Ísafold - 15.06.1910, Qupperneq 1

JKemtu út tvisvar i viku. Vorf) árg. (80
arkir minst) 4 kr., eriendn> 5 ki eöa l1/*
dollar; borgist fyrir mibjan júli (erlendis
fyrir fram).
ISAFOLD
Uppvðgn (skrifleg) bundin við dramót, er
ógild nema komtn sá til útgefanda fyrir
1. okt. eg aanpandi sknldlaas við blaðið
Afgreiðsls: Anstnrstrsnti 8,
XXXVII. árg.
Reykjavík miðvikudaginn 15. júní 1910.
I. O. O. F. 916249
Forngripasafn opib sunnud., þrd. og fmd. 12—2
íslandsbanki opinn 10—2 V* og 61/*—7.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa frá 8 árd. til
10 sibd. Alm. fundir fsd. og sd. 8 ll% sibdegis
Landakotskirkja. Guðsþj. 91/* og 6 á helgum
Landakotsspítali f. sjúkravitj. 101/*—12 og 4—5
Landsbankinn 11-2 */*, 5V2-61/*. Bankastj. við 12-2
Landsbókasafn 12—8 og 5—8. Útlán 1—3
Landsfóhirðir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasáfnib á þrd. fmd. og ld. 12—1
Lækning ók. i læknask. þribjd. og föstd. 11—12
Náttúrugripasafn opið i1/*—21/* á sunnudögum
Tannlækning ók. Pósth.str.14, 1. og 8. md. 11—1
Lárus Fjeldsted
vfirréttarmálafærslumaður
j
Lækjargata 2
Heima kl. n—12 og 4—5.
Faxaflóagufubáturinn Ingólfur
fer til Borgarness 20. og 27. júní, 5.
10. og 13. júlí
- - Keflavíkur og Garðs 24. og 29.
júní, 8. 15. og 22. júlí
- - Voga 25. júní.
B ardagaaðferðin.
Vestur-íslendingur lýsir bardaga-
aðferð Heimastjórnarflokksins.
Vestur-íslendingur einn hefir ritað
í síðustu blöð Heimskringlu greinar
um stjórnmál vor og flett rækilega
og maklega ofan af hinum botnlausu
ósannindum og bellibrögðum minni-
hlutans i seinni tið. Þetta er maður,
sem stendur fyrir utan flokkadeilurnar
hér heima og verðnr [iví eigi brugðið
um hlutdrægni fyrir sakir flokksof-
stækis o. s. frv. Greinin er sannar-
lega þess verð, að hún verði kunn
um land alt og prentum vér því upp
meginatriðin úr henni.
Höfundurinn er, A. J. Johnson, sá
er hiundið hefir fyrstur manna áfram
Artíðaskrárhugmyndinni i vetur.
Greinarnar eru svarwið grein, sem
Sig. Túl. Jóhannesson hafði áður ritað
í sama blað.
í inngangsorðunum ritar hr. A. J.
Johnson m. a. svo:
Stjórnmál hverrar þjóðar eru henn-
ar mikilsverðustu mál, og það ætti
hver einasti maður að telja það skyldu
síua að fylgjast vel með stefnu og
starfsaðferðum stjórnmálaflokka sinna
og stjórnmálamanna. Rannsaka þetta
ítarlega, án tillits til vináttu og eigin
hagsmuna, og eftir að það er gert,
dæma á milli og veita þeim flokk og
mönnum allan sinn styrk og stuðning,
sem hærri einkunn fær hjá sann faringu
mannsinS. Þetta er að mínu áliti
skylda hvers einasta borgara, gagnvart
sjálfum sér og þjóð sinni og ættjörð.
Og um leið, að sjálfsögðu, að verja
þessa sannfæringu sína, á heiðarlegan
og sæmilegan hátt.
Eg hefi nú í mörg síðustu ár fylgst
eins vel með stjórnmálum íslands, eins
og mögulegt er. Þar á meðal lesið
öll blöð landsins.
A. J. J. skýrir frá, að hann hafi fram-
an af fylgt H. H. að málum, hann
hafi verið á móti Valtýskunni og álitið
réttara að fá þráðsíma til landsins, en
bætir við, að H. H. hafi verið of slæ-
legur í kröfum, er hann gerði samn-
inginn við Stóra-Norræna. Hann
heldur svo áfram:
En eftir því, er lengra leið á
stjórnartið Hannesar Hafsteins, eftir
því varð eg honum fráhverfari —
og svo mun hafa verið um marga,
marga fleiri — og seinast yfirgaf eg
hann með öllu, er hann tók að
berjast fyrir því með hnúum og
hnjárn, að innlima ísland í danska
ríkið. Og aldrei á æfi minni hefi
eg fundið til jafn-innilegrar gleði
eða ánægju og þegar eg frétti úrslit
kosninganna 1908, — frétti að stejna
og stjórn H. H. var fallin.
Þá kemur næsti kaflinn, er heitir:
Bardaga-aðferðin.
En það er ekki aðeins þetta, — þó
það sé það stærsta, sem eg hefi á móti
H. H. og flokki hans —, heldur svo
margt annað, og eitt af þvi er hin al-
veg dæmalausa bardagaaðferð, er hann
og flokkur hans hefir beitt á síðustu
árum. Hún er að mestu leyti einn ó-
sanninda og rangfærslu vefur, og ekkert
annað.
í bardaganum fyrir frv. byrja allir
nefndarmennirnir utan Skúli á því að
þýða frv. rangt, á íslenzku, í mikils-
verðum atriðum. A þetta hefir verið
bent, og sannað af uppáhaldsmanni
þeirra, Ragnari Lundborg, ritstj. i Upp-
sölum í Sviþjóð. Hér var engu öðru
til að dreifa en vísvitandi blekkingu,
því ailir þessir menn eru, sem kunn-
ugt er, lærðir menn, er kunna dönsku
eins vel og sitt móðurmál. Þeirsenda
sjálfir hvert ósannindaskeytið á fætur
öðru til íslands. Sama gerði dr. Val-
týr, er þá var tíðindamaður Reykja-
víkurblaðanna í Höfn. Hann var þá
orðinn þeirra fyigismaður. Siðan fara
þeir um landið þvert og endilangt, og
reyna með alls konar gyllingum að telja
fólki trú um það, að Island verði Jull-
veðja riki, að öllu jaýn-rétthátt Dan-
mörku með frv. Sjálfir höfðu þeir
fáum vikum áður felt það í nefndinni
(sbr. Bláu bókina), að ísland skyldi
kallað ríki í frv. Auðvitað voru þess-
ar blekkingar og ósannindi hrakin jafn-
óðum af mótflokknum, og að síðustu
lýstu Danir sjálfir því (yfir — eftir
kosningarnar á íslandi — að fullyrð-
ingar nefndarmanna væru ósannindi.
Frv. œtlaðist alls ekki til að Island yrði
jullveðja ríki. (Sjá ritstjórnargrein í
»National Tidende« 24.—28. seft.
1908, og ritgerðir eftir Kn. Berlín í
»Dannebrog« 12. okt. 1908 og 6. marz
1909).
Stöðulögin alræmdu frá 1871, sem
hver einasti ísl. til þessa tíma hafði
mótmælt sem gildandi, og þar á með-
al nefndarmennirnir sjálfir á fyrsta
fundi nefndarinnar í Khöfn (sjá Bláu
bókina), vildi nú þessi flokkur telja
gildandi. Og til þess að koma sem
allra bezt þessu agni að, prentuðu blöð
flokksins pessi illræmdu þvingunarlög
samhliða frv. til að reyna að ginna
fólkið til fylgis við það. Mikill meiri
hluti af fundarskýrslum, er blöð flokks-
ins fluttu, voru þveröfugar við sann-
leikann, að eins til að villa sjónir
kjósenda. Má t. d. minna á, sem
dæmi því til sönnunar, er »Norðri« á
Akureyri flutti þá fregn af fundi við
Lagarfljótsbrú, að 80 atkv. hefðu verið
með frv., en ekkert á móti, í stað
þess að það sanna var, að 80 atkvæði
voru á rnóti, en ekkert með. Sama fcflað
fór álíka með fregnir af fundum íAr-
nessýslu, — sneri öllu öfugt, og var
svo skipað að éta alt ofan í sig aftur.
Þessum ósannindum var beitt vitan-
lega í þeim tilgangi, að láta sem minst
á því bera, hvílíkar hroða-ófarir frv.
var að fara fyrir dómi þjóðarinnar.
Að bera sig mannalega, og brúka þessi
vopn, það var það eina, erflokkurinn
og blöð hans höfðu til að skýla sér
með. »Lögrétta« var svo drýldin dag-
inn fyrir kosningarnar, að hún kvaðst
hafa það eftir áreiðaníegum fréttum og
gögnum, að frumvarpsmenn ynnu 25
þingsæti, og tilgreindi þau öll. En
þessar áreiðanlegu (!!) fréttir reyndust
allar blekkingar eða ósannindi daginn
eftir, því frumvarpsmennirnir urðu sem
kunnugt er aðeins 9.
Bardaga-aðferðinni er lialdið áfraiu.
Það hefði nú mátt ætla, að Haf-
stein og flokkur hans hefði séð það
sitt vænsta, að breyta um bardaga-
aðferð, þegar þeir höfðu rekið sig á,
hve rækilega þjóðin kastaði blekking-
unum og ósannindunum á nasir þeim
í kosningunum 1908. Enda hefði
það verið eina ráðið til að ná hylli
þjóðarinnar aftur. En það var nú
ekki því að heilsa. Hafstein sat
grafkyr við völdin, þó að þjóðin væri
búin að kasta honum á dyr. Veitti
hvert embættið á fætur öðru dyggum
flokksmönnum “sínum, og þaulseta
hans var varin bæði af honum sjálf-
um og fylgjendum hans, þar á meðal
af höfuðósannindamanni landsins (Jóni
Ólafssyni), öðru nafni »Þóri þögla«,
— með rangfærslum og ósannindum.
Seinast greip H. H. til þessara vopna
í Höfn, er hann skýrði frá því meðal
annars, að mótflokkur sinn væri marg-
klofinn. Hann fekk að þreifa á því
litlu síðar.
Að vísu skal eg játa það, að mót-
flokkurinn fór óhyggilega að ráði sínu,
að hafa ekki vissan, ákveðinn leiðtoga,
er sjálfsagður væri að taka við völd-
um, ef flokkurinn ynni kosningarnar,
eitis og tíðkast í öðrum löndum, og
það hefði H. H. getað haft sér til af-
söklinar í stað ósanninda. En þegar
á þing kom, átti hann að segja af
sér þvingunarlaust; það hefði honum
verið sæmra en að sitja og þrjózkast,
þangað til flokkur meiri hlutans neydd-
ist til að reka hann frá völdum.
Lengi getur vont versnað.
Síðan H. H. slepti völdum, hefir
þó framkoma flokksins og blaða hans
stórum versnað. Níðið, rógurinn og
ósannindin, er þau hafa flutt um ein-
staka menn og málefni síðan, er víst
dæmalaust. Hér eru örfá sýnishorn:
Þegar B. J. frá Vogi var skipaður
viðskiftaráðunautur í sumar er leið,
ætluðu blöð Hafsteins (og Lögr. þó
ekki sízt) að rifna út af því, að hann
einn œtti að fá öll launin, er ætluð
væru í fjárlögunum til »viðskiftaráðu-
nauta*. Sé það rétt hermt, að laga-
stafurinn i fjárlögunum nefni »við-
skiftaráðu«flMíd« (fleirt.), þá var auð-
vitað fjárlagabrot, að veita einum
manni alt féð. En Lögr. margendur-
tók það, að Bjarni ætti að fá alt þetta
fé. Litlu siðar segir sama blað, að
Björn Kristjánsson hafi fengið 400
kr. af þessu fé til utanfarar i fyrra-
sumar, og um jólaleytið i vetur segir
sama blað, að Einar Hjörleifsson hafi
fengið 2000 kr. af þessu viðskifta-
ráðunautsfé, til að fara til Danmerkur
til að segja »ósannindi fyrir stjórnina,«
— með öðrum orðum: til að ljúga.
Báðir þessir menn hafa borið af sér,
að þeir hafi fengið eyrisvirði af opin-
beru fé til þessara utanfara, annar
(B. Kr.) fór að eins í sínum eigin
erindum, en hinn (E. H.) sendur af
félagi og á kostnað þess til Parísar.
En hvernig Lögr. fer að koma því
heim, að Bjarni hafi fengið alt þetta
fé og B. Kr. 400 og E. H. 2000 kr.
af því, fæ eg ekki skilið. Þessi marg-
sögn sýnir svo áþreifanlega, að blaðíð
er að fara með ósannindi lélegustu
tegundar, að eins til að rægja þá
menn, er hér eiga hlut að máli. Og
blinda heldur hún lesendur sína, ef
hún ímyndar sér, að þeir taki ekki
eftir þessu.
Þegar Lögr. gat um gufuskipa-
samninginn í fyrra sumar, sagði hún
berum orðum, að ráðh. hefði samið
um þessa 6000 kr. aukagetu til Thore-
félagsins fyrir 10 ár, ,í stað þess, að
það er að eins' um 2 ár (fjárhags-
tímabilið), en með þessari aðferð fekk
blaðið fjárhæðina úr 12 þús. kr. upp
í 60 þúsund kr. Þaó var svo sem
tilvinnandi, að fimmfalda fjárhæðina
með ósannindum, ef hægt var að
villa alþýðu. Sama blað bar það fram
— til að rægja B. J. frá Vogi — að
hann væri svo illa að sér í þýzku,
að hann gæti ekki skrifað í blöð á
þvi máli, — mann, sem í fleiri til-
fellum hefir þýtt þung ísl. kvæði (að
máli) á þýzka tungu, og lofsorði verið
lokið á. Nokkru síðar neyddist blaðið
til að birta yfirlýsingu frá þýzku blaði,
er B. J. ritar helzt í, að það taki með
þökkum hverja grein, er B. J. »sé svo
góður að senda því«.
Sama blað (Lögr.) flutti Ianga grein,
er kallaði það flokksbitlinga, þó að út-
kjálkahéruð landsins, — er alt til þessa
hafa verið látin sitja á hakanum með
allar umþætur og þægindi, en þó
borgað hlutfallslega alt, sem gert hefir
verið í landinu í þessa átt — fengju
lækni nær sér en verið hefir, vegar-
spotta eða brú á eitthvert vatnsfallið.
Ófugri, ómannlegri og ranglátari hugs-
unarhátt en fram kemur í þessu, er
ekki hægt að hugsa sér.
Sama blað bar það út og var með
dylgjur um það hvað eftir annað, að
ráðherra hefði lofað Thorefélaginu !/2
miljónar kr. láni úr Landsbankanum.
A þessu var japlað — til að sverta
ráðh. og félagið hjá þjóðinni — þangað
til Þ. Tulinius lýsti því sjálfur
yfir, að þetta væru helber ósannindi.
Þá mætti minnast á Jón Ólafsson
i sambandi við iðjuna, er hér hefir
verið lýst. Hér eru tvö dæmi, þau
allra nýjustu: Vegna árása á Thore
fél. skrifaði herra Þ. Tulinius varnar-
grein, og krafðist þess, að Reykjavík-
in (sem Jón var þá ritstjóri við) birti
hana. Meðal annars getur T. um
það, að Rvíkin hafi sagt, að ráðherra
hafi lofað félaginu láni. Eins og áður
segir, iýsir T. þetta tilhæfulaust.
Hvað gerir Jónki? Hann skrifar aths.
og þykist vera saklaus eins og lambið.
Segir að Rvikin hafi einhvern tíma áður
en hann tók við ritstjórninni spurt
eitthvað í þá átt, hvort þetta gæti
verið satt. En fletti maður upp Rvík-
inni í neestu viku áður — og á því
blaði stendur: »ritstj. Jón Ölafsson«
— þá er þessa setningu þar að finna
í ritstjórnargrein: »þarf hann (þ. e.
ráðherra) á nýjum hundruðum þús-
unda að halda nú, til þess að gæða
með fylgidindlum og vinum? Þarf
hann að ganga að löndum sínum með
peningaútlát, nú í peningaleysinu, til
að lána Thoreýélaginu Jé?«
Svona var sannleiksástin mikil í
það skiftið hjá J. Ó. Nokkru siðar
breiddi Jón það út í tveimur blöðum
(Þjóðólfi og Reykjavík), að Hannes
Þorsteinsson, fyrv. ritstj. og forseti
Nd., hefði tekið alt sparisjóðsfé sitt
út af Landsbankanum, og lagt það
inn í íslandsbanka. Sagði með breyttu
letri, að þetta væri áreiðanlegt og
»sannfrétt«.' Þetta átti auðvitað að
vera högg á ráðh. og bankann út af
rannsókninni. í næsta blaði Þjóðólfs
á eftir lýsir H. Þ. þetta tilhæfulaus
ósannindi. Segist hann hafa lagt pen-
inga inn í Landsbankann nýlega, en
ekki tekið eyri úr honum. Þetta geti
gjaldkeri bankans vottað að sé satt.
Jón var svo sem ekki að biðja gott
fyrir, eða taka aftur lygina. Nei, og
aftur nei. í stað þess heldur hann
látlaust áfram að vaða ósannindaelginn.
Ennfremur mætti minnast á árásir
Þorsteins Lögréttu-ritstj., fyrst á síra
Harald Níelsson, siðan á síra Jens í
Görðum, og að lokum á síra Ólaf
fríkirkjuprest. ísafold flutti grein um
jólin, meistaralega vel samda — en
því miður undir dularnafni — er sýn-
ir straumana, er Hafsteins-flokkurinn
veitti inn í íslenzkt þjóðlíf, þegar hann
stofnaði blöðin Lögréttu og Norðra,
sem reynslan hefir sýnt að eru aðal-
saurblöð landsins, eins og að nokkru
leyti hefir verið sýnt hér að framan,
— þó ekki nema lítillega. Greinin
endar á því, að prestastéttin ísl. eigi
heimting á að vita, hvort biskup lands-
ins og leiðtogi andlegu stéttarinnar sé
virkilega meðútgefandi annars eins
blaðs eins og Lögr. Þetta var auð-
vitað hverju orði sannara. En Lögr.
fann, að hér var stungið á kýlinu, og
ræðst því að síra H. N. og segir, að
skömmin skuli skella á honum sem
greinarhöfundi, og þetta er gert með
ruddalegum orðum. Þegar H. N.
hefir skýrt frá, að hann eigi ekki
greinina, þá er síra Jens lagður í ein-
elti, og þegar það stoðar ekki, þá síra
Ólafur. Ef þetta er ekki ofsókn, þá
er hún ekki til. Út af síðustu viður-
eign þeirra síra Haralds Níelssonar
og Þorsteins Gíslasonar verður ekki
annað séð en að Þ. G. sé brjóstumkenn-
anlegur.
Skylt er að geta þess, að H. Haf-
stein virðist ekki beinlínis persónu-
lega eiga sök á þessum svivirðingum
flokksins, en óbeinlínis á hann það,
því að raun ber vitni um — annað-
hvort, að hann gerir sér ekkert far
um, að bæta framkomu flokksins, eða
þá að hann hefir ekkert að segja, og
er það fyrra miklu líklegra. Og
ekkert er sennilegra heldur en hann
eigi einhvern þátt í nafnlausu sví-
virðugreinunum, sem blöð flokksins
eru full af, og vitanlegt er það, að
opinberan þátt hefir hann tekið í
miður sæmilegum æsingum, sem
maður í hans sporum hefði átt að
vera hafinn yfir.
Þegar vantraustsyfirlýsingin til H.
H. var rædd í þinginu í fyrravetur,
fluttu blöð Hafsteinsflokksins heilar
ræður eftir slna flokksmenn, en ekki
eitt orð af ræðum hinna. Aftur á
móti fluttu blöð sjálfstæðismanna, eink-
um Þjóðv. og ísaf., öll ræðuágrip af
beggja hálfu, og alveg ræður aðalmót-
stöðumannsins H. H. Sama er að
segja um ræðurnar um sambandslaga-
frv. og stjórnarskrármálið. Líka forð-
uðust blöð H. H. eins og heitan eld-
inn, að geta um framkomu H. Haf-
steins í bindindismálinu, hve ákaft, og
með raikilli áfergi hann varði Bakkus.
Það er hægt að sanna það, að blöð
þessa flokks hafa aldrei flutt neitt af
hálfu andstæðinga sinna, annað en það
er þau hafa slitið út úr greinum og
setningum, til að snúa út úr því, eða
hártoga það, — og það er þau hafa
verið neydd til að birta samkvæmt
prentfrelsislögunum. Á svo háu stigi
hefir hlutdrægnin verið. En á hvað
bendir þessi aðferð ? Bendir hún ekki
frekara öllu öðru á vondan málstað ?
Sljó siðferðistilfinning.
Þá vil eg víkja að atriðum, er sýnir
hve flokkurinn hefir sljóa siðferðistil-
finningu. Eins og menn muna var
Alberti dómsmálaráðherra Dana upp-
vís stórþjófur 1908. Um langan tíma
lá grunur á, að ekki væri alt með
feldu hjá Alberti, og frjálslyndir menn
meðal Dana báru á hann margar sakir
og þungar, og í þinginu var mótspyrn-
an orðin svo sterk móti honum, að
stjórnin marði ígegnmeð 1 atkv. mun
að afstýrt yrði rannsókn gegn honum.
Embættisbræður hans :(ráðgjafarnir)
vörðu hann ákaft, og héldu yfir honum
hlifiskildi, þar á meðal ekki hvað sizt J.
39. tölublað
C. Christensen, forsætisráðherrann, er
meðal annars lánaði honum á laun
1V2 miljón kr. úr ríkissjóð. Svokem-
ur að því, að Alberti getur ekki leng-
ur hulið sekt sína (það var 8. sept.
1908), og gefur sig í hendur lögregl-
unnar sem þjóf og glæpamann. Vit-
anlega krafðist mikill meirihluti dönsku
þjóðarinnar þess, að ráóuneytið færi
frá völdum tafarlaust, því öllum var
ljós hlutdeild þess í að verja þenna
mann. Sjálfstæðisflokkurinn á íslandi
tók í sama streng. Taldi það sjálf-
sagt að ráðuneytið gæti ekki setið leng-
ur. Seta þess áfram væri siðferðislegt
og stjórnarfarslegt hneyksli. En Haf-
steinsliðar voru nú ekki alveg á því.
Blöð flokksins fluttu hvert skeytið og
greinina (ásamt fregnmiðum) á fætur
öðru með mestu áfergju, er skýrðu
frá, að þetta geeti engin áhrif haft á
stjórnina dönsku. Hún hlyti að sitja
kyr eftir sem áður, m. fl. Svona var
siðferðistilfinningin næm þeim megin
í það skiftið. Nú er búið að stefna
tveimur af þessum mönnum fyrir rík-
isdóm, fyrir hlutdeild þeirra og afskifti
af Alberti.
í haust er leið er skipuð sakamála-
rannsókn á hendur Birni Líndal,.er var
ritstjóri flokksins við blaðið Norðra,
út af því, að grunur all-sterkur leikur
á því,^að hann hafi haft fé af lands-
sjóði ' í stjórnartíð H. H. með fölsk-
um reikningum. Maðurinn lætur af
ritstjórn útaf þessu. En flokkurinn
blygðast sín ekki fyrir, að bjóða hann
fram í opinbera stöðu (bæjarstjórnarst.
á Akureyri) meðan svo standa sak-
ir, — meðan maðurinn liggur undir
sakamálsrannsókn. Ekki ber að skilja
þetta svo, sem eg fordæmi manninn,
þó rannsóknin hafi verið skipuð á
hendur honum, — áður en sannað er,
að hann sé sekur. Síður en svo. Eg
vil láta menn, og flokka ekki síður,
hafa svo mikið af velsæmi, að bjóða
ekki menn, er svona stendur á um
fram til opinberra starfa. Verði mað-
urinn sýknaður af þessum kærum, þá
og þá fyrst, er bæði rétt og ástæða
til, að veita honum stuðning til að ná
opinberum stöðum, og með því bæta
honum, ef honum hefir verið óréttur
gerður.
Ekki ósvipað má segja um Tryggva
gamla. Að vísu er engin sakamálarann-
sókn á hendur honum. En málhans
gagnvart bankanum er ódæmt enn af
þingi og dómstólum, og því hefði
verið réttara að láta bíða að koma hon-
um í bæjarstjórn Rvíkur, þangað til alt
var á enda kljáð.
Slæiuir fyrirliðar.
Allir vita, að í raun og veru eru
ritstjórar flokksblaðanna helztu og
fremstu merkisberar hvers stjórnmála-
flokks, og enga menn er þörf á að
velja eins vel og einmitt þessa menn,
ekki aðeins flokksins vegna, heldur og
vegna allrar pjóðarinnar. í raun og
veru hvílir á engum borgara þjóðfélags-
ins eins mikil ábyrgð eins og á rit-
stjórunum. Þeir eiga að vera leiðar-
stjörnur þjóðarinnar, ekki í einu, held-
ur í öllu því, er betur má fara, og því
stendur ekki á sama, hvort þeir • veita
inn í þjóðlífið góðum straumum og
hollum eða vondum og eitruðum. Eng-
inn flokkur á Islandi hefir jafn-hroða-
lega strandað á þessu skeri (að velja
ritstjóra) og Hafsteinsflokkurinn. Blaða-
menska flokksins ber þess ljósan vott.
Þeir sem lesið hafa öll íslenzk blöð í
gegn, um kosningarbardagann 1908,
þekkja vel, hve geysimikill munur var
á rithætti Lögréítu, Reykjavíkur og
Norðra og annara blaða landsins, svo
óþarft er að fara út í þá sálma hér.
Enda hefir flokkurinn séð sitt óvænna,
því rétt eftir kosningarnar lét hann tvo
hætta, þá M. Blöndal og J. Stefánsson,
og setti við stýrið í þeirra stað tvo
nýja dygga þjóna sína: Björn Líndal
og Jónas Guðlaugsson. En ekki tók
þá betra við. Blöðin versnuðu í stað
þess að batna, og eftir stuttan tíma
urðu báðir þessir menn að láta af
starfinu fyrir ósæmilegar athafnir, —
annar (J. G.) varð uppvís að því, að
vera í vitorði með að falsa símskeyti
og kaupa mann til að bera ljúgvitni í
því máli; en hinn (B. L.) grunaður
um að hafa náð fé úr landssjóði með
fölsuðum reikningum. Þorsteinn Gisla-
son hefir þó ekki orðið sekur um
annað en þessi margföldu ósannindi,
eins og drepið hefir verið á hér að
framan.
En af þessu er það bersýnilegt, að
annaðhvort á flokkurinn ekki til menn
í þessar vandasömu stöður, eða þá að
hann hirðir ekkert um, að velja í þær
Hvorutveggja eru jafnmikil vandræði.
Aftur á móti höfðu sjö ritstjórar
hins flokksins svo mikio traust hjá