Ísafold - 04.10.1920, Qupperneq 1

ISAFOLD
Simar 499 og 500.
Ritstjóri: Vilhiálmnr Finsen.
ísafoldarprentsmiðji
XLVIL árg.
Reykjavik, Mánudaginn 4. október 1920.
41. tölublað.
Þorláknr Ófeigsson. liúsagerðar-
stjóri ByggingarfélagsiAs skrifaði
skynsamlega grein nm Iþetta efni
í Vísi í sumar og skýrði aneð út-
reikningum hversu miklu ódýrari
götugerðin yrði tiltölnlega þar sem
trú á félagsframtaksseminni hér á; sambyggingarlag væri haft.
landi, enda gefur liðm timnm ekki j Með !þyí ag fyrir sam.
mikla ástæðu til Þess- ,-n 1’vt 1 j byggingum hefir ekki verið hrund-
legra er það, þegar emhver vottnr 1 .g ^ neinum rökuni) en það lag
sést til þess, að meim læri að vmna
Byggingarfélagið
0g sambyggingarlagið.
Það eru margir, sem ekki hafa
Slæm matvara.
saman og vera samtaka.
Og Byggingarfél'ágið á heiður
skilið fyrir þann dugnað, sem það
hefir sýnt að koma upp á einu ári
byggingum sem svara 6 stórum og
vönduðum húsuin með íbúðum fyr-
ir 28 f jölskyldur.
Menn skyldu ætla, að mesta
gagnsemin sem stafar af þessum
byggingum, sé sú bót, sem þar með
sé ráðin á húsnæðisskortinum í
bænum. Bn þar mun sjást lítið högg Þess var getið ^ hlöðunum um
á vatni að svo komnu. Aðalatriðið dagiml> a6 það stæði til að sett
er það, að hér koma fram félags- j yrði á stofn kommyUa austur á
kraftar sem bærinn hefir þörf fyrir, j Seyðisfirði. Slíkt
væri náttúrlega
og að þeir hafa með steinhúsbygg- j mikið þjóðþrifa fyirtæki; en spurn-
ingunni hitt á lag, sem sýnist hag- j irigin er siij munu aðrir landsfjórð-
anlegra fvrir bæinn heldur en það j imgar nj0ta góðs af því ? Er það
fiskiþorpslag eða löguleysi, sem j ætlunin að ma]|a SVo mikið, að það
bærinn hefir vaxið upp í. Hvort j fullnægi öllu landinu! Og þótt svo
það er það haganlegasta, sem á j væri> munu ekkí verða settar en.
verður kosið, skal ekkert fullyrt, hverjar skorður við því að öll rúg-
um, en sporið sýnist að minsta kosti, mjols verzlun lendi þar á einum og
ei’ hinsvegar að ryðja sér til rúms
þá ætti byggingarnefnd bæjarins
að beita áhrifum sínum til þess að
það verði alment tekið upp.
stigið í rétta átt.
Það er sambyggingarlagið, sem
saina stað ? Eða réttara sagt, koma
ekki þær skorður af sjálfu sér á
virðist eiga hér framtíðma og hefði lþann hétt> að svikna rugmj8lið
átt að reyna iþað fyrir löngu- Bær- j verði keypt .eftir sem áður, af því,
inn væri áreiðanlega að samlögðu að það verður eitthvað ódýraæa?
miklu ódýrari, lögulegri og hlýrri
ef þetta lag hefði verið tekið upp j MyUan ekki einhlýt.
þegar bærinn fór að vaxa fyrir ál-, Nei) malið hefir ekki hlotið lausn
vöru. Auðvitað hefði það krafið að | með þvi einu, að mylla komi aust-
bygt yrði ur steini, og væri nú líka |
nr á Vcstdalseyri. Pyrst og fremst
höfum við ekki rétt til þess að bú-
leiðslunni. Enda er það sú eina (í þessum mánuði. Hafðí leikhúsið
trygging, sem hægt er að gefa. — I geymt leikritið í 5 ár og ekki orðið
Myllur sem stofnaðar verða hér á ! úr því að það yrði leikið fyr en nú.
landi, verða að vea undir eftirliti,
og þær eiga sjálfar að kref jast þess.
Eftirlitið strax.
En mætti nú ékki strax fara að
hafa eitthvert eftirfit með mjöl-
kaupum landsins? Hversu lengi
eigum vér að vera dæmdir til þess
að lifa á tómri þriðja flokks vöru,
og oft hreinu og beinu skepnufóðri ?
Einokunarvörunum var við hrugð-
ið forðum, eu það sem við erum nú
látnir éta er eins vont og verra,
og þó ráðnm við nú verzluninni
sjálfir.
Fyrir 5 árum var nafn Hambans
’lítið þekt, en síðan hefir hann getið
sér mikinn orðstýr, og því mun
stjórn leikhússins hafa verið láð
það, að liggja á leikritinu eins og
! ormur á gulli.
í Naitionaltidende hefir Haagen
Falkenfleth ritað nm leikinn, og far
ast honum meðal annars orð á
þessa leið:
„Það er mikill æskubragur á
þessu leikriti, það er lika um tóma
æsku, enda lýsir sér í því mikill
unggæðisskapur og belgingur sem
Áheyrendur höfðu alment tekið
leiknum hið bezta og klappað lof
í lófa.
Sjaldan eða aldrei sést bér fyrsta j kom folki stundum til þess að hlæja
flokks hveiti, það ber öllum saman.(þar sem mest alvara var á ferðum.
um sem haifa smakkað útlend hveiti pju hak við oll mistökin koma ein-
meiri reynslu til að dreifa í stein-
húsagerð ef hún hefði verið fyr uPP Mt við ,því iaf einstoknm atvinnurek
tekm. 1 anda. sem aUglýsir mylluna, að
Það hefir oft verið ritað uin sam-, hann reki hana að eins iaf um-
hyggingar og menn ekki verið sam-1 hyggju fyrir almenningi, til þess að
mála um þær. Nokkrir hafa haldið liann fái betra mjöl. Auðvitað á
því fram, að dreifðu húsin væru 1 þe'tta að vera gróðafyrirtæki fyrst
bæði fegurst og frjálslegust og I og fremst, og þannig verður að
hefðu að samlögðu fleiri kosti en: skoða það. Nokkur trygging er í
samby ggingarnar. Þessari skoðun j því að vísu, að Þórarinn Tulinius
er líka haldið fram sumstaðar er- i verður aðalstjómiandinn. Hann
lendis, en einkum af mönnum, sem' sýndi það forðum í samkepniimi í
búa i stórborgum og eru leiðir á | siglingunnm hingað, að fyrirætlun
því lífi og því lofti og rúmi, sem j hans var ékki eingöngu sú, að
þéim er þar afskamtað. græða — hann langaði líka til að
Hér er öðru máli að gegna. 1 bar- ^ llann Það'
áttn vorri við kuldann, skamið og! En llversn lcn^ n^tnr hans Vlð
dýrleikaim á öllum sviðum, verðnm ! .^irra mann& mm stJórna 1
vér að fara þá leiðina, sem beinust j 4 *
er. Þessi hær er kaldur, óhreinn og j
óhæfilega dýr. Og það er hægt að Eftirlit nanðsynlegt.
gera hann miklu Mýrri ineð sam- Malaramórallmn hefir verið hafð
byggingum, án þess þó að loftið ur að orðtæki um allan heim, áf því
versni- Það verður hægt að hafa j að í myllunni er alt af gott tæki-
miklu fuilkomnari götugerð og færi til þess að beita smábrögðum
ræstingu með slíku byggingariagi j til þess að náungmn trúi malar-
sem styttir allar vegalengdir að svo anum til að nota sér það ekki. Það
miklum mun. Ankin hlýindi koma er líkt um þá sem mala og þá sem
brauð. Og það er þó hart að þurfa
að spai’a verðmuninn þar sem hinn
hái flutningskostnaður vérðnr sá
sami. Og sumir segja að verðmun-
urinn sé alls ekki sparaður, heldur
sé okkur selt óætið jafn dýrf og
góðgætið-
Menn hætta að borða rúgbrauð.
Um rúgmjölið þarf ekki að tala.
Ef flutt verðnr áfram þetta hrat
til landsins, sem hefir verið kallað
rúgmjöl síðnstu áratugina, þá líð-
ur ekki á löngu áður en þjóðin
hættir jað éta rúgbrauð, fær við-
bjóð á því. Það fer hér á sama hátt
og í Noregi. Magaveikisöldin er að
renna upp, og hún endar svo, að
að þessi fæðutegund sem í rann og
veru getur verið kröftng og góð,
verður fleygt á burt.
1
Hvað gera bakararnir?
Bakarar erlendis eru víðast mjög
vandlátir með það efni, sem þeir
baka úr. Þeir telja sóma sínnm mis-
boðið með því að nota lélegt efni.
Bakarastéttin í Kaupmannahöfn er
svo þroskuð, að hún gefur bæjar-
búum nokkurnveginn tryggingn
fyrir því að brauðin séu góð. Og
það eru hakararnir sem kæra þeg-
ar vond vara kemur á markaðinn,
og þeir hætta ekki fyr -en þeir hafa
mál sitt fram.
Danskt og íslenzkt.
lægt fram npprunáleg og fersk til-
þrif. Einmitt þegar menn eru að
hrista höfuðið yfir því, hvað hlaup-
ið er fljótt úr einu og í annað með
tilfinningar þessara ungu manna
og kvenna í leiknum, einmitt þeg-
ar harðast er á því að hægt sé að
taka persónumar alvarlega, þá
verður mönnum þó að hlnsta eftir
hvað þær eru að segja- Tal þeirra
i óhundnn máli fellnr í stuðla, því
það ern þrátt fyrir alt skáldleg orð
sem þær mæla. — Það hefði átt að
leika leikritið fyrir nokkrum árum
þegaæ það kom út á prenti. Þá hefði
það þótt efnilegt verk. Enda hefir
höfundurinn uppfylt vonir manna
með leikritinu. „Vér morðingjar",
sem er mikln þroskaðra verk. —
En leikkúsið hefir fundið það
skyldu sínia, að leika nú þessa fram
smíð þessa gáfaða leikritahöfundar
sem er í þann veginn að vinna sér
nafn. Og það hefir vandað mjög til
allrar meðferðarinnar.
1 Politiken skrifar Sven Lange
um leikinn, og farast honum líkt
orð, að lei'khúsið ’liafí ekki gert
Kainban mikinn greiða, að fara nú
að sýna eftir hann óheflað verk,
þa;r sem það sé þó nú sannað, að
hann geti gert velrk sín vel úr
garði. — Hann bendir á að sú sér-
staka tilfinninga-undiralda, sem
leikurinn hvílir á, hafi ekki náð
rétti sínum, enda skorti nær því
Sildin.
Nokkuð af benni talið skemt.
Eitt milliferðaskipið hafði hérnaH alla danska leiliara hæfileika til aó
um daginn á boðstólum sneiðar af j sýna slíkt. Hann hælir leikstjórn-
tveims konar rúgbrauði í sama j inni að hún hafi lagt sig í lírna ti'l
bakkanum. Ajðrar votru fínar og j ,að vanda meðfeð leiksins, en þó
þéttar í sér, kinar grófar og laus- i bafi henni ekki tekist að láta eitt
ar og lagði af þeim sýrudaun. — i aðalatrðið í leiknum koma fam eius
Menn grunuðu hrytann, sem var \ 0g vera. bar. Og það var samband
dansknr, um það, að hann gerði
þetta til þess að gefa í einu áþreif-
anlegan samanburð á dönSku og ís-
lenzku verklagi og kaupmensku.
Br.
ekki af því ehm, a!ð útveggjum
fækkar, heldur líka af því, að hinn
sífeldi súgur um bæinn heftist mik-
ið. í nýjum sambygðum bæjum er-
lendis er mikil áhensla lögð á að
selja mjólk. Þeir fá skaonmir og
mæta tortryggni, ef varan þykir
léleg, en þeir fá engar þakkir þótt
þeir sén heiðarlegir.
Af þessu leiðir að heiðarlegnr at-
hefta súginn, og ef þeSs er álitin j vinnurekandi hlýtur að krefjast
þörf þar, þá er það ekki síður þörf ; þess ekki siðnr en viðskiftamenn,
hér, þar sem aldrei er logn. að opinhert eftirlit sé haft á fram-
Konungsgliman.
Konungsglíma Kambams var leik-
in á konunglega leikbúsinu snemnu
ráðherradótturinnar við hinn unga
glímumann Hrólf. — Sterklega og
djarflega lýsir Kamban þessu —
segir hann — Hér kemur fram það
sem er mest persónulegt og jafn-
framt íslenzkast af þfí sem höf.
hefir ritað. En svo ávítar 'hann ai>
ur dönsku leikendurna fyrir það,
að þeir geti ekki náð þeirri dýpt
tilfinninganna, sem þurfi; þeir sén
allir í daglega lífinu með þess
grannn hræringnm, þeir geti að
vísu beitt belgingi og háreisti, en
þá séu þeir samstundis tæmdir til
hotns.
Síldanaflinn í snmar fyrir norð-
an var óvenjn góðnr og töluvert
aflaðist og á Yestfjörðum. Gerðu
menn sér góðar vonir nm það, að
sú síld mnndi seljast, þó svo illa
tækist til með síldarsöluna í fyrra.
Enda var eftirspum nokkur þegar
í sumar, og í liaust seldist tölnvert
af áflanum með viðunanlogu vorði.
En það fylgdi með, að meta ætti
síldina eftir að hún væri komin á
afhendingai’stað 1 Svíþjóð, og verð
ið þvi skilyrði bundið, að síldin
væri alveg óskemd-
Svo sem kunnugt er var mikið
af gömlu tunnunum hér á landi í
sumar þegar veiðin byrjaði. Yoru
þær vitanlega notaðar og síldin
send út í þeim.
Frá Svíþjóð berst nú sú fregn,
að mikið af farminum sem Borg
flutti til Svíþjóðar hafi verið dæmt
u’ emd vara þegar þangað kom, og
\ iðtakandi því neitað að veita henni
viðtöku og borga hana.Að líkindum
er þessi síld óseljanleg, og er það
eigi lítið tjón fyrir þá sem eiga
hana. Auk alls kostnaðar við afl-
ann, tunnnr, salt, verkalaun, farm-
gjald o. fl. verða sendendurnir
meira að segjia að horga útflntn-
ingsgjald af síldinni.
Kunniigir menn kenna því um,
að síldin hafi verið söltuð í ganlar
tnnnur. Það má vel vera að svo sé,
en hitt er víst, að þótt tonnurnar
séu ársgamlar og séu eitthvað farn-
ar að gefa sig við geymsluna, þá.
má gera þær sem nýjar aftur með
því að láta á þær ný bönd Vitum
vér til þess, að eitt útgerðaifélag-
ið, sem einna mesta síld aflaði í
sumar, saltaði mestan hlnta aflans
í gamlar tunnur. En þær höfðn all-
ar verið aðgættar í vor og gert við
þær sem laskaðar voru-
Allur sá hluti aflans sem þegar
er komin til útlanda, hefir reynst
ágæt vara, og það mun og vera
svo með það sem enn er ófiarið
héðan.
Það er því miður hætt við því,
að atvik þetta geti haft tölnverð
áhrif á eftirspurn og verð þeirrar
síldar, sem enn er óseld. Að minsta
kosti fyrsta kastið. Því það mun
vera svo, að um 30 þúsnnd tunnur
af íslenzkri síld var boðið út í Kanp
mannahöfn fyrir nm vikn síðan, en
það kom ekkert boð í hana.
Það munn vera nm 2200 tunnnr,
sem eigi stóðust matsraun sænsku
matsmannanna. Það er sem hetur
fer ekki nema örlítill hluti af árs-
framleiðslnnni, en stórtjón samt.