Ísafold - 24.08.1918, Síða 2

2
I S A F O L D
Egill Jacobsen
Reykjavík.
Útibú i Hafnarfirði. Simi: 9.
Símí: 119.
Útibu i Vestmannaeyjum. Sími: 2.
Landsins fjölbreyttasta Vefnaðarvöruverzlun.
Prjónavörur, Saumavélar, Isienzk flögg.
Regnkápur, Smávörur. Drengjaföt,
Telpuijólir, Leikföng.
Pantanir afgreiddar gegn tfdrkiöfu ef óskað er.
Öllum fyrirspurnum svarað greiðlega.
VandaDar vörur. Ódýrar vörur
□□□□□□□□□□□□□
□
Arni Eiriksson
Heildsala.
Tals. 265 og 554. Pósth. 277.
Smásala.
Vefnaðarvörur, Prjónavöiur mjög fjölbreyttar.
Saumavélar með hraðhjóli
no ára veiksmiðjuábyrgð
Smávörur er sr.erta saumavinru og hannyrðir.
þvotta- og hreinJætisvörur, beztar og ódýrastar.
fffiT" Tækifærisgjafir.
EBE®
□)□ □ □ □ □ □ □!□ □!□|□|□i□l□ □!□!□!□!□!□
Háskólann hér í ný-íslenzku. —
Þetta hefir félagið þegar gefið út,
og má það mikið kallast á jafn-
stuttum tíma. Bækur þessar eru
þó aðallega gerðar fyrir Dani.
En það er ætlun félagsins að
fræða Islendinga einnig um Dan-
mörku. Hefir félagið því í hyggju
að gefa út, eins fljótt og auðið
er, bækur á íslenzku um Dan-
mörku, og ef til vill líka um
Norðurlönd, um menningarástand
þeirra og framfarir á síðari tím-
um. Ætti bækur þessar að verða
kærkomnir gestir á íslandi, því
ekki er þekkingin yfirleitt svo
mikil á þeim efnum, og á hinn
bóginn geta íslendingar lært
margt af slíkum upplýsingum.
Haustið 1917- kom félagið á
stofn skrifstofu, sem enn sem
komið er er í Nörregade hér í
bænum. Skrifstofan er afgreiðslu-
stofa félagsins, og jafnframt gefur
hún ókunnugum Islendingum, er
snúa sér til hennar, upplýsingar.
Þessari hjálparstarfsemi var mikið
lagt upp úr í byrjun, en hún
hefir þó ekki orðið eins mikil og
skyldi, aðallega vegna þesa að
samgöngur hafa verið svo slæm-
ar milli landanna, og eins af því
að mönnum heima hefir ekki
verið kunnugt um skrifstofu þessa.
Þó hafa ekki svo fáir íslending-
ar leitað til hennar í nauðura
sínum um að fá atvinnu eða upp-
lýsingar og hafa altaf fengið ein-
hverja úrlausn En þessi hjálpar-
starfsemi mun eiga mikla fram-
tíð fyrir sér. Er sjálfsagt fyrir
íslendinga, sem fara hingaðókunn-
ugir, að snúa sér til skrifstof-
unnar. Þar eru þeir ugglausir
með að fá góða hjálp endurgjalds-
laust, og félagið á svo mörg góð
ítök meðal góðra Dana hér, að
það er ekki gagnslaust fyrir ís-
lendinga að fá hjálp hjá félaginu.
Ætti foreldrar, sem senda unga
syni sína hingað, að biðja félagið
að greiða fyrir þeim.
Félagið starfar og á annan hátt.
Á veturna hefir það fundi hér
um bil annan hvern mánuð. Eru
þar haldnir fyrirlestrar fræðandi
— efnið aðallega eitthvað um Is-
land. Hafa þar ýmsir ágætismenn
haldið fyrirlestra, eins og t. d.
þeir Aage M. Benediktsen rithöf-
undur, próf. Finnur Jónsson, Þó-
rarinn Tulinius stórkaupraaður og
kafteinarnir í Generalstaben Jen-
sen og Daníel Bruun. Fyrirlestr-
ar þessir hafa verið mjög vel
sóttir og verið gerður mjög góð-
ur rómur að þeim. Einnig út
um land er gert mikið til að
fræða menn um ísland. Þeir ís-
landsvinirnir Arne Möller og Aage
M. Benediktsen eru alveg óþreyt-
andi í því efni. Þeir ferðast um
og halda fyrirlestra um ísland á
ýmsum stöðum. Einusinni var eg
viðstaddur við slíka fyrirlestra í
Odense á Fjóni. Voru þar saman
komin mörg hundruð bæjarmanna
og sveitamanna úr nágrenninu
(sumir voru komnir alla leið frá
Jótlandi) til að hlusta á. Töluðu
þar þrír um ísland, þeir Aage
M. Benediktsen, Arne Möller og
próf. Finnur Jónsson. Á eftir
voru svo sungin íslenzk lög í
þýðingu eftir Olaf rithöfund Han-
sen. Fór sá fundur afarvel fram.
í annað skifti út á Jótlandi söng
stór samkoraa »0, guð vors lands«,
í danskri þýðingu, en með íslenzka
laginu. — Slíkir fundir hafa gert
mikið til að auka þekkingu al-
mennings hér á íslandi. Auðvitað
er það ætlun félagsins, þegar
tímar líða fram og tækifæri gefst,
að senda danska menn til íslands
til að halda fyrirlestra um Dan-
mörku, og eins að fá íslendinga
hingað niður til að halda fyrir-
lestra um ísland.
Nú kem eg loks að nýjustu
starfsemi félagsins, en sem eg
tel afarmikilvæga. Eg hef áður
i grein minni reynt að sýna fram
á, hve ábótavant hefir verið sam-
búð íslendinga hér og Dana, og
hvað íslendingar, sem dvalið
hafa hér alllangan tíma, hafa
gert sér lítið far um að kynnast
Dönum. Úr þessu hefir nú fé-
lagið reynt að bæta. Gekst það
fyrir því, að íslendingar, aðallega
íslenzkir stúdentar, gátu fengið
að dvelja upp i sveit hjá góðu
fólki endurgjaldslaust í sumar-
leyfinu. Kom þetta sér einkar
vel, ekki sízt fyrir stúdenta, á
þessum tímum, þar sem svo dýrt
og erfitt er að komast til íslands.
Enda urðu líka margir — ura 35
—40manns — við boðinu. Flest-
ir stúdentanna voru úti á Jót-
landi og 9 voru í sama héraði
nálægt Himmelbjerget, i Silke-
borgarhéraðinu, sem er talið eitt
af fegurstu hóruðum í Danmörku.
Eg hafði tækifari til að sjá,
hvernig félögum mínum leið, því
eg bjó þar líka í héraðinu, var
einn þeirra 9; var eg á sama
stað og í fyrra, hjá Arne Möller
presti, ásamt öðrum íslenzkum
student. Það var auðséð, að sam-
búðin milli danska bændafólks-
ins og íslenzku stúdentanna var
mjög góð. Islendingarnir voru
mjög ánægðir með að vera þar
og "Danirnir ekki siður ánægðir
með að hafa þá. Jóskir bændur
eru nefnilega harla líkir íslenzku
bændafólki að eðlisfari. Þeir eru
stórlundaðir, gestristnir með af-
brigðum, stiltir og hægir í dag-
legri umgengni, blátt áfram og
ábyggilegir. Eg var svo hepp-
inn að kynnast jóskum bónda,
sem hafði alla þessa eiginleika
til'að bera. Það var hreppstjór-
inn, sem eg hefi áður minst á.
Þegar Arni Möller fyrst kynti
mig honum, sagði hann: »Hann
heitir Kristinn Ármannsson, en
við heima erum nú vön að kalla
hann bara Kristinn, eins og tíðk-
ast á íslandi*. Eg fór þá að
segja breppstjóra, ,að á íslandi
notuðu menn að jafnaði fornafnið
við hvern sem talað væri og upp
til sveita þúuðust menn oftast.
Þetta líkaði hreppstjóraDum vel
og sagði með breiðu brosi: »A
he’r Tomas og du he’r Kristinn«.
Eftir það kölluðum við hvorn
annan Tómas og Kristinn og
þúuðustum. Maður þessi var
yfirleitt vel að sér og all víðles-
inn. Þótti honum gaman að
heyra um íslenzka lifnaðarhætti,
einkum upp til „sveita, og varð
aldrei þreyttur á að spyrja um
þau efni. I stjórnmálum var
hann mjög frjálslyndur. Hann
áleit sjálfsagt, að Islendingar
fengi öllum sínum kröfum fram-
gengt, bæði fána og öðru; en
áleit þó, að báðum þjóðum væri
það fyrir beztu að lialda saman.
Þetta var og skoðun flestra manna
sem eg talaði við á Jótlandi.
Einusinni var allsögulegur fund-
ur þarna í héraðinu, heima hjá
Arne Möller. Buðu þau prests-
hjónin eitt kvöld heim til sín öll-
um íslenzkum stúdentum úr ná-
grenninu með gestgjöfum sínum.
Var þar saman komið yfir 30
manns. Þar voru ræðuhöld frá
beggja hálfu, Dana og íslendinga,
og á eftir skemti okkar ágæta
söngmannsefni, Ragnar Kvaran,
með íslenzkum söngum. Fór fund-
urinn hið bezta frara. Mun það
fyrsta skifti i sögunni að íslenzkir
stúdentar og danskir bændur komi
svo fjölmennir saman.
Auk þess sem íslenzkir stú-
dentar hafa fengið sumardvöl úti
á landi, hafa um 20 íslendingar
fengið að dvelja hálfan mánuð á
lýðháskóla einum, Liselund, hér
á Sjálandi. Eru þar saman kom-
in um 4—500 manns, Danir, ís-
lendingar, Svíar og Norðmenn.
Fræðandi fyrirlestrar eru þar
haldnir á hverjum degi.
En alt þetta er aðeins byrjun.
Starfsemi félagsins verður sí og
æ meiri, og það er skylda ís-
lendinga að styrkja félagið af
fremsta megni, meðal annars með
því að ganga í það.
Það mun ekki langt í land þar
til ekki aðeins islenzkir stúdentar
heldur og einnig aðrir íslending-
ar, ungir bændasynir o. fl. verða
tíðir gestir á dönskum heimilum.
Því það er engura efa bundið að
Islendingar geta lært margt nýti-
legt af Dönum, bæði á andlegu
og líkamlegu sviði, og við meg-
um vissulega ekki við því að
vanrækja það. Áður en íslend-
ingar skilja alveg við Danmörku,
ættu þeir að læra að þekkja Dani.
Þeir ættu, áður en þeir segja al-
veg skilið við þá, að gera sér
Ijóst, hvað þeir eru að gera og
hvert stefnir. Það er bráðnauð-
synlegt fyrir íslendinga, eins og
alla aðra, að breyta eftir spak-
mælinu latneska: »Quicquid agis,
prudenter agas et respice finem«,
»alt með gætni gjör ávalt, grant
um endann hugsa skalt«.
Khöfn í ágústmánuði.
Kristinn Armannsson.
Húsnæðiseklan.
Eg sé i síðtstu »Dagsbrún« rð
bæjarstjórn Reykjavíkur hefir ákveð-
ið að láta safna skýrslum um það,
hve margir séu húsviltir i bænum,
Þvi er svo bætt við, að ekki megi
þó treysta því, að hægt verði að
útvega húsnæði öllum þeim, er hús-
næðislausir kunna að vera.
Hver er þá tilgangurinn með
þessum skýrslum ? Eigi ekki að
útvega fólki þvi húsnæði, sem hds-
næði vantar, þá mætti alveg spara
sér þær.
Auðvitrð verður ekki bygt yfir
alla þá sem i hnust eða r.ú þegar
vantar húsnæði, en það rnætti þó
reyna önnur ráð, einhver lík þeim,
sem eg mintist á síðast í grein
minni um þetta mál, og að tekin
hefðn verið í nágrannalöndunum.
Það er víst, að margir hafa svo
rúœt um sig, hvað húsnæði snertir,
að vel gætu þeir leigt öðrum með
sér, þó að visu óindisúrræði sé að
gripa til þess. Og þó að þessir
fjölskyldumenn gættu ekki allir leigt
fjölskyldumönnutr, þá gætr þeir þó
skotið skjólshúsi yfir einhleypa
menn, og fyrir þá er einnig vönt-
un á húsnæði.
Mætti hér eflaust nota verðlauna-
le ðina — einkum til útvegunar fjöl-
skyldumönnum — líkt og í Kaup-
mannahöfn, til bráðabirgðar lausnar
í þe?su máli.
Etgi ekki að fara einhverjar leiðir
líkar þes?um í málinu, þá verða
fyrnefndar skýrslur þýðingarlitlar,
þvi þær gefa heldur ekki upplýsing-
ar um neitt annað en húsnæðis-
leis ð.
Hinu má bæjarstjórn:n ganga að
sem visu, að eigi að útvega hús-
viltum húsnæði, þá muni það haía
fjáiframlög í för með sér, og dugir
ekki í það að horfa, eigi þá ekki
að taka fyrir innflutning til bæjar-
ins eða jafnvel reka burtu.
Því verður ekki neitað, að bæjar-
stjórnin hefir mikið sinnuleysi sýnt
í þessn máli, fyr og síðar, og verð-
ur seiut nógsamlega vítt fyrir það.
Þór.
Dansgýningar fjölsóttrar efndi frú;
Stefanía til miðvikudagBkvöldið. Fyrafe
dönsuðu þau mæðgiuin, frúin og son-
Iir hennar Óskar, nokkra dansa og
væri vel, að bvo fallegur dans sæist
alment í danssölum vorum. Unga
fólkið á að læra þessa danaa og þá
yrði dansinn, auk þess að vera lað-
andi skemtun — fögur íþrótt.
Frú Stefanía og jungfrú Dagný
Arnadóttir sýndu japanskan dans i
japönskum búningum og með japönsk
andlit. Fólki þótti mjög gaman að-
og var hlegið dátt.
Loks sýndu 7 fagrar yngismeyjar
slæðudans úr danssjónleiknum »Sylvia«
og var það hvorttveggja, að dans-
meyjarnar voru forkuDnar frfðar og
vel búnar, og bitt, að sjálfum daus-
inum var ágætlega fyrir komið, enda
óspart klappað lof í lófa og alt dans-
fólkið kvatt fram að lokum.
Frú Stefanfa á til mikillar þakkar-
skuldar að telja hjá höfuðstaðnum,
fyrst og fremst fyrir leiklistar-starf
eitfe, eu 1 í k a fyrir það, að hún hefir
lagt sig í líma um að fegra og end-
urbæta dansfþrótt.
Danssýning frú Stefaníu verðor
eudurtekin í kvöld.
Sklpafregn:
B o t n í a kom á fimtudag frá
Kaupmannahöfn. Meðal farþega voru:
Sveinn Björnsson og frú og börn,
Chr. Cimsen konsúll og frú og
börn, Klemenz Jónsson landritari og
frú, fossanefndarmennirDÍr 5, Hans
M. Eidesgaard frá Færeyjum, frú
Bertha Lindal frá Akureyri, Elín
Egilsdóttir matselja, uugfrú Helga
JacobseD, frú Ingibjörg þorláksson,
Th. Blomquist, próf. Sig. Nor-
dal, T. Frederiksen kaupm., Gunnar
þórðarson kaupm., Sig. Kvaran læknir,
Bagnar Kvaran cand. theol., Ágústa
Gíslason, frú Loisa Sveinbjörnsson,
JensenBjerg kaupm. og frú, Bjarni
JÓDSSon bíóstjóri og frú, Pétur Brynj-
ólfsBon hirðljósmyndari, Halldór Sig-
urðsson kaupm. og fjöldi útlendinga
— mest kaupsýslumanna, Theodór
Arnason fiðluleikari, þorv. Pálsson
læknir, Guðm. E. Guðmundsson
bryggjusmiður o. fl.
Fjórir farþegar voru kyrsettir í
Kaupmannahöfn. Einn þeirra var
Guðm. Oddgeirsson, sem dvalið hefir
nú um 3 ár í þýzkalandi. En gert
hafði hanu sér vonir um að komast
heim með næstu ferð.
Botnía fer til Khafnar aftur ú
morgun. Mesti sægur farþega tekur
sér fari.
Hjúskapnr: Einar þorkelsson.
8krifstofu8tjóri Aíþingis og jungfrú
Ölafía Guðmundadóttir voru nýlega
gefin saman af síra Kjartani prófasti
í Hruna.
Hamar heitir hlutafélag, sem uý-
stofnað er hér í bænum með 90 þús»
kr. höfuðstól, 8em allur er greiddur.
Fólagið ætlar að fást við viðgerðir
járnskipa og önnur slík störf og hef-
ir keypt vélaverkstæði DichmannB
hér í bænum og smiðju Gfsla Finns-
sonar járnsmiðs fyrir 100 þús. kr.
að sögn. í stjórn félagsins eru Ag.
Flygenring, Kirk verkfræðÍDgur og;
Hjalti Jónsson skipetjóri.
Mjölnir,
skip það er Thorefélagið átti fyr,
hefir legið í Gibraltar marga mán-
uði, var kyrsett þar og ströng gæzla
á þvl höfð, Nú hefir skipið verið
tekið alveg í þjónustu bandamanna.
Skipstjóri á Mjölni var Kronica
tengdasonur Kristjáns háyfirdómara
og var kona hans œeð honum í
ferðalaginu. Nú eru þau hjón á leið
til Danmerkur eða þangað komini
landveg frá Spáni.