið frá
Hamborg) í gærmorgun. Kemur hingað
fyrri hluta laugardags, að líkindum.
Vendsyssel fór frá Khöfn í gær á
leið beint til Víkur, Vestmanneyja og
Reykjavfkur.
Vesta kom á mánudaginn til Fáskrúðs-
fjarðar á útleið, Pervie kom þangað
sama dag.
Farþegaflutningur.
Það er naumast vanvirðulaust fyr-
ir þenna bæ, hvernig farþegaflutning-
ur af skipsfjöl og á gengur. Hvern-
ig sem veður er, má heita, að það sé
ókleift fyrir farþega að komast hér
milli skips og lands, án meiri eða
minni hrakninga. Þeir verða oft hold-
votir, fötin stórskemd o. s. frv. og
ber við, að það er hreinn og beinn
lífsháski.
Þessu dugir ekki hlíta.
Væri það ofætlun Hafnarsjóði að
láta smíða góðan flutningsbát og sjá
svo um, að hann væri altaf til taks
þegar farþegaskip eru á ferðum hér
og flutningstaxtinn ákveðinn?
Sennilega mundi báturinn borga sig
á fáum árum, og enginn sem til þekk-
ir mundi álíta þeim peningum illa
varið. Þvert á móti mundu allir, sem
hlut eiga að máli, verða Hafnarnefnd-
inni mjög svo þakklátir, ef hún gæti
ráðið einhverja bót á því sleifarlagi,
sem nú er á farþegaflutningnum hér
í höfuðstaðnum.
Ferðalangur.
Uppspuninn
um
landssjóðsláns-vanskil.
Nýjasta skáldsaga hinna sannsöglu.
Frásögn »sannsöglismálgagnanna«
þeirra Hafsteiðsliða um vanskil af
landsstjórnarinnar hálfu við Lands-
bankann á nokkru af landssjóðsláninu
frá í fyrra (il/2 milj. kr. alls) er
alveg tilhæfulaus ósannindi,
eins og við mátti búast úr þeirri átt.
Það hefir ísafold gengið úr skugga
um bæði hjá landsstjórninni og Lands-
bankanum.
Bankinn hefir fyrir margt löngu feng-
ið sér greitt alt landssjóðslánið, hvern
eyri. Var meira að segja búinn að fá
mikið af því áður en gamla banka-
stjórnin fór frá. Henni var hjálpað
um það um alla skyldu fram, áður en
hún gat staðið í skilum af sinni hálfu.
En það er nú kunnugt orðið, hve
ráðdeildarlega hún hefir farið með
bæði það og annað lánsfé, er henni
var trúað fyrir, að meira eða minna
leyti! Að pví býr Landsbankinn enn,
svo sem vonlegt er.
Þeim væri ráð, fyrnefndum sann-
leiksmálgögnum, að reyna að sjá ofur-
lítið betur forráð fótum sínum áður
en þeir hleypa næstu »skáldsögu«
sinni af stokkum.
Mannalát.
Stefán J ónsson, verzlunarstjóri Gránu-
fólagsins á SauSárkrók, varö bráðkvadd-
ur snemma morguns þ. 5. þ. m. Hann
hafði um nokkuð langan tíma kent hjarta-
sjúkdóms.
Stefán varð 53 ára, fæddur 27. okt.
1856 og sonur Jóns prófasts Hallsson-
ar og konu hans Jóhönnu Hallsdóttur.
Hann stjórnaði mörg ár verzlun Gránu-
fólagsin8 og þótti mjög dugandi kaup-
maður. — Tvígiftur var hann; mistl
fyrri konu sína, Ólöfu Hallgjrímsdóttur,
1901. Árið 1903 kvongaðist hann í
annað sinn Elínu Eggertsdóttur Briém
og lifir hún mann sinn. — Einn sonur
af fyrra hjónabandi lifir: cand. phil.
Jón Stefánsson, en með seinni konunni
átti hann ekki börn. Fósturdóttir hans
er frú Lovísa Sveinbjörnsson, kona Guðm,
Sveinbjörn8Son,
Heimili Stefáns á Sauðárkrók var ann-
álað um alt land fyrir sakir gestrisni og
myndarskapar. Og munu þeir, sem þar
hefir að garði borið seint gleyma höfð-
ingsskap húsbónda og ljúfmensku.
Hór í bænum lózt þ. 5. þ. mán. Ólafur
Jónwson bæjarfógetaskrifari, eftir lang-
vinna vanheilsu. Hann var fæddur 14.
júlí 1851, að Máfahlíð í Neshreppi innri
á Snæfellsnesi. Faðir hans var Jón Guð-
mundsson óðalsbóndi í Máfahlíð. — Hann
ólst upp í heimahúsum. — Varð sfðar
sýsluskrifari hjá Skúla sýslumanni Magn-
ússyni. Fíuttist svo að Máfahlíð og bjó
þar nokkuy ár, þar til hann brá búi og