Ísafold - 09.01.1915, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
i viku. Verð arg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða 1V2 dollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
XLII. árg.
Reykjavík, laugardaginn 9. janúar 191S.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandi skuld-
laus við blaðið.
4. tölublað
Svar
til hr. Indriða Einarssonar skrifstofu-
stjóra frá Birni Kristjánssyni.
—Nl.
Herra I. E. finst eg gera lítið úr
háskólaprófinu hans. Því fer fjarri,
að eg geri lítið úr bóklegri þekkingu
yfirleitt. En því er nú samt svo
farið, að bókvitið út aý ýyrir sig eða
aleinsamalt, er venjulega harla lítils
virði, ef praktisk pekking og reynsla er
ekki samýara.
Og ekki finst mér nœg trygging
fyrir góðri dómgreind hr. I. E. um
bankamál felast i því, að herra Rubin
og Hage hafa tekið sams konar há-
skólapróf og hann. Bæði er það að
mest kemur undir því, að menn fái
þessa praktisku þekkingu og reynslu,
er eg áður nefndi, og svo geturver-
ið munur á mönnum.
Og alt of oft er líka undirbúning-
ur embættismanna og sýslunarmanna
hér á landi, eftir að þeir hafa tekið
próf, miklu lakari en alment gerist
erlendis.
Iðulega koma hingað háskólakandi-
datar með prófskjalið uppá vasann,
verkfræðingar, hagfræðingar og aðrir,
sem eigi hafa praktiska þekkingu né
reynslu á við skýran, daglaunamann
ogsem því eðlilegagerahverjaskissuna
af annari. Vegna háskólaprófsins fá
þeir sig ekki til þess að læra af leik-
mönnum, það, sem þeir eiga eftir
að læra, og telja það jafnvel móðgun
við sig, ef leikmenn ekki renna orða-
laust niður hverri fjarstæðunni, sem
þeir finna upp á.
Þetta veldur meiru fjárhagslegu
tjóni en menn gera sér í hugarlund,
og er beinlínis til að spilla ldnstrausti
landsins, er þessir menn fara að vas-
ast i stærri fjirmálum, eða fyrirtæk-
jum, sem mikið fjárframlag heimta,
því þá tvinnast saman skorturinn á
praktiskri þekkingu og reynslu, og of
rík löngun til þess að ná sér í fé,
sem slíkir menn, vegna þroskaleysis,
hafa ekki getað losnað við.
Þess vegna tala þeir um, sem smá-
ræði 20 tniljóna lán eða meira fyrir
landssjóð, til fyrirtækja, sem eigi
geta orðið til annars en að baka land-
inu og landssjóði stórtjón, þegar
reyndustu leikmenn, og þaulvanir
verzlunarmenn, sem öll skilyrði hafa
til þess að þekkja efnalegar kringum-
stæður landsmanna tala um 2 miljóna
króna lán, til arðberandi jyrirtakja.
Það er sennilega ekkert land
heimi, sem metur háskólaprófið ein-
samalt eins mikið og íslendingar
gera. Aunarstaðar verða háskóla-
kandídatar, ekki sízt þeir, sem hum-
ið hafa hagfræði og verkfræði, að
vinna mörg ár (fyrir lítið kaup) und-
ir reyndra manna stjórn verklega að
peim störýum, sem peir hafa Itsið um
á háskólanum, áður en peir geta búist
við að nokkur maður, hvað pá heldur
stjórn, geti ýalið peim störý á eigin
hönd.
Þetta er i öllum löndum talið
bráðnauðsynlegt til þess að háskóla-
kandídatarnir öðlist gott vit á þeim
verkum, sem þeir eiga að stjórna,
og að peir nái, undir góðri stjórn, svo
niiklum siðýerðilegum proska, að peir
eigi verði að ýjárglceýramönnum. En
ætta kemur ekki nema með langri
æfingu og reynslu undir annara stjórn.
Hér á landi þurfa þeir ekki verks-
vitið eða siðmennilegan proska, bless-
aðir. Hér dugar háskólaprófsskjalið
eitt. Á því komast menn viðstöðu-
laust upp á toppinn. Og það gerir
meir en duga til pess, því að vörmu
spori er störfunum létt af þeim, sem
jeir voru ráðnir til að vinna, og
reim dembt á nýja landssjóðslaunaða
menn, á nýja viðvaninga. Og eftir því
'ara vinnubrögðin eðlilega úr hendi.
Svona gengur það þar, sem fá-
mennið er, og stjórnin er ekki nógu
sterk, né almenningsálitið.
Það væri ekki lítils virði fyrir Is-
land, ef hér gæti skapast holt og
staðgott almenningsálit.
„Velvildin“.
Alveg dáist eg að því, hve fim-
lega hr. I. E. tekst að tugla öllum
hugmyndum um peninga saman, og
að gjöra úr þeim einn graut. Menn
skyldu nú ætla að hann myndi eftir
því, hverju hann hefði eiginlega
verið að svara, en það virðist ekki
vera svo. Hann fer að fjárgviðrast
um það, að sér þyki vænt um Islands-
banka — af því að hann hafi komið
með peninga inn í landið. Og svo
segir hann ennfremur:
»Mér þykir vænt um alla, sem
koma með peninga inn í landiðc.
Eg er honum að miklu leyti sam-
mála um það, að gott sé að fá pen-
inga inn í landið, og þess vegna
greiddi eg atkvæði með því á al-
þingi 1907, að Islandsbanki mætti
auka hlutafé sitt um 2 miljónir, og
þykir mér það mikið mein, að sú
viðbót skuli ekki vera komin fyrir
löngu. En hvað sem því líður, þá
er það mjög eftirtektarvert, að þegar
eingöngu liggur fyrir að ræða um pað,
hvort pjóðin á að veita Islandsbanka
nýtt lán, eða lánstraust, 2lýÁ miljón
krónur í auknum seðlaútgáfurétti,
eins og löggjöf hans, stjórn og eftir-
liti er fyrirkomið, þá skuli hr. I. E.
vera að ræða um innflutning ýjár ýrá
útlöndum.
Skoðar hann það eitt og hið sama,
að Islandsbanki fiytji inn fé frá út-
iöndum, og að hann fái að geýa út
meira aý seðlurn?
Þó eg sé honum sammála um
það, að gott geti verið að fá útlenda
peninga, þá stendur mér ekki á
sama, hvaðan þeir koma, hvernig
þeim er stjórnað, og til hvers þeim
er varið, því peningum rná verja
bæði til nytsemdar fyrir land og
lýð, og líka til argasta niðurdreps.
„Seðlaaukningin“.
Alveg er hr. I. E. búinn að gleyma
því, hvað hann hefir tvívegis sagt
um inneign Islandsbanka erlendis í
ágúst síðastliðnum, 1.400.000 kr.,
því nú segir hann, að Islandsbanki
hafi orðið að taka seðlana, sem hann
flutti upp, að láni. Hann segir því:
»Enginn banki mundi lána útlenda
seðla fyrir 6—Oj^f0, ef hann getur
haft sina eiginc.
Hér gat ekki verið um lán, 600
þús. kr. fytir 6—é1/^0/,,, að ræða,
þegar bankinn átti intii eriendis
1.400.000 kr. Það hlýtur að vera
öllum ljóst. Og undir venjulegum
kringumstcsðum mundi bankinn hafa
tekið upp gullmynt í seðla stað. Og
það er einmitt gullmyntin, sem oss
vanhagar um, þó hr. I. E. sjái það
ekki. Gullið er hvers lands »korn-
forðabúr« þegar önnur eins »harð-
indi« bera að höndum og nú. Eða
hvers vegna skyldi þýzki ríkisbank-
inn hafa viðað að sér 2 miljörðum
í gulli og danski ríkisbankinn 9
miljónum fram yfir áskilinn gull-
forða ?
Og hvers vegna skyldu bankar
þessir vera að skora á almenning að
koma með gullið sitt í bankana, sem
er í umferð? Einmitt til þess að
búa til þetta »kornforðabúr« fyrir
landið. Hér mundi alls ekki duga
að skora á almenning að koma með
gullið sitt í bankana, pví pað er ekki
til í umýerð í landinu. Hér eru að
eins til seðlar, sem enginn vill eiga,
er út fyrir landsteinana kemur, ef
svo vildi til takast, að Danir lentu i
styrjöldinni. Þeir eru Islands »korn-
ýorðabúri., sem sniðið er eýtir ýjár-
málamönnum Islands — með háskóla-
pröflð.
Macleod.
Herra I. E. er óánægður með
kaupmenn sem bankastjóra, segir að
þeir heimti altaf »borgun út í
hönd«.
Hann segir því, að Macleod nokk-
ur segi: »Miklir kaupmenn ættu
ekki að vera bankastjórarc. Það er
bagalegt að Englandsbanki skuli ekki
ennþá þekkja þennan enska höfund,
og sníða stjórn sína eftir þessu áliti
hans, því venjulega eru allir 26
bankastjórar Englandsbanka »úr hóp
helztu verzlunarmanna« (sjá Centra
Notenbanken Evropas 1912, eftir
Ivar Hultmann, bls. 10).
Og ekki virðist I. W. Gilbart fyrr-
um yflrbankastjóri við Westminster-
bankann í Lundúnum vera á sömu
skoðun og hr. I. E. og Macleod.
bók sem hann hefir ritað um banka-
mál, sem nefnist »The History Princi-
plesand Practicie of Bankingc 1907,
I. bindi, bls. 396, farast honum þann-
ig orð, þegar hann er að tala um
val bankastjóra:
»Hann þarf að vera maður, sem
»hefir þekkingu á verzlunarstarfsemi.
»Það er mjög áríðandi fyrir fullnægj-
»andi og dugandi bankastjórn, að
»þeir, sem trúað er fyrir stjórn á
»framkvæmdum banka, séu talsvert
»inni í venjulegum verzlunarviðskift-
»um. Menn, sem hafa tekið sér al-
»gerða hvíld frá verzlunarviðskiftum
»eru vafalaust eftirsóknarverðastir,
»ekki eingöngu vegna verzlunat þekk-
»ingar þeirra, heldur og vegna þess,
»að siður er hætt við, að þeir menn
»verði fyrir grunsemdum, öfund og
»tortrygni, sem viðskiftamönnum
»hættir við að væna bankastjóra um,
»sem jafnframt taka þátt í verzlunar-
»viðskiftutn. En bæði er það, að
»eigi er auðvelt að ná í slíka menn,
»og hitt, að þó þeir séu til, þá eru
»þeir sjaldnast fáanlegir til að taka
»slíka stöðu að sér. Þar sem þann-
»ig er nú ástatt, ber að velja valin-
»kunna heiðursmenn, sem verzlun
»stunda«.
Það er auðséð á þessu, að I. W.
Gilbart telur ekki aðra menn hœýa
til að vera bankastjóra en reynda
verzlunarmenn, sem er og mjög eðli-
egt, því aðrir geta ómögulega leyst
úr verzlunar-vandamálum, sem dag-
ega geta fyrirkomið í banka.
í grein minni »Bankaseðlar«, sem
tr. I. E. þykist vera að svara, mint-
ist eg auðvitað ekki einu orði á það,
hvernig bankastjórar eigi að vera
valdir. Umtal hans um það, er því
eitt af dæmunnm er sýna hvernig
ir. I. E,, út úr vandræðunum, reynir
að leiða athygli manna ýrá pví máli,
sem hann pykist vera að svara.
Og þar sem svör hans ganga ein-
vörðungu í þessa átt, vil eg ráða hon-
um til, ef hann hugsar til pess að
hnekkja grein minni »Bankaseðlar«,
að draga ýeitt stryk yflr alt, sem hann
íefir sagt, en byrja á ný, ýrá stoýni,
að leiða rök að pví, eý hann getur,
að pað sem eg heýi haldið ýram i
peirri grein, sé skakt, því þessi skrif
hans sannfæra ekki nokkurn mann.
Reykjavík i janúar 1915.
Björn Kristjánsson.
•>o«>.........
Þingmálafundur
var haldinn f Hafnarfirði í gær-
kveldi. Með 126 samhljóða atkv.
var samþykt traustsyfirlýsing til ráð-
herra. Nánara í næsta blaði.
»Blaðamannafélag íslands« —
skeytafélag Yísis. Það var opinskátt
gert fyrir nokkurum dögum, hátíölega
mjög, í Vísi, að síSastliðinn sunnudag
hafi verið stofnað félag blaðamanna,
Blaðamannafólag íslandsog
só í því undir 20 manns.
Þeir menn er þetta félag (!) hafa
stofnað, geta alls eigi skoðast neinir einka-
fulltrúar fyrir blaðamannastótt þessa
lands. Hór er aðallega um að tefla
skeytafólag, sem hefir verið í samlög-
um um erlend símskeyti — og nú
ætlar að fara að r a n g n e f n a sig :
Blaðamannafólag íslands. Þessir skeyta-
fólagar rjúka til — með mestu laun-
ung — að stofna þenna rangnefnda
fólagsskap. Sýnir það bezt atferli
þeirra og vilja til að vera alment blaða-
mannafólag alls landsins, að ritstjórum
tveggja útbreiddustu blaðanna var alls
eigi ger kostur á að taka þátt í stofn-
un fólagsins.
Annars má geta þess, að hið í s-
lenzka Blaðamannafólag er
alls eigi dautt, heldur hafa að eins
fundir legið niðri um nokkur ár. Mun
nú standa til að fara að taka þá upp
aftur.
Eitt er víst, að þetta skeyta-félag
Vísis hefir engan rétt á að nefna sig
Blaðamannafólag íslands.
Skógræktarstjórinn.
Svar.
Svar Koýoed Hansens skógræktar-
stjóra til min í Isaýold (frá 31. des.
f. á.) ber það með sér, að maður-
inn muni ekki vera heilbrigður.
Samt sem áður verð eg þó að
svara honum nokkrum orðum, h á
því verður ekki komist.
Hann byrjar svar sitt með þeim
ummælum, að hann hefði gert sér
von um, að eg mundi skýra frá þvi,
ívers vegna eg hefði unnið að því,
að svifta haun (skógræktarstjórann)
stjórn sandgræðslunnar og skógrækt-
arinnar.
Eg get nú naumast kannast við,
að eg hafi gert mikið til þess að
lann yrði sviftur stjórn þessara mála.
3itt er annað mál, og það hefi eg
ekki farið neitt dult með, að eg tel
tann lítt nýtan til að veita þeim
ibrstöðu. Og í grein minni í ísa-
bld 100. tölubl. f. á. tók eg það
glögt fram i niðurlagi hennar, þvað
jví valdi. Eg hélt því, að frá minni
hálýu þyrfti skógræktarstjórinn ekki
rekar vitnanna við.
Annars samsinnir skógræktarstjór-
inn mörgu af því, sem eg hafði sagt
í grein minni. Sumu ber hann ekki
á móti, og að eins tveimur eða
þremur atriðum er hann eitthvað
ósamdóma.
Nú skulum við í mesta bróðerni
athuga þetta betur.
Skógræktarstjórinn hefir ekkert að
athuga við frásögn mina um staura-
söluna eða staurakaupin, nema hvað
mig hafði mismint um ártalið þeg-
ar þessi atburður gerðist, og var vel
gert að leiðrétta það. Hinu, sem
hann segir, að eg hafi komið tvisvar
með reikninginn yfir flutningskostn-
aðinn á staurunum frá Árósum til
Kaupmannahafnar, man eg ekki eft-
ir, enda er pað ekkert aðalatriði
málinu. Aðalatriðið er hitt, að Ko-
foed Hansen falaðist eftir staurun*
um, keypti þá og þóttist hafa him*
in höndum tekið, að fá þá fyrir
þetta verð. — Hafi eg verið »mjög
svo þykkjumikillc, eins og skóg-
ræktarstjórinn segír, er eg heimsótti
hann, hefir pað vafalaust átt rót sína
að rekja til þess, að Kofoed Hansen
hefir verið súr á svipinn, eins og
hann á vanda til, og ekki sem góð-
mannlegastur þá stundina.
Þar sem hann i sambandi við
staurana er að minnast á það, að eg
hafi farið með peninga annara öðru-
vísi en hann, og meinar líklega með
því peninga peirra manna, er höfðu
beðið mig um að útvega sér girð-
ingarstólpa, þá er það, sem hann
segir um þetta, tóm vitleysa, liklega
sprottin af því, að hann ekki skilur
sjálfan sig. Eg tók aldrei við græn-
um eyri frá þeim mönnum upp i
andvirði stauranna. Ög vitanlega
hefði eg setið með þessa margum-
töluðu staura hefði Kofoed Hansen
ekki gert mér það vinarbragð, að
losa mig við þá.
Þessa hálfgerðu aðdróttun um
óráðvandlega meðferð á annara fé,
svo naglaleg sem hún er, læt eg
mér því í léttu rúmi liggja. Hún
er hvort sem er hreinasta markleysa.
Annars býst eg við, að bæði þessi
misskilningur hjá skógræktarstjóran-
um og ýmiskonar annar ambögu-
háttur i grein hans eigi skylt við
það, hvað hann er enn þunnur i
málinu. — Hinsvegar hefir hann þó
mörgum útlendingum fremur reynt
að tala og rita islenzku, og er það
í sjálfu sér góðra gjalda vert.
Þá viðurkennir skógræktarstjórinn
það, að hann hafi ekki haft neina
sérþekkingu á sandgræðslu, er hann
kom hingað, að Eyjólfur i Hvammi