Ísafold - 19.04.1927, Side 1

Ritstjórar:
Jón Kjartansson
Valtýr Stefánsson
Sími öOÓ.
ISAFOLD
Árgangurinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sími 500.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
52. Arg. 17. tbl.
Þridjudaginm 19. april 1927.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
Fjárlögin.
Tekjuhalli fjárlaganna orð-
inn ca. 330 þús. krónur.
Samherjarnir: Framsóknar-
menn, jafnaðarmenn og Sjálf
stæðismenn virðast samtaka
í því, að afgreiða fjárlögin
með stórkostlegum tekju-
halla.
Um 90 hrtt. lágu fyrir við 3.
umr. fjárlaganna í Neðri deild. Fóru
tillögur þessar fram á ca. y2 miljóu
króna hækkrtn á. útgjöldum fjárlag"
anna. par sem fjárlögin höfðu þegar
fengið 58 þús. kr. tekjuhalla, þá var
sýnt, að hjer var hætta á ferðum, og
því alvarlegri var hættan, þar sem
ógerningur var að hækka að neinu
leyti tekjuáætlunina.
Eins og komið vár, var því ekki
nm annað að gera, en að fella misk"
unnarlaust allar hækkunartiliöglir,
aðrar en þær, sem óhjákvæmilegar
voru. Tækist þetta ekki, var fengin
vissa fyrir því, að fjárlögin yrðu nf"
greidd með stórkostlegum tekjuhalla.
pað fylgdi því óvenjumikil ábyrgð
á fjárveitinganefnd Nd. þegar hún
átti' að fara að taka ákvörðun um
hinar mörgu hækkunartillögur, sem
fram voru komnar. pví það hefir
reynslan marg oft sýnt, að þsr sem
fjárveitinga nef nd leggur einrómn á
mótí fjárbeiðnum frá einstökum þing-
mönnum, þá ná þær fjárbeiðnir “kki
fram að ganga. Mæli hún hinsvegar
með fjárveitingunni, eða er ekki ein
huga á móti, þá eru miklar líkui’ fvr
ir því, að fjárbeiðnin verði samþykt.
pegar rætt var um fyrri kafla fjár"
laganna, kom það þegar í ljós, að
fjárveitinganefnd var mjög sundur-
lynd og ósamstæð. Hún var klofin,
eða hafði „óhundin' ‘ atkvæði um
fjölda margar hækkunartillögur, frá
einstökum þingmönnum, sem fóra
fram á stórfeld útgjöld úr ríkissjóði.
(T. d. má nefna 15 þús. ki’. fjár"
beiðni frá þm. Ilala, 9 þús. frá 1. þm.
S.-M., 11 þús. frá þm. Str. o.m.fl.) —
pegar til atkvæðagi’. kom, upplýst-
ist það, að það voru Framsóknanaenn-
irnir þrír og M. T., sem vildu fjár'
austu.r úr ríkissjóði. Peir höfðu sýni-
lega gert flokkssa,mþykt um það, ,að
samþykkja þær hækkunartillögur, er
þeii-ra flokksmenn fluttu.
íhaldsmenn í fjárveitinganefnd stóðu
á móti fjáraustrinum; til þess að
s]>orna á móti frekari tekjuhalla a
fjárl., buðu þeir að vera á móti
öllum hækkunartillögum einstakra
þingmanna, án tillits til þess
hver flytti þasr, ef hinir vildu
gera slíkt hið sama." En þessu vildi
meirihlutinn ekki gangá að. —
En þegar fhaldsmenn sáu hvert
stefndi hjá andstæðingunum, að nota
átti meiri hl. vald til þess að knýja
fram fjáraustur úr ríkissjóði, eftir
flokkshagsmunum, ætluðu þeiv ?ð
neita að starfa með lengur. — peír
heimtuðu af meiri hl. í fjvn., að eitt
og hið sama yrði látið ganga yfir all"
ar brtt. Með þessu móti gátn þeir
heygt meiri hl. og stóð nefndin nokk-
urnveginn saman við síðai'i kafla f jái"
laganna. Pó kom það fyrir við atkv.-
greiðsluna við þenna kafla, og það
oftnr en einu sinni, að Framsókn og
C'o. gat ekki stilt . sig um annað en
að vera með till. sinna manna, pg
það þvert ofan í samþ. á nefndar-
fundnm og yfirl. frsm., er var T. p.
Að vísu gat Tr. p. þess við sumar
þessar till., að sjer bæri ekki að leggjast
á rnóti tillögunum „með miklum
þunga“. (f þessu sambandi má nefna
5 þús, kr. styrkbeiðni frá Hjeðni, til
Byg'g'ingarfjelags Rvíkur). Er þetta
orðatiltæki alveg óþekt við þetta tæki-
færi, en eftir því sem fram kom við
atkvæðagreiðslu átti þetta að skilj"
ast þannig, að flokksmenn Tr. P.
voru í raun og veru með þeim tillög-
um, sem ekki mátti leggjast á móti
með miklum þunga.
Fiskbátur.
Fjáraustur Framsóknar & • Co. uú
er ekkert nýtt fyrirbrigði á Alþingi.
petta sama hefir oft komið fyrir áð"
ur. Hvernig á þetta líka öðruvísi að
vera, þar sem þeir eru í stórnmála-
sambandi við eyðslu' og óhófsseggina
í jafnaðarmannaflokknum.
Hversu mjög þessum mönnum tekst
nú á þessu þingi að eyðileggja fjár-
lögin, skal ósagt látið. En viljan hafa
1 þeir nægan til þess, að það verði gert
í fullum rnæli.
Eftir er að vita, hvað þjóðin segir,
út af slíkri ráðsmensku.
pað er ekki langt að bíða eftir henn
ar áliti — og úrskurði.
Breyttir lifnaðarhættir.
Fyrirlestur Jónasar Kristjánssonar í Nýja Bíó
á sunnudaginn var.
Menn leita árangurslaust glataðrar heilsu
í eiturskápum lyfjabúðanna.
pýskur verkfræðingur, Börner að
nafni, hefir nýlega smíðað nýjan bát,
sem fer í kafi og er bygður eins og
fiskur. Allir, sem sjeð hafa silung í
læk, eða lax í á, vita hvernig þeir
”anda“, bæði með munni og tálku"
um — súpa vatnið inn um ginið og
skola því frá sjer aftur í gegn um
tálknin. —■ XJppgötvun Börners bygg-
ist á því, að vatnsstraumurinn, sem
fer í gegn um munn silunga og laxa,
og þeir spýta aftur gegn um tálknin,
muni flýta ferð þeirra að mun. Bátur
þessi er því smíðaður sem fiskur,
etur sig gegn um vatnið á þann hátí,.
að hann sýpur það vatn, sem fyrir-
er, en spúir því með halanum aftur.
Með þessu inóti myndast hringiður,
sem knýja bátinn áfram.
Myndinni til frekari skýringar skol
þess getið, að ”skrúfan“, sem sjóii"
um eða vatninu dælir í gegn uux
skipið og gefur því kraft, er neðan á
kili bátsins.
Börner hyggur, að á svona báti
megi fara vfir Atlantshafið jafnhratt
og nú, en spara megi útgjöld við
slíkar hraðferðir um 70—'80%.
Hvert sæti var skipað í Nýja Bíó
á næstl. sunnudag, til að hlusta a
Jónas Kristjánsson lækni, tala um
breytingar á lifnaðarháttum manna,
á landi hjer.
pegar menn hafa glatað heilsunni,
kosta þeir kapps um, að fá hana
aftur, en gæta þess síður, að varð"
veita hana meðan liúxx er.
Allur fjöldi þeirra nxanna, sem
Pví miður hafði hann eigi skrifað ^ leita sjer læknishjálpar, hafa fengið
niður efni sitt og mótað, eftir tíma sjxxkdóm sinn vegna þess, að þeir
þeim, sem hann hafði til umráða, jlifa ekki heilsusamlegu lífi. Taldi
er var tæp klukkustund. Varð hann J ræðumaður, að alt að 9/10 alls krank-
því að sleppa ýmsu, er hann vildi leika, kæmu þannig af þekkingar"
sagt hafa um þetta efni, og varð
fvrirlesturinn eigi
skorti.
eins áiheyrilegur
e.ins og * efnið, og áhugi mannsins og
þekking gaf tilefni til.
Aðsóknin að fyrirlestri þessum er
gleðilegur vottur þess, hve áhugi
manna fyrir heilsuvarðveitslu er orð-
iun almennur.
En betur má ef duga skal. Margix-,
altof margir, láta- enn sitja við orðin
tóm, hlusta á góð ráð og bendingar,
án þess að fara eftir þeim.
í upphafi mintist J. Kr. á mis"
muninn á lífsviðurværi þjóðarinnar
Rotnunin er óvinur alls lífs.
Rotnunin í líkamanum er stafar a,
óhollri fæðu og óhollu líf'erni,-^veldur
flestum sjúkdómum. Rotnunin tekur
, við líkamanum eftir dauðann.
^ Firma má það af saur manna
hvernig innvortis heilsan er. Sje af
honum rotnunarlvkt, þá eru þar rotn-
unargerlai’, og hefir líkaminn við
þessa fjendur að stríða.
Maðu.rinn er alæta,
alment, eins og það var fyrir 40—j
50 árum, og eins og það er nú. jetur jafnt úr jurta og dýraríki. —
F.vi' á tímum var það skorturinn, Frændur vorir og forfeður, aparnir
sem setti hömlur á heilsuþrif manua, eru jurtaætur. Sennilega hafa meixn
en nú er það oft ofnautn í mat og af liungri neyðst til að leggja sjer
di’ykk, seni verst fara með menn. hræ til munns, dauð dýr. petta, get'
Margir þeir, sem nú eru rosknir ur hlessast, og það hefir blessast fvr-
miimast þess, frá æskuárum, að þeir ir okkur íslendingum, að lifa að miklu
fengu of lítinn svefn, of lítinn mat, leyti á kjöti.
og a þa var lögð of mikil vinna. | 1,11 við höfðum i fæðunni gott með~
En nú er það svo, að margir spilla, al gegxi rotnuninni frá kjötátinu —
heilsu sinni vegna þess, að þeir hafa fjallagrósin. Nú eru þau horfin úr
of litla líkamlega ár.eynslu, of mikið J sögunni. En erlendar þjóðir hafa lært
hóglífi, o£ mikla nautn matar og að matbúa sjer kornhrat sjer til heilsu
drykkjai'. | Lóta. I því eru lík efni og f jalla"
Hlutverk manna í framtíðinni er grösum. pau minka rotnunina í melt-
að finna meðalhófið, læra að tixatbúa ingarfærunum.
og matast Við, heilsunnar og líkam-
ans hæfi.
Víst er um, að mikil eru afbrot
manna í þeim efnum nú.
Tískan og útl. eftirhermu.rnar villa
Við íslendingar höfðum líka súra
skyrið. pað verkar á sömu leið.
Gagnið af þessari fæðu fyrri daga
sjest best á. því, hvaða áhrif það
hafði á þjóðina, er matarhæfið breytt"
mönnum sýn, í þessum efnum, sem ist, þegar síira skyrið og fjallagrösin
mörgum öðrum. hurfu.
Pá tók tæringin þjóðina heljartöknm.
Tæringin hefir verið til lijer í
rnargar aldir. En hún ruddi sjer ekki
til rúms, þrátt fyrir afleit húsakynm,
harðrjetti og skort. Ragnheiðui' Bryn"
jólfsdóttir bisknps í Skálholti dó úr
tæringu.
Auk þess sem líkaminn þurf ákveð-
ið magn, eggjahvítu, fitu og kolvetnis
í fæðunni og vissan fjölda hitaeininga,
þarf líkaminn einni'g „fjörefni“
(vitamin).Fæðan þarf að vera lifandi,
í henni þarf að vera ,máttur sólar'.
Sje fæðgn snauð af fjörefnum, geta
bein áhrif sólax-geisla bætt úr því að
nokkru levti.
S.je fjörefni fæðunnar eydd, mjólk"
in t. d. soðin handa börnunum, þá
kemur rotnunin til sögunnar, rotnun-
areitrið sest að í líkamanum. Sje fæð"
an „lifandi“, gengur hún greiðlega
frá líkamanum. Eðlilegt er að hafa 2
-3 máltíðir í innýflunum. pá er líkam
leg og andleg líðan manna góð, húðin
mjúk og fín, andardrátturinn ekki
rammur, lystin góð, svefninn vær,
hugurinn sístarfandi og hreinn, þrek'
ið óbilandi, líkaminn liervæddur gegn
öllum sjúkdómum.
En svo kernur tískan — og treður
í menn illum mat og alskonar óholl-
ustu.
Meim eru úttroðnir af mat, með
leyfar af 10—40 máltíðum í einu. —
parmvöðvum er ofboðið. — Kyrstaða
kemst á þær hreyfingar. Af því staf'
ar treg blóðrás. En af henni leiðir,
nð mönnum hættir við bólgu og sár-
urn, ristilbólgu (af henni stafar botn-
langabólga), magasár, og menn hafa
litla mótstöðu gegn einum höfuðóviu'
inum krabbameininu, sem alstaðar
kemur í kjölfar tískumenningar.
Hreyfingarleysi, skortur á líkams-
áreynslu sljófar innvortishreyfingar,
og. örfar rotnunina. En af rotnun í
þörmum stafar hin svonefnda
inneitrun í blóðinu,
sem veiklar hjarta og örfar æðakölk'
un. Með inneitrun fylgir ill líðan,
óvær svefn og menn verða verr f'ærir
til allra andlegra starfa.
pegar þessháttar drungi inneitrun-
ar steypist yfir menn, léita þeir að
öðrum e.itrum til deyfingar kaffi, tó'
baki, víni, sem gerir ekkert nema
devfa. tilfinningauna fyrir eitrun
þeirri sem fyrir er.
Ræðumaður fór nokkrum orðum urn
ýmsar fæðutegundir og eiturnautnii’.
j Hveit.i vildi hann að flyttist hing-
að ómalað, svo við mistum ekki af
hinu holla, fjörefnamikla hveitihrati.
■ Sykurneyslu vill hann minka, þvf
þó sykurinn sje næringarmikill, er
! hann líkamanum óhentugur, því hann
er að rnestu leyti reyrsykur, ger-
sneyddur fjörefnum, lífrænum söltum
og líkaminn þarf að breyta honum í
þrúgusykur, til þess að hann komi að
notum. Líffæri, sem að því vinna,
geta ofreynst við mikið sykurát. Af
því stafar sykursýki.
Grænmetis-ræktun og grænmétisát,
þarf að leggja nxikla áherslu á. Græn~
meti ósoðið er „lifandi fæðj“.
Köku- og sætrndaát keyrir úr hófii
1 og er öllum, einkum börnum stórskað-
legt. Börnin þurfa járn og kalk í líf'
rænum samböndum, ósoðið grænmetx
er á við sjálft sólarljósið. En sje það
ekki fyrir liendi, þá er að taka lýsið.
Fullorðnum mönnum kirtlaveikum, hef
ir J. Ivr. gefið y2 pela af lýsi á dag
og reynst vel. Kirtilbólgan eyðist sem
mjöll fyrir sól.
Viðvíkjandi vínnautn gat ræðu-
maður þess, að hann væri vínhatari,
en teldi það jafnframt heimskra
manna að halda, að víni yrði útrýmt
með hegningum. Menn spornuðu gegn
vínnautn með því að kenna möunutn
um hin óhollu áhrif.
Að endingu gat hann þess, að