Ísafold - 13.10.1917, Qupperneq 2

2
ISAFOLD
íslendinga og las upp kvæði eftir sig.
Stóð samsætið fram á morgun.
Ennfremur var Stephan við messu
og ferming á Víðimýri þ. 5. ág.
Hafði hann sjálfur verið fermdur á
Víðimýri fyrir fimtíu árum og hafði
verið æði einkennileg ferming. Var
ekki lokið fyr en eftir náttmál. —
Presturinn var sætkendur og þurfti
út á milli til að ná sér i brennivin,
þvi messuvínið á altarinu þótti held-
ur dauft.
Auk þessara viðtakna norður þar
hafa Skagfirðingar gefið Stephani væn-
ar gjafir, útskorna blekbyttu, penna-
skaft og pappirshníf, gert af Stefáni
Eiríkssyni.
Svar.
(Niðurl.)
Þrír útvaldir. Jón Rósinkranz
kemst í vandræði, eins og við
mátti búast, er hann fer að gera
tilraun til þess, að gera það eðli
legt, að »Stórstúka íslands* og
stallsystkini hennar völdu yfir-
dómarana eina úr öllum undir
skrifendahópnum, og kröfðust
sagna af þeim.
Ekki hefir hann treyst sér ti
að halda því fram, að þeir hafi
ekki mátt beita sér gegn baun
lögunum með því að skrifa und-
ir áskorun andbanninga; en hins-
vegar virðist það vaka óljóst
fyrir honum, að þeim beri ein-
hver sérstök skylda til þess, að
gefa nánari skýringar á skoðun
um sinum — en menn verða
einskis vísari um það af grein
inni, hvers vegna þeim beri slík
skylda, og þá enn síður með hvaða
' rétti »Stórstúka íslands* geti
heimtað þær skýringar.
Nú er það reyndar svo, að i
áskoruninni sjálfri felast einmitt
skýringar á því hvers vegna
þeir, sem þar rita undir, séu
andvigir bannlögunum. — Jón
Rósinkranz segir að vísu, að það
séu staðhæfingar, og er það að
sumu leyti rétt. En þær skoðan-
ir og staðhæfingar, sem þar eru
settar fram, eru þess eðlis flest-
allar, eins og eg tók frara í fyrri
grein minni, að þar getur ekki
verið um beinlínis lagalegar
sannanir að ræðá, endá væri þá
allri deilu um málið lokið, ef
slíku væri til að dreifa. Það er
því í augum uppi, að það er í
hæsta máta óréttmætt að heimta
sannanir í þessu máli, enda hafa
bannmenn sjálfir verið ófeimnir
við það í áskorun sinni að slá
fram »staðhæfingum, sem enginn
fótur er fyrir*, eins og J. R.
kemst að orði um áskorun vor
andbanninga.
Einasta tilraunin til að verja
með rökum þetta frumhlaup
stór8túkunnar við yfirdómarana
er það er J. R. segir: »— — staða
þeirra er þannig vaxin, að það
er skylda þéirra að forðast stað-
hæfingar í málum, sem jafnan
geta komið til úrskurðar þeirra
sem dómara —---------.«
Þetta er afskaplega vandræða-
leg afsökun, þegar af þeirri á-
stæðu, að ekki eitt einasta af
þeim atriðum, sem fram eru sett
í áskoruninni, geta með nokkru
móti komið til úrskurðar yfir-
dómsins.
Bannmenn eru úrillir 0g argir
við yfirdómarana 0g reyna nú á
allar lundir að svala reiði sinni
á þeim. Eg veit það, að bann-
mönnum er vorkunn; þeir sjá það,
að ekki einungis yfirdómararnir,
heldur svo að segja allir, sem að
einhverju leyti skara fram úr,
að lærdómi eða vizku, atorku eða
dugnaði, leggjast á sveif á móti
bannlögunum. Eg ætlast ekki ti
að bannmenn láti af þessu sann
færast um að þeir hafi rangt
fyrir sér, en hitt vona eg að þeir
játi, að sá málstaður getur tæp
lega verið heillum horfinn, sem
fiestallir beztu menn þjóðarinnar
fylkjast um.
Lögreglubrotin. I fyrri grem
minni sagði eg, að lögreglubrot
hafi fimmfalda8t á fyrsta árinu
sem bannlögin voru í gildi, og
vísaði um þetta í skýrslu frá
Hagstofu íslands. Nú prentar J
R. upp þann kafla úr hagtíðind-
unum, sem átt var við, og sést
þar, að árið 1914 voru 63 menn
ákærðir fyrir lögreglubrot, en
192 árið 1915; það sést því á
þessu, að brotin hafa ekki fimm-
faldast, heldur rúmlega þrefaldast
Hér er því skekkja, sem vitan-
lega er eingöngu óaðgæzlu minni
um að kenna; en J. R. þykist þar
hafa veitt vel og verður skraf
drjúgt um það. En eg vona að
öllum komi saman um að það
megi teljast fullálitlegt, þó brotin
hafi ekki nema þrefaldast.
Síðan gefur J. R. þær upplýs
ingar, að aukningin stafi eingöngu
af því, að þetta ár hafi vara
slökkviliðsmenn verið kallaðir
saman til skrásetningar og þeim
verið stefnt, sem ekki gegndu því
boði.
»0g þar með er þetta dásam-
lega vopn fallið úr hendi and-
banninga,« segir Jón Rósinkranz
En eg neita því. Vér andbann-
ingar höfum haldið því fram, að
bannlögin hafi þegar orðið til
þess, að veikja virðingu manna
fyrir lögum landsins yfirleitt, og
það var meðal annars til að sanna
þetta, sem eg benti á hina gífur-
legu aukningu á logreglubrotum
Mér datt aldrei í hug, og hélt
því hvergi fram, að hér væri
eingöngu um bannlagabrot að
ræða, þó J. R. gefi það í skyn,
enda er hætt við, að lögreglu
brotin hefðu þá ekki fimmfaldast
heldur fimtugfaldast, ef öll bann-
lagabrotin hefði verið kærð og
komið til greina.
Drykkjuskapur fyr og nú. Jón
Rósinkranz vill fullyrða, að það
sé rangt sem segir í áskorun vor
andbanninga, að drykkjuskapur
hafi ekki minkað í kaupstöðum
og sjávarþorpum.
Þessu til sönnunar vísar hann
nokkur skriflef vottorð, sem
hann hafi í höndum. Meðan hvorki
sést frá hverjum þau vottorð eru
né hvað í þeim stendur, býzt eg
við að enginn geti tekið þá sönn-
un gilda.
Hann vísar á lokadaginn þessu
til sönnunar. Fyrst og fremst
skal eg þá geta þess, að mjög
litið bar á drykkjuskap bér í bæ
>enna dag öll síðustu árin áður
en bannlögin gengu í gildi, svo
að ekki verður þeim þakkað það,
3Ótt drykkjuskapar verði ekki
vart nú. í öðru lagi má geta
æss, að t. d. í ár var enginn loka■
dagur hér, sem svo gæti kallast,
3ví að svo örfá seglskip gengu
íéðan til fiskjar, að dagsins gætti
alls ekki.
Jón Rósinkranz gefur skýrslu
um innflutning áfengis árin 1905
—1910, og spyr síðan hvort
nokkrum manni detti í hug, að
svo mikið sé drukkið nú.
Af eðlilegum ástæðum get eg
ekki svarað J. R. í sömu mynt,
og tilgreint tölur um innflutning
áfengis árin 1915 og 1916, því
slíkar skýrslur munu ekki vera
til. En eg vil benda honum á, að
frá þesBum tölum, sem hann til-
greinir, verður að draga alt það,
sem útlendingar, sjómenn og
ferðamenn, drukku hér á þessu
tímabili, því þeim er ekki til að
dreifa hér nú, eins 0g kunnugt
er. Ennfremur mun vera rétt að
draga frá það áfengi, sem á
þessu tímabili var drukkið upp
til sveita, þó það kunni að hafa
verið lítið. Og síðast en ekki sízt
verður hann að draga frá inn-
flutningi áfengis samkv. skýrslu
hans sem svarar þeirri aukningu
sem orðið hefir á innflutningi
suðuvökva og annara slíkra
drykkja, sem nú koma í stað
brennivíns og þess ígildis.
Þegar búið er að gera þennan
frádrátt, þá leyfi eg mér að halda
því fram, að útkoman muni verða
mjög lík.
Suðuvökvinn. I sambandi við
spádóma bannmanna um bætt
heilsufar vegna bannlaganna benti
eg á, að menn eru sunoir hverjir
farnir að missa sjónina við að
drekka suðuvökva, en augnlækn-
irinn hefir skrifað grein um það
í Læknablaðinu. J. R. segir að
þeir séu að eins þrír, og má vel
vera að það só rétt. Um þetta
segir svo J. R.: »Nú er það ugg-
laust rétt hjá augnlækninum, að
tréspíritus sé 1 suðuvökva, og að
þessir menn hafi tapað sjón af
því þeir drukku þann vökva*.
Tréspíritusinn mun sem sé
vera það efnið, sem veldur blind
unni. Síðan heldur hann áfram:
»IIvað verður þá af öllum þeim
sæp, sem andbanningar segja að
drekki brensluspíritus ? Þrír eru
sjóndaprir, en enginn, sem drekk
ur tréspíritus að staðaldri, kemst
hjá því að missa sjónina*.
Nú veit Jón Rósinkranz það
vafalaust ofboð vel sem læknir,
að i suðuvökva er að réttu lagi
ekki tréspiritus. Hinsvegar kom
3að fram við rannsókn á þeim
suðuVökva, sem þessir menn tjáðu
sig hafa drukkið, að í honum
var tréspíritus; aftur á móti var
rannsókn gerð á suðuvökva víðar
og reyndist hann laus við tré-
spíritus. Þær tegundir af suðu-
vökva geta menn því drukkið
árum saman án þess að verða
blindir eða missa sjón. Þar sem
ætla má, að Jóni Rósinkranz sé
ætta kunnugt, þá virðist mér
>að vera óráðvendnislega með
farið, að ætla sér að telja mönn-
um trú um, og sanna með þessu,
að þessir einu þrír menn drekki
suðuvökva að staðaldri.
Falskar tilvitnanir. Jón Rósin-
kranz vill bera það af sér og
félögum sínum, að þeir hafi kom-
ið með falskar tilvitnanir í opna
bréfinu.
í áskorun vor andbanninga
segir, að bannlögin séu brot á
rétti borgaranna til að ráða
)eim athöfnum. sínum, sem ekki
iomi í bága við réttmæta hags-
muni annara og alment velsæmi«.
Það er augljóst, að hér er ekki
átt við drykkjuskap, þ. e. of-
nautn áfengis, því öllum ber
saman um að hann komi í bága
við réttmæta hagsmuni annara
og alment velsæmi; samt sem
áður spyrja þeir J. R. og félagar
íans í opna bréfinu: »Hvernig
íyggist þér að sanna, að drykkju-
t
Arni Eiríksson
Tals. 265 03 554. Póstb. 277.
| Heildsala. [ TdlS. 265 0$ 554. PÓStll. 277. | Smésala j
— Vofuaðarvörur, Priónavörur mjög fjölbreyttar. —
(=3
E=3
•OJD
Saumavélar með fríhjóli
og
5 ára verksmiðjuábyrgð,.
Siuávörur er snerta siumavinnu og hannyrðír.
Þvotta- og hreinlærisvörur, beztar og ódýrastar,-
Tækifærisgjafir.
skapur komi ekki í bága við
réttmæta hagsmuni annara og
alment velsæmi.«
Þetta kallar Jón Rósinkranz
»ekki tilvitnun heldur laukrétta
ályktun út af orðum áskorunar-
innar«. Eins og fyr ersagt, getur
þetta ekki verið ályktun, því
þessar tvær hugmyndir útiloka
hvor aðra. Eg held því fast
fram, að það só tilvitnun, þótt
óbeinlínis sé, og endurtek að það
er fölsk tilvitnun.
Jón Rósinkranz er ákaflega
glaður í greinarlok. Hann gleðst
yfir þvi, að greinar þeirra »bann-
vinanna« sé í augum vor and-
banninga komnar í hógværðar-
hjúp.
Eg verð að hryggja hann með
því að segja bonum, að slíkt er
eigi nema undantekning, og ekki
þykir okkur það geðsleg sjón að
sjá þegar t. d. Templar fer úr
hjúpnum og stendur eftir ber-
stripaður.
Jón gleðst líka yfir því, að Hall-
dór skrifstofustjóri andbanninga
sé kominn heim, og þykir hon-
um þetta bera vott um að þeim
bannvinum og málefni þeirra
miði lofsamlega áfram.
Aftur verð eg að hryggja hann.
Þó Haldór sé »kominn heim«, þá
má J. R. ekki skilja það svo, að
vér andbanningar séum seztir í
helgan stein. Þvert á móti. Eg
get lofað Jóni Rósinkranz og
öllum þeim »bannvinum«, að
vér skulum vinna af kappi, eftir
því sem oss endist tími til, til
þess að berjast á móti þeirri
stefnu, sem þeír eru fulltrúar
fyrir, reyna að safna saman öll-
um þeim, sem oss eru sammála,
0g reyna að fá hina til að taka
saman höndum msð oss um að
reka af þjóðinni það sliðruorð,
að hún sé svo ósjálfstæð og and-
lega vpluð, að með hana þurfi
að fara eins og óvita barn.
Gunnar Egilson.
lleykjaYftuMnoáll.
Skipafregn. G u 11 f o a 0 kom
hingað frá New York i fyrradag hlað-
inn vörum. Farþegar voru 4, þeir
Hallgrimur Benediktsson og Jóhann
Ólafason heildaalar, Smith banka-
ritari ogBjörn Guðmundssonfjárrækt-
armaður.
ofsaveður, vélin bilaði og naumast
annað sýnna en hin verstu afdrif.
Bu héðan úr höfuðstaðnum fór botn--
vörpungurinn Rán á vettvang, fann
bátinn fyrir utan Ealmanstjörn og
bjargaðí honum og farþegunum. Eon--
ur voru þar á meðal og er við brugð-
ið hversu vel þær hafi borið hrakn-
ingana.
Mannaiát. Látinn er vestur á
Mýrum B j a r n i bóndi V a 1 d a s o n
1 Skutilsey, sem mórgum Reykvik-
ingum er góðkunnur frá veru han®
hér um nokkurra ára bil. Hann var
nokkuð við aldur, fjör- og dugnaðar-
maður.
þau hjón Gísli ísleifsson cand. jur.
og frú hans hafa orðið fyrir þeim
harmi að missa dóttur sína, Alvildu-
Asu, 15 vetra gamla, efnisstúlku. Lézt"
hún í Vífilsstaðahæli og verður jörð-
uð í dag kl. 2.
Aðkomumenn síðustu viku: Síra
Einar Friðgeirsson præp. hon., Björg-
vin Vigfússon sýslum., ólafur Proppé
kaupm., Guðm. Hannessoa* yfirdóms-
lögmaður frá ísafirði, Eristj. Blöndal
kaupm. frá Sauðárkróki.
Til Vesturheims fer Matth. Ólafs-
son alþm. með GuIIfossi og verður
hann fyrst um sinn í NeW York sem
erindreki Fiskifélags íslands.
20,000 kr. útsvar hefir niðurjöfn"-'
unarnefndin lagt á landssjóðsverzlun-
ina núna við aukaniðurjöfnunina.
Messur. Messað á morgun í frí-
kirkjunni í Reykjavfk kl. 2 sr. ÓL
Ól. og í fríkirkjunni í Hafnarfirði kL
6 sr. Ól. ÓI.
Messað á morgun í dómkirkjunní
kl. 10 sr. Jóhann þorkelssou ferm-
-ng). Kl. 5 sr. Bjarni Jónssorr,.
Svar
til skógræktarstjóra A. T. Kofoed-Hansert
um skógarfleyting úr Laugardal frá Böðv-
ari Magnússyni á Laugarvatni.
í 20. tbl. Isafoldar þ. á. hefir
skógræktarstj. Kofoed-Hansengert
skógarfleytinguna héðan úrLaug-
ardal niður Hólá, Brúará og Hvítá
í annað sinn að umræðuefni. Hin
grein hans minnir mig að væri
prentuð í ísafold í síðastl. júlí.
í báðum þessum greinum hefir
hann minst á samningsrof frá
okkar seljenda hendi, og nú í síð-
ari greininni fléttað okkur meir
og minna inn í nær 4 dálka grein
fyrir samningsrof og óliðlegheit
o. fl. skógfleytingsmálinu viðkom-
andi. Gefur jaínvel í skyn, að
það sem aflaga hafi farið, sé okk-
ur að kenna. Þessu get eg ekki
Lagarfoss fór héðan kringum
laud, áleiðis til Ameríku um miðja látið ómótmælt, því fremur semt
vikuna. eg þykist ekki vera náttúraður
S t e r 1 i n g kom úr strandferð á
sunnudaginn var. Fer aftur í dag.
Hrakningar. Vélbáturfórfrá Stokks
eyri áleiðis til Eyja í vikulokin síð-
ustu með allmarga farþega. Skall á
fyrir að rjúfa loforð eða samn-
inga, því við mig hlýtur skógrækt-
arstj. að eiga, þar sem eg heíi
alt af gert þessa satnninga við
hann. Eg vil því ekki láta það