Ísafold - 13.01.1917, Blaðsíða 1

---------
Kerauv út tvisvar
( viku. Veiðárg.
, B kr., erlendis T1/^
; kr. eða 2 dollar;borg-
I ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
< Lausasala 5 a. elnt
XLIV. árg.
SAFO LD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Ólafur Björnsson.
Talsimi nr. 435.
Reykjavík, laugardaginn 13. janúar 1917
Uppsogn (skrifl.
buadin viö áramót,
er óglld nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr og
só kaupandi skuld
laus við blaBið.
4. tölublað
r ViljirSu eiga «Bll« þá hlýddu eMiatilvíian
þinni.'liún'seííir »þú ekalt kaupa-
y FOBDJ TOUBING CAB og neitaðu ekki
sjáltum þér um þann hag og Anægju sem það
««tnr veitt þér.
Timinn |er peningar, og Ford Touring Car
eykur verhgildi tima og peninga. Ford bilar
«ru ódýrastir allra bila, léttir aö stjórna og
erahveldastir i viðhaldi.
Ford bllar eru beztu fólks- og flutnings-
tæki sem komió hafa til landsins, og fást aó
•ins hjálundirrituðum, sem einnig selur hin
Ixeimsfrægu DUNUOP DEK.K og SL0NGUB
fýrir allar tegundir blla.
P. Stefánsson,
Lækjartorgi 1.
-Alþýðufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9
Efrgarstjóraskrifst. opin dagl. 10~12 og 1 -8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—12 og 1—B
Bœjargjaldkerinn LauíAsv. B ki. 10—12 og 1—B
talandsbanki opinn 10—1.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8 Ard.—10 eiBd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* slBd.
.Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 A helgnm
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
íliandsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
iiandsbókasafn 12—8 og 6—8. ÚtlAn 1—8
LandsbúnaBarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
LandsféhirBir 10—2 og 6—0.
JLandsskjalasafnið hvern virkan dag kl. 12 2
Laudssiminn opinn daglangt (8—9) virka dags
belga daga 10—19 og í—7.
iLístasafnið opið sd„ þrd. og fimtud. kl. 12—2
SAivdrugripasafnið opið l‘/»—2>/s A sunnnd
Fóstbúsið opið virka d. 9—7, sunnud. 9—1.
BamábyrgB Islands kl. 1—6.
(Btjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—1 dagl
Tais..mi Beykjavikur Pósth.8 opinn 8—12.
Vifilstaðahælið. Heimsóknartimi 12—1
Jþjððmenjasafnið opið sd„ þrd. og fid. 12—2
Aðalmálin þrjú.
Fullráðið er, að alþingi skuli
slitið í dag, og ber það svo skjótt
/að sökum þess, að nokkurir norð-
an og austan þingmenn eru svo
óðfúsir heim til sín, að fyrir
hvern mun vilja komast héðan
með Gullfossi, sem á að fara
■aeint í kvöld, för hans frestað
um 2 sólarhringa vegna þing-
manna þessarra.
Er þó sízt svo, að allir þing-
menn sé ánægðir með þessi ráð,
heldur hefir talsvert á því bólað
hjá sumum, að mjög sé um of
hraðað meðferð málanna, svo að
úr hafi orðið flaustur.
Þrjú eru aðalmálin, sem þetta
aukaþing hefir átt um að fjalla.
Þau eru samgöngurnar, samningar
við Breta og dýrtíðarupphót fyrir
jstarfsmenn landssjóðs.
Samgöngumálin.
Að þeim hefir verið starfað
ialsvert og munu samgöngumála-
nefndir þingsins hafa unnið vel
— og notið einnig góðrar aðstoð-
ar stjórnar Eimskipafélags íslands.
í þinginu hefir og talsvert ver-
ið um þessi mál rætt — í báðum
deildum. Niðurstaðan hefir orðið
þessi:
Um strandferðimar. Lands-
stjórninni er heimilað að kaupa
800 smálesta skip til strandferða
og auk þess kaupa eða leigja 2
flóabáta til ferða við Austurland
og á Húnaflóa.
Ætlast er til, að strandferða-
skipið verði aðallega vöruflutn-
ingaskip, en þó gert ráð fyrir far-
rými fyrir 20—30 fjirþega. Nokk-
urn hluta árs er því ætlað að
vera í millilandaferðum.
Um millilandaftrðimar. Sam-
göngumálanefndirnar höfðu lagt
til, að landssjóður skyldi kaupa
eitt vöruflutningaskip alt að 1500
smálestum. Fyrir þeirri tillögu
og áliti nefndanna yfirleitt er
gerð grein í ræðu þeirri, eftir
framsögumanninn í Neðri deild
Magnús Pétursson, sem birtist hér
í blaðinu í dag.
Sú breyting varð á i meðferð
málsins í þinginu, að stjórninni
er heimilað að kaupa millilanda-
skip eftir þörfum.
Sameinaða félagið. Samgöngu-
málanefndin í Neðri deild hefir
út af samningsrofum Sam. félags-
ins, nýfröindum með farmgjalds-
hækkuninni, borið fram svolát-
andi þingsályktunartillögu:
»Alþingi ályktar að skora á
8tjórnina, að halda sem fastast
við samning um póstgufuskipa-
ferðir milli Kaupmannahafnar og
íslands um Leith og Færeyjar frá
7. ág. 1909 ásamt viðbséti við
þann samning frá 26. nóv. 1912«.
Eins og nærri má geta hefir
þessari tillögu verið mæta vel
tekið í þinginu. Reynir nu á
þolrif hinnar þreföldu stjórnar að
fylgja vel eftir þessari áskorun.
Brezku sainningarnir.
Það mál hefir alls ekki komiA
opinberlega fram á þinginu. Aliti
nefndar þeirrar, er um hefir fjall-
að, hefir verið útbýtt sem leynd-
armáli meðal þingmanna og mál-
ið rætt fyrir luktum dyrum. Þess-
ar athafnir þingsins sanna betur
en mörg orð, hversu óréttmætar
hafa verið aðfinslur þær, sem frá-
farinn ráðherra, Einar Arnórsson,
hefir sætt svo oft og mikillega í
stjórnarblaðinu »Landinu« fyrir
»pukur« og »leynd« í þessu máli.
Nú sér alþjóð manna, að það
hefir ekki verið ófyrirsynju, að
eigi hefir því máli verið flaggað
fyrir almenningi.
Það sem vér ella höfum frétt
— án þess þó að geta fullyrt
neitt um það — er, að þingið
muni hafa viðurkent nauðsynina
á þvi, að semja við Breta í sum-
ar og nauðsynina á því, að semja
nú af nýju við þá og feli það
binni nýju landsstjórn allan veg
og vanda af því.
Og meira mun ekki vera hægt
af þvi máli að segja — að svo
stöddu.
Dýrtíðaruppbótin.
Það mál hefir fjárveitinganefnd
þingsins haft um að fjalla. Nið-
urstaðan af bollaleggingum henn-
ar varð svolátandi þingsályktun-
artillaga:
»Alþingi ályktar, að heimila
land^tjórninni að greiða em-
bættis- og sýslunarmönnum
landssjóðs dýrtíðaruppbót fyrir
árið 1916, sem hér segir:
Þeim er hafa að árslaunum
1500 kr. eða minna . . 50°/0
2500 —.................. 40%
3500 —.................. 25%
4500 —................... 5%
og skal reikna millibilin á milli
þessara launahæða eftir líking-
unni
2225 — x2
y 4Ö------------
þar sem x táknar launahæðina
í hundruðum og y uppbótar-
prósentuna.
Hjá þeim embættis- og sýsl-
unarmönnum, er jafnframt
landssjóðslaununum hafa auka-
tekjur eða hlunnindi, er metin
verði til peninga, aí embætti sínu
eða sýslan, koma launin eða tekj-
urnar samanlagðar til álita við
greiðslu og útreikning dýrtíðar-
uppbótar, þó þannig, að uppbót
greiðist þeim því að eins, ef þetta
samanlagt fer eigi fram úr þeirri
hæstu launahæð (4500 kr.), sem
dýrtíðaruppbót er veitt af.
Taki menn laun úr landssjóði
fyrir fleiri starfa en einn, reikn-
ast þau samantalin.
Allir þeir, karlar og konur, er
eftirlaun hafa úr landssjóði, eftir
sérstökum lögum eða fjárlögum
njóta sömu uppbótar sem aðrir
launamenn samkvæmt þessari
þingsályktun, enn fremur stunda-
kennarar landsskólanna, svo og
starfsmenn þeirra félagsstofnana
og kennarar þeirra skóla, er
njóta styrks úr landssjóði, þar
með taldir unglingaskólar, barna-
skólar og farskólar, og kemur í
stað launahæðar borgun sú, er
þeir þiggja fyrir starfa sinn.
Landsstjórnin hlutist til um, að
Landsbanki íslands greiði gæzlu-
stjórum bankans, endurskoðend-
um, bókara og gjaldkera dýrtíð-
aruppbót fyrir árið 1916 eftir
sömu reglum, sem þingsályktun
þessi setur um uppbót handa
starfsmönnum landssjóðs.
Miklar umræður urðu um þetta
mál i N.-deild og mun væntan-
lega að þeim vikið nánara hér i
blaðinu næst.
Þeir þingmenn voru til, sem
gera vildu úr þessari dýrtíðar-
uppbót hálfgerðan »fátækrastyrk*
á þann hátt, að binda veiting
dýrtíðaruppbótar við meðmæli
sveitarstjórna og bæjarstjórna um
þurft hlutaðeigandi starfsmanns.
En þeir hurfu frá villu síns veg-
ar áður en til kastanna kom.
Eii í stað hennar kom fram svo-
látandi brt. í N.-deild:
Framangreind dýrtíðaruppbót skal
færð niður um % hjá öllum ein-
hleypum, er dýrtíðaruppbótar njóta,
svo og hjá þeim, er tekjuauka hafa
af framleiðslu-atvinnu á sjó og landi,
eignum eða öðru, svo að nemi 6oo
kr. á ári eða meira auk kostnaðar.
Þeir, sem hafa 1500 kr. tekjur,
auk tekna, er dýrtiðaruppbót reiknast
af, skulu enga dýrtíðaruppbót fá.
Allir, sem dýrtíðaruppbót fá, skulu
gefa stjórninni skýrslu, að viðlögðum
drengskap, um tekjur sínar.
Náði hún fram að ganga í N.-
Jarðarför konunnar minnar, Ellen Luckner Hallgrims-
son, er andaðist 10. þ. m., fer fram þriðjudaginn 16. þ.
m. og hefst með huskveðju á heimili minu, Vesturgötu
19 kl. 12 á hádegi.
Sveinn Hallgrímsson.
deild með 16:10 atkv., en var
feld i Efrideild.
í sameinuðu þingi var frv. eins
og Efrideild gekk frá því sam-
þykt.
Eimskipafélagið.
Goðafoss uppyngdur.
Lagarfoss fyllir skarðið.
Það var uppi brúnin á mörg-
um góðum mönnum í gær, er
það fréttist, að fylt væri skarð
það hið mikla, er Goðafoss lenti
á Straumnesi.
I gær barst Eimskipafélaginu
sem sé símskeyti frá Emil Nielsen
framkvæmdastjóra Eimskipafélagsins
um það, að hann hefði fyrir
hönd Eimskipafélagsins fest kaup á
nýju skipi. Hét það áður Profit,
er norskt að uppruna og smíðað
1904 fyrir Hans Kjær & Co í
Drammen. En nú hafði það fyrir
skömmu verið selt til Danmerkur.
Það er með 2 þilförum, var endur-
bætt í fyrra og er að öllu útliti og
frágangi sama sem nýtt, og er vá-
trygt sem 1. flokks skip. Það ber
1550 smál., er 72,300 teningsfet,
skríður 10 mílur á vöku og eyðir
11 smálestum af kolum á sólarhring.
Kolarúm er fyrir 200 smálestir;
breidd skipsins 33,7 fet. Farþega-
rúm er ekki í því, en auðveldlega
má gera það með litlum breyting-
um.
Nielsen segir að skipið muni af-
afhent Eimskipafélaginu eftir svo sem
hálfan mánuð. Ætlast er til að það
geti tekið við áætlunarferð Goðafoss
frá Kaupmaunahcfn 7.—9. febr.
Þetta hið nýja skip okkar hefir
fengið nafnið »Lagarfos8«. Er skírt
í höfuðið á fossi þeim í Lagarfljóti,
sem er rétt hjá Kirkjubæ, og mest-
ur foss á Austurlandi.
Skipshöfnin verður að miklu leyti
hin sama sem var á Goðafossi, en
um skipstjórann mun óráðið eun.
Skipið kostaði 1277% þús. krónur
og má það ekki mikið kallast á þessum
tímum.
Það er eitt til dæmis um
hversu vel því var fagnað, að
vér værum nú aftur »að eignast
8kip«, að einn stórkaupmaður
Innilegar þakkir til allra þeirra er
sýndu okkur samúð sína við fráfall
og jarðarför Héðins litla, sonar okkar.
Ólaffa G Árnadóttir.
Herbert M Sigmundsson.
borgarinnar var staddur á skrif-
stofu Eimskipafélagsms, er frétt-
in kom þangað um hin nýju
skipskaup og ritaði sá sig þegar
fyrir 7000 krónum í hlutum fé-
lagsins. Það var Garðar Gislason.'
Það er ekki heldur neinn vafi
á því, að, eftir atvikum, hefir
mjög vel ráðist um hagi Eim-
skipafélagsins með þessum kaup-
um og minna fjörtjón orðið við
miasi Goðafoss en áhorfðiat í
byrjun.
Það sýnír og vel drengilegan
hug landsmanna um að »gráta
ekki Björn bónda«, að sama dag-
inn og þessi gleðifregn um hið
nýja skip kemur, berst Eim-
skipafélaginu skeyti um, að 4
menn á Akureyri hafi keypt
hluti fyrir 20.000 krónur þ. e.
5000 kr. hver. Eru það þeir
Björn Líndal, Chr. Havsteen,
Pétur Pétursson og Ragnar Ólafs-
son.
Og siðustu dagana hefir Eim-
skipafélaginu hlotnast margur
vitnisburður um, að íslendingum
sé fjarri að missa kjarkinn, þrátt
fyrir Goðafoss-áfallið. Við fljóta
yfir8ýn dettum vér t. d. ofan á
þessi hlutakaup: Jón Brynjólfs-
son kaupmaður með 4000 kr.,
Verzlunin Lárus G. Lúðvíksson
með 2500 kr., Jón Laxdal með
2000 kr., Magnús Kristjánsson
alþm. með 1800 kr. og margir
1000 kr., og því um líkt.
En betur má, ef duga skal!
Enn er lítt farið að taka á
20 miljónunum, sem lanasmenn
eiga nú í sparisjóðum, enn er
lítill hluti hreyfður af 6 miljón
króna innlagí síðasta ár.
Hvi, hikið þér, að leggja i
þjóðþrifafyrirtæki, sem um leið
veitir yður ágæta vexti af fe
yðar ?
Til Hannesar Hafstein
Þessa stöku mælti síra Majthías
Jochumsson af munni fram, er hann
hafði lokið við lestur ljóðabókar H.
Hafstein, hinnar nýju, og sendi ísa-
fold:
Þú Tiefir sent oss þjóðarhnoss,
þú hefir létt oss mikinn kross,
þú hefir kveðið þrótt í oss,
fiu hefir borgað Goðafoss.