Ísafold - 22.03.1911, Qupperneq 2

ISAFOLD
Gísli Sveitissoti og
Vigfús Eittarssott
yfirdómslögmenn.
Skrifstofutími II1/*—I og 5—6.
Þingholtsstræti 19. Talsími 263
VI. Þaö, sem allir vilja.
»Baráttan fyrir lífinu er barátta við
dauðannc. Hvíti dauðinn, berklaveik-
in, er höfuðsjúkdómur vorra tíma.
Hér og í nálægum löndum veldur
berklaveikin meiri manndauða en allir
aðrir næmir sjúkdómar samantaldir.
Og hún deyðir fólk hrönnum saman
í blóma lífsins. En berklaveikin er
ekki ósigrandi. Síðan heilsuhælin
komu til sögunnar í öðrum löndum
hefir berkladauðinn þar stórum þverr-
að og fer stöðugt minkandi. Þess
má nú líka vænta hér á landi.
Meinið er, að mikill þorri sjúkling-
anna hefir naumast efni á að greiða
hælinu helminginn af þeim kostnaði,
sem þeir baka því.
Meðlag sjúklinganna þarf að lækka.
Það er það, sem allir vilja.
Og alt tekst, sem allir vilja.
Það mun eflaust takast að færa nið-
ur meðlag sjúklinganna og jafnvel
hafa nokkur ókeypis rúm, ef allir vilja
vinna að því að auka tekjur hælisins.
Nú er Heilsuhælið komið.
Nú vantar að það geti komið öll-
um jafnt að notum. Til þess þarf
að efla Heilsuhælisfélagið og auka
tekjur þess, svo að fátækir sjúklingar
þurfi minna að gjalda.
Gangið því í Heilsuhælisfélagið og
fáið aðra til þess.
Gefið Heilsuhælinu gjöf, þegar ykk-
ur gengur eitthvað að óskum.
Heitið á Heilsuhælið, að óskir ykk-
ar rætist.
Látið skrá framliðna ástvini í Ars-
tíðaskrá Heilsuhælisins og þar með
fylgja minningargjöf.
Öllum tekjuauka Heilsuhælisfélags-
ins verður varið til þess að lækka
meðlag sjúklinganna.
15. marz 1911.
G. Björnsson.
Nýjar vörur nýkomnar til Th. Thorsteinsson
í Ingólfshvoli:
Jijóíaíau, Dragfafau, Dömukíæði, Vaðmál,
Gardínutau, Tvisffau, Léreft, Jijóíafíoneí, Sjöf, Svunfur.
Milli heims og helju.
Hékk á einni taug.
Hann var afaihætt kominn, hinn
nýi ráðherra, eftir hálfa viku frá því
er hann »settist í stólinn*.
Vantraustsyfirlýsingunni á hendur
honum, er hafði verið útbýtt í neðri
deild sama daginn, sem sannfrétt var,
að hann ætti að taka við völdum,
komst loks á dagskrá á laugardaginn
(18. marz).
Skúli Thoroddsen var flutnings-
maður og talaði þrisvar. Auk hans
tóku þeir til máls: ráðherrann nýi,
Björn Þorláksson, Jón í Múla og Jón
Ólafsson, Bjarni frá Vogi.
Ráðherra (Kr. J.) bar sig borgin-
mannlega og kvaðst eigi mundu fara
frá völdum, þótt atkvæði félli á sig
þar í deildinni. Vissi sig eiga vist
fylgi konungkjörna liðsins alls með
tölu í efri deild og svo sjálfs sín at-
kvæði hins sjöunda, eins og í banka-
innsetningarmálinu. Þess mun hann
hafa hugsað sér að neyta og vera
óhætt þá. Hann tók það fram skýrt
og skorinort, að konungkjörna liðið
væri alveg jafnborið til að bjarga sér
úr þeim nauðum eins og hið þjóð-
kjörna.
En ekki þurfti til þess að taka.
Fram á völlinn gekk þar í neðri
deild »bróðir í neyð<, Björn prestur
Þorláksson náfrændi hans, ogbráfyrir
hann skildi: rökstuddri dagskrá, er
auðséð var að þeir höfðu smíðað í
sameiningu. Ráðherra hafði þar gert
sér að góðu að vera víttur harðlega
fyrir þingræðisbrotið, ef hann þægi í
móti lífs grið og lima. Hann hafði
heitið á Hafsteinsliðið i deildinni,
sem hefir sama hlutverk þar eins og
konungkjörna sveitin í efri deild. Og
það barg honum, nauðulega þó,
með fulltingi 3 frávillinga af hinu
liðinu: Bj. Þorl., Ól. Briem og Sig.
Sig.
Dagskráin rökstudda var á
þessa leið :
Þinqdeildin telur ekki rétt, að nokkur
sé skipaður i ráðherrasessinn, eý hann
hefir ekki stuðninq meiri hluta pjóðkjör-
inna pingmanna, nema ekki sé annars
kostur, svo að i bili purfi að skipa
mann til að veita umboðsmálum Jor-
stöðu. En í pví trausti, að núverandi
ráðherra ýramjylgi stjórnarskrárbreyting
á pessu pingi, tekur deildin fyrir nœsta
mál á dagskránni.
Auk ofanígjafarinnar, sem i dagskrá
þessari felst, kaupir ráðherra á sig
grið með því að láta kúga sig til að
heita því fyrirfram, að framfylgja
einhverri stjórnarskrárbreytingu á
þessu þingi, hvort sem er nokkurt
vit í henni eða ekki að sjálfs hans
dómi. Það er ekkert á það minst,
ekkert áskilið um það. Framfylgja
skal hann henni, hve bölvanlega sem
honum líkar hún.
Harðir kostir! En flestir kjósa
firðar lif, og það nú þegar þeir eru
alveg nýklaktir út. Flutningsmaður (B.
Þ.) varð þar að auki að lýsa yfir þvi,
að vantraustsyfirlýsingin væri á full-
um rökum bygð. Að öðrum kosti
var dagskránni dauðinn vís og van-
traustsyfirlýsingin átti vísan framgang.
Beisk á bragð var hún þeim, Haf-
steinsliðum i neðri deild, sú játning
á sig, að hafa stutt til valda mann,
sem komst það ekki öðru vísi en að
traðka þingræðinu. En flest skal til
fjörsins vinna. Þeir kingdu allir inn-
tökunni og grettu sig. Það voru
þessir garpar, auk fyrnefndra 3 frá-
villinga af sjálfstæðismönnum: Egg-
ert Pálsson, Einar Jónsson, Hannes
Hafstein, Jónar 4 (Múla, Magn., Ól.,
Haukag.), Jóhannes, Pétur Gautl. og
St. Fagrask. Alls 13 að tölu. Aðra
kligjaði alla við henni. En þeir voru
ekki nema 12.
Það hékk þarna á einni taug, lifið
i ráðherranum nýja. En þeir rendu
augum til himins og þökkuðu iifgjöf-
ina, hinir stjórnkjörnu (konungkjörnu)
djáknar i efri deild allir 6.
Þar með var vantraustsyfirlýsing-
unni frá bægt, pótt viðurkend væri af
öllu stjórnarliðinu að vera á rökum
bygð I !
En — hætt er einu auganu nema
vel fari!
Pjóðólfs-sannsögli.
Þessa y f i r 1 ý s i n g u hefir Isa-
fold verið beðin fyrir:
Ummali Þjóðólýs i 11. tbl. p. á., um
að sjálýstæðisflokkur inn hafi sent kon-
ungi lygaskeyti, lýsum vér undirritaðir
pingmenn sjáljstœðisfiokksins hér með
yfir, að eru ýullkomin og óaýsakanleg
ósannindi, sern vér harðlega mótmælum.
Skeyti pað er konungi var sent var
vandlega ihugað og samið á flokksýundi
og pað skýrði nákvæmlega rétt ýrá peirri
niðurstöðu um ráðherraútnefningu, sem
orðin var í flokknum.
Þessi mótmœli kreýjumst vér, að
blaðið Þjóðóljur taki i 1. eða 2. tölu-
blað, sem út kemur hér eýtir.
Alpingi 18. marz ipu.
Sigurður Stefánsson.
Sigurður Hjörleiýsson.
Sigurður Gunnarsson.
Benedikt Sveinsson. Björn Kristjánsson.
Kristinn Daníelsson. Þorleiýur Jónsson.
Bjórn ýónsson. Skúli Thoroddsen.
Bjarni Jónsson, Jón Jónsson,
frd Vogi. frá Hvannd.
Jósef Bjórnsson. Björn Þorláksson.
Ari Jónsson. Magnús Blöndahl.
t
Jón Þorkelsson. Gunnar Olaýsson.
Björn Sigýússon. Jens Pálsson.
Hálýdan Guðjónsson.
Loftskeytasamband við
Vestmanneyjar.
25 ára leikafmæli.
Hr. Árni Eiríksson kaupm. átti á
sunnudaginn 25 ára leikafmæli.
Um kvöldið þá var leikin ímvnd-
unarveikin eftir Moliére.
Eins og kunnugt er leikur Arni
aðalhlutverkið í þeim leik, Argan hinn
ímyndunarveika og gerir það afburða
vel, eftir því sem hér tíðkast.
Árni fekk þess margan vott á sunn-
dagskvöldið, að Reykvfkingum þykir
til listar hans koma. — Þegar tjaldið
var dregið upp — kvað við dynjandi
lófatak um allan salinn ætlaði aldrei
að linna; blómum var og kastað upp
á leiksviðið. Og meðan á stóð leikn-
um var Árna jafnan fagnað öðru
hverju.
Eftir leikslok var Árni svo »kallað-
ur fram« og þá tekið af áhorfendum
með fagnaðarópum og lófataki, svo
að undir tók.
Frú Stefanía var einnig »kölluð
fram<. Mun fólki hafa verið áhuga-
mál að þakka henni sérstaklega þetta
sinni fyrir hinar mörgu ánægjustundir,
er hún hefir úti látið á leiksviðinu —
með því að það er á margra vitorði,
að hún um stund mun verða að láta
af leikstörfum vegna augnveiki.
Leikhúsið var fult þetta kvöld —
og fram yfir það.
Fyrir hvað eru honum
úrskurðuð launiu?
Fyiir hvað eruf. gæzlustjóra Lands-
bankans, Kr. Jónssyni, úrskurðuð laun
úr landssjóði, af dómendunum í efri
deild alþingis ?
Það getur ekki verið fyrir starfa,
vinnu eða verk, sem hann hefir unn-
ið í þarfir bankans; því það vita bæði
guð og menn, að hann hefir ekkert
gjört, hvorki gagn eðá ógagn í bank-
anum, síðan honum var vikið frá.
Ekki svo mikið sem að hann hafi
verið notaður til sendiferða fyrir bank-
ann.
Eru það þá heiðurslaun fyrir það,
að á þessum tíma, síðan honum var
vikið frá, hefir hann ekkert peninga-
legt tjón gert bankanum með neinni
vanrækslu eða hirðuleysi? Það virð-
ist mér með öllu óhugsandi; því mað-
urinn hefir ekki getað komið þessu
við síðan nýja bankastjórnin tók við.
Og hann hefir ekki getað komið við
stjórnsemi, reglu eða samvizkusemi í
störfum bankans, því nýja bankastjórnin
hefir verið svo hláleg að lofa honum
ekki að reyna sig á stjórn bankans
aftur.
Fyrir hvað eru þá launin ?
Vill ekki einhver af dómendunum
úr efri deild skýra það fyrir
Fáýróðum lesanda?
34^---------
Eftir leikinn var Árna haldið veg-
legt samsæti í Hotel ísland, sem stóð
fram á rauða nótt við allskonar glens
og gaman.
Franklln Bandaríkjaforseti!! Þjóðólfnr,
blað bankaþjónsins gamla, prentar upp
ræðustúf, er L H B hinn »sprengvirðulegi<
nr. 5, á að hafa haldið á bæjarstjórnarfnndi.
Hann er að smjaðra fyrir alþýðu með þvi
að kalla sig alþýðumann!!!
Telur hann sjálfan sig og Halldór Jóns-
son hændasyni, og segir það öðrum gjarn-
ara »en almúgamönnum að troða sé fram«!!
Þessu næst spyr sá sprengvirðulegi: »Hvað
var Franklin Bandaríkjaforseti annað en
almúgamaðar?*
Vitanlega á sá »sprengvirðulegi« hér við
Benjamin Franklln, en hann var aldrei
Bandarlkjaforseti.
Skyldi LHB rista viða jafndjúpt og i
sögu Bandaríkjanna?
Um það mál urðu snarpar umræð-
ur i neðri d. í vikunni sem leið, að-
allega milli vorra fyrv. ráðherra B. J.
og H. Hafst. Það voru fjáraukalögin
1910—11, sem þávoru rædd, 2. umr.
Stjórnin hafði lagt til að gert yrði
loftskeytasamband milli Vestmanneyja
og Reykjavíkur. Það mundi kosta við-
lika mikið og sæsimi milli Eyjanna
og Rangársands með landsima upp að
næstu landsímastöð þar, en gagn
margfalt og öryggi slíkt hið sama.
F. ráðherra B. i. skýrði frá, að hætt
væri ekki einungis að leggja sæsíma
þar sem likt stæði á úti um heim,
heldur væri verið sem óðast að rífa
þá upp, þar sem þeir hefði verið lagð-
ir og taka upp loftskeytasamband þess
í stað. Svo væri t. d. um hinn
mikla eyjasæg í Eyálfu, bæði þeirra
í milli sjálfra og frá meginlandi út í
eyjar, um Azoreyjar og Kanaríeyjar
við Afríku, milli Ítalíu og Montenegro
(yfir Adriahaf), og loks í Færeyjum.
Þar hefði verið rifinn upp í fyrra ný-
lega lagður sæsími milli Straumseyjar
og Suðureyjar, og nú verið að koma
á loftskeytasambandi þess i stað, með
því að sæsíminn hefði verið alt af að
bila. Slíkt væri annars ekki gert að
gamni sínu. Það væri ekki neitt
smáræði, sem það kostaði. Sæsimi
sá hefði bilað 13 sinnum síðasta árið
áður hann var rifinn upp og hætt
við hann (1909—10). Allir hlytu að
sjá, hvílíkan stórvoóa landsjóði væri
í stofnað, ef baka ætti honum annan
eins kostnað ár hvert, jafnvel þótt
vér yrðum svo hepnir, að bilanirnar
yrði færri hér en í Færeyjum, sem
enginn gæti ábyrgst, með því að hjal
og spár ófróðra manna i þá átt væri
minna að marka en ekki neitt, og þá
ekki hægt að henda reiður á sögu-
j sögn þeirra um, að sæsímabilun í
Færeyjum yllu einhver smádýr á mar-
arbotni þar, en væri hér ekki til; það
gæti vel verið tómur tilbúningur.
Sömuleiðis frásagan um, að marar-
botn við Færeyjar eða sérstaklega á
leið milli Straumseyjar og Suðureyjar
væri afarósléttur (snösóttur o. s.
frv.), en í Eyjasundi sléttur sand-
botn. Kunnugir vissu þó, að
urð væri í botni, er að Eyjum kæmi.
En enginn tæki hér til viðgerðar, og
hvergi nær en á Skotlandi. Þaðan
yrði að leigja skip og áhöld til þess
hvert skifti, og mundi það ekki kosta
minna en 10,000 kr. Hálfu færri
bilanir á ári en í Færeyjum mundu
þá kosta 65,000 kr. Hvernig ætti
landssjóður að rísa undir því? Afar-
bíræfin blekkingartilraun að varpa því
fram, að vel mundi mega gera við
Eyjasímann af mótorbát og leggja
hann að upphafi, pó að tekist hefði
yfir mjóa firði hér vestra. Annað þar
sem væri margfalt lengri leið að fara
og um brimasamt úthaf. En stærstu
mótorbátar bæru ekki nema örlítinn
spotta af sæsímanum, 200 stikur eða
i/65 af vegalengdinni, — Eyjasund væri
13 rastir == hátt upp f 2 vikur sjávar.
Hvað þá heldur að hann bæri slæðar-
ana, sem nota þyrfti til að ná síman-
um upp, ef bilaði. Þá þyrfti og mjög
dýrt áhald til að finna, hvar síminn
hefði bilað.
Fyrir því væri hin fáránlegasta
glæframenska að hugsa um sæsíma út
til Eyja, er annars væri kostur, og
hann ágætur, bæði öruggur og ódýr
í samanburði við að hafa bæði loft-
stöð í Reykjavik (vegna skipa) og sæ-
síma til Eyja, svo sem lagt hefði ver-
ið til úr annari átt. En viðhald á
loftskeytasambandi^ sama sem ekki
neitt — enginn sími, er bilað gæti,
en ef til vill gífurlegur á hinu.
Þó að vel mætti hafa loftstöð til
sambands við skip annarsstaðar en í
Vestmanneyjum, þá væri sjálfsagt að
hafa hana þar til þess að spara
sér sæsímann, og þess annars, að
þaðan væri langhentugast og ódýr-
ast að koma á hraðskeytasambandi
við Skaftafellssýslu alla; þar væri talin
engin leið að þvi að koma við tal-
síma vegna vatnagangs o. fl., auk
þess sem það mundi verða afardýrt,
þótt kleift væri, og landssjóði um
megn að leggja í þann kostnað fyr
en eftir mörg, mörg ár. En loftskeyta-
sambandi við Vestmanneyjar mætti
Málverkasýning
Ásgríms Jónssonar
er opin daglega frá kl. 11—5
í Vinaminni
koma upp óðara en reist yrði loftstöð
þar í eyjunum, sem hugsað væri
til að gera í haust er kemur, ef til-
laga stjórnarinnar næði fram að ganga.
Kostnaður til loftskeytasambands
milli Vestmanneyja og Reykjavíkur
áætlaður framt að 40,000 kr. En
42,200 kr. hefði Forberg landssíma-
stjóri gert sæsímasambandið við Eyjar
í hitt eð fyrra, en nú nokkuð minna,
og því aðeins til muna minna, 30,000,
að lagður væri þungur aukaskattur,
7,000 kr., á Eyjamenn til að koma
simanum upp, sem væri mesta ójafn-
aðarranglæti og væri ekki tekið í mál
í tillögum stjórnarinuar, meðal annars
vegna þess, að stöðin í Eyjum værl
gerð ekki síður í alls landsins
þ a r f i r , vegna skipasambandsins.
En landsins minsta sýslufélag drægi
minni útlát. en 7—8000 kr. Væri
sambandi komið á um leið við Skafta-
fellssýslu alla, 4 stöðvar þar, mundi
sá kostnaður nema ekki fullum 30,000
kr. Allur kostnaður til hvors tveggja
sem sé 70,000, og þá ekki meira en
lítið eitt fram yfir það sem færi til
sæsímans eins og loftskeytastöðvar í
Reykjavík, sem sé 40,0004-25,000
= 65,000. Fengist þá sambandið við
Skaftafellssýslu fyrir sama sem ekki
I neitt meira og það jafnvel þegar á
næsta missiri, í stað þess að það mundi
ella kosta minst 100,000, þ. e. ef gera
ætti loftskeytasamband þar i milli og
Reykjavíkur. En sjálfsagt enn meira,
ef leggja ætti þangað talsíma og það
væri annars kleift, sem mjög mundi
vera vafasamt.
Úr árskostnaði til loftskeytasambands
milli Vestmanneyja og Reykjavikur
hefði andstæðingar gert þær öfgar, að
ekki væri svara vert. Auk þess mundi
landsíminn græða bráðlega rniklu meira
en þeim kostnaði næmi á tekjuauka
af loftskeytaviðskiftum við hinn mikla
skipaflota kringum landið og milli
landa, sem mundi fara sívaxatidi. En
ábyrgst væri af Marconi félaginu t
Bryssel, sem stjórnin hefði samið við,
örugt samband um ekki minna en
300—350 euskra mílna fjarlægð.
Aðalmótbáran móti þessu öllu, auk
ýmis konar hégiljutilbúnings, var sá
ójöfnuður,er Vestmanneyingaryrðufyr-
ir í samanburði við aðra landsmenn,að
alt símtal væri þeirn fyrirmunað, og varð
það (simtalið) í munni framflytjenda
(J. Magn. þm. Vestm. og H. Hafsteins)
alt í einu öruggasta sambandið, pó að
allir viti, að það er einmitt torveldast,
ef illa stendur á að veðri eða öðru,
og pó að reynsla sé fyrir þvi, að mikið
brim geri það afarörðugt, vegna suðu
í sjónum, sem veldur viðlika tálma
og ofviðri á landi, — gerir t. d. þrá-
sinnis ókleift að hafa gagn af talsíma
yfir um Ermarsund, þótt ella heyrist
mætavel annan eins óraveg og frá
Berlín suður i Róm. — En þar að
auki er það, að nú þegar er svo langt
komið þráðlausum samírí/í-tilraunum,
að sú aðferð er talin alveg örugg um
40 rasta fjarlægð, en það er þrefalt
meira en vegarlengdin úr Eyjum upp
á Rangárvelli. En þá mundi þykja
hafa vel að verið, að verja mörgum
tugum þúsunda i sæsíma til pess eins,
að geta komið við samtalil!
Loftskeytasamband var loks samþykt við
þá umr. með 14 atkv. gegn 10.
■i4m=
Reykjavikur-annáll.
Aðkomumenn: Einar Benediktsson,
Gunnar Hafstein bankastjóri frá Fær-
eyjum. Komu báðir á Botniu og hverfa
aftur með henni soint í vikunni.
Aflabrögð. Leigubotnvörpungar Thor-
steinssonsbræðra eru nýkomnir inn með
ágætan afla, um og yfir 30.000 hvor á
rúmri viku.
Alþingismenn allir voru á sunnudag-
inn boðnir að Vífilsstöðum til að skoða
hælið. Þeir létu mjög vel af — þeir
er ísafold hefir átt tal við.
Húsbrnni. í fyrri nótt gall brunalúð-
urinn við um miðja nótt. — Eldur hafði
sést suður á Grímsstaðaholti. Hafði ver-
ið kveikt i steinkofa mannlausum. Brann
alt nema veggir.
Skipaferðir: Botnia kom á laug-
ardagskvöld. A s k kom á mánudag.
V e s t a var á Húnaflóa í gær.
Nýr franskur konsúll.
Brillonin konsúll hefir af Frakka-
stjórn verið kvaddur konsúll í Mexíkó.
í stað hans er nú hingað kominn
nýr frakkneskur konsúll: Blanche að
nafni.
Brillouin kvað þó ætla að hafast við
hér á landi fyrst um sinn.
9