Ísafold - 28.05.1910, Page 1

»
Kemm út tyisvar i vikn. Verf) Arg. (80
arkir minst) 1 kr., erlendis B kr efta 11 /a
dollar; borgist fyrir miftjanjúli (erlendis
íyrir fram).
ÍSAFOLD
Dppsögn (skrifleg) bnndin vift áramót, er
ögild nema komln sé til úteefanda fyrir
1. okt. r(5 aanpandi sknldlaus vift blaftift
Afireiftsla: Anstnrstrieti 8.
XXXVII. árg.
Reykjavík laugardaginn 28. maí 1910.
34. tðlublað
I. O. O. P. 916109
Forngripasafn opib sunnud., þrd. og fmd. 12—2
íslandsbanki opinn 10—2 x/* og Bx/*—
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa frá 8 árd. til
10 siðd. Alm. fundir fsd. og sd. 81/* sibdegis
Landakotskirkja. Gubsþj. 91/* og 0 á helgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 101/*—12 og 4—5
LandAbankinn 11-2 V*, B1/*-^1/*. Bankastj. vib 12-2
Landsbókasaín 12—8 og 6—8. Útlán 1—8
Landsféhirbir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafnib á þrd. fmd. og ld. 12—1
Lækning ók. i læknask. þribjd. og föstd. 11—12
Náttúrugripasafn opiö l1/*—21/* á sunnudögum
Tannlækning ók. Pósth.str.14, 1. og 3. md. 11—1
Lárus Fjeldsted
yfirréttarmálafærslumaður
Lækjargata 2
Heima kl. n—12 og 4—5.
Faxaflóagufubáturinn Ingólfur
fer til Borgarness 1. 8. 10. 15. og
20. júní
- - Straumfjarðar 1. 10. og 15. júní
- - Akra 10. og 15. júní
- - Keflavíkur og Garðs 3. 13. 24.
og 29. júní
Ýms erlend tíðindi.
----- Kh. ’IO.
Peary, heimskautsfari er um þessar
mundir staddur í Evrópu, og flytur
haun erindi víðsvegar um för sína norð-
ur. Eins og menn muna, höfðu félagar
hans ráðgert leiðangur til suðurpólsins
á næsta ári og ætluðu sér að keppa við
Scott höfuðsmann hinn brezka. Nú er
afráðið, að ekkert verður úr förinni.
Er það þvf að kenna, að eigi fekst nóg
fó til útgerðarinnar. Leiðangrinum er
því frestað um óákveðinn tíma.
Innlimun Finnlands vekur gremju
mikla um alla Evrópu, sem von er til.
Nú er í aðsigi að senda rússneska þing-
inu ávarp útaf þessum aðförum, frá
þingmönnum ríkisþingsins þyzka. Ávarp-
ið er þegar undirskrifað af flestum þing-
mönnum úr framsóknarflokkunum og
öllum jafnaðarmönnum. í ávarpinu er
þess vænst fastlega af fulltrúum rúss-
nesku þjóðarinnar, að þeir láti Finn-
land halda óskertu frelsi og róttindum.
Samskonar ávörp til rússneska þingsins
er í vændum frá London, Briissel, og
Amsterdam.
En hætt er við að þetta hafi lítið
upp á sig — líkt og aðrar áskoranir
um sama efni fyr í vetur, frá merkum
mönnum víðsvegar um álfuna.
1‘ingkosningar á Frakklandi eru
nýlega um garð gengnar og er til þess
tekið, að þær hat'i verið háðar af litlu
kappi og kjörsóknin slæleg í alla staði.
Kosningarnar hafa farið svo, að alt
'stendur nærri í stað og stjórnin hefir
viðlíka mikinn meirihluta í nýja þiug-
inu eins og f þvi gamla. Alls verða
stjórnarmenn nú 370, en andstæðingar
221.
Frá Englandi berast margar fregnir
daglega um landsorgina út af dauða
Játvarðs konungs. 20. þ. m. fer jarðar-
förin fram og á konungur að hvfla í
St. Georgskapellunni í Windsor. Hróp-
un hins n/ja konungs fór fram < fyrra
dag (8. maí) með mikilli viðhöfn og
fornlegum siðvenjum. Riðu kallarar um
borgina í miðaldabúningi og hrópuðu
nafn konungs.
Hverjar breytingar dauði Játvarðs
hefir í för með sór í brozkum stjórn-
málum, er enn óvíst. Blöð íhaldsmanna
vilja fyrir hvarn mun að þingið hætti
við að leiða til lykta að þessu sinni
frumvarpið um neitunarrétt efri mál-
stofunnar, en á hinn bóginn er svo að
heyra á framsóknarmönnum, að því
verði eigi frestað til næsta þings, og telja
þeir hinn nýja konung, Georg V,. svo
vel búinn undir stjórnarstörf, að málið
(útnefning lávarðanna) só berandi undir
hann. Margir vilja nú að samkomulag
takist milli flokkanna, en hætt er við,
að sú verði aldrei raunin á, því að í
þessu máli er ilt að rata meðalveginn,
þar sem hvað er á móti öðru.
Samkv. ósk Játvarðs konungs verður
einkabróðir hans, hertoginn af
Connaught,. gerður að alls-
h e r j a r 1 a n d s j ó r a í Kanada
mjög bráðlega. Er það í fyrsta
sinn, sem prinz af konungsættinni ger-
ist landsstjóri í enskri nýlendu.
Mikils háttar afmælisfagnaður.
Áttræðisafmæli Geirs Zoega.
Fjölmennasta samsæti í Reykjavík.
Heiðursborgari mundi hann hafa kjörinn verið á áttræðisafmæli sínu,
26. þ. m., hefði ekki verið búið að því áður, fyrir löngu, svo fremi til
væri í lögum eða bæjarsamþyktum heimild fyrir þeim sæmdarvott.
Hitt gerðu þeir, samborgarar hans, að fagna deginum, er fæðst hafði
hann hér fyrir 8o árum, með þeim vinsemdar vott og virðingar, er þeir áttu
framast kost á.
Þeir héldu honum, konu hans og börnum, svo veglega afmælisveizlu,
sem föng voru á, í langstærsta samsætishúsnæði bæjarins, hótel Reykjavík,
með svo miklu fjölmenni, sem þar komstfyrir, 230 manns, karla og kvenna.
Og veifa var á hverri stöng í bænum frá morgni dags snemma. Þeir
vissu það, sem alkunnugt er, að afmælisbarnið er enn það, sem verið hefir
hann alla æfi: hverjum manni árrisulli. —
Uppi yfir sæti heiðursgestsins i veizlusalnum var allstór ljósmynd af
honum, og fyrir neðan hana mynd af Reykjavik fyrir 80 árum og önnur
af henni eins og hún er nú.
Forseti samkvæmis, Páll Einarsson borgarstjóri, sem hafði konu
heiðursgestsins scr við hægri hlið, en hann (G. Z.) ráðherrafrúna, mælti fyrir
minni hans á þessa leið hér um bil:
Hann kvað Reykjavík vera nú næsta ólika því, sem hún var fyrir 80
árum, að öðru en fjallasýninni, er hefði verið alla tið jafn-fögur frá því er
Ingólfur leit hana fyrstur manna.
En fyrir 80 árum hefði engin skip sést á höfninni. Nú væri hún jafnan alsett
skipum í vertíðarlok, og þeim meira að
segja íslenzkum, — íslenzkum fiskiskút-
um og ísl. fiskibotnvörpungum.
Þá hefði og hús verið hér bæði
fá og smá. Borgin hefði bygst aðal-
lega á æfiskeiði heiðursgestsins. Það
væri vitaskuld margra manna verk og
að þakkka margra góðra manna sam-
vinnu, sumra framúrskarandi atorku-
manna, og væri heiðursgesturinn einn
í þeirra tölu, sjálfsagt meðal hinna
fremstu.
Fæddur væri hann í Reykjavík og
þar hefði hann átt heima alla æfi. Alt
starf hans þar unnið, margt og mikils-
vert — hefði verið í bæjarstjórn og
við mikilsverðar framkvæmdir riðinn í
bænum til nytsemdar og framfara, þótt
mest bæri á og mest kvæði að þilskipa-
útveginum. Þar hefði hann verið braut-
ryðjandi. Byrjaði á Fanny (1866). Með
henni hefst nýtt tímabil í fiskiveiðum við
Faxaflóa. Afspringur hennar orðinn all-
stór fiskifloti með íslenzkum, dugandi
fiskimönnum. Þar með vísað leið að
auðsuppsprettu, sem eigi þrýturogbyggja
má á fiamtíð bæjarins.
Gæfumaður hefði heiðursgestur verið ekki síður i heimilislífi sínu en
ella. Börn hans mundu halda nafninu uppi um langan aldur, að vér vonum.
Það (nafnið) væri útlent að uppruna, en væri nú orðið alíslenzkt, — íslenzkara
en margra með hérlendu heiti — einkum reykvískt. Hann væri barn sinnar
borgar; henni ann hann hugástum og hún honum, sem sjá mætti meðal
annars á þessu afarfjölmenna fagnaðarsamsæti.
Þökk fyrir langt og óvenju-nytsamt æfistarf. Heillaóskir (er samkvæmið
tók alt undi'r með níföldu húrra).
G. Zoega kaupmaður.
Að þeirri ræðu lokinni mælti heiðursg. nokkurum þakkarorðum, og af-
henti landritara, formanni Heilsuhælisfélagsins, skjal nokkurt, er hann
las fyrir þingheimi og var gjajarbréj það hið( fyrra, er hér birtist á öðrum stað
í blaðinu og mikill rómur var að ger. %
Því næst seldi heiðursg. ráðherra í hendur annað skjal og bað
hann kunnugt gera samsætinu; en það var síðara gjafarbréfið, er ráðherra las í
heyranda hljóði og bætti þar við fáorðu þakkarávarpi til gefenda allra, og
bað votta þeim fyrir Heilsuhælisins hönd alúðarþakkir með lófataki að forn-
um sið (þingheimur klappaði).
Þessu næst flutti Þórhallur biskup ræðu fyrir minni konu
heiðursgestsins og barna þeirra, en hann þakkaði.
Síðar i samsætinu flutti Borgþór ]ósefsson bæjargjaldkeri þakk-
ir fyrir ágætt fóstur, kom til hans 19 vetra og var hjá honum 29 ár, og
lýsti nokkuð mannkostum hans. En kona Borgþórs, frú S t e f a n í a G u ð-
mundsdóttir leikkona, hafði yfir kvæði það eftir G. M., sem prentað er
hér á eftir og var sungið i samsætinu síðar, I. kaflinn, svo og kvæði Matth.
Jochumssonar.
Samsætið fór hið bezta fram; stóð fram á nótt.
Með mynd af G. Z. í Sunnanjara x/5 1900 hefir B. J. (ráðherra) ritað
meðal annars:
Gervilegur vaskleikamaður var G. Z. á yngri árum, og eldist vel. Ar-
vekni og röggsemi, elja og hyggindi hafa gert hann að einhverjum hinum
nýtasta manni þessa bæjarfélags, og þótt lengra sé leitað. Hann er sjálfsagt
og hefir lengi verið einna mestur atvinnuveitandi á landinu. Að baki sér
hefir hann langa sæmdarbraut, og fram undan ánægjulegt og nytsamt æfikvöld,
að vér vonum og óskum, sambæjarmenn hans og samlandar. —
Enn má segja, 10 árum síðar, að hann eldist vel, furðulitil ellimörk á
honum að sjá, til þess að gera. Allar horfur á, að óskin rætist sú, að æfi-
kvöldið verði ánægjulegt. Það styður auk annars einkar-ánægjulegt heimilis-
líf, með ástríkri konu og efnilegum börnum þeirra, 1 syni og 3 dætrum, á
aldrinum frá 12—16 ára.
Einkabarn hans eftir fyrri konuna er frú Kristjana Thorsteinsson f. kon-
súls. Þar á hann 5 barnabörn, mjög mannvænleg, þeirra á meðal ungan
Geir rúmlega tvítugan.
Meðal hinna mörgu fósturbarna hans er Geir T. Zoega yfirkennari og
Helgi Zoéga kaupmaður, báðir bræðrasynir hans.
>"■ ■ tS) ■ '<-
Á áttræðisafmæli
Geirs Zoéga.
I.
Lag: Þjóðsöngur Norðmanna.
Þig, sem einn af óskasonum,
ísland heiðrar nú. —
Fair hafa fegri vonum
fleytt til lands en þú.
Það sem tindar íslands eygja
yfir bláan ver,
8egl, er vindar hlýir hneigja,
heilla óska þór.
Höfuðbærinn hátíðlega
hefur sigurlag;
af hans geugi víða vega
varpast skin í dag.
Hór stóð vaggan, — hór stóð vorið, —
hér stóð sérhver raun.
E n g i n n hefir bænum borið
betri fósturlauu.
Nú, er fjórir fimtu aldar
faruir eru hjá,
margar stundir mótgangs, kaldar,
mætti benda á.
En það hverfur. Afreksverkin
að eins lýsa hór.
Bærinn enn um aldur merkin
æfi þinnar ber.
Njóttu lengi heilla handa;
hór þarf ráð og dáð.
Lengi’ í þinnar orku anda
enn mun framsókn háð.
Líf þitt var að lýsa, gleðja,
lyfta allra hag. —
Þúsundrödduð þakkarkveðja
þór er send í dag.
II.
Þór brosir vorsins himinn, hár og fagur,
og helgar geislum öll þín förnu spor;
því sórhver genginn stríðs og starfa dagur,
hann stefndi að því að skapa líf og vor.
Það vonarsæla vor, sem hjá oss er,
á völd sín ekki minst að launa þór.
Þór fylgdi bláísun, bæði á sjó og landi,
sem bar til sigurs öll þín miklu störf,
því í þeim lifði hreinn og flekklaus andi,
og hugsun, sem var skýr og snjöll
og djörf.
Það blessar enn þinn bjarta vinnudag
sem bjarmi undir fagurt sólarlag.
Það skapar lotning, ennið ítra, bjarta,
og ern er lundín, fjörug, glöð og teit;
en undir slær þar hreint ogviðkvæmt
hjarta,
sem hefir starfað meira’ en nokkur veit.
Þótt hópur stór þig heiðri á þessum stað,
í hljóði gera langtum fleiri það.
Já, hjartans þakkir þór er ljúft að tjá;
— vór þökkum fyrir hverja heillastund;
þín hnitnu orð — og hvöt, sem í þeim lá;
hvern hlýjan geisla af þinni framtakslund;
þín hollu ráð og hjálp í allri þraut,
og hvern þann mann, er hófst á
rétta braut.
Guð blessi alla elli þinnar daga
og æfikvöldið geri lótt og blítt;
þar hnýtir blóm sín öll þín æfisaga
um öldungshöfuð, silfnrhærum prýtt.
Og þó að stirðni og þyngist æfispor,
í þfnum augum brosir eilíft vor.
Já, eilíft vor i verkum þínum býr,
það vor, sem leiðir sumarblómans til,
það vor, sem öllu vel til heilla snýr,
það vor, sem glæðir hjartans kærleiks-yl;
það vor, sem saman æsku og elli leiðir
og opinn faðm við hverri sálu breiðir.
G. M.
III.
Fyrir öll þín afrek háð,
æfilanga snild og dáð
færir bær og borgarráð
beztu þökk í lengd og bráð.
Fyrirmynd þeim fósturb/
fögur varst, sem lifðir í,
sýndir oss að »honesty«
er hin bezta »policy«.
Aðrir þágu máske meir
menta frægð og gyltan leir,
en þú hefir, góði Geir,
gagnað melra en flestir þeir,
Æru kr/na öll þin hár
áttatíu sæmdarár,
friður guðs og gleðitár
gulli sveipi þinar brár.
Blíðu gengi bóndi, frú,
börn og engi, hjú og bú.
0, að fengist óskin sú,
enn þá lengi að dveljir þú.
Matth. Jochumsson.
Heilsuliælið og kransarnir.
Her á dögunum ritaði landlæknir
um það í blöðin, að láta gjafir til
Heilsuhælisins koma í stað kransanna
á líkkistum látinna manna. Síðan hefi
ég heyrt ýmsa menn ræða þetta sín
á milli. Yfir höfuð heyrist mér hug-
myndinni vel tekið. Einstaka maður
hefir jafnvel sagt: »Héðan afskaleg
aldrei gefa krans á kistu, heldur skulu
þær krónurnar fara til Heilsuhælis-
ins«.
Kransarnir eru orðnir einn liðurinn
í jarðarfararsiðunum, að minsta kosti
hér í Reykjavík. Fyrir því kunna sjálf-
sagt einhverir því illa að þar sé gerð
breyting á.
Jarðarfararsiðir hafa með öllum þjóð-
um verið taldir helgisiðir. Þeir eru
samfléttaðir guðsdýrkun mannanna.
Þess vegna kann fólk alment svo illa
við breytingar í þeim efnum. Helgi.
siðavenjum eru menn ófúsari á að
breyta en öðrum venjum. Væri fast-
heldnin þar ekki eins mikil og hún er,
mundi þegar sumt af því hafa verið
lagt niður, sem enn tíðkast með oss,
svo sem það að moka ofan í gröfina
að allri líkfylgdinni viðstaddri, söngur
í kirkjugarði, hvernig sem veður er
o. fl. Þá mundu menn og hafa áttað
sig á því, að ein ræða er nægjanleg
við flestar jarðarfarir, og að grafskrift-
ir eða erfiljóð eru oft til þess eins að
gera jarðarförina dýrari.
Vegna þessarar fastheldni við helg-
ar venjur kann sumum að þykja það
óviðfeldin breyting, að koma af kransa-
gjöfunum.
En þá ber þess að gæta, að krans-
arnir eru tiltölulega nýr siður hjá oss
og mest tíðkaður í kaupstöðum, en
sjaldan í sveitum. Þeir eru útlendur
siður, eins og landlæknirinn benti á,
enda kransarnir beinlínis útlend verzl-
unarvara. ag fæstir kransar eru
hér úr lifandi blómum. Mestur hluti
ágóðans af kransaverzlumnni lendir
þvíhjá útlendum kaupmönnum. Raun-
ar hafa örfáir íslendingar nokkura at-
vinnu af henni, einkum konur. Legð-
ust kransagjafirnar niður, mistu þær
þá atvinnu. En ekki verður við öllu
séð.
En mikil ástæða er til að óska þess,
að kransagjafirnar breytist í eitthvað
betra. Við sumar jarðarfarir hér í
bæ keyra þær fram úr hófi. Ekki nærri
því allir kransarnir komast á kistuna,
heldur verður að bera þá á stöngum í
líkfylgdinni. Og það er ekki smálítið
fé, sem í þetta fer. Sjálfsagt koma
þær jarðarfarir hér fyrir, þar sem gefn-
ar eru 200—300 kr. í kransa á kist-
una. Og þótt slíkt sé undantekning,
þá eru jarðarfarirnar hinsvegar margar
árið um kring. Og safnast þegar
saman kemur.
En allir eru kransarnir gefnir af góð-
um hug og af ástúðarþeli til hins látna
og samhug með syrgjandi ástvinum.
Og sízt ber að telja eftir ástúðarvott-
inn. Af ástúðarþelinu er aldrei of
mikið meðal vor mannanna, en oft of
lítið.
Fráleitt hefir hinn látni nokkra unun
af krönsunum, þótt þeir prýði kistuna,
þar sem líkaminn hvílir, sá sem hann
er nú farinn úr. Astúðarþelið vill hann
aftur á móti fráleitt missa, geti hann
með nokkurum hætti orðið þess var.
Hitt vita og allir, sem reynt hafa ást-
vinamissinn, að samúð annarra er þá
flestu öðru betri.
Samúðin og samúðarvotturinn mega
því ekki missast úr jarðarfararsiðven-
junum.
En svo þarf heldur ekki að fara,
þótt kransarnir breyttust í minningar-
gjafir til Heilsuhælisins. Hvorttveggja
getur haldist eins fyrir því. í stað
þess að fara með 3 eða 4 krónur eða
meira og kaupa blómsveig á kistuna,
getum vér farið með krónurnar til
fulltrúa Heilsuhælisins og gefið hælinu
þær. Afhendir hann oss þá- kvittun á