Ísafold - 14.08.1915, Qupperneq 3

ISAFOLD
Reykjavíkur io. febr. 1914, gæti
komist í framkvæmd, því hún ein
fullnægir þeitn kröfum, sem vér vilj-
um gera. Hún hljóðar svo:
»I.æknafélag Reykjavíkur telur
»sjálfsagt, að réttur lækna til að
»fyrirskipa sjúklingunt, hvert það
»efni, er þeir álíta gagnlegt, sé i
»engu skertur og lyfsalar séu þvl
»gegn borgunartryggingu skyldir
»til að útvega alt það, er læknar
»æskja eftir til lækninga, jafnt öl
»og vín sem annað, er ekki fæst
»utan lyfjabúðar hér á landi«.
Þótt breytingartillaga á þingskjali
263 sem hér er um að ræða, sé
miklu yfirgripsminni en samþykt
Læknafélagsins, eins og eðlilegt er
eftir því, sem málið horfir við á Al-
þingi, viljum vér undirritaðir láta þá
skoðun vora í ljósi, að vér teljum
hana til bóta á því ástandi sem nú
er.
Reykjavik 10. ág. 1915.
Matth. Einarsson. Jón Kristjánsson.
Gunnl. Claessen. M. Júl. Magnús.
Sig. Magnússon. V. Bernhöft.
P. J. Halldórsson. Sæm. Bjarnhéðinss.
G. Magnússon. Þ. J. Thoroddsen.
Þórður Sveinsson. Ól. Gunnarsson.
Þ. Edílonsson. Ól. Þorsteinsson.
Þessi fríði læknahópur talar nógu
greinilega, svo eiginlega ætti ekki að
þurfa að bæta fleiru við. Þetta eru
nefnil. allir læknar bæjarins, sem
heima voru og ekki sitja á alþingi,
nema einn sem liggui veikur.
Vilja nú háttv. deildarmenn virki-
lega taka pá ábyrqö á sig að banna
okkur þessum læknum og sjálfsagt
mörgum fleiri að ná i það sem við
óskum eftir að hafa til lækninga ?
En það gera þeir hv. þingmenn sem
atkvæði greiða á móti breyt.tillögu
okkar, þvi í frumv. stendur beint að
bannað sé að löggilda vin til lækn-
inga.
Eg get ekki stilt mig um að
spyrja: Hvað hefir eiginlega is-
lenzka læknastéttin unnið til saka
svo að hefta þurfi og takmarka rétt-
indi hennar og samþykkja lög, sem
fela í sér megnasta vantraust álækn-
um og um leið römmustu getsakir.
Eg skal endurtaka það, sem eg
því að hún leggur ekki skarpari
áætlun en hentugleikar vorir geta
leyft. Aftur á móti léttir hún reyndar
af Dönum allri skyldu til þess að
standa straum af sambandi við oss
lengur en þeim sýnist, ogverða menn
að sætta sig við það og auðvitað
eiga á hættu að um leið og Danir
viðurkenna þessa afstöðukenningu,
þá segi þeir ef til vill sambandinu
upp.
Vantanleqar mótbárur.
Eg get hugsað mér að sú athuga-
semd komi fram nú sem fyr, að sú
afstöðukenning hafi lítið að þýða
sem Danir ekki viðurkenni.
Vér erum orðnir því svo vanir
þrátt fyrir alla digurmælgina, að
álíta með sjálfum oss að Danir hafi
þó i raun og veru einir einkarétt á
því að skýra afstöðu vora, þangað
til þeir afneiti þvl sjálfviljuglega. —
En með því lagi sem vér höfum nú
hagað oss fyrirfarandi, kann að verða
nokkuð langt að bíða eftir því. —
Danir viðurkenna enga skoðun sem
stríðir á móti þeirra eigin vilja, á
meðan þeir geta með nokkrum rétti
skoðað hana sem íslenzka flokks-
kreddu, sem máske geti marist í
meiri hluta sem snöggvast um leið og
flokkurinnsem heldur henni fram, en
uæsta ár sé hún kannske kominn í
minni hluta. — Verður Dönum
drap á í upphafi máls míns, að eg
er alveg á sömu skoðun og þessir
14 hv. stéttarbræður mínir, sem eg
áðan nefndi, om að hið eina rétta
og sjálfsagða hefði verið fyrir þing-
ið að láta okkur hafa alveg óbundn-
ar hendur, eins með notkun áfengra
lyfja sem annara. Og það er takmark-
ið, þangað vona eg við keppum og
léttum ekki fyr en því er náð.
Þessi brtill. mín er framkomin til
samkomulags og að eins til að bæta
úr bráðustu nauðsyninnni, þar sem
húti inniheldur þær áfengistegundir,
sem algengast er að nota til lækn-
inga.
Nú hefi eg um hríð talað um þá
hlið þessa máls, sem að okkur lækn-
unum veit. En til er önnur hlið á
þessu máli, sem að almenningi veit
og þá sérstaklega að bannvinunum.
Það er þegar farinn að koma kurr
vlða sem eg hefi til spurt meðal al-
mennings út af þvi, að læknar skuli
ekki mega láta vímn til lækn-
inga eins og verið hefir. Og eg
verð að segja það, ef mér væri eins
ant um bannlögin og hv. framsögu-
manni, þá mundi eg hiklausí. greiða
atkvæði með þessari brt. til þess að
afla lögunum vinsælda, því það er
mín hjartanleg sannfæring, að ef
þetta ekki verður lagað, þá verði
þetta fyrsti og stærsti steinninn 1
götu bannlaganna, sem þau fyrst
hrjóta um.
Eg get t. d. sagt sem dæmi, að
eg hefi heyrt þann orðróm úr nokkr-
um héruðum að sumir væru farnir
að kenna bannlögunum um hvað
lungnabólgan er afarmannskæð. Eg
er ekki að segja þetta þannig að eg
álítr þessa skoðun rétta. Það dettur
mér ekki í lifandi hug. Að eins
vildi eg benda bannvinunum á að
ef óvinir bannsins notuðu þennan
streng hjá þjóðinni til að slá laglega
á hann, þá gef eg ekki mikið fyrir
framtið bannlaganna.
Aður en eg sezt niður get eg ekki
stilt mig um að segja við hv. deild-
armenn. Ef þið nú hv. bændur og
búaliðar, prestar og prelátar og aðrir
sem ekkert vit getið haft á gagn-
semi vína til lækninga, eftir að hafa
hlustað hér á tvær andstæðar skoð-
Skemtiferö
templara og bannvina
verður til Engeyjar á morgun.
Lagt af stað kl. 10 og 11.
Ræðumenn verða alþingismennirnir
S:g. Eggerz, Sveinn Björnsson
og Stefán Stefánsson frá Fagraskógi
Lúðrar þeyttir.
Leikir.---------Dans.
Aðgongumiðar á 75 aura fást hjá
Bókv. Isafoldar og Sigf. Eymundss.
og Þorst. Sigurðssyni Laugaveg 22.
anir nm þetta, segið svo við mig og
okkur sem viljum fá að nota vinin
til lækninga: Við bönnum ykkur
að nota þetta til lækninga, þið þurfið
þess ekki. Þá vildi eg helzt geta
sagt við ykkur sem betur vitið:
Viljið þið þá ekki gera svo vel og
taka við að lækna sjálfir ?
ReykjaYÍknr-annáli.
Messað á morgun í dómkirkjunni
kl. 12 á hád. (Próf. Jón Helgason).
Sýning Ríkarðs. í fyrradag opn-
aði Ríkarður Jónsson listverkasjming í
Iðnskólanum — syning, sem vafalaust
verður vel sótt og vel tekið.
Þar hefir hann til s/nis fjöldann
allan af teiknlngum, högnum brjóst-
myndum /missa merkra manna ís-
lenzkra og útskorna muni nokkura.
Listahandbragð má heita á þessum
verkum Ríkarðs, hverrar tegundar sem
eru. —
Af brjóstmyndunum verður manni
starsýndast á bina nýju Matthíasar-
mynd, sem þar er sjmd í leir og er
skáldjöfur þar í sinni lifandi eftirmynd.
Þetta er einasta leirmyndin á sýning-
unni, hinar úr gipsi. Sóst það ótví-
rætt við samanburð, að leirlnn sýnir
drætti alla frekara í lifandi líking en
gipsið og sennilega einnig betur en
eir, en sá hængur á leirnum, hve þol-
lítill er fyrir tímans tönn.
og varla láð það þótt þeir hlaupi
ekki til að viðurkenna eitthvað sem
þeir ekkert vita hvort oss er nokk
urt. alvörumál, og þjóð vor ekki tek-
ur undir einhuga. — Máske má
segja að Dönum sé einlægt innan
handar að reka sig úr skugga um
það, hvað vér viljum og hverju vér
höldum fram. En þeirra er auðvit-
að ekki þægðin að stuðla að því að
vér getum orðið sammála. — Það
þrekvirki eigum vér að heimta af
sjálfum oss og ef vér getum ekki
einu sinni það af eigin ramleik, þá
er sjálfstæður tilveruréttur vor meira
en vafasamur.
Aftur á móti ef oss tekst að safn-
ast einhuga um eina og sömu kenn-
ingu um afstöðu landanna, sem fel-
ur í sér sjálfstæðisyfirlýsingu, þá er
slíkt ómetanleg framför og getur
verið alveg það sama og að sjálf-
stæðismálið sé pá unnið í reyndinni,
þótt viðurkenning frá Dönum komi
ekki á þvi með næsta pósti.
Þá get eg hugsað mér, að úr því
að viðurkenning Dana getur ekki
komið strax, þá kunni að klingja við
að skoðun vor á afstöðunni sé ékki
annað en orðin tóm, vegna þess að
vér látum viðgangast sambandsfyrir-
komulag, sem líkist meira ríkisein-
ingu en frjálsu ríkjasambandi. — Eg
hugsa mér sem sé að vér förum
ekki að rjúka til að skiija við Dani
þó að viðurkenningin komi ekki
strax, heldr.r bíðum vér ákveðnir og
rólegir eftir því hvernig skipast til i
hugum þeirra, en séum auðvitað við
þvi búnir að peir kunni að firtast og
segja oss upp sambandinu.
En ögrunum út af mótsögnum í
sambandinu við rikisrétt vorn þurf-
um vér ekki að taka oss nærri, þótt
ekki sé ólíklegt að ýmsir kunni að
vera næmir fyrir sliku, vegna þess
hvað barátta vor hefir mikið snúist
um sambandsfjyirkomulagið.
Rikiseiningin sannar sig ekki i
neinu sambandsfyrirkomulagi hversu
ófrjálslegt sem það kann að virðast
— ej opinn er vequr til að slíta pví.
Með öðrum orðum — rikiseining á
sér i raun og veru alls ekki stað,
nema annaðhvort sé fyrir hénni op-
inbert eða þegjandi samþykki, eða
þá vissa um að henni sé haldið uppi
með valdi hins sterkara.
Nú hafa Danir að vísu einu sinni
lýst því yfir, að Danmörk og ísland
skuli vera eitt ríki, en þó með þeim
ummælum, af hálfu þáverandi danskr-
ar stjórnar, að það yrði borið undir
samþykki vort.’ í stað samþykkis
vors komu eindregin mótmæli og
siðan hafa Danir ckki íengið neitt
tækifæri til að sýna það í verki að
þeir Jialdi samt fast við ríkisein-
ingarkredduna. Vér höfum sem sé
ekki reynt að slita núverandi sam-

Auk Matthíasar eru þarna myndir
af Guðmundi landlækni, Klemensi
Jónssyui landritara, Stefáni skólameist
ara, Einari Benediktssyni o. m. fl.
Af útskornum munum vekur mesta
athygli gjöf sú, er Akureyrarbúar ætla
að gefa hestavininum Schrader.
Sklpafregn :
G u 11 f o s s kom í gær frá útlönd-
um og Akureyri. Meðal faiþega voru
frá útlöndum: Jón Norðmann piano-
leikari; og frá Akureyri Jakob Hav-
steen etazráð með frú sinni, Sigurður
Sigurðsson bóksali.
S t e r 1 i n g kom í gærkveldi; frá
Vestmannaeyjum komu frú Ástríður
Hafstein og jungfrú Þórunn Hafstein.
P o 1 1 u x kom í gærkveidi. Páll
Torfason kaupm. var með skipinu.
Mælt, að nú sé stofnað saltvinslufólag
hans.
V e s t a kom í nótt.
Málverkasýning Guðm. Thorsteins-
son og Kristinar Jónsdóttur verður
opnuð á morgun.
Erl. símfregnir
frá fréttarit. Isaíoldar og Morgunbl.
Kaupmannahöfn, 8. ágúst.
Rússar skjóta á Wars-
chau.
I»jóðverjar búast til að
taka Kovno.
ítalir sækja fram hjá
Isouzo.
Kovno er borg i samnefndu hér-
aði i Vestur Rússlandi. Stendur hún
við á er Vilija heitir og rennur í
Niemen. Þar eru 75.000 ibúar og
er borgin all-ramlega viggirt. Um
hana liggur járnbrautin milli Vilna
og Eydtkuhnen. (Sjá kortið í Morg-
unblaðinu í gær).
Kaupmannahöfn, 9. ágúst.
Þýzkur katbátur sökti
norska gufuskipinu Trond-
hjemsfjord fyrir norðan
Skotlaud. Skipshöfuinni
bandi og Danir ekki fengið tækifæri
til að beita valdi, og heldur ekki
hafa þeir endurnýjað yfirlýsingu sína.
Afleiðingin er sú að enginn veit
nú hvað þetta samband milli Jand-
anna heitir og Danir vita ekki einu-
sinni sjálfir hvað þeir mundu vilja
láta pað heita, ef vér einn góðan
veðurdag vildum segja því slitið.
Aftur á móti benda allar líkur til
þess að Danir séu búnir að yfirgefa
stöðulagakredduna, þótt þeir hafi
ekki tekið hana aftur opinberlega.
Því að þeir hafa boðið oss til sam-
bandssamninga eins og sjálfstæðum
aðila, og þó að ríkisþingið hafi ekki
lýst því yfir enn að það mundi
ekki halda oss með valdi ef vér vild-
um losna, þá hafa ýmsir mikils ráð-
andi menn meðal Dana — og þar
á meðal jafnvel sumir sem kallaðir
eru oss óvinveittastir — lýst því
yfir sem sinni skoðun að slíkt komi
ekki til mála. — Og allir sem þekkja
skapferli Dana og nútíma-þjóðfrelsis-
skoðanir eru sannfærðir um að það
mundi þurfa mjög ónærgætna og
ruddalega framkomu af vorri hálfu
til þess að þeir þættust geta varið
að neyta við oss aflsmuna.
Það er því opinn vegur fyrir oss
nú að skýra núverandi afstöðu vora
til Danmerkur algerlega eftir voru
höfði, eins og að ofan er greint og
það því fremur sem svo margt í
bjargad. Tjóuiö mctið 3
miljónir króna.
I»jóöverjar hafa tekið
170,000 Rússa höudum í
júlímánuði.
Kaupmannahöfn 12. ág.
I»jóðverjar hafa tekið
Lomza.
Bretum veitir betur hjá
Hooge.
ítalir sækja fram á Carso-
siéttuuni.
Frá alþingi.
Frumvarp
til laga um vatnssölu í kaupstöðum.
Flutn.m.: M. J. Kr.
Hvervetna þar, er Jbæjarstjórn
hefir lagt vatnsveitu í pípum, til af-
nota fyrir kaupstað, skal hún hafa
einkarétt til vamssölu á þvi svæði,
er vatnsveitunni er ætlað að ná yfir,
og eins á höfn kaupstaðarins, innan
takmarka hennar eins og þau nú
eru og síðar kunna að verða sett.
Vatnið selst eftir taxta, er bæjar-
stjórn semur og stjórnarráðið sam-
þykkir.
Brot gegn lögum þessum varða
sektum alt að 200 krónum. Auk
þess skal sá, er vatn selur ólöglega,
greiða kaupstaðnum endurgjald það,
er hann hefir fengið fyrir ólöglega
selt vatn.
íbúð
ósRast 1. oRt. eða
fyr. tóftitsfj. vísar á.
framkomu Dana nú síðustu árin
beinlínis gerir oss hægara fyrir með
það.
Þess ber vel að gæta að þótt
Danir hafi oft reynst stirðir i sam-
bandsmálinu sem vér höfum lagt of
mikla áherzlu á og betur skal skýrt
í næsta kafla, þá eru einmitt likindi
til að þeir muni reynast sanngjarnir
í sjálfstceðismálinu þegar þeir eru
búnir að sannfæra sig um að oss sé
þar alvara, og höfum fengið opiu
augun fyrir því að það er aðalatriðið
en ekki sambandstilhögunin.
í sambandinu verðurn vér þó að
viðurkenna Dani sem jafnréttháan
aðila eins og sjálfa oss, á meðan
vér slítum því ekki. En þar af
leiðir að þeir geta á meðan sam-
bandið varir, bannað oss allar breyt-
ingar á þvi með fullum rétti, þótt
þeir geti ekki bannað oss að slíta
því.
Þótt ekki líti út fyrir að oss hafi
skilist það enn, þá verðum vér í
sambandsmálinu einlægt að reikna
með tveimur aðilum. En í sjálýstaðis-
málinu þurfum vér ekki að reikna
nema með einum, þ. e. oss sjálfum.
Og þessi eini aðili hefir auðvitað fullan
rétt til að skýra ólögfesta og ósamn-
ingsbundna afstöðu sina út á við,
án pess að spyrja nokkurn að. — En
skiljanlegar ástæður og saga málsins
gera það samt æskilegt að leita við-
urkenningar Dana á þfessu, auk þess
sem það er beinlínis sjálýsaqt ef vér
óskum að halda sambandinu áfram
síðar, í sama formi eða breyttií.
(Niðurl.).
Halldór Jónasson.