Ísafold - 26.01.1918, Side 2

2
ISAFOLD
standa: »háboitd (í stað - in\ ætt-
menni«, og er það lítil og aoðveld
breyting. Eg hafði ekki frumtextann
fyrir mér, er kvæðið var prentað,
en það sem mun hafa vilt mig er,
að síðar í kvæðinu , stendur: The
angels went (Og englarnir komu-).
En viti menn, hr. A. J. gerir sig
óðar sjálfan sekan í enn verra axar-
skafti með þvi að rengja keiprétta
þýðingu. Eða hvernig á að þýða:
nor the demons down under the sea
öðruvísi en:
né árunum sænum í.
Fleira nenni eg nú ekki að vera
að eltast við, þótt eg gæti, enda eru
þetta helztu aðfinningarnar og þeim
svarað nægilega til þess, að menn
geti gert sér grein fyrir, við hversu
mikil rök þessi miður góðgjarni
sparðatíningur hr. A. J. hefir að
styðjast.
A. H. B.
+
Guðmundur Olsén
kaupmaOur
varð bráðkvaddur seinni hluta dags
á mánudaginn. Var hann staddur
í búð sinni, er hann fékk aðsvif, og
lézt hann 7a kl.st. síðar. Guðmund-
ur var mætur maður og merkur. —
Verður hans nánar mist í næsta
blaði.
/
Lantlmenn heiðra
prestinu sinn.
Á aðfangadag jóla komu þeir sýslu-
nefndarmaður Eyjólfur Guðmundsson
í Hvammi á Landi, og hreppstjóri
Guðmundur Árnason í Látalæti í
sömu sveit, heim á prestssetrið, Fells-
múla, og færðu síra Ófeigi Vigfús-
syni, sóknarpresti Landmanna, og
konu hans, Olafíu Ólafsdóttur, tvær
veglegar gjafir frá hendi sveitunga
þeirra, Skarðssóknarmanna. Staðið
hafði þetta til fyrri, en frestað vegna
styrjaldarástandsins, samsæti hafði og
upphaflcga verið fyrirhugað, en frá
því horfið sem miður tímabæru á
jafn alvarlegum og erfiðum timum.
Gjafirnar, sem þeir færðu prestshjón-
unum, voru: Skrautritað kvæði eftir
Guðm. Guðmundsson í vandaðri út-
skorinni umgerð eftir Stefán Eiriks-
son hinn oddhaga, og er sú umgerð
listaverk. Á spjaldið eru dregnar,
auk kvæðisins, þrjár myndir. Til
annarar handar mynd af kirkju, til
hinnar mynd af Heklu. En í miðið
mynd af hinu fagra prestssetri i Fells-
múla. Veggspjald þetta er hinn mæt-
asti gripur. — Hin gjöfin var kaffi-
tæki, kanna, sykurker og rjómaker
úr oxyderuðu silfri, eru það hinir
vigtugustu gripir. Er kaffikannan áletr-
uð nöfnum prestshjónanna og gef-
endanna hringinn i kring á lokinu.
— Gjöfunum fylgdi ritað ávarp til
prestshjónanna frá hendi sveitunga
og sóknarmanna. — Virðingarvott
þennan og þakklætis vildu Landmenn
sýna presti sínum og konu hans i
þá minning, að þau eru bæði orðin
fimtug að aldri. Eru þau hjón ást-
sæl mjög af sveitungum og sóknar-
fólki, og sóknarmenn hafa bæði vit
og vilja til að meta, hvað að þeim
snýr.
Pólitíska hrygðarmyndin
í ,Tímanum‘.
Flest þau blöð, er þykjast vera
stjórnmála-málgögn, reyna að tverja
»málsstað« sinn, ef á hann er ráðist.
Því að beri þau það ekki við, eru
þau dauðadæmd.
Þrátt fyrir alt, sem um blaðið
»Tímann« er kunnugt og þá, er hon-
um stýra, hefði þó mátt búast við
þvi, að hann gerði einhverja tilraun
til þess að svara fyrir sig, er flett
var ofan af atferli hans eins ræki-
lega og eg gerði f næstsíðasta tölu-
blaði ísafoldar (12. þ. m.), þar sem
um »fjármálaóreiðu« hans var að
ræða. Að hann reyndi að verja stað-
hæfingar sinar, eins óverjandi og þær
þó voru. Að hann reyndi að bera
hönd fyrir höfuð sér, er svfvirðing-
ar þær, er hann flutti, voru dregnar
fram i dagsljósið. Að hann reyndi
að malda i móinn, er með rökum
var sannað, að hann fór með ósann-
indi og lúalegar blekkingar I Að hann
i stuttu máli reyndi, landsmálablað-
ið, að tala eitthvað um máleýnið, sem
hann hafði riðið svo geyst úr hlaðj
með.
Menn sögðu að vísu, hver um
annan, eins og vonlegt var, er þeir
höfðu lesið grein mína: Hvernig
fær blaðið gert hreint fyrir sínum
dyrum, eíns og nú er þjappað að
þvi? Hvernig fær það nú hlaupist
út úr þeirri kvi, sem það er rekið
inn i með sinn eigin ósóma? En
menn vöruðu sig ekki á einu. Á
þvi, að þetta merkilega málgagn at.
vinnumálaráðherrans & Co., sem þyk-
ist nú hafa tekið einkarétt á því, að
ræða »mál þjóðarinnar«, — það er
jafn huglaust sem það er heimskt.
Ef til vill hefir ekki öllum verið
það ljóst, að blað þetta liggur á þvi
lagi, að þeyta út þvættingi, sem það
engan veginn getur staðið við. Það
skákar að eins í því hróksvaldi, að
enginn nenni eða hafi lyst til að elt-
ast við það.
Síðasta blað »Tímans« (19. þ. m.)
sýnir nú, hvernig þeir þar í sveit
>rökraða* málin!
Það treystir sór eigi undir nokkr-
um atvikum að svara grein minni.
Það viðurkennir, að það geti það
ekki.
Hvaða eriudi átti það þá í lónið?
Það reynir ekki einu sinni að klóra
i bakkann, en situr nú með áburð
sinn í díkinu, sem það var keyrt
ofan í.
Því er að visu nokkur vorkunn,
því að rök þau, er eg færði fram,
eru óhrekjandi. Þar er skýr stafur
færður fyrir hverju einu. Og gögn
þau, er eg bygði á og tilfærði, eru
öllum aðgengileg, svo að allir geta
séð, að rétt er farið með.
En hvað gerir þá »Tíminn« —
málgagn nýja tímans, sem þykist
vera?
Ritstjórinn, herra Tryggvi Þórhalls-
son, veðnr fram með / dálka »leið-
ara«, i tölubl. þvi, er eg áðan vitn-
aði til, — segi og skrifa fimm dálka
— til þess að færa rök (!) fyrir því,
að hann geti ekki svarað grein minni,
eins og honum þó i sannleika átti
að vera skylt, ef hann hefir nokkra
agnarögn af hugmynd um, hvað hon-
um ber sem ritstjóra stjórnmálablaðs,
blaðs, sem dirfst hafði að dreifa út
þeim ærulausu ásökunum, er pg tók
mér fyrir hendur að reka heim aftur.
Og hver eru svo rökin, sem hann
færir fyrir þessu ? Þau, að eg sé /yr-
ir neðan pað, að hann, Iryggvi Þór-
hallsson, geti átt orðastað við miglll
Hvað segja menn ? Hvað hugsa
menn um annað eins og þetta?
Sézt hafa menn í vandræðum fyr,
en svona illa farnir ekki oft.
Og þessir 5 dálkar, sem ætlað er
að flytja þessi »rök« mannsins, eru
sumpart einhver óskiljanlegur harma-
grátur, sumpart ein samanhangandi
keðja aj botnlausum, persónulegum
skömmum og illyrðum um mig! Ekk-
ert annað.
Þótt eg hefði ekki sérlega háar
hugmyndir um blaðið »Tímann« og
hans nánustu áður, þá hélt eg þó
ekki, að hann væri svona bágborið
málgagn, sem raun ber nú vitni um.
Og þótt eg — það skal eg játa —
hafi ekki talið herra Tryggva Þórhalls-
son á marga fiska, síðan er hann gerð-
istfjósamaður við »Tímann«, þá hugði
eg hann þó eigi svona lélegan, svona
mikinn aumingja sem ritstjóra stjórn-
málablaðs.
Fyrir ritsmið sína, þessa, er nefnd
hefir verið, ætti hann að fyrirverða
sig. Hún er sýnilega skrifuð af manni,
sem ekki veit sitt rjúkandi ráð, þá
er hann setur hana á pappírinn; hún
er getin í skjálfandi bræði og ber
merki móðursjúkrar manneskju.
Lesi menn grein mína — og lesi
menn síðan þetta andsvar hansl
Hann nefnir það: »Til lesenda
Timans*. Og það snertir þá óneit-
anlega talsvert. Að réttu lagi ætti
það að heita auglýsing — um full-
komið ómætti, en líka fullkomið
blygðunarleysi blaðsins og ritstjór-
ans. —■
Það var núna um hátiðarnar síð-
ustu, að góður og gegn bóndi ofan
úr sveit, er hér var á ferð, lét svo
um mælt við mig, er »Tíminn«-
barst i tal, að það væri »því líkast,
sem blaðið væri gefið út á Kleppi«l
Já, hvað mun hann nú segja, er hann
sér þetta »ávarp« frá manninum, er
nefnist ritsljóri blaðsins?
Lesendur ísafoldar verða að fyrir-
gefa, að eg get ekki áframhaldandi
gert að umræðuefni málefni það,
sem fyrri grein mín fjallaði um. Eg
hefi engu við það að bæta, sem
þar er skráð, þvi að það stendur eins
ogpaðstóð. Ritstjóranefna »Timans«
hefir gefist upp við að hrófla nokk-
við þvi.
Málæði hans hinu mikla ætla eg
mér heldur ekki að fara að svara,
en vildi aðeins benda á nokkur at-
riðí i grein hans, svo að gleggra sé
sjónum manna, hvernig hann ýer að,
þegar hann tekur til máls.
Þessum skamma-austri ritstjórans
má skifta í tvent, aðallega.
Sem sé annars vegar lýsingu hans á
því, hvernig sé farið grein minni i
ísafold (þessari er svara átti), og hins
vegar hvernig ástatt sé um önnur
skrif mín (eða ræður, eða yfirleitt
afskifti mín af opinberum málefnum).
Eins og allir vita, sem lesið hafa
áminsta greia mina, þá var hún sam-
feld rakaröð, þar sem sýnt var svart
á hvítu atferli blaðsins »Tímans«, i
þvi máleíni, er um var rætt og í
nokkrum öðrum atriðum. Sýnt var
fram á, m. a. með tilvitnun til sjálfs
þess blaðs, hvernig þátttaka þeirra
væri í opinberum málum, er að
»Timanum« standa. Það var gert
þannig, svo skýrt, að ekki gat nokk-
ur vafi á leikið. Það var ekki nema
sjálfsagt og skylt, eins og sjálýsagt er
og skylt um allar opinberar eða þjóð-
mála aðfarir allra flokka, allra blaða
og allra þeirra, er að slíku starfa.
Um ekkert annað fjallaði grein
min, eins og þeir geta séð er lesa.
En hvað ber svo ritstjóri «Tím-
ans« fram, í vandræðum sínum, þegar
hann getur ekki annað?
Hann slær því föstu, að þessi
grein mín hafi ekki verið annað en
»svœsin persónuleg árás«, einkufn á
sig sjálýan\ (Og að þvi 'er hann
annað veifið virðist telja, á einhverja
aðra menn og »stefnur« — »per-
sónuleg* árás á stefnurll). Hann
segir að stefna »Tímans« komi þvert
í veg fyrir mig; þess vegna byrji
eg persónulega árás á sig sem rit-
stjóra blaðsins.
Eg skal nú geta þess, að eg veit
ekki til, að aðalstefna »Timans« sé
önnur en sú, sem birtist í »verk-
unum«, sem sé að níða menn og mál-
eýni. Svo að það væri ekki fráleitt,
að hún ætti ekki við mig fiemur
en aðra góða menn, og er mér ekki
móti skapi, að mér sé eiguað að
viljá berjast gegn henni.
En það er eftirtektarvert, að þessi
maður, sem á að heita ritstjóri og
ekki treystir sér að kotna að málefn-
inu, ekki treystir sér sér að hrekja
einn staý í þvi, sem eg hefi skrifað,
maðurinn, sem ritar þessa grein
»Timans«, eintómar skammir um
mig persónulega, — hann er að tala
um og fárast út af þvi, að aðrir hefji
»persónnlega árás«! Jú, sá getur um
talað. Annaðhvort er, að hann ber
ekki hið allra minsta skyn á, hvað
er persónulegt i slikum umræðum
og hvað ekki, eða hann talar hér um
gegn betri vitund, sem menn skyldu
þó sízt ætla honum, heiðursmann-
inum. En hvort sem er, þá er það
óneitanlega ekki vel gott.
Litum snöggvast á, hvað það er,
sem hann telur fram, til sönnunar því,
að grein mín sé aðeins »svæsin per-
sönuleg árás« á sig.
Menn hafi i huga, hvað það er,
sem eg ritaði um. — Ritstj. »Tím-
ans« segir, að »persónuleg atvik«
úr lífi sínu komi þar tmjögtil greina«.
Um starf hans »sem sóknarprestur*
sé farið viðeigandi niðrandi orðum.
Að það komi og »mjög við máU,
hvaða embætti hann hafi sótt um,
en ekki fengið. Þetta virðist hann
telja aðalefnið.
En hver fótur er nú fyrir þessu?
Sá einn, að eg get þess, algerlega
aukalega, en þó til að réttlæta það
(eða afsaka), að sumir hafi búist við
einhverjum stakkaskiftum i framkomu
»Tímans«, er Tryggvi Þórhallsson
gerðist ritstjóri hans, að hann hafði
verið prestur og kept um að verða
guðfræðiskennari við háskólann. En
menn urðu fyrir vonbrigðum. Er
það persónuleg árás, að gera ráð
fyrir því, vegna fortiðar manna i
þjónustu hins góða, að framkoma
þeirra verði sæmileg eftirleiðis?
Síðan tek eg dæmi nokkur, úr
hans eigin blaði (meira að segja alt
sama tölublaðinu), um það, hvernig
þessi maður skrifi um opinber mál-
eýni og gæti þar sannleikans, sann-
leikans, sem hann áður samkvæmt
stöðu sinni (sem prestur) sérstaklega
hafi verið að boða. Er þíð »svæs-
in persónuleg árás« að ætlast til meira
af honum i því efni heldur en ein-
hverjum öðrum óvöldum leikmanni?
Eg tek svo til orða, að hann (eins
og aðrir prestar) hafi boðað sann-
ieikann »fáráðum sálum þessa lands«.
Er hér ráðist persónulega á »sókn-
arbörn« séra Tryggva?
Hvað virðist mönnum? Og þetta
á að gera það að verkum, að hon-
um beri ekki að svara ’fyrir sig og
sinar gerðir, eða blaðsins, í opinberu
máleýni, sem blaðið hefir hleypt af
stokkunum með ótilhýðilegum hætti 1
Svo telur hann áfram, að »Tím-
inn« hafi ekki dróttað »þjófnaði«
að neinum, engum hafi komið til
hugar að gera slikt og aldrei staðið
orð í þá átt i blaðinu. Aðeins fundið
að »óreglti i reikt.ingsjarslu*. Áður
kallaði blaðið það »óreiðuí fjármálum*,.
i »fjárreiðum landsins«,á »almennings
eign«, og þaðan af verra. Það væri
landsins mesta »hneykslismál«, sem
alveg sérataka »rannsókn« þurfi að
skipa i, og hinir og þessir (óviðriðn-
ir) menn þurfi að »gera grein fyrir*
þessu fé, en bafi »ekki getað* það;
eigi megi linna fyr en >hver evrir
sé ýundinn« o. s. frv.*). Er það svo,
að ritstj. telji það »persónulega«(!):
árás á »prívat«-líf »Tímans«, að vita
þessar aðfarir blaðsins og hrekja
ummæli þess?
Enn kveður hann mig »blanda
tengdaíöður sínum* — landritaran-
um — inn í málið, og liggi víst
einhverjar sérstakar hvatir hjá
mér til þess. Eg hefi að eins, og
ekki að ófyrirsynju, mint blaðið á
það og ritstjórann, að á þeim tima,
sem það vill láta stjórnina bera
»ábyrgð« á þessari »reikningsfærslu«,
hafi það verið landritarinn, sem var
yfirskrifstofumaðurinn, og beindust
þvi skeyti blaðsins líka að honum,
óhjákvæmilega. Lika benti eg blað-
inu á, að par gæti það fengið —
vafalaust rétta — fræðslu um þetta
mál, sem það hafði hlaupið með l
gönur. Er það einnig »svæsin per-
sónuleg árás« (á hvern?) að geta
þessa, til sjálfsagðrar og nauðsyn-
legrar skýnngar á málinu, og hvaða
>prívat«-mál er þetta? Tók »Tím-
inn« þetta atriði ekki með i reikn-
inginn í upphafi af þeim sökumf
Eða hvað?
Loks segir hann mig gefa ung-
mennafélögunum og samvinnufélög-
unum »spark«. Hvar er það? . Eg
nefni þau ekki á nafn, nema einu
sinni, er eg læt í ljósi, að þau
hljóti að haýa ilt aý pvý, að hafa
»Tímann« að málgagni, eins og
framkoma hans hefir verið og er,
svo sem bæði eg og aðrir hafasýnt
fram á. Eru þetta skammir um
félögin? Ætli ekki heldur um eitt-
hvað annað I
Þarna eru þá komnar »persónulegu
árásirnar«,hinar »svæsnu«, á »privat«-
lif mannsins — i grein minni, sem
að meginefni til var ekkert annað
en skjalleg rök —■, og vegna þessa
getur hann ekki svarað. Hvílik
hörmungar-frammistaða. Hannkveðst
að eins geta kveðið upp »dóm« yfir
mér. Blessaður einfeldningurinn f
Hann, Tryggvi Þórhallsson, heldur
að hann geti kveðið upp dóm yfir
mér, er nokkurs sé metinnl Sjálfan
sig er hann nú búinn að dama, með
framkomu sinni, blaðið, er hann
stýrir, og fylgifiska sína. Það verð-
ur seint, að þeir herrar fá upp-
reisn. —j: —
Annað það, et. ritstjóri þessi taldi
að ástæðu, fyrir því að hann gæti
ekki »átt orðastað* við mig (eg væri
fyrir neðan það), var það, hvernig
eg heíði áður skrifað um þau mál-
efni, sem eg hefði rætt.
Nú er það mörgum landsmönn-
um kunnugt, að eg hefi um allmörg
ár ritað greinar um ýms málefni,.
stjórnmál, landsmál, og margt það,
sem við hefir borið. Og ekki get-
eg kvartað um það, að það hafi ekki
verið lesið. Eg hefi svo að segjæ
aldrei skrifað svo, að fjöldi manna
hafi ekki verið mér þakklátur. Em
ýmsa einstaka menn hefi eg stygt.
Því að eg hefi aldrei tekið með
silkiglófum á þvi, sem eg hefi séð
að mtður hefir farið, eða sem telja
*) Eg skal geta þess hér, að eg
hefi heyrt úr mjög trúverðugri átt,
að jafnvel sá hluti stjórnarinnar, er
næst stendur »Timanum« (atvinnu^
málaráðh.), fordæmi þessi skrif hans,
þótt á skorti, að það komi fram op-
inberlega.