Ísafold - 22.03.1911, Qupperneq 3

ISAFOLD
81
Frá alþingi.
Neöri deild. Umræðurnar um
vantraustsyfirlýsingu til Kristjáns [óns-
sonar stóðu frá ix/2—2J/2 og frá 5—6
á iaugardag.
Skúli reifaði málið — sýadi fram á þing-
ræðisbrotið, sem framið væri og tók fram
hve mjög ylti á því, að harðlega yrði mót-
mælt þegar í stað.
Björn Þorldksson lýsti yfir því að hann
teldi vantraustsyfirlýsinguna á rökurn bygða
en það væri til önnur leið, er hann kysi
heldur, sem sé: rökstudd dagskrá,
er hann tas upp — og settist siðan niður.
Bdðherra Kr. J. þóttist ekki tiafa til
saka unnið — hann væri einhver elzti þing-
maður flokksins, sem hann taldi vera frá
1895. Rann kvaðst ekkert tillit taka t,il
þess, þótt vantrau9tsyfirlýsingin yrði sam-
þykt 1 neðri deild. Hann vildi fá hana
upp í efri deild líka. Konungkjörnu þing-
mennirnir ættu alveg sama rétt um þetta
og aðrir. —- Hann kvað það »prærogativ«
(forréttindi') konungs að velja hvern sem
vera skyldi af meirihlutanum í ráðherrasess
og ekki mœtti þvinga upp á hann einum
ákveðnum manni. Kvaðst hafa gefið kost
á sér tilað firra vandræðum — enga
samninga gert við neinn. Skúla hefði hann
lofað að leggja ekki stein í götu hans, ef
hann fengi fylgi meirihl. þjóðkj. 0 g k o n-
ungur tilnefndi hann. Hann taldi
sér til gildis, að hann hefði aldrei verið
æstur flokksmaður eða æsingamaður yfir-
leitt.
Jón frá Múla hafði orð fyrir heimastj.(l)
mönnum og hefir víst hugsað: fæst orð
hafa minsta ábyrgð, þvl að hann
stundi þvi aðeins upp úr sér, að H.stj.(l)-
menn fylgdu Kr. J. — helzt vegna þess, að
Kr. J. ætlaði að fylgja fram stjórnarskrár-
breytingu.
Skúli svaraði Kr. J. Kvað það tilbún-
ing eftir á og rangfærslu af Kr. J., að hann
befði gert tilnefningu konungsað
skilyrði þess, að leggja eigi stein i götu slna.
— Sér þætti furðulegt, að Kr. J. bæri nú
svo mjög fyrir brjósti »prærogativ« konungs
til þesss að velja úr ráðherraefnum. Kr.
J. hefði 1909 verið fremstur í flokki um að
sinna að engu þeim forréttinduns, heldur til-
nefna aðeins eitt ráðherraefni. — Kr.
J. ætlaði að skapa nýtt fordæmi með því
að sinna ekki vantrausti neðii deildar. Hann-
es Hafstein og Björn Jónsson befðu þegar
látið af vöidum fyrir því, — en Kr. J. ætl-
aði að láta þá konungkj. halda s é r uppi.
Enn töluðu J. Ól., sem reyndi að fóðra
þingræðisbrotið, og Bjarni frá Vogi um að
sjálfsagt væri að lýsa vantrausti á h v e r-
jum ráðberra, sem tæki að sér ráðherra-
dæmi án þess að styðjast við meirihluta
þjóðkj. þingm.
Ráðh. Kr. J. þ a g ð i við orðum Skúla.
í neðri deild er komið fram nefnd-
arálitfrá stjórnarskrárnefndintfi. Nefnd-
in er fjórklofin — og Jítið hægt um
skoðanir klofninganna að segja fyr
en til umræðu kemur. Það mun
verða seinast í vikunni.
Þá er og komið nefndarálit frá
rannsóknarnejnd neðri deildar. Meiri-
tlutinn (Jóh., Jón Ól., og Hvannár-
ón) vill lofa Eiríki að bankanum
tegar í stað — taka dómsvaldið frá
íæstarétti, en minnihl. (Ben. Sv. og
síra Hálfdan) mótroæla þvi.
Hinn nýi háyfirdómur.
Það er efri deild, svo sem kunn-
ugt er.
Hún virðist eiga að vera yfir hæsta-
rétti, að minsta kosti ef í hlut eiga
samábyrsjðar-hö fðinqjar.
Það eru líka töluverð hlunnindi
fyrir þá.
Ekki það eitt fyrir sig, að peir þurfa
ekki að fara með sín mál til hæsta-
réttar í öðru landi, eins og við hinir,
með ærinni tímatöf og ósmáum kostn-
aði, heldur mega þeir dæma sjálfir
með, ej sakbornir eru, séu þeir þing-
menn i deildinnil
Þá sitja þeir í dómnum.
Eða svo gerði hinn nýi ráðherra
(Kr.J.) hér um daginn.
Hann dæmdi sjálfan sig saklausan
af öllum ávirðingum i gæzlustjórastarfi
sínu við Landsbankann og að hann
eigi þar að vera eftirleiðis og hafa
átt að vera alla tíð frá því er honum
var vikið frá.
Eftir það var stjórnarráðinu tilkynt
ályktun deildarinnar, sú er skorar á
ráðherra »að hlutast til um það,
að tekið veiði nú þegar tafarlaust
við Kr. J. háyfirdómara sem gæzlu-
stjóra í landsbankanum* o. s. frv.,
sem áður er frá skýrt. Þá urðu ráð-
herraskiftin að vörmu spori. En eitt
hið fyrsta verk hins nýja ráðherravar
að skipa bankanum að greiða honum,
ráðherranum, 13—1400 kr. reikning
hans fyrir gæzlustjórastarfið tímabilið
frá 1. des. 1909 til þess dags ásatnt
vöxtum, eftir landsyfirréttardómi, þótt
áfrýjað hefði verið til hæstaréttar og
áfrýjunarstefnan birt áður en skipun
inni var hleypt af stokkum. Og þorði
bankastjórnin ekki annað en hlýða,
með geymdum rétti þó, ef hæstarétti
litist annað.
Hún, bankastjórnin, virðist eftir þvi
vera að hugsa um að hafa í frammi
þá óhæfu, að hafa hæstarétt ekki að
engu, er hinn nýi háyfirdómur, efri
d., er tekinn til starfa.
Hvað skyldi henni verða látið hald-
ast það lengi uppi?
Simskeytishöf. H. í\ hefir orðiö.
Hr. ritstjóri Olafur Björnsson!
Eg geng að þvl vísn, að þér séuð svo
vandaður og góður drengur, að þér teljið
yður skylt að afsaka og leiðrétta hafi yður
orðið á, að flytja sjálfur í blaði yðar eða
láta aðra flytja þar ósanninda-óhróður um
alsýkna menn, jafnskjótt sem þér fáið á-
reiðanleg gögn fyrir, að áburðurinn sé með
öllu rangur. Nú hafið þér i blaði yðar
Isafold 15. þm. dróttað því að mér, að eg
hafi sem forseti neðri deildar simað kon-
ungi ósatt um þingfylgi ráðherraefnanna
Kristjáns Jónssonar og Skúla Thoroddsen
og teljið framkomu mina, »i vægustnm orð-
um sagt, algerlega óverjandi og ófyrir-
gefanleg* [leturbreytingin eftir Isaf.] og
prentið frásögn um eitt atriði i skeyti minn
12. þ. m. með afarfeitu letri, eins og þar
hefði eg framið eitthvert óhæfuverk með
þvi að skýra frá þvi, að Sk. Thor. hefði
fylgi 19 þingmanna, en Kr. J. mundi lík-
lega takast að ná fylgi hinna 21. Frá
þessu er nokkurn veginn rétt skýrt hjá
yður og ummæli mín um þetta efni hárrétt,
eins og reynslan hefir sýnt. Eg sé því
ekki í hverju þessi »algerlega óverjandi ug
ófyrirgefanlega« framkoma min er fólgin,
þvi að naumast getur hún verið i því fóig-
in, að eg hefði átt algerlega að þegja um
það, að nokkur annar en Sk. Tn. mundi
geta fengið jafnmikið eða meira fylgi. En
því datt mér ekki i hug að leyna, er eg,
eins og forseti efri deildar, var krafinn um-
sagnar um afstöðuna af Krabbe skrifstofu-
stjóra, sem þér (líklega visvitandi) látið
ógetið, til þess að láta lita svo út fyrir al-
menningi, eins og eg hafi tekið það upp
hjá sjálfum mér að síma ósannindi um af-
stöðu ráðherravalsins. Yður er það eflaust
ljóst, að ofangreind ummæli yðar um fram-
komu mína sem forseta, sem embættismanns
þingsins, gætu varðað yður ábyrgðar, jafn-
rakalaus og ósæmileg sem þau eru, ef eg
hirti að rekast i sliku. En eg vona, að það
sé ekki til ofmikils mælst af mér, að þér
vilduð afsaka í blaði yðar þessi ummæli,
þá er yður er orðið kunnugt um, að eg
hefi á fundi neðri deildar 18. þ. m. skýrt
frá allri afstöðu minni til þessa máls, lesið
upp og lagt fram simskeyti min, með þvi
að eg hefi. þar engu að leyna, ekkert að
blygðast min fyrir, hvorki gagnvart kon-
nngi, þinginu eða almenningi. IJar er svo
satt og rétt frá öllu skýrt, sem frekast er
unt, enda þekki eg vel þá ábyrgð, sem
hvílir á forsetum þingsins að gera hvorki
sjálfum sér né þinginu vansæmd með ósönn-
um fregnskeytum til hans hátignar kon-
ungsins. Simskeyti min verða birt orðrétt
i Þingtíðindunum og að likindum annar-
staðar áður, svo að þetta »algerlega óver-
jandi og ófyrirgefanlega« komi sem fyrst i
dagsins Ijós. En i blaðadeilum um þetta
efni tek eg engan þátt, og skifti mér ekk-
eit af þeim, með þvi að eg hefi gert fulla
grein fyrir gerðum mínum d réttu
varnarþingi, — gagnvart neðri deild al-
þingis — og þarf ekki að gera það frekar.
ferð:
Reykjavik 21. marz 1911.
2. -----
Hannes Þorsteinsson.
Djs ,Caurier‘.
Frá Kristjania 27. marz sunnan um land til Rvíkur
6. april, Frá Rvik. 9. apríl norður um land.
Frá Kristiania 26. apríl norðan um land til Rvikur 13.
maí. Frá Reykjavík 16. mai suður um land.
Frá Kristiania 28. mai norðan um land til Rvíkur 13.
Atlis. : Yfirlýsingu um að f a 11 a s t
á að Skúli yrði ráðherra rituðu 18 þjóð-
kjörnir þingmenn undir — hinn 19.
1/sti hinu sama yfir undir votta, hinn
20. hét því að láta Sk. Th. óáreittan á
þinginu, hinn 21. lofaði að verða eigi
með öðrum.
júní. Frá Reykjavík 15. júní norður um land.
4. — I sept.—okt.
Afgreiðsla í Reykjavík
Hlf. Timbur- & Kolaverzl. Reykjavík.
A 11 þetta hefði H. Þ. getað fengið
að vita, e f hann, eins og sjálfsagt var,
hefði snúið sór til formanns sjálfstæðis-
flokksius. En vegna þess, að H.
Þ. vanrækti það hefir konungur fengið
frá honum v i 11 a n d i símskeyti.
Þetta er aðalatriðið í málinu og rótt-
lætir það fullkomlega orð ísafoldar.
Hversu oft sem hr. H. Þ. ber sór á
brjóst og segist »engu hafa að leyna«,
»ekkert að blygðast sín fyrir« o. s. frv.
þá vindur hann eigi af sór ámælinu urn,
að hafa sent konuugi villandi símskeyti.
Öðrum bollaleggingum og hálfgild-
ings-aðdróttunum forsetans — hirði eg
ekkert um að svara. Þó skal þess get-
ið, að eg hafði enga hugmynd um til-
mæli Krabbe til H. Þ.
O. B.
—i i —
Kommaudör Hammer,
er eitt sinni var yfirmaður varð-
skipsins hér við land og ritað hefir
nokkuð um hafnarmál vort — er ný-
dáinn í Khöfn — kominn fast að
sextugu.
Handsamaðir botnvörpungr-
ar. Valurinn hefir verið afbrigða-
veiðinn það sem af er vertíðinni. Sjð
botnvörpungar lent i klóm hans þessa
2 mánuði, sem haft hefir hann bæki-
stöð sína hér.
Sögulegt atvik gerðist um daginn
við Vestmanneyjar. Valurinn sigldi
fram á botnvörpung, er hafði vörpuna
utanborðs. — Botnvörpungnum var
skipað að fylgjast með inn á höfnina.
Það gerði hann — en hélt sig jafn-
an dálítið fyrir aftan Valinn. Valur-
inn varpaði akkerum inni á höfninni
— en í þeim svifum sneri botnvörp-
ungur við og sigldi á haf út, alt hvað
af tók. Valurinn á eftir. Tókst
nú eltingaleikur. Valurinn skaut hverju
skotinu á fætur öðru, en ekki hirti
botnvörpungur um það. Að lokum
varð hann sigldur uppi og hafði Val-
urinn hann þá með sér aftur til Vest-
manneyja. Þar var hann sektaður um
iooo kr. fyrir óhlýðnina —hefðiella
sloppið með viðvörum.
Uinnuhona
dugleg og hreinleg getur fengið vist
frá 14. maí nk. hjá Fredriksen (frá
Mandal) Miðstræti 5.
Sá sem hirti reiöhjólið, sem
stóð við aðaldyrnar á Hótel ísland á
laugardagskvöldið, er vinsamlega beð-
inn að skila því gegn ómakslaunum
til Magnúsar Jónssonar Arabæ, eða á
Kaffihúsið Skjaldbreið.
Vinnukona óskast á fáment
heimili 14. maí nk. Ritstjóri vísar á.
Ýms erlend tíðindi.
Mannalát. 3. þ. m. andaðist í Berlín
efnafræðingurinn Jakob Hendrik
v a n’t H o f f, sá er fyrstur manna hlaut
Nóbelsverðlaun í þeirri grein, en það var
Jakob Hendrik vant Hoff.
árið 1901. Hann var heimsfrægur vís
indamaður, einkum fyrir rannsóknir sín-
ar í frumögnunum. Hann var fæddur
árið 1852.
Látinn er ennfremur n/lega á Ítalíu,
heimsfrægt sagnaskáld, A n t o n i o
Fogazzaro. Hann varð fyrst kunn
ur fyrir sögu í ljóðum »Miranda«, er
hann gaf út 32 ára gamall, en síðan rak
hver góð bókin aðra. Fogazzaro var 69
ára garnall.
Peary er nú gerður að heiðursaðmirál
af þingi Bandaríkjanna og viðurkenningin
dagsett sama dag sem hann komst á norð-
urheimsskautið (eða því sem næst) 6.
apríl 1909.
Kynvillingahneyksli — eun eitt —
er á ferðinni í Khöfn um þessar mundir.
Takið eftir! í mjólkursölunni
í Uppsölum, Aðalstr. 18, fæst dag-
lega nýr rjómi og undanrenna, nýmjóík
fluttfráSkildinganesikvölds og morgna.
Duglegur maður vanur pakk-
j hússtörfum, fiskverkun og stjórn verka-
| fólksóskar eftir atvinnu. Ritstj. vísará.
i
Yfirlýsing. Að gefnu tilefni
skal því lýst yfir, að skemtun sú, sem
i haldin var í G.-T.-húsinu þ. 12. þ.m.
! var að öllu leyti óviðkomandi stúk.
Skjaldbreið nr. 117.
Ýmsir heldri menn, meðal annara 5 hirð
goðar, hafa átt mök við ung herforingja-
efni á gelgjuskeiði. Sakamáladómurinn
er að rannsaka þetta mál sem stendur
og eru uokkrir menn þegar höndum tekn-
ir, t. d. S t e 1 1 a n R y e skáld, höfund-
ur »Lygasvipa«, er leiknir munu hafa
verið í Reykjavík. Nokkrum þeirra, er
við kynvillingamál þetta eru riðnir, hefir
tekist að forða sór af landi burt.
Frækileg flug. Franskir flugmenn
hafaunniðtvö afreksverk í loftinu þessa
dagaúa. Bague liðsforingi flaug yfir
Lígúr/uhaf frá Nissa og R e n a u x
flaug með 1 farþega frá Versailles og að
tindinum á Puy de Dóme, og hlaut fyrir
að verðlaunum 100,000 franka, svonefnd
Miohelinverðlaun, er heitið var fyrir
1 3 árum fyrir flug einhversstaðar úr
j Seinefylki og upp á tindinn á Puy de
| Döme, sem liggur 1400 stikur fyrir ofan
I hafflöt. Renaux flaug þessa leið í tví-
þekjuvél á 5 stundum 10 mínútum og
I 27 sekúndum.
Renaux stendur á þrítugu og öðlaðist
flugmannsskírteini fyrir 8 mánuðum.
Hann þykir líklegur til frægðar og frama.
í Mexíkó eru sífeldar róstur og uú eru
menn hræddir um að Bandaríkin muni
skerast í leik og jafnvel leggja undir
sig ríkið, því að þeir hafa með sór víg-
búnað hinn mesta um þessar mundir og
hafa jafnvel sent af stað herskip suður
eftir. Diaz forseta í Mexikó segja sumir
dauðvona, aðrir alheilbrigðan.
Samsæri gegn Portúgalslýðvehlinu
befir komist upp n/lega. Samsærið hef-
ir aðalsetur sitt í Brasilíu, Lundúnum, Par-
ís og Madrid og hafði of fjár til umráða_
Tilætlunin var að æsa herinn og lands-
fólkið i Portúgal gegn stjórninni, myrða
Braga forseta og koma aftur á konung-
dómi. En nú hefir þetta orðið uppvíst,
sem betur fer, áður en úr varð.
124
var eins og þeir sæu veturinn, sem (s-
lagði nú ár og vötn og höf þar norð
urfrá, og var nú bráðum væntanlegur
hingað niður til landsins.
Spölkorni burtu sáu þeir máf berja
vængjunum niður í fjörunni. þeir sáu
að hann var í snörunni. Við og við
flaug hann upp eins og tvær álnir, því
lengra náði snaran ekki.
Vesalings fuglinn, sem var hálfdauð-
ur barði djarflega frá sér, þegar þeir
ætluðu að taka hann lifandi.
— Bkárri er það nú fuglinn, sagði
Pétur. Sá þykir mér hafa Bkap. Hann
barði með hnalli á höfuð hans svo
blóðið rann út um gogginn. |>eir litu
forvitnir niður að honum og sáu lífið
bresta inni í fallegum augunum.
Fáeinir máfar svifu yfir höfði þeirra.
Veðrið var svo gott í dag, að flestir
voru þeir flognir til hafs.
f>eir voru hér um bil fjórðung stund-
ar að ganga fram með ströndinni. |>eir
gengu hægt og gáfu sér góðan tíma.
Himininn varð svellblár. Norðan-
vindurinn beit þá æ kuldalegar í fram-
an, og hafið varð dökt af kulda.
125
þá sáu þeir stóran fugl yzt úti í
snörunni.
— Nei, sérðu þetta ferlíki, sagði
Valdi.
— Hann er fastur í snörunni.
Hann gnæfði eins og kross yfir strönd-
ina. Snaran hafði fests um aðra klóna.
Vængjafang hans var svo breitt að
hann gat haldið sór uppi þrátt fyrir
það, að hann var fastur.
f>eir staðnæmdust í nokkurra skrefa
fjarlægð, eins og þeir væru smeikir við
að ganga nær.
— f>etta er sæörn, Bagði Pétur.
Hann hafði einu sinni séð sæörn,
sem strandfógetinn skaut.
Vængjasláttur hans hvein við í loft-
inu. Og þegar þeir komu nær með
barefli sín, fundu þeir Ioftþrýstinginn
frá vængjum hans.
Hiy ... Hiy... Hiy ... argaði hann.
Hann þaut á móti þeim.
— Á eg ekki að hlaupa eftir pabba,
spurði Valdi.
— Nei, berðu bara með hnallínum.
Pétur reiddi hnallinn til höggs.
Hiy . .. Hiy ... Hiy ... Vængja-
sláttur hans varð þrefalt þyngri og
128
BVO heilagur að hann liggur á hnján-
um og biður frá morgni til kvölds,
bvo það er hörmung að horfa á
það. f>að líður víst ekki á löngu áður
hann fer að prédika fyrir okkur hin-
um lika.... Ef það væri ekki bvo
mikill skaði fyrir hann í vetur, myndi
eg fara nú þegar af stað. En í sum-
ar ætla eg mér að fara á skútu, svo
það má einu gilda. ...
— f>ú ættir að skammast þín Pét-
ur, sagði Bóthildur.
— f>að getur vel verið, en okkur
mömmu lízt hvorugu á þenna heilag-
leika. Síðast þegar við vorum á sjón-
um, skipaði hann okkur að róa heim,
heilli klukkustund á undan öðrum, og
var þó aðeins ofurlítil kæla. f>að hefir
aldrei hent okkur fyr. Hann gerir þig
sjálfsagt heilaga líka, Bóthildur litla.
Marteinn horfði á hana. Hún stóð
álút og svaraði ekki. það var eins og
hún fyndi á sér augnaráð hans.
Valdi kom neðan úr fjörunni.
— Skárri er það nú þaradröngullinn,
sagði hann og sýndi þeim langan þara
sem hann hafði fundið í fjörunni.
Pétur tók í annan endann.
121
Hann tók hendi hans og kraup á
kné þar sem hann stóð.
Nlels Klitten gerði það sama með
hægð, og hneigði sig djúpt til jarðar.
f>að var svo djúpur fjálgleiki yfir and-
liti hans, sem hann krypi frammi fyr-
ir ásjónu guðs sjálfs. Hann hélt hönd-
um fast saman. Og hann lá svo, sem
hann byggist við að hvert orð myndi
opinbera honum alt. . . .
f>egar þeir stóðu upp, var hann þög-
ull. Og nú hélt trúboðinn áfram að
segja honum frá guði, — guði sem sæi
inn í djúp hverrar sálar og ekkert
dyldist, guði sem stjórnaði örlögum
allra með föðurlegum vilja sínum, og
guðs sál, sem lifði í öllum hlutum. . .
f>eir fylgdust að niður undir verstöð-
ina. Níels var undarlega hljóður þeg-
ar þeir kvöddust.
— Farðu nú heim og biddu, Níels
Klitten. Taktu þessa bók með þér
og lestu í henni fyrir konu þinni og
börnum. Eg mun koma og tala við
þig aftur.
f>að var langt liðið á dag þegar hann
kom heim aftur.
Konan hafði gát á honum með rann-