Ísafold - 10.09.1910, Síða 2

230
ISAFOLD
BÍÐIÐ enn mUJllÐ TJtfs konar
Vefnaðarvörur,
2 0. —2 2. september Tatnaður og
Nöfuðföf
verða tjinar smekktegu, fijrir
konur, karta
n ý j u v ö r u r og börn.
komnar í
Verzlunina D7JGSB HÚTl.
Verzlunin Edinborg,
Reykjavík.
Eftirtektarverð sala
byrjar í »Edinborg« þ. 15. sept.
Eins og áður hefir verið auglýst, hefir verzlunin Edinborg
keypt úrvalið af vefnaðar-, fata- og skóvörulbirgðum
hinnar góðkunnu H. Th. A. Thomsensverzlunar hér í bænum.
Edinborg hefir keypt þessar vörur ódýrt og mun þess
vegna sel.ja viðskiftavinum sínum þær ódýrt.
Edinborg hefir oft boðið góð kjör, en í þetta sinn verða
kjörin betri en nokkru siuni áður.
í þetta sinn fást sannkölluð tækifæriskaup.
Allir þurfa að fá sér vörur undir veturinn og nú er tæki-
færið til þess að fá góðar vörur fyrir óheyrilega lágt verð.
Munið að útsalan byrjar 15. september.
Komið, sjáið og sannfærist.
Frá gasstöðinni.
Hvernig gas er framleitt.
Gasið er að taka bæinn herskildi.
Gasmennirnir hafa eigi við að sinna !
gaspöntunum, svo mikið af þeim dríf- 1
ur að. — —
Rafmagns-mennirnir fá sér líka gas, 1
því að þeir sjá, að gasið er betri ljós- !
matur en steinolía — þótt að hinu ;
leytiuu haldi, þeir öfluglega fram, »að
betra hefði verið að fárafmagn«.
Gasið er umtalsefnið manna á með-
al — og hlýtur blessun sumra og
bölvun annarra — »vegna þess, að það
hefði átt að vera rafmagn«.
En hvernig er þetta gas framleitt?
Okkur er sagt, að það komi innan úr
belgnum mikla inn við Rauðará — en
meira vitum við ekki. — Svo talar
margur.
Vér brugðum við um daginn og
örkuðum inn í gasstöðina til að skoða
hana og leiddu þeir Radtke stöðvar-
stjóri og fens Siqurðsson gasmeistarioss
í allan sannleika um gasið.
Vér komum fyrst inn í sal mikinn.
Sá hafði að geyma þrjár eldstór —
eða öllu heldur eldhella — og skein
þar inn í hvítglóandi gímald, er litið
var inn um hellismunnana.. Inn í
þessa eldhella er dembt ógrynnum af
kolum — og þau hituð upp og gerð
hvítglóandi. Láta kolin þá frá sér
reyk mikinn, sem leggur upp um
reykháfa úr eldstónum.
Þessi reykur er pað, sem kallað er
gas, — en ýmislegt verður við hann
að gera áður en hann verður notaður
til ljósmatar og suðu.
En það sem eftir verður í eldstón-
um, þegar reykurinn (gasið) er farinn
burtu, það eru: kokes, sem mjög eru
notuð til eldiviðar svo sem kunnugt
er. — Aður langt líður fer gasstöðin
að selja kokes — og fá menn þau þá
sjálfsagt nokkuð ódýrari en hingað
til höfum vér átt að venjast.
Reykurinn frá kolunum verður eigi
þegar notaður til ljóss eða suðu, svo
sem áður gátum vér. Það verður fyrst
að hreinsa hann og kæla á ýmsar
lundir, ná úr honum mörgum efnum,
sem gagnsýra hann, svo sem tjöru-
efnum, ammoniaki og brennisteini.
Til þess að ná þeim eru notuð ýms
tæki og aðferðir. Brennisteinsvatninu
er náð síðast — og er það gert með
því að láta mold soga það í sig. ís-
lenzk mold var eigi talin vel hæf til
þess. Fyrir því varð að flytja all-
miklar moldarbirgðir jrá Hollandi. Færi
eigi vel, ef mold þeirri væri stolið I
Þegar hreinsuninni og kælingunni
er lokið — er gasinu hleypt í gas-
geymirinn — og þaðan fer það svo
út x pípurnar, sem greinast um allan
bæinn.
»Þið hljótið að nota ógrynnin öll af
kolum«, — segjum vér við gasmenn-
ina.
»0-já. — Þér getið séð það á því,
að úr hverjum 200 pundum af kolum
vinnum við 30 teningsstikur af gasi
— eða nál. 48 teningsstikur úr skpd.
af kolum — og nú erum við búnir
að framleiða 9350 teningsstikur*.
»Hvað kostar teningsstikan af gasi?«
»Ef notað er til ljóss kostar hún
20 aura — en til suðu 15 aura«.
»Hvað mikið gas er hægt að fram-
leiða á tímanum?*
«Allar 3 eldstórnar geta framleitt
3500 teningsstikur á sólarhring þ. e.
137—138 teningsstikur á kl.stund.
Til samanburðar má geta þess, að
110—120 kerta lampi eyðir 9/100 úr
teningsstiku af gasi á hverri kl.slund.*
Hversu mikið af kokes fáið þið úr
kolunum ?
Við fáum 120 pd. af kokes úr hver-
jum 200 pd. af kolum — eða 192
pd. af kokes úr skpd. af kolum. Nú
erum við búnir að fá nál. 120 skpd.
af kokes.
Frá gasstöðinni er ljómandi vel og
snyrtilega gengið. — Hús öll virð-
ast ágætlega vönduð.
Lóðin undir gasstöðinni er 12000
ferálnir. — Verksmiðjuhúsin hafa kost-
að 45000 kr., en íbúðarhús stöðvar-
stjóra með öllum þægindum 12000 kr.
— Það hús er sérlega snoturt stein-
steypuhús og rúmgott. — Oss er nær
að halda, að timburhús gert á síðustu
ára vísu mundi ekki hafa orðið öllu
ódýrara.
Gasgeymirinn og pípurnar út um
bæinn o. s. frv. hafa kostað 312000
krónur.
Kostnaður við grunninn og ýms
aukaútgjöld numið 15000 kr.
Starfsmenn við gasstöðina eru sem
stendur 4 — stöðvarstjóri, gasmeistari
og 2 kolamokarar.
Velsæmistilflnniuffin.
Vér flettum ofan af L. H. B. í
næstsíðasta blaði— sýndum hann í nekt
sinni — skrifandi sumar ljótustu meið-
yrðagreinarnar i bl. Rvík árin 1908
og 1909 — nafnlaust undir væng-
barði ritstjóranna.
Vér sönnuðum, að t. d. eina af þess-
um greinum kúgaði hann inn í blaðið
— að ritstjóranum nauðugum — meira
að segja »gegn skýlausum og ákveðn-
um mótmælum* hans, »svo sem næg-
ir vottar eru að« — og lét setja nafn
hans til ábyrgðar skrifinu í algerðu
heimildarleysi, gegn mótmælum rit-
stjórans.
Vér tnunum svo innan skams draga
upp mynd af ritmensku Lárusar — f
Aðeins 1 8 daga
útsalan í Sápuhúsunum.
Með þvf að vér enn höfum miklar birgðir af alls konar sápum,
seljum vér þær með afar-lágu verði til laugardags 17. þ. mán.
Alt á að selja.
Bezta grænsápa á 13 og 15 a. pd. — Brún krystalsápa 16 og 18 a. pd.
— Marseille-sápa . 23 - » — Ágæt, ekta Sklmiaksápa 27 - »
Ágæt stangasápa 14 og 17 - » — 3 pd. sóda fyrir 12 aura.
1 fl. bleikingarvatn 12 aura.
3 st. ekta fjólusápa . . . fyrir 26 a. J/2 pd. Remy stífelsi. . fyrir 14 a.
3 » — Zeroformsápa. J) 26 - 3 st. Vera fjólusápa . . » 14 -
3 > — Mandelsápa . . » 26 - 3 » græn. kransar (vell.) » 14 -
3dósirJúnókrem (áBoxCalf) > 27 - 1 tuba tannpasta »Zana« » 25 -
Ekta Lessive lútarduft. . » 18 - 1 stór hárgreiða, að eins » 25 -
— kem. sápuspænir pd. » 33 - 1 sterk 50 a. greiða . . > 35 -
Ágætur bleikjusódi . . » » 07 - 1 sterkur höfuðkambur. » 25 -
Góður blankbursti . . . . » 17 - 1 25 a. > 18 -
Langarstígv.reim. parið6og 7 - 1 góður klæðabursti . . . » 30 -
Góður skúringarbursti . . > 10 - 1 — hárbursti .... » 48 -
Stór hliðarkambur . ... » 10 - 3 Florians búðingspúlver » 27 -
3 st.ekta 25 a.Zeroformsápa » ö0 - 10 a. nýjar kryddvörur » 08 -
3 » ■— 25 - Carbolsápa . » 60 - 100 góðar tauklemmur . » 38 -
3 » — Champoiugpúlver » 26 - 25 pateutklemmur . . . » 33 -
1 fl. fjóluvellyktandi ... » 23 - 3 naglaburstar, góðir . . » 26 -
1 » franskt — > 10 - 1 st. ekta skeggsápa . . > 14 •
3 st. ekta jurtasápa ... > 27 - 1 » — gallsápa . . . » 14 -
3 öskjur fægiduft .... » 15 - 1 » — silfursápa . . » 14 -
3 dósir ofnsverta » 21 - 1 flaska Brillantine . . . » 23 -
1 stór gólfklútur . . v . » 18 - 1 — »Florida Water« » 23 -
1 » karklútur » 10 - 1 — »Eau de Quininef » 45 -
1 > svampur > 18 - 3 st. ekta 25 a. fjólusápa » 60 -
1 spenna (með steini) . . » 08 - 1 » Kínosólsápa . . . . » 22 -
1 fl »Guld« fægicrem . . » 22 - 1 » ekta eggjasápa . . » 26 -
Kokus kústbaus » 52 - 3 » Affalds handsápa . » 27 -
3 st. Affalds sápa .... » 14 - 3 dósir blákku » 21 -
Mjög mikið af Ilmvötnum með gjafverði.
Risa jurtasápa (l/3 pd.) 13 a. st. Risa-fjólusápa (ekta) 23 a. st. 25
dósir Elefant-krem (á Box-Calf) 18 aura. Cakao, Vanille, Sucat, langt
fyrir neðan sannverð. Hárburstar, fataburstar, hárspennur og greið-
ur, alt ótrúlega ódýrt.
Sauðatölg keypt.
Alt, sem til er af svömpum, gólfsópum, ryksópum, fiskburstum,
skúringarburstum og fjölmurgt fleira verður látið fokka langt undir
verði.
Skriflegar pantanir afgreiddar samstundis.
Notið gjafverðið þessa fáu daga og kaupið í
Sápuhúsið, »9 Sápubúðin,
Talsími 155, Austurstræti 17 Talsími 131, Laugaveg 40.
nafnlausu greinunum — og hikum
vér eigi við að fullyrða, að alpýða
manna af því sýnishorni sannfærist
um réttmæti ummæla þeirra, er ísa-
fold hefir haft um þenna dýrling
»Heimastjórnarinnar« á gæsarlöppum
— hvað sem öðru liður.
Hvað hefir svo Lögr. fram að færa
manninum til varnar, fyrir óféleg af-
rek hans?
Ekki stafl Ekki agnar-nórul
Hrópar bara út í loftið: L. H.
B. gerir petta ekkert til!
Svo mikil er þá velsæmistilfinning
aðalmálgagnsins fyrir flokksins höndl
Gerir ekkert til!
Hvernig skyldu þær vammir líta
út, sem blaðið teldi gera leiðtogum
flokksins eitthvað til?
Slldveiði norðanlands.
Þess var getið, eftir Norðurl. 20.
f. mán., að hún gengi tregt. En
einmitt þann dag (20. ág.) gerði brag-
arbót. Og síðasta þriðjung mánaðar-
ins aflaðist fyrirtaks vel — frá 20.
Kvenfrelsið.
Öld sú, er vér lifum á er breyt-
ingaöld og það er los á ýmsu fyrir-
komulagi einnig vor á meðal. íhalds-
menn eru ekki til, eða þora ekki að
láta á sér bera, svo að framsóknar-
mennirnir verða að setjast niður sjálf-
ir annað veifið og skrifa greinar til að
sýna fram á, að endurbæturnar séu þó
ekki alveg skilyrðislausar.
Margar breytingarnar eru lika að-
eins eftirlíkingar frá öðrum löndum,
endurbætursem þarhafakomiðfram sem
árangur aldalangrar baráttu, en mæta
máske engri mótstöðu hjá oss af því
að reynslan er ekki ennþá búin að
gjöra oss nógu tortrygga og ihalds-
sama.
En það sem reynslan hefir ekki
gjört, verðum vér að gjöra sjálfir
og láta ekki neina endurbót sleppa
fram hjá oss óskoöaða. Þær hafa líka
flestar einhverja viðsjárverða galla við
nánari athugun.
Kvenfrelsismálið er nú í raun réttri
góð stefna og sjálfsögð, en hreyfing-
iu sjálf hefir ýmsa galla, sem stafa
af eftirlikingum frá staðháttum erlend-
is, sem hér eru ekki til.
Hreyfingin er ekki innborin heldur
aðflutt hingað til lands og á rót sína
að rekja til brezkra og amerískra áhrifa.
í þessum löndum eru sem sé orðn-
ar til heilar stéttir meðal kvenfólks,
með sérstökum nauðsynjum. Þareru
miljónir af sjálfstæðum kvenborg-
urum, sem eigi hafa almenn borgara-
réttindi. Hinar vaxandi kröfur
samfara vaxandi eftirspurn eftir vinnu-
liði hafa klofið heimilin. Dætur sem
synir hafa farið að spila upp á eigin
spýtur sem sjálfstæðir borgarar, án
þess að gerast annarra hjú.
Þær hafa farið að keppa um
stöður, sem þær geta gegnt fyllilega á
við karlmenn, en ekki fengið að njóta
sín til fulls, vegna borgaralegs mis-
réttis.
Baráttan hlaut.því að vakna þar af
knýjandi nauðsyn og verða nærri ein-
göngu praktisk. Hún hefir, einkum
á Englandi, átt við afarmikla erfiðleika
að stríða og þessvegna fengið á sig
nokkuð sérstakan blæ og hann töluvert
barnalegan og óþolinmæðislegan með
köflum.
En það sem hefir gjört hreyfingunni
þar mestan óleik er það, að baráttan
hefir í ofsanum farið að stefna út fyrir
sjálfa jafnréttishugmyndina, og fariðfram
á það, sem ómögulegt er, haldið fram
ósönnuðu máli og gjört þar með hug-
mynd sina háða vonlausu striti, sem
ekkert kemur jafnréttinu við.
Konur hafa nefnilega víða tekið sér
fyrir hendur að sanna, að kvenfólk
standi karlmönnum jafnfætis að öllu
karlmannlegu atgervi að undanskild-
um líkamskröftum — og pessvegna eigi
pað skilið jult jajnrétti (eins og það
ætti það ekki annars).
Til þess að berja þetta fram,
þykir auðvitað það ráð vænlegast, að
ryðjast með klíkumætti inn á flest-
öll starfssvið karlmannanna — þó ekki
sé nema til þess að sýna, að þær geti
boðið karlmönnum byrginn!
Þessi aðferð er það, sem svo að
segja eingöngu hefir skapað mótstöð-
una gegn jafnréttinu, gjört það hlægi-
legt og skapað slagorðin gegn því,
sem allir hafa heyrt: — að karlmenn
verði nú bráðum að fara að standa í
eldhúsi og gæta barna — orð, sem
vitanlega ekkiná nokkurri átt, þótt jafn-
rétti kæmist á, en engu að síður hafa
valdið hlátri og lamað hreyfinguna
geysilega og það með nokkrum rétti,
úr því að þessi aðferð var höfð.
Jafnréttishugmyndin krefst auðvitað
eigi neins svipuðu því, að kvenfólk
þurfi að standa karlmönnum á sporði
í karlmannlegu atgervi, enda er mjög
langt frá því að allir karlmenn standi
þar hver öðrum jafnfætis. — Það er
ekki jafnréttisins txeldur alls veitingar-
valds yfr höjuð að meta réttlátlega
hæfileika manna, kvenna sem karla
og skifta þeim niður í störf og stöð-
ur eftir því, sem hver er hæfur til.
Jafnréttið krefst ekki annars — afþví
að það getur ekki krafist meira —
en þess, að allir komi jafnt til greina.
Jafnrétti í kosningum getur ekki
heldur farið eftir neinum hæfileikastig-
um — því að hvar á að búa til tak-
mörkin? Sama aldurstakmarkið verð-
ur að nægja fyrir báða aðila, og að
því á að stefna.
Þetta virðist nú sæmilega skýrt mál.
En því óskiljanlegri verður kvenfrels-
isbaráttan, þar sem hún beinist frá
hinu eina sjálfsagða: að ala á jafn-
réttishugmyndinni, en fer í stað þess
að neyta aflsmunar til að sanna það,
sem ósannanlegt er, það sem vekur
óhug á baráttunni og spillir málsstaðn-
um.
Að kvenfólk fari að keppa um störf,
sem það getur fullkomlega gegnt á
við karlmenn, er ekki nema eðlilegt
og sjálfsagt, en þó því að eins, að
einhver áhugi eða köllun reki á eftir,
en ekki klikuþvingun ein og hégómi.
Því mun enginn fordómur standa fyrir
þrifum til langframa, svo kunnugt er
mönnum þegar orðið um atgervi
sumra kvenna bæði af sögunni og
eigin reynslu.
Enn sem komið er, verður eigi
sagt, að til sé nein sjálfstæð stétt með-
al kvenna hér á landi. Þær eru mæð-
ur, konur, systur og dætur á sínum
heimilum og þar ráða þær þvi, sem
þær þurfa að ráða og vilja ráða og
eru enda margar hverjar liúsbændur í
sinu húsi, án nokkurs klikufulltingis.
Heimilin verða jafnan fyrirmyndin að
öllum góðum og eðlilegum félagsskap,
því að þungamiðja heimilisins verður
hjá þeim, sem beztur er og þróttmest-
ur, hvort sem kallaður er hús-
bóndi eða ekki — af því hann hugs-
ar mest, gjörir nxest, fórnar mestu og
allir verða eitthvað upp á hann komn-
ir. Að þetta sé einmitt konan á
heimilinu er vist eins alment eins og
að það sé bóndinn og hvaða metorða-
tildur vilja rnenn leggja til jafns við
það?
Þjóðfélagið rnætti hrósa margföldu
happi, ef það ætti eins vist og íieim-
ilin að fá ætið fórn hins hæfasta i
sínar þarfir og ekki ætti borgaralegt
misrétti að standa þvi í vegi hjá oss
framar. H. J.
Sláttunanisskeið.
í Suðurlandi er stungið upp á því
að stofna sláttunámsskeið — til þess
að kenna að nota ljáinn sem bezt.
Á þvi sagður misbrestur nokkur,
einkum hér sunnanlands.