Ísafold - 13.10.1921, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD

Bréf frá Italiu.
Eftir Siqfús Blöndal.
X.
Eg er einn á gangi eftir gili í
hálsinum fyrir ofan Santa Margherita.
Leiðinni er heitið upp að Nosfarego,
íallegri kirkju og prestsetri þar í
hliðinni. Þar er talsverður bratti;
lækur niðar gegnum klettótt gil og
blómskrýdda hvamma; mest ber á
i gráu laufi oliutrjánna með fínum
mjóum blcðum. Upp við húsmvir-
ana eru víða rósarunnar. Viða sjást
víngarðar. Þar sem hlíðin er ræktuð,
— og það er mikill hluti hennar —
«r hún í breiðum stöllum, eins og
rið af riði; á þann hátt er hagan-
legast að rækta alt; öll vinna fer
því fram á jafnsléttu, h^að bratt eða
hátt sem fjallið er; það er mikið
mannvirki að fara svo með fjalls
hlíð, en þetta er algengt hér og
«ins i Suður-Frakklandi og Sviss.
Yið það ávinst margt, meðal ann-
ars það, að fína moidin ekki sóp-
ast burt frá efri stöðum niður i dal-
ina þegar rigningar ganga.
Ea eg er nú ekki beinlínis að
hugsa ,um búnaðinn hér. Þvi niðri
i hvamminum, við lækino, situr ung
stúlka og tr að þylja eitthvað. Hún
hefir upp sömu orðin aftur og aftur,
svo mér er ómögulegt annað en
hugsa þau. Og eg sé hvað hún er
að gera. Hún er að reyta blöðin af
baldursbrá og spyrja um hvort mað-
sur, sem hún elskar, elski sig. Og
alt er nú undir þvi komið i hvaða
stefi seinasta blaðið lendir. Og svo
þylur hún:
Mi vuol’ bene,
mi vuol’ male,
mi ama,
mi canzona —
(Honum þykir vænt um mig —
honum er illa við mig, — hann
■elskar mig, — hann dregur dár að
mér). —
fiinn bErsyndugi.
Skáldsaga .eftir Jón Bjömsson.
Það skaut strax mótþróa upp i hug Skarp-
héðins. Það var spurt svo hranalega. En
hann fann, að hún hafði fullkominn rétt til
að spyrja. Arnfríður var auðvitað ekki barn
lengur. Hún var fullþroskuð og sjálfráð
gerða sinna, bar ábyrgð á sjálfri sér. En
hvenær varðar ekki móðir um, að barnið
hennar grætur? Hvenær liður réttur móð-
uurhjartans undir lok? Aldrei. Það fann
Skarphéðinn. En samt gat hann ekki að
því gert, að hann svaraði þurlega:
»Ekkert, sem þér kemur við<.
Hildiríður dökknaði í framan. Hún þagði
um stund. Skarphéðni datt í hug, að oft
væri blíðalogn á undan fellibyl.
»Eg læt mig nú málið skifta samt sem
áður«, sagði hún loks. »Þetta er dóttir mín.
Mér etendur ekki á sama, þó hún gráti. Eg
hefi minsta kosti rétt til að spyrja, hvað valdi
þvi, og þann rétt læt eg ekki taka af mér.
Og nú spyr eg aftur, hvað hefur borið hér
við? Hvers vegna grætur þú, Arnfríður?*
Hún sneri sér að Arnfríði um leið. En
þar var steinhljóð.
Þetta sárnaði henni því meir. Hún dökkn-
aði enn í andliti.
»Eg hélt, satt að segja, að það hefði verið
kærara en svo með ykkur Skarphéðni nú
upp á síðkastið,) að hann stæði hér eins og
ísjaki yfir þér grátandi*.
»Er ekki réttast að bíða með allar skýring-
ar þangað til skapið er orðið rótt«, sagði
Skarphéðinn. »Og sjálfsagt er réttast, að
Arnfríður gefi allar upplýsingar«.
Honum fanst í svipinn, að það vera rag-
mannlegt af sér að kasta öllum vandanum
á hana. En hann sá jafn framt, að hann
mundi engu tauti koma við Hildiriði. Til
þess voru þau of ólík.
»Þið eigið máske eftir að tala meira sam-
an. Þú átt kanske eftir að græta hana enn?«
spurði Hildiriður.
»Við erum búin að tala út. Og þó eitt-
hvað væri eftir, mundum við ekki gera það
i þinni viðurvist*.
Skarphéðinn var rór. Hér var til einskis
að láta sér renna í skap.
Hildiríði varð þýngra og þýrigra i hug.
Hún var óvön því að láta mótmæla sér,
óvön við að mæta þeim, sem lét hvergi
þokast. Hún tók að ganga um gólf og sté
þungt' svo fjalirnar svignuðu.
Hún vissi það vel, að i raun og veru
þurfti liún einskis að spyrja. Hún vissi alt
um samband þeirra Arnfríðar og kennarans.
Og henni var ekki síður kunnugt um, að
dóttir hennar var heitmey Armanns. En
henni fanst óþarft að gera sér samviskubit
út af því, þó dóttir hennar væri þarna að
stefna út á hálan ís. Henni var það ljóst,
að Arnfriði var meiri vegur að því að gift-
ast kennaranum en Armanni, þó sæmilegur
væri. Hún hafði hugsað sér að brjóta allar
mótspyrnur á bak aftur, sem fyrir kynnu að
konaa, með ofbeldi, þegar þar að kæmi, Hún
hafði því leitt hjá sér að skifta sér nokkuð
af þessu, þótti gott, að fundum kennarans
og Arnfríðar fór fjölgandi. Hún hafði meira
að segja nokkurum sinnum haldið lofræðu
um kennarann svo Arnfríður ein heyrði, lýst
öllura hans kostum: glæsimensku, göfuglyndi,
hjálpfýsi, starfsþreki. Hún vissi hvað hún
gerði með þeirri aðferð.
En nú þóttist hún sjá, að hér var kominn
stífla í farveginn. Og það besta í henni,
móðureðlið, og það versta, eigingirnin, hé-
gómagirnin, tók höndum saman í vörninni
um grátandi barnið hennar. Gott og ilt getur
stundum átt samleið.
Hún snaraðist að Skarphéðni eftir stundar-
korn og sagði:
»Ef það er alvara þín, kennari, að svíkja
dóttur raína, þá skal þér ekki verða of sæl
veran í þessari sveit.«
Skarphéðni datt í hug, að hefði karlmaður
sagt þetta, mundi hann líklega hafa kastað
honum á dyr. En þetta var aldurhnfgin
kona. En samt stóð honum stuggur af henni
»Er þér kunnugt um, að eg hafi eitthvað
að svíkja?*, spurði hann eftir nokkura þögn.
Hann hélt enn um stólbakið og hnúarnir
hvitnuðu. Röddin var furðanlega róleg, en
þó var eins og þungt öldurót í henni.
»Það er mér kunnugt um«, svaraði Hilid-
ríður. »Arnfriður hefði ekki hagað sér við
þig eins og hún hefur gert, ef hún hefði ekki
1
vænst fullkominnar alvöru og einlægni frá
þinni hlið «.
Nú fanst Skarphéðni óhugsandi annað
en að Arnfríður hlyti að svara. Þessu gat
hún ekki tekið þegjandi, ef hún var ærleg.
Hún vissi sjálf, hver átti hér mesta sökina.
Hann beið eftir svari hennar. En hún þagði
og grúfði sig ofan yfir borðið. Nú, þá varð
hann að verjast einn.
»Finst þér það ekki skifta neinu í þessu
máli, Hildiríður, að Arnfríður er heitmey
annars manns, var búin að vera það löngu
áður en hún sér mig? Og finst þér það ekki
koma þessu máli neitt við, að allan þann
tíma, sem Arnfríður hefur látið mig hugsa,
að hún tilheyrði mér einum, hefur hún kom-
ið fram við unnusta sinn eins og heitmey
hans? Nægja þér þessar skýringar?«
»Mér nægja engar skýringar«, hrópaði
Hildiríður. »Úr því sem komið var, bar þér
að halda áfram. Ármann gat siglt sinn sjó.
Það hefur fyr slitnað upp úr milli karls og
konu. Honum er ekki vandara um en öðr-
um. Hann þolir áfallið betur en Arnfríður*.
Og nú lagði hún allan sinn skapofsa og
raddþunga á hvert orð: »Og þú ert ódreng-
ur, regíulegur níðingur, ef þú gengur frá
Arnfríði grátandi og bregst trausti hennar*.
Skarphéðinn slepti stólbakinu og gekk fast
að Hildiríði. Þau horfðust í augu, hann hár
og tígulegur með leiftrandi glampa i augum,
rór og fastur fyrir, hún skjálfandi af ofsa,
sem hún fann, að nú var árangurslaust að
láta brjótast út. Hún leit undan.
Svo sagði hann í lágum róm:
»Eg hefi gefið þér skýringu á þessu, Hildi-
ríður, við það hefi eg engu að bæta. Finn-
ist þér hún ónóg, er hennar að leita hjá
Arnfríði*. Hann snéri við fram að húsdyr-
unum, staðnæmdist þar, leit til Arnfríðar og
horfði á hana um stund. öll beiskja var
horfin úr svipnum, það var eins og hann
væri að minnast við hana í síðasta sinn með
augnaráðinu einu. Svo gekk hann þegjandi
til dyra án þess að líta á Hildiríði. Hann
heyrði hana koma á eftir sér, hevrði hana
taka andköf af ofsa. Og þegar hann skrapp
út úr dyrunum, skelti hún eftir honum hurð-
inni svo að hrikti í húsinu.
Hann heyrði þessa síðustu kveðju Hildiríð-
ar fyrir eyrum sér í mörg ár.
En eg læðist hljótt í burtu, án
þess að blða eftir hver úrslitin verða
fyrir stúlkunni. Og mér dettur i
hug, að í rauninni sé það sem inst
er i mönnum svona nokkurn veginn
eins hji þeim öllum, hvaða þjóð
®g í hvaða landi sem vera skal.
Og hjátrúin hér á ítaliu — er
hún þi, þegar öllu er á botninn
hvolft, meiri eða skaðlegri en hjá-
trúin okkar á Norðurlöndum. Hér
er spáð af blómum, heima í spilog
i kaffikorg, hér er trúað á »ill augu*
og formælingar, menn ganga með
verndargripi gegn irum og illum
öndum — nú, en heima? Er ekki
lika til þar fólk sem hefir beyg af
tölunni 13 og ekki þorir að hefja
ferð á mánudegi?
Og um þetta er eg að hugsa,
þegar eg kem upp að kirkjunni —
— incdæl, litil kirkja, prýdd blóm-
um og dýrindis málverkum. Útsjón-
in frá kirkjuhlaðinu er dýrðleg, yfir
Santa Margherita og ljósblátt hafið,
og svo er fjallið fyrir ofan og til
beggja hliða, fjöldi þrihyrnrda segla
á sjónum, og ilmandi vorgolan um
alt saman.
Eo inni í kirkjunni er gamall
maður á bæn fyrir Mariumynd. Því
hér er María mey mest dýrkuð, og
margir aðrir heilagir menn. Menn
beina orðum sinum frekar til þeirra
en til Guðs sjálfs — biðja um fyrir-
bænir þeirra. Þetta er gamall — og
i sjilfu sér ósköp eðlilegur lands-
siður. Eins og alþýðan altaf varð að
snúa sér til þjóna, skrifara og ráð-
gjafa konunganna og þjóðhöfðingj-
anna, og leita liðsinnis þeirra, eins
hugsa að menn Guð muni athuga betur
sfn mál, ef hinn heilagi Pétur, hinn
heilagi Sebastían, Antonius o. fl.
vilji mæla með þeim. Og hver
myndi öflugri formælandi en ein-
mitt móðir Jesú? Það er til saga
um enskan prest, sem spurði bónda,
sem hann sá gera bæn sína til St.
Kristófers, hvers vegna hann ekki
gerði bæn sina heldur til guðs sjálfs.
»Til guðs sjálfs«, svaraði bóndinn,
»nei, svo dónalegur er eg ekkil*
En það er annars merkilegt, að
einmitt margir mjög ókaþólskir og
af mörgum kallaðir illa kristnir spek-
ingar hafa komist að nokkað líkri
niðurstöðu og kaþólska kirkjan með
kenningunni um dýrðlingadýrkunina.
Eg á hér við suma andatrúarmenn.
Því sumir þeirra og það t. d. aðrir
erns menn og Wallace, hinn mikli
vinur og samherji Darwins — halda
þvi fram að það hljóti að vera til
óendanleg röð af öndum á æðri
stigum, gæddir mistnunandi gáfum
og mætti, — frá þeim æðsta krafti
sem við þekkjum í mannsál, og svo
hátt upp eftir aó enginn jarðneskur
maður getur gripið slíkt. Og þó
hlýtur að vera milli slíkra ofurvera
og guðs sjálfs ómælanlegt bil — j
rauninni er svo að skilja að allir
þessir andar á óskiljanlegan hátt séu
partar af guðsheildinni. Og sé svo,
þá er það i sjálfu sér ekki nema
eðlilegt, að veslings manueskja hér
á jörðinni snúi sér til einhvers góðs
og göfugs framliðins og biðji um
liðsinni hans eða hennar, sem í
sínu jarðneska Hfi hefir þekt manc
lega eymd og ástríður.
Og að draga dár að dýrlingadýrkui
kaþólskra manna, það ætti engim
hugsandi maður að gera. Hitt e
það, að hún oft hefir verið mis
brúkuð, t. d. á þann hátt, að mem
sýna sumstaðar helga dóma, sem ái
vafa hafa aldrei átt neitt skylt vii
þá framliðnu menn og konur, seu
þeir eru sagðir tilheyra — en heið
arlegir kaþólskir prestar hafa oft o;
einatt gert tilraunir til að útrým;
sliku, þó það hafi sjaldan tekist af
nokkru ráði. Alþýðan vill hafa eitt
hvað, sem hún getur séð og þreifað á
Frh.
--------0---------
M\
SlllF-
„Evrópa getur ekki án Rúss-
lands verið“.
Svo sem kunnugt er kaus a
þjóðasambandsráðið Friðþjóf Nai
sen til þess að rannsaka ástand:
í sveltihéruðum Rússlands og gei
tillögur um, á hvern hátt hjál
yrði við komið. Fór Nansen all
h ið til Moskva og ráðgaðist u:
málið við stjórnina. Skýrslu u:
för sína gaf hann á fulltrúaþinj
alþjóðasambandsins í Genf, 9.
m. Ræða sú, er hann flutti á þin;
inu við þetta tækifæri, hefir vak:
mikla athygli enda hafði hún ve
ið afburða vel flutt og sannfæ:
andi.
Nansen fórust svo orð, að hin
yfirvofandi hungursneyð í Rúss-
landi, væri hörmulegasta áfallið,
sem saga" Evrópu hefði frá að
segja. „'Evrópa getur ekki án Rúss
lands verið, og það væri því sjálfs-
morðsæði, að hjálpa ekki Rúss-
landi. Alþjóð manna getur hjálp-
að. Nóg er til af matvælum. Til
dæmis eiga Norðmenn miljónir
smálesta af fiski, sem enginn vill
kaupa. Ameríkumenn miljónir smá
lesta af korni, sem ekki er hægt
að senda frá sjer, því að hvergi
er markaður. Það er einnig hægt
að flytja matvælin. Nóg er til af
skipum, sem ekkert hafa að gera.
Og sömuleiðis er' hægt að flytja
vörurnar inn í landið“.
„Reynsla sú er jeg fekk“, segir
Nansen, „við heimsendingu her-
fanganna úr Rússlandi, sýnir, að
rússneska stjórnin er vel fær um
að annast flutninga á því, sem
við sendum til landsins“.
Nansen sýndi með tölum, að sex
stærstu hafnirnar í Rússlandi geta
skipað upp 280.000 smálestum af
vörum á mánuði, og staðhæfði, að
rússneska stjórnin hefði aldrei rof-
ið gefin loforð við sig. Útbýting
matvæla til fanga þeirra erlendra,
sem kyrsettir hefðu verið í land-
inu, hefði ávalt farið samvisku-
samlega fram, og væri eigi ástæða
til að ætla, að óráðvandlegar væri
að farið í matvælaúthlutun nú, er
það væri Rússar sjálfir er væru í
svelti.
í ræðu sinni gat Nansen þess
ennfremur, að stjórnir Svía, Norð-
manna, Dana, Letta, Eistlendinga
og Lithaua hefðu nú þegar veitt
Rússum gjaldfrest, í líku hlutfalli
eins og Miðríkin hafa áður feng-
ið hjá þessum þjóðum. Og máli
sínu lauk hann með því, að hvetja
menn til að forðast hleypidcma,
til þess að afstýra voðanum.
Ræðunni var vel tekið af öllum,
nema fulltrúum Breta og Frakka.
Þó hafa sumir Englendingar fall-
ist á mál Nansens í öllum aðal-
atriðum. „Times“ fann tillögum
Nansens margt til foráttu, svo sem
það, að hann hefði ekki fengið
nægar tryggingar hjá rússnesku
stjórninni fyrir því, að hjálpin
lenti á réttum stað. Þar hefði
Bandaríkjamenn búið miklu bet-
ur um hnútana.
Fé það, sem Nansen taldi nauð-
synlegt til að hjálparstarfsemin
gæti byrjað, er ekki fengið enn,
svo menn viti, og því var fleygt,
að Nansen mundi segja af sér
störfum vegna undirtekta banda-
manna. En í síðustu blöðum er það
borið til baka. Hins vegar er hjálp
Bandaríkjamanna komin veláveg.
Ameríkumenn hafa veitt Rússum
stórt lán, gegn sérréttindum í
Rússlandi og er Standard Oil fé-
lagið aðallánveitandinn. Hjálpar-
tilboði bandamanna hafnaði rúss-
neska stjómin umsvifalaust 0 g
taldi það óvirðing við þjóð sem
væri að farast úr sulti. En frá