Ísafold - 17.08.1910, Qupperneq 1

Remm At tvisvar l viku. Vorf* Are. (80
arkir minat) 4 kr., erlondih B kí e&a 1 */•
dollar; borgist fyrir mibjan júli (erlendia
fyrir fram). ___________
ISAFOLD
Drp.Ogn (skrlfleg) bnndin yib dramðt, er
ógiid nema komln li til útgefanda fyrir
1. ott. rg ju-.npnncU iknldlam vib blabib
Afgreibila: Anetnrstrntt 8.
XXXVII. árg.
Reykjavík miðvikudaginn 17. ágúst 1010.
53. tölublað
l. O. O. P. 918199
Forngripasafn opib hvern virkan dag 12—2
íslandsbanki opinn 10—2 V* og öl/»—7.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstoía frá 8 érd. til
10 sibd. Alm. fundir fsd. og sd. 81/* sibdogis
Landakotskirkja. öubsþj. 9*/* og 8 é helgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 10 V*—12 °R ^
Landsbankinn ll-2»/t, öVt-61/*. Bankastj. vib 12-2
Landsbókasaín 12—8 og B—8. Útlén 1—3
Landsbúnaöarfélagsskrifstofan opin trá 12—2
Landsféhirbir 10—2 og B—6.
Landsskjalasaínib é þrd. fmd. og ld. 12—1
Lækning ók. i lœknask. þribjd. og fóstd. 11—12
Náttúrugripasafn opib l1/*—2*/« á sunnudögum
Tannlækning ók. Pósth.str.14, 1. og 3. md. 11—1
Lárus Fjeldsted
vfirréttarmálafærslumaður
j
Lækjargata 2
Heima kl. ii—12 og 4—5.
Faxaflóagufubáturinn Ingólfur
fertil Borgarness 17., 22. og 30. ág.
-----Keflavíkur og Garðs 20. 0^25.
ágúst.
Verzlunarbúð
í miðbænum með nýjustu gerð og
útbúnaði, ásamt stóru pakkhúsplássi,
ef óskað er, fæst til leigu fyrir sann-
gjarna borgun.
Lysthafendur snúi sér til Kristjáns
Þorgrímssonar.
2—3 horbergi fást til leigu frá
1. október í Kirkjustræti 10, niðri.
2 herbergi í Kirkjustræti 10, á
fyrsta sal, fást til leigu frá 1. október.
5 herbergja ibúð, auk eld-
húss og geymslupláss, fæst til leigu
í húsinu nr. 38 við Laugaveg, neðstu
hæðinni.
Menn snúi sér til Kristjáns Þor-
grímssonar.
3 herberg.ja íbúð ásamt eld-
húsi og geymsluplássi íæst til leigu
frá 1. október i húsinu nr. 38 við
Laugaveg.
Menn semji við Kristján Þorgrims-
son.
Saltfisksmarkaðurinn
ítalski í hættu?
Skýrsla danska konsúlsins i Genúa.
Danski konsúllinn í Genúa, hr. I.
Arjivedson, hefir i vor sent eftirtekt-
arverða skýrslu um markaðinn fyrir ís-
lenzkan fisk i ítaliu. Hann bendir
á tpargar hættur,. sem markaðinum
séu búnar. Með því, að hér er um
að tefla mikilsvert mál fyrir annan
aðalatvinnuveg vorn, þykir oss rétt að
flytja lesendum ísafoldar meginatriðin
úr skýrslu konsúlsins.
Konsúllinn er margmáll um, hve
lágt verðið á íslenzkum saltfiski hafi
verið í fyrra (1909) og segir, að þrátt
fyrir margar tilraunir hafi reynst með
öllu ókleift að rétta verðið við. Tvent
olli mestu um það, 1) að úr öllum
áttum rigndi niður óteljandi smdsend-
ingum, 2) að samkepnin var óvenju-
mikil af Frakka hálfu með Lavé = létt-
verkaður fiskur. — Hér um bil öll
skip, sem til Genúa komu frá Eng-
landi og Hamborg og einkum frá
Antwerpen og Björgvin höfðu með
sér meira og minna af islenzkum
fiski. Þar við bættist svo fiskurinn
sem sendur er beina leið viðtakanda
frá Khöfn yfir Hamborg eða Ant-
werpen.
Þessar smásendingar voru þannig
á sig komnar, nær undantekningarlaust,
að nær engar náðu pvi að geta talist
2. flokks vara, en flestallar máttu þær
heita úrkast.
Þetta er skiljanlegt, því að svo var
um þessar sendingar, að fyrst hafði
fiskurinn verið gerður afturreka af
fiskimatsnjönnunum á íslandi, síðan
fluttur til Danmerkur og það bezta
valið úr honum þar. Allir 16 þuml-
unga eða stærri fiskar hafa verið
vinsaðir úr, þvi að svo stórir fiskar urðu
sjaldan sénir í þessum sendingum.
Svo virðist, heldur konsúllinn áfram,
sem fiskútflytjendur á íslandi hafi hald-
ið, að hægt væri að fleygja f ítali
öllu því, sem hcföi á sér saltfisksútlit,
hvað sem gæðum liði.
Beinu sendingarnar gerðu minna
tjón, því að þær fóru til manna, sem
unnu málinu alt það gagn, sem þeir
máttu.
Öðru máli var að gegna um send-
ingarnar frá Khöfn. Þær voru flest-
ar seldar með þeim fyritvara, að kaup-
endur mættu athuga fiskinn áður en
kaupin yrðu útkljáð — og þann fyr-
irvara kunnu þeir herrar að nota sér.
Að mestu leyti var fiskurinn send-
ur i umboðssölu (konsignation) hjá
ýmsum kaupmönnum i Genúa og
öðrum bæjum inni i landinu. Til
Turin voru ósköpin öll send umboðs-
mönnum, sem hugsuðu um það mest
að koraa fiskinum út undir eins, en
minna um verðið.
Kaupendur upp til sveita, sem van-
ir eru að kaupa hjá stærri innflytj-
endum, kusu heldur að kaupa hjá
þessum umboðssölum, einkum vegna
verðsins.
Eftir söluverðinu á fiskinum í Ítalíu,
hlýtur hann að hafa verið keyptur
upphaflega afarlágu verði — og við-
ast stendur svo á því, að stærri fisk-
uriim og betri hefir verið seldur háu
verði heima fyrir og fiskútflytjendur
því getað staðið sig við að selja verri
fiskinn lágt.
En mjög er það sorglegt og drepandi
fyrir islenzka markaðinn, að pessi úr-
kastsfiskur skuli jylla og eyðileggja penna
ágæta markað jyrir úrvalsfisk segir kon-
súllinn. Ur því að úrkastsfiskurinn er
einu sinni kominn,jverður að koma hon-
um út eins og bezt gengur, og fjöld-
inn lítur mest á verðið, og því reyn-
ist afar-erfitt að selja betri fiskinn og
nær ómögulegt að selja hann fyrir
það verð, sem hann á skilið.
Fiskimatið á íslandi telur konsúllinn
nú framkvæmt mjög samvizkusamlega
og sendingarnar þaðan þvi sannarlega
meira virði en fyrir þær fáist.
Auk þess arna spilti frakkneski létt-
verkaði fiskurinn (Lavé) svo mikið
fyrir íslenzka fiskinum, að það verður
naumast metið.
Fiskiveiðar Frakka hafa aukist að
miklum mun og fisk þeirra dreif inn
á markaðinn i mestu hitunum, þegar
verst var að geyma hann, svo hann
varð að >fokka« fyrir hvaða verð sem
var.
Frakkneski fiskurinn var boðinn
fyrir æ lægra og lægra verð, enda
hægt um vik fyrir frakkneska útflytj-
endur að selja lágt, því að þeir fá
16 Jranka verðlaun úr ríkissjóði Jyrir
hver 200 pund sem þeir flytja af
fiski til Ítalíu.
Verðið á frakkneska fiskinum hækk-
aði ekki i Ítalíu um haustið, þótt hann
hækkaði annarsstaðar og bolaði fyrir
bragðið islenzka fiskinum enn meira út
— og má geta nærri um markaðshorf-
urnar fyrir íslenzkan fisk, þegar frakk-
neski fiskurinn var jafnan 10—12 lír-
um ódýrari 'en 1. flokks fiskurinn
islenzki. Kaupmennirnir itölsku þótt-
ust góðir, ef þeir aðeins einhvern veg
gátu selt islenzka fiskinn — og hafa
þeir sjálfsagt beðið fremur tjón en
hitt.
Þessu lagi tjáir ekki að sæta —
það verðnr til þess eins, að kaupmenn
italskir fara að snúa sér að annari verzl-
unargrein. Ef ekki er hægt að finna
annan markað fyrir þenna úrkastsfisk,
verður eitthvað sérstakt að gera, ef
halda á í hinn ágæta italska markað.
Ekki hefir heyrst nein óánægja með
sendingarnar frá íslandi þetta árið,
og almenn hefir ánægjan verið yfir
þvi, að fiskimatið hefir verið strang-
ara. Fiskurinn hefir ef til vill endr-
um og sinnum verið fullhart þurkað-
ur; og vil eg ráðleggja mönnum að
hafa það í huga.
Einróma lof hefir það og hlotið,
af viðtakenda hálfu að minsta kosti,
að haustfiskinum sé haldið sér. Hann
er verri miklu en vorfiskur, þótt
útflytjendur hafi eigi viljað kannast
við það og mun einmitt æði oft hafa
gefið átyllu til umkvörtunar yfir gæð-
um fisksins yfirleitt.
Við skoðunargerðir á fiskinum hefir
skoðunarmaðurinn oft sagt, að aðal-
gallinn á fiskinum væri sá, að hann
væri gamall ng slegið í hann. —
Fiskimatsmennirnir hafa n ú talið það
betra að hafa haustfiskinn sér og
sannar það, að þeir hafa talið hann
lakari en vorfiskinn.
Haustfiskurinn hlýtur að seljast
lægra verði en vorfiskur — og er
það talið hér, að hann ætti að vera
10 fr. ódýrari en nýr 1. flokks fiskur.
Bezt væri, ef hægt væri að komast
alveg hjá þessum gamla fiski, en bezta
ráðið til þess að láta hann fyr á mark-
aðinn. Það mundi og borga sig bezt
fyrir útflytjendur sjálfa, þvi að þeir
gætu þá fengið fult verð fyrir vöru
sína. — En ef það er ekki hægt er
talið miklu betra, að þvo þenna gamla
fisk að vorinu. Þá heldur hann sér
betur.
Enn eitt atriði hefir gefið tilefni til
óánægju og gerir enn, meðal innflytj-
enda i Ítalíu, semsé að allur fiskur
stœrri en 16 puml. skuli vera skilinn
Jrá.
Fyrir 25 árum var farið að nota
hina svokölluðu Genúa-aðgreining, þ.
e. auk annars þetta: fiskurinn á að
vera 10—20 þumlungar. Þessarriað-
greining hefir verið fylgt þangað til
fyrir 2 árum eða svo. Þá var byr-
jað að taka út úr 16 þuml. eða stærri
fiska. Kaupendur vilja hafa gömlu að
greininguna og kvarta yfir, að hennar
er ekki gætt — og gerir það sölunni
á islenzka fiskinum mikinn baga.
Vottorð fiskimatsmanna um þessar
sendingar, að þær séu samkv. Genúa-
aðgreining eru og heldur ekki réttar
þegar stærri fiskur en 16 þuml. er
tekinn úr.
Það mundi vera ajar-mikilsvert fyr-
ir sölu á íslenzkum fiski, ef aftur
væri horfið að gömlu aðgreiningunni
(Genúa-aðgreining).
»Hvernig stendur á því, að við get-
um ekki fengið þá aðgreining, sem
við sjálfir óskum og viðskiftamenn
vorir heimta? — spyrja innflytjendur
í Ítalíu. Hátt verð er heimtað hjá
oss, en ágóða þann er útflytjendur
hafa af því að velja úr fyrirfram stærri
fiskana, reikna þeir alls ekki, er þeir
setja verðið á minni fiskinn. — í
stað þess að létta undir með oss inn-
flytjendum, svo að við getum boðið
samkepninni frakknesku byrginn — en
hún hefir við að styðjast hin háu
verðlaun, sem áður er getið og gerir alt
til að bola út íslenzka fiskinum
þá gera útflytjendurnir islenzku sitt
til að gera oss erfitt fyrir.
ítalir nota ósköpin öll af saltfiski
og fiski yfirleitt. En þótt þeir hafi
ef til vill áður gert ekki svo miklar
kröfur, eru þeir nú orðnir vandlátari,
vegna hinnar miklu samkepni.
Aðrar þjóðir gera alt til þess að
komast að ítalska markaðinum. En
íslendingar virðast vinna að hinu
gagnstæða — halda sjálfsagt, að ítal-
ir geti ekki án fisksins verið, og að
engu máli skifti um gæðin.
Þetta er hœttulegur leikur og mikill
misskilningur og mun mikið tjón af því
stafa, ef menn athuga það eigi í tíma,
hversu mikils virði ítalski markaður-
inn er.
Innflutningur á svokölluðum Labra-
dor-style 0: fiski, sem er verkaður og
þurkaður á sama hátt og tíðkast á
Labradorströndinni — eykst ár frá
ári. Því er vert að brýna það ræki-
lega fyrir þeim, er hlut eiga að máli,
að á þvf ríður afarmikið, að fiskurinn
líkist sem mest eiginlegum Labrador-
fiski
Við verkun á honum er notað,
samkvæmt alveg áreiðanlegri skýrslu,
alt að 18 Hegsteads af Cadixsalti á
hvert kvintal af fiski.
Þessi »labrador-styIe«-fiskur selst
bezt áður en hinn eiginlegi labrador-
fiskur kemur á markaðinn, en á þeim
tíma er vitaskuld fiskinum jafnan
hætta búin vegna hitanna.
öndverður upp og mótmælt þessu
harðlega, en Canelejas hefir svarað
aftur hvað eftir annað fullum hálsi og
slakað i engu til. Hann hefir lýst
yfir því, að hann telji skilnað við páfa-
dóminn óhjákvæmilegan, á líkan hátt
og á Frakklandi.
Hér er að vísu nokkuð öðru máli
að gegna. Alþýða manna á Spáni er
fáfróð og hjátrúarfull og mundi líklega
rísa upp til stuðnings páfadóminum,
ef páfinn lýsti landið í bann. A Frakk-
landi eru menn hinsvegar mentaðir
og þar varð því páfinn svo að segja
Spánn og kirkjuvaldið.
---- Kh. 6. ág. ’IO.
Canelejas og páfinn.
Hörð barátta í vændum.
A Spáni er að hefjast hin harðasta
barátta tnilli stjórnarinnar og páfa-
dómsins. Þá baráttu hefir hafið hinn
nýi yfirráðgjafi Spánar, gerbótamaður-
inn Don José Canelejas y Mendez,
sem kom til valda í febrúar siðastlið-
inn vetur eftir Moret.
Canelejas, sem er frjálslyndur mað-
ur tók þegar að rýmka um trúarbrögð-
Alfons XIII. SpánarJconungur.
in í landinu og einkum beitti hann
sér gegn munkareglunum, sem þar
eru svo mörgum hundruðum skiftir,
og reka iðnað án þess að þurfa að
greiða eyri í skatt samkvæmt lögun-
um. Þetta sá Canelejas, að hættulegt
yrði fyrir atvinnurekendur landsins og
tók því að losa um skattaákvæðin í
lögunum og takmarka munkareglurn-
ar. Ennfremur fekk hann konung til
Pius X. páfi.
varnarlaus. En nú er baráttan hafin
og Canelejas getur ekki né vill snúa
aftur. Hann hefir konunginn, Alfons
XIII. á sínu bandi og lætur hann
gefa út boðskapi þá, er stjórnin vill
vera láta. í þinginu er svo að sjá,
sem hann hafi stoð bæði sinna manna
og ihaldsmanna og herinn treystir
hann á, ef á þarf að halda.
Píus páfi hinn 10. (sem áður hét
Giuseppe Sarto) kom til valda fyrir
7 árum, Hann þykir mikill eftirbát-
ur fyrirrennan síns, Leo XIII., og eru
margir kaþólskir menn gramir og á-
út af þrjózku hans og
þverhöfðaskap. Óttast þeir, að hann
muni að lokum tvistra rómversku
kirkjunni, ef þessu heldur áfram, og
þeir, sem svo eru óánægðir vona, að
talan 9 haldi áfram að elta Pius X.
Talan 9 hefir sem sé altaf fylgt hon-
um á embættisbraut hans. Hann var
eftir prestvígslu 9 ár í Treviso niu ár
i Tombolo, níu ár í Talzani, níu ár
biskup í Mantova og niu ár kirkju-
faðir í Venezia. Eftir þvf ætti hann
að láta af páfadómi 1912, ef talan er
honum trygg.
Æsing mikil er þegar kviknuð á
Spáni einkum í norðurríkjunum gegn
stjórninni og er kynt undir af Karls-
mönnum, þ. e., þeim er koma vilja
manni í konungdóminn aftur af Karls-
ættinni. Konungsefni þeirra er Don
Jaime og ætla menn, að hann rói
undir.
Á morgun búast menn við lýðæs-
ingum og óeirðum miklum í San
Sebastian og yfirleitt í basknesku hér-
uðunum. Þangað hefir stjórnin sent
herliðsflokka til þess að halda lýðnum
í skefjum.
Alfons konungur er í kynnisför á
Englandi um þessar mundir og vekur
það allmikla undrun, að hann skuli
eigi hverfa heim í ríki sitt hið fyrsta,
þá er svona stendur á.
Canelejas yfirráðgjafi Spánverja.
þess að gefa út bréf um, að aðrir en
kaþólskir mætti láta á sér bera, aug-
lýsa guðsþjónustur o. s. frv. En slíkt
hafði verið bannað áður samkvæmt
stjórnarskránni.
Þetta var talið brot á stjórnarskránni,
en Canelejas svaraði því í viðtali við
franska blaðið »Matin« á þá leið, að
stjórnin hefði ekki breytt ákvæði stjórn-
arskrárinnar, heldur skýrt það á skyn-
samlegan hátt. »Vér lifum á 20. öld-
inni«, sagði hann, »og eg vil stjórna
ríkinu í nýjum anda«.
Út af þessu hefir nú páfinn risið
Voðabruni í Brússel
700 miljóna tjón.
Simfr. frá Kh. 15. ág. '10
í fyrradag kviknaði í byggingum
nokkrum á heimssýningunni í Bríissel
Eldurinn læsti sig um allmikinn hluta
sýningarsvæðisins og brendi alt sem
fyrir varð til kaldra kola.
Tjónið er metið lauslega 700 milj,
króna.