Ísafold - 25.11.1911, Qupperneq 2

282
I8AF0LÐ
<<<<<<<<<<<<<
Skóhlifar
margar tegundir, svo og allan annan
skófatnað
er bezt að kaupa hjá
Lárusi G. Lúðvígssyni
ringholtsstræti 2.
— Vona eg, að hr. Hortensius, er
hann nákvæmlega hefir athugað alla
málavöxtu, skerist ekki úr leik eða af
hégómlegri nærsýni fari að hefta fram-
gang þessa merka máls, heldur gerist
nú — með hag alþýðunnar fyrir aug-
um, — merkisberi þeirra einu og sönnu
bjargráða, sem herra biskupinn i mildi
sinni og öldungis fram yfir skyldu
sína hefir fundið þessari bágstöddu
þjóð.
Eins og þér, hr. Hortensius, af kappi
hafið endurtekið yðar nei, nei, nei —
svo vona eg að þér nú takið undir með
mér: Hósíanna, hósíanna, hósianna!
Bjargráðin fundin I
Alpýðumaður.
P. S. Þér látið mig vita, hr. Hor-
tensius, ef mér ekki að fullu og öllu
skyldi hnfa tekist að umvenda yður
— að jullu 0% ollu.
Sami alpýðumaður.
" ' ' =*v 1 "
Lord Nelsson sigldur i kaf.
Það hörmuleqa slys vildi til á mið-
vikudaginn, að brezkt skip, Northman,
sigldi á botnvörpunginn íslenzka, Lord
Nelsson fyrir Skotlandsstróndum.
Stórt gat kom á Lord Nelsson og
sökk hann von bráðar.
Skipshöfninni varð bjargað.
Lord Nelsson var á leið hingað til
lands frá Hull. Skipstjórinn, Hjalti
Jónsson, var nýbúinn að selja farminn
fyrir 500 pd. sterling (9000 kr.).
Sjálft var skipið vátrygt fyrir 120
þús. kr., en veiðarfæri óvátrygð.
Tjónið fyrir eigendurna því talsvert.
Búist er við Hjalta og skipverjum
hans hingað til bæjarins á hverri
stundu með botnvörpungnum Marz.
Hann fór sama dag og Lord Nelsson
frá Hull og hafði selt afla sinn á 609
pd. st. (10.962 kr.).
Tvisvar í viku,
á miðvikudögum og laugardögum,
kemur ísafold út héðan af til jóla.
æfina. Timburhús stendur í 60 ár,
ef því er haldið við, og lóðin undir
því stígur oftast nær sömu 60 árin.
Steinhús stendur viðgerðalitið í 100
ár eða lengur, en svarar ef til vill
ekki kröfum ókomna tímans svo lengi
ef það á að standa óbreytt. Lán til
svo skamms tíma sem nú eru þau
veitt, svara ekki til neins af þessu.
Þegar Danir vilja koma upp hús-
mannastétt til sveita hjá sér, lána þeir
helming virðingarverðs út á hús og
landspilduna, sem húsinu fylgir. Vext-
ir eru þar 4 % af hundraði, helnnng-
ur lánsins endurborgast á 60 árum
með ll2 °/o> en hinn helmingurinn
endurborgast aldrei fremur en húseig-
andinn vill. Hann stendur alt af ó-
uppsegjanlegur frá lánveitanda hálfu.
Afleiðingarnar af þessu afturhaldi
af lánum út á fasteignir hafa verið
teknar fram oft áður. Fyrir lántak-
andann er afleiðingarnar, að eignin
fellur niður úr öllu valdi í höndun-
um á honum. Ef hann hefir jafnframt
að berjast við 2. og 3. veðrétt, sem
er altítt í kaupstöðum, sem alt af er
að fjölga í — framfarabæjum með
öðrum orðum — þá er hann búinn
að skuldbinda sig svo, að hann er
gjaldþrota á hverju ári, þangað til að
hann verður að hröklast frá eigninni
fyrir það, sem stendur á 1. veðrétti,
með skuldasupuna frá 2. og 3. veð-
rétti á bakinu, — skuld, sem stofn-
unin fær ef til vill aldrei borgaða.
Landsins sfærsta klæðaverzlun
H. Andersen & Sðn
í Aðalstræti
hefir ávalt mikið úrval af alls konar
Fógeta-afmælið og Yerzlunarstéttin.
Vér héldum Forseta-ajmalið í vor.
Þann 12. des. næstk. kernur jógeta-
ajmœlið — þ. e. tveggja alda afmæli
Skúla fógeta.
Nýlega áttu kaupmannafélag Rvíkur
og Verzlunarmannafélag Reykjavíkur
fund með sér til þess að ræða um,
hvað verziunarstéttin í höfuðstaðnum
ætti að gera til þess að heiðra minn-
ingu Skúla fógeta á 200 ára afmæli
hans.
Jón Jónsson dócent flutti fyrst stutt
erindi um Skúla fógeta. Þá tókust
umræður. Varð endirinn sá, að kos-
in var 5 manna nefnd til þess að
standa fyrir samskotum meðal verzl-
unarstéttarinnar — til minningarsjóðs
Skúla fógeta (svo sem getur um i 1.
greininni hér í bl.), og ennfremur til
þess að efna til minningarhátíðar á
sjálfu afmælinu.
Nefndina skipa: Asgeir Sigurðsson
(form.), Guðjón Sigurðsson (varaform.),
Sighvatur Bjarnason (féhirði), Ólafur
Björnsson (ritari) og Halldór Jónsson.
Nefndin hefir hugsað sér að leita
samskota til minningarsjóðsins innan
verzlunarstéttarinnar, fyrst og fremst
hér í Reykjavík, en einnig í kaup-
stöðum út nm landið, eftir því sem
hægt er.
Alþingiskosningarnar.
Síðasta kosningarfréttin (úrNo 'ð ir
ísafjarðarsýslu) barst hing.tð síðtstlið
inn mánudag (20. nóv.).
Þar cr kosinn Skúli Thorodd-
Sen ritstjóri með 232 atkv.
Magnús Torfason sýslum. hlaut
100. Ógildir reyndust 39 seðlar.
Ur Dalasýslu er nú frétt hin rétta
atkvæðatala: Bjarni frá Vogi var kos-
inn með 143 atkv., en Guðm. Bárðar-
son hlaut 73.
Kosningaúrslitin.
í dag birtist hér í blaðinu skýrsla
um atkvœðamagnið við kosningarnar
— með og móti Uppkastinu, eftir því
sem næst verður komist. Rækilegar
athuganir um hana bíða næsta blaðs.
Má vel vera, að sumir vilji telja
flokkaskiftinguna lítið eitt öðru visi
en skýrsluhöf. gerir: t. d.telj a þá Jón
sagnfr. og Sig. Stefánsson utan ji., en
það atriði skiftir eigi máli, þegar at-
kvæðum er skift ejtir Uppkastinu. —
Þess skal og getið, að inn í þessa
skýrslu hefir eigi komist hin nákvæma
atkvæðatala úr Dalasýslu. í Vestur-
ísafjarðarsýslu eru í skýrslunni taldir
með þeir atkvæðaseðlar, sem gert er
ráð fyrir, að alþingi hljóti að taka
gilda. Vér teljum réttara, að tilfært
hefði verið atkvæðin, eins og þau
voru úrskurðuð við kosninguna, en í
aðalatriðunum skiftir þetta engu máli.
Mennirnir sem framfylgja lögunum,
eru manneskjur eins og þeir sem
undir þeim líða, finna sjálfsagt líka
til þess, að lögin eru óþarflega hörð
og stirð, þeir geta ekkert gefið eftir af
bókstafnum, og verða að leggja manns-
gæfu, og heimilisfarsæld annara í eyði,
hans vegna. Bókstafurinn deyðir.
III. Hvað'á þá að gjöra ?
Það fyrsta, sem landsmenn eiga að
hætta að gjöra, er að sækja vitið til
Danmerkur, þegar þeir eiga að koma
upp stofnunum handa sjálfum sér.
Það er hollara að þeir hugsi sjálfir
um sin eigin mál. Enginn sem þekkir
Neergaard ráðherra Dana mun efa það,
að hann sé einhver færasti stjórnmála-
maðurinn með þeim. Neergaard á að
útvega með sköttum og tollaálögum
20 miljónir króna árlega. Hvernig
hann vill fara að ná nokkru af því
stóð í dönsku blaði um daginn. Hann
vill leggja 10,4 aura á hvern pott af
áfengu öli, alþingi hefir lagt 10 aura
á hvern pott af öli fyrir nokkru.
Danir lögðu áður 19 aura toll (eða
skatt) á hvern pott af 16 gráðu vin-
anda, N. vildi hækka þennan toll upp
í 60 aura af pottinum. Það er sama
sem 3oaur.af potti af 8 gr. brennivíni.
Alþingi færði þann toll upp í 40 aura
af pottinum af hreinum vínanda árið
1876 og nú er hann kominn upp í
2 kr. hér á landi. Hr. N. stingur upp
Mannfjöldi í einstökum
sýslum íslands.
Enn er verið að vinna úr mann-
talsskýrslunum frá almenna manntal-
inu 1. des. í fyrra. Að því vinna
m. a. 3 fastir menn undir forusru
Georgs Ólajssonar cand. polit.
Nú eru komin úrslitin um mann-
fjöldann í einstökum sýslum landsins.
Sú skýrsla fer hér á eftir:
Karlm. Kvenm. Alls
Suðurlanil:
V.-SkaftftfellsB/sla 890 945 1835
Raní'árvallas/Bla 1900 2124 4024
Vestmannaeyjar 625 694 1319
Arnessýsla 2926 3146 6072
Gui: br. og Kjósars. 2296 2152 4448
Hafnarfjarðark.st. 739 808 1547
Reykjavíkurb.8t. 5165 6435 11600
Borgarfjarðars. 1280 1281 2561
Alla á Suðurl. 15821 17585 33406
Vesturland:
Mýrasýsla 872 881 1753
Sn,- og Hnappad.s. 1900 2033 3933
Dalasýsk 965 1070 2035
Barðastrandars. 1631 1738 3369
V.-ísafjarðars. 1176 1256 2432
ísafjarðarkaupst. 882 972 1855
N.-ísafjarðars. 2004 1959 3963
Strandasýsla 854 903 1757
Alls á Vesturl. 10284 10812 21096
Norðurland:
Húnavatnssýsla 1907 2115 4022
Skagafjarðarsýsla 2099 2239 4338
Eyjafjarðarsýsla 2620 2759 5379
Akureyrarkaupst. 952 1182 2084
S.-Þingeyjarsýsla 1870 1911 3781
Alls 4 Norðurl. 9448 10156 19604
Austnrland:
N -Þingeyjarsýsla 700 669 1369
N.-Múlasýsla 1504 1510 3014
Seyðisfjarðark.st. 438 490 928
S.-Múlasýsla 2339 2304 4643
A.-Skaftafellss. 549 579 1128
Alls 4 Austurl. 5530 5552 11082
Alls 4öllu landinu 41083 44105 85188
Annar landsbókavörður
er skipaður frá 1. des. dr. phil.
Guðm. Finnbogason. Því starfi gegndi
áður Jón Jónsson sagnfræðingur.
Reykjavikur-annáll.
Dánir. Gísli Helgason kaupm., Hverfis-
götu 33, 45 ára. Dó 21. nóv.
Sigríður Eyólfsdóttir ekkja, Óðinsg.,
83 ára. Dó 23. nóv.
Jón Oddsson, Spítalastíg 4, 55 ára.
Dó 18. nóv.
Magnús Árna8on bóndi frá Hnjóti við
Patreksfjörð, 50 ára. Dó 20. nóv.
Ófeigur Vigfússon, Hverfisgötu 22 A,
76 ára. Dó 22. nóv.
Fasteignasala. Árni Árnason Lind-
argötu 8 C selur þá húseign með tilheyr.
skipstjóra Jóhannesi Bjarnasyni, Njálsg.
48 A, fyrir 3400 kr. Dags. 18. febr. 1911;
þingl. 22. júní s. á.
Bjarni Pétursson blikksmiður selur
Jóni kaupm. Laxdal lóð við Nýlendug.,
á þvi í ár ennfremur, að láta tekju-
skatt fara hækkandi í hlutfalli við
tekjurnar, á íslandi var það leitt í lög
árið 1877. Með þessum uppástuug-
um ætlar hann sér að hækka tekjur
ríkissjóðsins um liðugar 10 miljónir
á ári, eða því sem svaraði hér á landi
330,000 kr. á ári. Eg er ekki að segja
að hinn danski ráðherra hafi tekið
þetta upp eftir okkur hér norður, en
þar sem alþingi hefir orðið 30 árum
á undan honum, þá verður ekki með
sanni sagt að það hafi tekið það upp
eftir honum eða löndum hans.
Annað lítið dæmi má nefna, sem
mér hefir verið sagt frá fyrir nokkru
Landstjórnin tók upp það ráð, af því
að landið á að borga til Danmerkur
árlega 7—800,000 kr. fyrir póstávís-
anir, að láta póstmeistarann greiða
alla þessa peninga beina leið inn í
banka hér í Reykjavík, — i stað þess
að þeir voru áður borgaðir inn i land-
sjóðinn, — og bankinn borgar pening-
ana svo aftur til póststjórnarinnar í
Danmörku, sem á að taka við þeim.
Danastjórn hafði verið tilkynt málið,
hún hlaut að vita það. Undir eins
og hún vissi hvernig íslendingar ætl-
uðu að fara að því, þá tók hún upp
sömu aðferðina gagnvart Þjóðverjum,
en þeim átti hún að greiða tugi milj.
af póstávísanafé á hverju ári.
Þegar öll kurl koma til grafar, þá
erum vér líklegast ekki svo vitlausir,
eins og vér ímyndunj oss s,jálfir að
630 ferálnir, fyrir 750 kr. Dags. 24. apríl,
þingl. 6. júlí þ. á.
Bæjarstjórn Rvíkur selur kaupm. Jóni
Laxdal byggingarlóð á horninu milli
Ægisgötu og N/lendugötu, 323 feraln.,
fyrir kr. 484,50. Dags. 21. apríl, þingl.
6. júlí þ. á
Einar J Pálsson trósmiður selur Lár-
usi Benediktssyni uppgjafapresti húseign
nr. 4 við Hverfisgötu með tilheyr. Dags.
15. febr., þingl. 22. júní þ. á.
Finnbogi Finnbogason selur Guðm.
Póturssyni trósmið lft húseign nr. 7 við
Brunnstíg m. tilh. fyrir 2300 kr. Dags.
14. júní, þingl. 29. júní þ. á.
Guðm. Jakobsson trósm. selur Jónatan
kaupm. Þorsteinssyui og Sig. Sigurðssyni
járnsmið, erfðafestuland sitt, svokallaða
Leynim/ri, 10 dagsl. að stærð, með húsi
og öðru tilh., fyrir 12000 kr. Dags. 12.
apríl 1910, þingl. 15. júní þ. á.
Guðm. Ólafsson Ldg. 8 C selur Árna
Árnasyni Ldg. 26 húseignina nr. 8 C við
Ldg. m. tilh. fyrir 3400 kr. Dags. 14.
maí 1909, þingl. 22. júní þ. á.
Guðrún V. Guðmundsdóttir Laufásveg
43 selur þá húseign m. tilh. Davld ritstj.
Östlund fyrir 10000 kr. Dags. 16. júní.
þingl. 22. s. mán. þ. á.
Hannes alþm. Þorsteinsson selur Berg-
steini bakara Magnússyni húseign ur. 36
við Hverfisgötu m. tilh. fyrir 6200 kr.
Dags. 23. júní, þingl. 6. júlí þ. á.
Jóhann kpm. Jóhannesson selur Guðm.
Guðmundssyni húseign nr. 38 viðHverfis-
götu m. tilh. Dags. 24. júnf, þingl. 6. júlí
þ. á.
Sami selur Þórði Þórðarsyni húseign
sína Sund m. tilh. Dags. 4. júlí, þingl.
13. 8. m.
Jón Benediktsson selur Þórði Þorsteins-
syni lj2 húseigu nr. 53 við Njálsgötu m.
tilh. fyrir 1900 kr. Dags. 4. maí, þingl.
22. júní þ. á.
Jón kaupm. Laxdal selur Bjarna Pót-
urssyni blikksmið lóð á horninu milli
Ægisgötu og N/lendugötu, 323 ferál.
fyrir 485 kr. Dags. 24. apríl, þingl. 6.
júlí þ. á.
Lárus Benediktsson uppgjafaprestur
selur Einari Pálssyni trósmið húseignina
Ánanaust B, m. tilh. Dage. 15. febrúar,
þingl. 22. júní þ. á.
Rostgaard, Th., selur Gunnari trósm.
Gunnarssyni, Óðinsg. 1, og Jakobi Jóns-
syni, bónda á Varmalæk, húseign sína
Norðurpól m. tilh. fyrir 6244 kr. 79 a.
Dags. 29. júní, þingl. 6. júlí þ. á.
Sigurður Guðmundsson Doktotshúsi
selur Sigfúsi Sveinbjarnarsyni fasteigna-
sala húseign nr. 45 við Bergstaðastr. m.
tilh. Dags. 12., þingl. 13. júlí þ. á.
Skiftaráðandi í Rvík selur Jóhanni
kaupm. Jóhannessyni húseignirnar nr. 3
við Laufásveg og 38 við Hverfisgötu,
tilh. dánarbúi Sveins kpm. Sigfússonar,
fyrir 5000 kr. Dags. 16., þingl. 29. júní
þ. á.
Torfi Vigfúss. selurGuðjóni Guðmundss.
Kárastíg 3 húseign nr. 53 við Grettisg.
m. tilh. fyrir 4746 kr. 30 a. Dags. 19.
jan. 1909, þingl. 15. júní þ. á.
'Fryggvi Árnason trésm. selur Matth.
Einarssyni lækni húseign nr. 10 A við
Hverfisgötu rn. tilh. Dags. 11., þingl.
15. júnf þ. á.
Þorst. Sigurðsson kaupm. selur Þórði
J. Thoroddsen lækni húseign ur. 22 við
Njálsgötu m. tilh. fyrir 15000 kr. Dags.
1. marz 1908, þingí. 22. júni 1911.
Sami seiitr sama húseign nr. 31 við
Bergstaðastræti m. tilh. fyrir 10000 kr.
Dags. 1. marz 1908, þingl. 22. júní 1911.
Þórður J. Thoroddsen læknir selur 7
meðeigenduui sínum */8 af Vonarstrætis-
lóð. Dags. 22., þingl. 29. júní þ. á.
Guðsþjónusta á morgun:
í dónikirkjunni kl. 12: síra Bj. J.
(altarisganga).
—»— kl. 5: Sigurbj. A. G.
í fríkirkjunni kl. 12: síra Ól. Öl.
íþróttavöllurinn. Á mánudagskvöldið
var fyrsta Miini liægt að nota skauta-
svellið á IþróttaveÍlinum, en var þó
hvergi nærri gott. Slöngur þær er nota
á til að veita vatni á svellið eru enn
ókomnar og verður að bjargast við
millibilsslöngur, sem eru hvergi nærri full-
komnar. — Enn eru ekki heldur komin
nema 2 af 10 gasljóskerunum, sem eiga
að l/sa völlinn.
En væntanlega verður úr þessu bætt
næsta sinni er veður leyfir skautaferðir.
Leikhúsið. Leikfólagið byrjar vetrar-
starf sitt fyrir alvöru í kvöld. Leikur
þá 1. sinni frakkneskan leik: Heiman-
m u n d ur i n n eftir P. Dinaux og G.
Lemoine.
Skipaferðir. S te r 1 i n g (E. Nielsen)
fór til útlanda 21. þ. mán. Með skip-
inu fóru um 20 farþegar til útlanda,
þar á meðal: Ólafur Felixson ritstjóri,
P. O. Bernburg, Hermann Stoll, Mörk
Olsen verkfræðingur, fröken Ásta Ás-
nmndsdóttir, fröken Kristjana Jónsdótt-
ir (Þórarinssonar), Edilon Grímsson skip-
stjóri, 4 menn áleiðis til Vesturheims,
9 menn til að sækja hinn 11/ja botn-
vörpung »Skúla fógeta« (þar á meðal
Jón Óíafsson skipstj. og Pótur Guð-
mundsson vélam.). Til Vestmanneyja:
Karl Einarsson s/slum., Gunnar Ólafs-
sön kaupm., Einar Hjörleifsson skáld og
fleiri.
--------JsaéESí-------
lit með lánum til kaupstaðarhúsa,
við séum. í 10 ár höfum vér verið
að reyna veðdeildarkjörin, og altaf
vitað að þau voru óbærileg. í 10 ár
höfum vér stofnað 4 veðdeildarflokka,
og altaf hefir síðari flokkurinn verið
sama tóbakið og sá fyrri, þótt allir
vissu að þeir fyrri væru alveg óhaf-
andi og óþolandi. Bindum vér ekki
alla þessa hrísvöndu á bak þjóðarinn-
ar vegna þess, að það var danskur
fjármálamaður í fyrstu sem bjó til
lögin ? Veðdeildarforstöðumennirnir
hafa sagt, að kjörum veðdeildarinuar
yrði því að eins breytt til betra, að
öll gömlu bréfin sem úti eru yrðu
leyst inn; með algjörlega nýrri stofn-
un mætti laga þetta en öðru vísi ekki,
og það mun vera hið sanna í þessu
máli.
Hin nýja veðdeild þyrfti, þegar i
upphafi, að vera svo rík af peningum
að hún gæti borgað allar eldri veð-
deildirnar þegar hún væri sett á fót,
til þess eingöngu þyrfti 6 miljónir
króna, ef hún lánaði ekki meira út á
veðin en hin eldri stofnun hefir gert.
Við það mætti hún ekki láta staðar
nema, það skilja allir, og afborgunar-
tíminn yrði að vera frá 40 árum og
upp i 100 ár. Byrjunarfé slikrar alls-
herjar veðdeildar yrði að vera 10 milj.,
og yrði að geta aukist upp í 25 milj.
í framtið, sem ekki er fjarri. — Fast-
eignaverð landsins hefir aukist um 22
miljónir á 30 árum. Til þess að alt
yrði ekki vitlaust, þyrfti að hafa eftir-
húsin sem fyrir væru yrðu að sitja
fyrir, og stjórn stofnunarinnar að
áætla hvað mætti lána til nýrra húsa
í hverjum kaupstað, sem er að byggj-
ast. Það er trúa mín, að þær pen-
ingastofnanir sem hér eru fyrir hendi
geti ekki útvegað 10 miljóna lán til
langs tíma. Eina úrræðið sýnist vera
að landsjóður — sú stofnunin sem
bezt lánstraust hlýtur að hafa — taki
lánið, og komi stofnuninni sjálfur á
fót með því eða láni henni það aftur.
Hér hafa engar fjárglæfrar (Svindel)
átt sér stað hingað til. Fyrir hverri
krónu sem lánuð hefir verið út á
fasteignarveð eru til 3 kr. i fasteignar-
verði. Jafnháar upphæðir og veðdeild-
irnar eiga úti eru til i sparisjóðum og
innlánum. Enginn af kaupstöðunum
hefir bygt yfir sig, svo að hús standi
auð. Við þolanleg veðdeildarkjör
lækkar húsaleigan. Striðið fyrir hús-
eigendur má létta mjög mikið, og
með hentugri veðdeild má gera 22
milj. virði í kaupstaðarhúsum að tryggri
eign; og til sveita má græða upp
uppblásin holt, breyta mýrarflákum í
frjósamt land og gera auðn að engi.
Á peningamarkaðinum i París geng-
ur sú saga, að Danir (ríki, bankar og
bændur) séu þar skuldugir um 3000
miljónir franka. Ef við íslendingar ætt-
um að vera tiltölulega í sömu skuld
og Danir, þá væri sú skuld 100 milj.
franka (= 72 milj. kr.) svona hér um
bil. En hér ætlar að líða yfir landsins
beztu menn, ef landssjóður eftir fylstu
lagaheimild tekur 30 þús. kr. til láns
til nokkurra mánaða. — Það er þeirra
trú á landið.
Gautur Jrá Gýgjarjossi.