Ísafold - 05.09.1927, Síða 2

2
ÍSAFOLD
hefir verið látinn sandur, en utan
um liitt leirmold fyrst og sandlag
})ar fyrir utan og undir. Kerför
þessi hafa haldið sjer fullkomlega
•eins vel og sáirnir og sáust leifar
af gjörðunum innan í þeim. —
Þykir mjer ekki ólíklegt áð ker
þessi háfi verið notuð til ölgerðar
■á sínum tíma.
Þá eru rauðablástursgrófirnar
•ekki síður merkilegar, sjerstaklega
hin stærri, sem í var járngrýtið. i
Seyðarnir eru og mjög merki -
legir. Hafa þeir| geymst svo vel að
fyrjrkomulag þeirra. sást alt g 'gtj
og vita menn nú hvernig sevðarj
hafa verið í fomöld. 1 Njálsbrexmu [
•er getið um seyði í frásögunni ura1
hrennuna: „Þá mælti Ska.rphjeð-
inn: Eld kveykvið þjer nii sveinar,
andi, en það var ekki ætíð gott
að átta sig Ijóslega á þeirn. Bæj-
iirhúsin liafa staðið þarna á sama
stað öJd eftir öld. Fyrstj hafa liús-
in verið hvert við endann á iðru,
en á seinni tímum hvert við ann-
ars ldið.
Rannsókninni er nú lokið í sum-
ar og verður grófin látin halda
sjer, nema hvað jeg mun láta
setja mold yfir leirkerið, ef eltki
næst góð mynd af því eða gott
mót.
Eins og sjá má á þessu, hafa
rannsóknirnar á Bergþórshvoli í
sumar borið stórkostlega mikinn
árangur, enda þótt þær hafi ekki
fullkomlega leitt í ljós enn hvar
’bær Njáls hefir verið. En sjálf-
sagt verður rannsóknunum þarna
haldið áfram

Mýrdalur og Eyjafjallasveit.
Blómleg hjeruð, sem vantar samgöngur.
og Þverá hefir gert, síðan Mark-
arfljót tólc sjer þar farveg.
Vegna þessara stórfeldu eyði-
'legginga af völdum Þverár, hefir
komið til orða, að freista hvort
ekki væri mögulegt að veita vatni
Þverár aftur í Markarfljót, og
halda Markarfljóti kyrru í sínvtm
upprunalega farvegi. Á ;Uþingi
1917 voru samþykt lög (I. 14. nóv.
1917) um þetta stórfelda fyrir-
tæki, en þau lög hafa ekki kom-
ist í framkvæmd ennþá, og lít.ið
sem ekkert hefir verið að þessu
fyrirtæki unnið.
Ef það heppnaðist. að ná Mark-
arfljóti. aftur í sinn upprunalega
j farveg, með því að st.ífla Þverá,
I Affall og Ála, er ætlunin sú, að
Öllum landslýð hlýtur að vera lega að hafa kúabú í Mýrdal og Ibrúa öll þelsi vötn í einum stokk.
eða hvárt skal nú búa til seyðis? ' i það mikið gleðiefni, lxversu mik- undir Eyjafjöllum. Tún eru yfir- Á brúin að vera vestanvert við
Grani Gunnarsson svaraði: Svá ið Iiefir verið unnið að samgöngu- leitt í ágætri rækt þar, og þau Eyjafjöll, hjá svonefndum Litla-
skal þat vera ok skalt þú eigi bótum í sveitum landsins síðustu mætti stækka margfalt frá því Dímon (smáfjall á aurunum).
'þurfa heitara. at baka.“
Funduð þjer fleiri brunaleif-
ar
þrjú á.rin. Á þessum árum hafa sem þau nú eru. En líklega erj Ef úr þessu fyrirtæki verður,
Seyðina og rauðablástursgrófirn-' verið stærri og stórfeldari skref hvergi á landinu til jáfngóð síar- .fyrirhleðslu fyrir Þverá og Mark-
,ar verður því miður ekki hægt að stigin á þessu sviði, en nOkkru engi og í þessum sveitum, og störin arfljót, er búið að leysa úr sam-
varðveita og verður að láta sjer' áður síðan landið bygðist. — er valið kúafóður. Samhliða kúa- 'göngumálinu í hin frjóvsömu hjer-
tjiatgja myndir og lýsingar af þeim.1 En það mun framtíðin sanna, að búunum þyrftu að koma rjóma- uð, Eyjafjallasveit og Mýrdal. —
j þessar samgöngubætur í sveitun- og mjólkurbú. Aftur á móti eiga 'Fengist brú, er með litlum til-
* um eru grundvöllurinn að alhliða báðar þessar sveitir sammerkt í kostnaði kominn bílfær vegur alla
.„Var þar mikilli ösku af at moka. j vig,.Pjsn landbúnaðarins. J því, að þær henta ekki vel til sauð-' leið austur í Mýrdal.
Ekki tjáir að vera að metast um J fjárræktar. Vantar til þess góða J Þverárfyrirhleðslan fyrirhugaða
i það, hvar byrjað er og hvar end-1 vetrarbeit og upprekstrarland á 'er því ekki eingöngu ræktunar-
— Syðst í grófinni komum v ð an> lje"ar veriS er að vinna að sumrum. I og landvarnarmál — þar sem unt
uiður á afafþykt öskulao- en það san,oöngubótum í sveitum lands-j En hvað stoðar um þetta að tala,' verður að rækta aftur land það,
ekki me?f vissu frá Njálsbrennu ■ins' Ráðgjafi þings og stjórn- eins og nú er ástatt með samgöng- sem áin hefir eyðilagt og varnað
__ nema þTÍ 0geins ag askaif hafi' ar a l>ar raestn að raða- Hann hel -iur austur í þessi blómlegu ogfrjóvj verður frekari eyðileggingu, —
verið færð þarna saman við rann-jir best yfirlit ffir Það sera nnniðjsömu hjeruð? Eru fá hjeruð hjer, heldur er það einnig samgöngu-
sóknir eða byggingar. Þyknaði lag hefir verið og vinna þarf, og er á landi jafn illa set.t hvað sam-j mál. Hin blómlegu hjeruð, Eyja-
þetta er sunnar dró og sýnir að fœrastnr ti! að dæma um hvar, göngur snertir og Mýrdalur og fjallasveit og Mýrdalur, hafa þá
hólnum hefir á þeim tímá hallað' l),irfin er meKt aðkallandi, og gagn J Eyjaf jallasveit. Eyðisandur, brimj fengið góðar samgöngur við hiif-
þar til suðurs. Öskulag þetta irrr ‘ið af samgöngubótunum. mest. — ^ og liafnleysur meðfram allri strönd 'uðstaðinn.
-nuður undir kálgarðinn, og varð Þegar meta á gagnið, er tvent sem j inhi. Er engra verulegra sarn-j Engu skal um það spáð hjer,
öngubóta að vænta, sjóleiðina. — hvort úr því verður í nánustu
framtíð, að stífla Þverá og veiia
múla. (vestast undir Eyjafjöllum),
alla leið austur í Vík í Mýrdal. Sú
vegalengd mun vera nál. 60 km.,
en svo liagar til frá náttúrunnar
hendi, að mikið af leiðinni er sjálf-
gerður bílvegur, liarðvelli, aurar
og sandar. En það eru smáár á
leiðinni, sem þarf að brúa; eru
stærstar þeirra Bakkakotsá og
Skógá undir Eyjafjöllum og Haf-
ursá í Mýrdal. Þegar þessar ár
hafa verið brúaðar (vafasamt
Iivort þvrfti að brúa Skógá), er
með litlum tillcostnaði kominn bíl-
vegur frá Markarfljóti austur í
Vík í Mýrdal. Væri þá mikil bót
fengin fyrir Eyjafjallasveit og
Mýrdal og jafnvel alla Vestur-
Skaftafellssýslu.
Vonandi verða þessar brýr bygð
ar á næstu tveim árum og veg-
urinn bættur þar sem bæta þarf,
svo bílfær verði. Sjerstaklega er
mjög aðkallandi að brúa (og
stífla) Hafursá í Mýrdal, því hún
veldur stórfeldum landsspjöÚum
á hverju ári, meðan hún fær að
leika lausum hala.
eigi enn rannsakað alt. Getur verið verður að athu"a: Ga«“lð sem v,ð',
,að það stafi frá Njálsbrennu og komandi hjerað hefir af samgöngu
hafi þá bærinn staðið þar sem bótinni Wóðarheildin-
kálgarðurinn er nú eða jafnvel) Vafalaust er það rjett stefna,
vestar en við grófum. Það má sjá' sem vegamálastjón og fyrv. stjórn
það á^. yfirborðinu fyrir yestan
gryfjuna, að bæjarhús hafa stund
tóku og lögðu mikla áherslu á,
sem sje sú, að flýta sem mest ak-
um náð lengara vestur en á sein- ' veginmn til Norðurlands. Við það
ustu öld; þótt þar sje nú gróið J verða hin blnraleSn h-ÍernðNorð
tún, mótar ena fyrir húsatóft.um.
Er því ekki síður ástæða tit þess
urlandi tengd við höfuðstaðirin,
1 en það mun aftur skapa nýtt at-
hafnalíf í sveitunum Norðanlands.
a,ð rannsaka hólinn lengra vestur
heldur en þar sem nú hefir verið Gert er ráð f-vrir> að árið 1932
verði kominn akvegur að Bólstað-
arldíð í Húnavatnssýslu, árið 1936
til Akureyrar, og 1940 nlla leið til
Húsavíkur. •
i-annsakað, og eins sunnan og aust-
ian við lnísið.
Ýmsar fornminjar.
Það yrði of langt mál að telja Þegar samgöngumálin eru a
gripi þá, sem jeg fann, en cagskrá, verður mjer æfinlega á
geta má þess, að í neðstu lögunum! að minnast Mýrdalsins og Fyja-
fanst ýmislegt merkilegt, svo sem1 fjallasveitar. Nokkuð stafar þetta
steinlampi eða steinkola, heil og eflaust af því, að jeg er uppalinn
mjög vel gerí úr móbergi og erjí annari jjessari sveit, og er því
,með stjejt undir. Er hún að öllu ■ hlýrra til hennar, en margrar ann
vandaðri en aðrar steinkolur, sem
■fundist hafa hjer á landi.
Það sem fanst af málmleifum
arar. En aðalorsökin er þó alt
önnur.
Mýrdalur og Eyjafjallasveit eru
var mjög ómerkilegt. Sýnist svo einhver blómlegustu hjeruð þessa
'sem málmgripir hafi geymst raiklu lands. Þau hafa sennilega jafn-
ver í jörð þama heldur en annað.1 best skilyrði allra hjeraða á land-
Djúpt fanst t. d. nokkuð af spýt- inu til fjölbreyttrar ræktunar. —
um og margskonar vefnaði, sem Valda því hlýindin, sem eru meiri
var furðu Mtið fúið. Flíkur voru þar en annarstaðar. Hjeruð þessi
þetta að vísu ekki nema belgvetl- eru syðst á landinu, varin fyrir
ingar, slitur af sokk og ef til vill norðangarðinum af risavöxnum
strútur af hettu úr vaðmáli. — skjolgarði, Eyjafjalla-og Mýrdals-
Margt af þessu fanst, í gömlum jökli.
sorpgryfjum — þær fundust þrja> | Líklega eru engar sveitir ú
—■ og má vera að það hafi. varð- landinu jafn vel fallnar til stór-
veitst þar befur fvrir fúa, heldur feldrar garðræktar og Mýrdalur
<en ef annarstaðar hefði Ient„ ; og Eyjafjallasveit. Jarðepli þríf-
! ast þar ágætlega og þar mæt.ti
; rækta alskonar grænmeti. Ej- það
langt, í land, að loftleiðin verði
notuð til allra flut.ninga, svo henni
er óþætt að sleppa í þessu sam-
Húsaskipan
engum vafa undirorpið, að í sveit-
þarna á hverjum tíma má sjá, um þessum mætti rækta nóg af
nokkux-nvegáÉ*, en ekki hve ofti jarðeplum og grænmeti fyrir <.’•
hefir verið bjgt eins. Gólfskánii-j landið.
fuudum vil Mtargar og mismun- Auk garðræktarinnar, ætti aðal-
Yrðu allar verulegar umbætur þa
svo dýrar, að ríkið mundi ekki fá henni í Markarfljót. Á þingi 1926
vtndir risið. J var stjórninni falið að láta rann-
Samgöngubætur til þessara hjer-: saka þetta mál ítarlega og fá nýja
aða verða , að koma landleiðina. jikostnaðaráætlun yfir verkið. Bann
Um aðra leið er ekki a.ð ræða, fyr sókn þessari mun ekki lokið, enda
en þá að loftleiðin verður almentjíer verkið stfert og vandasamt, og
farin. En það mun enn eiga all-Jþarf vel til þess að vanda í alla
staði.
En vegna sífeldrar eyðilegging-
ar af völdum Þverár, og hinna
bandi. Við verðum, m. k. nú í blómlegu sveita undir Eyjaf jöllurn
næstu framtíð, að halda okkur við ■ og í Mýrdal, má það ekki dragast
jörðina. En það er ekki erf-''lengi ennþá, að farið verði að
iðleikalaust, að fá góðar samgöng-1 hefjast handa í þessu máli.
ur austur í Eyjafjallasveit og Komið hefir fram áskoruu m
Mýrdal, því á leiðinni eru stórar það að brúa Þverá hjá Hemlu, í
torfærur, sem þarf að yfirvinna. ■ þeim farvegi sem hxm nú er. Var
Eruþað stórvötnin milli Fljótshlíð- j eðlilegt, að slík krafa kæmi framj
ar og Eyjafjalla: Þverá og Marlc- þar sem svo lengi hefir dregist að ;
arfljót, með kvíslum, sem eru: byrja á fyrirhleðslunni fyrir
Affall og Álar. | Þverá. Og krafa þessi verður a>
I raun og veru ern öll þessi vötnj háværari, því lengri tími sem líður^
ein og sama áin: Markarfljót. —J og ekki verður byi’jað á verkinu.
Gamli farvegur Markarfljóts var.'En jeg teldi illa farið, ef málið^
sá sami og nú, meðfram Ey.ja-jyrði leýst á þenna hátt. Mundu
fjöllum að vestan, til sjávar. En ' landspjöll af völdum Þverár halda
áður fyr lá fljótið alt í þessum áfram, og sveitirnar aust.an Mark-'
farvegi. Þá var Þverá ekki sá erf- arfljóts yrðu eftir sem áður jafn
iði farartálmi, sem hún nú er. Hún illa settar, hvað samgöngur snert-
var ])á lítill bæjarlækur með berg- b'. —•
vatni eingöngu. En nú er Þverá' Væri óskandi að rannsókn leiddi
stórt jökulvatn, oftast miklu vatns í Ijós, að tiltækilegt þætti að hlaða
meiri en sjálft Markarfljót. Staf- fyrir Þverá. Vafalaust kostar það
ar breyfing þessi af því, að fyi'ir ^ niTkið fje. En í það má, eMci horfa
30—40 árum, tók Markarfljót sjer alt of mikið, því hin blómlegu
nýjan farve'g. Fór mikill hluti þess hjeruð austan Markarfljóts °g
í litlu bergvatnsána, Þverá, sem vestan, borga með tíð og tíma
rann meðfram Fljótshlíðinni. En þann kostnað margfalt. með ný-
við það varð Þverá mesti skað- i'ækt og aukinni framleiðslu, landi
ræðisgripur, ekki aðeins hættuleg- og lýð til heilla og blessunar.
ur farartálmi fvrir ferðamenn,j " *
heldur einnig stærsti böðull hins Þótt enn kunni að líða. nokkur
frjóvsama og fallega lands austan ár, þar til farið verður að hefjast
og sunnan Fljótshlíðar, alla leið handa í fyrirhleðslunni fyrir ■
til sjávar. Hefir líklega engin ein Þverá, er önnur framkvæmd, sem
á hjer á landi eyðilagt eins mikið ekki má dragast eins lengi. Hún
og gott land á jafn skömmum tíma er sú, að fá bílveg frá Seljalands-
Að endingu eitt, sem jeg vil
beina til bílsalanna. Skaftfellingar
hafa eignast 2 flutningabíla (Ford-
bíla). Hefi jeg enga aðra sjeð
leggja með bíl út í jafnmildnn
óveg og þessa Skaftfellinga, eig-
endur. bílanna. Þeir aka í lausum
foksandi með fullfex-mi, eins og
ekkert sje til fyrirstöðu. — Þeir
leggja út í dýpri ár með bílana,
en jeg liefi aðra sjeð gera. Meira
að segja notar annar bíl sinn fyrir
„kafbát“, ef svo mætti að orði
komast. Klæðir hann bílinn að
neðan og framan vatnsheldum
segldúk, sem fellur vel að, og
hleypir síðan „á sprett“ xít í djúp-
ar vatnssprænur, og ekkert sakar.
Jeg liefi átt tal við þessa fram-
takssömu menn, og segja þeir
þetta: Við hefðum viljað fá bíla
með breiðari (tvöföldum?) hjól-
um, og umfram alt, bíla með hærri
hjólum, svo víð getum farið yf.ir
sandana og ársprænur, þótt nokk-
uð vatn sje í.
Þetta bið jeg bílsalana að at-
huga, því ekki er vert að draga
úr dugnaði og kappi bílstjóranna
í Skaftafellssýslu. J. K.
Lánsfje
til Ræktunarsjóðs og Veðdeildar.
Á síðasta þingi var stjórninni
heimilað að taka lán erlendis, alt
að 4% milj. kr., til þess að kaupa
"yrir jarðræktarbrjef Ræk:unar-
sjóðs og bankavaxtabrjef Veð-
deildar Landsbankans. Þegar Jón
Þorl. fyrv. fjármálaráðh. fór utan
eftir þing í vor, fjekk hanu loforð
fyrir láni þessu í Danraörlat. —-
Þann 18. þ. m. var svo endanlega
gengið frá lánssamningnum. Lánið
(4 milj. danskar krónur), er teldð
h.já tveim dönskum lífsábyrgðar-
fjelögnm; nafnvextir eru 5% og
utborgun lcr. 90,75. Af láni þessu
eni þegar greiddar 3 milj. króna,
og fjórða miljónin á að útborg-
ast í desember næstkomandi.
Ræktunarsjóður liefir nú tekið
við nokkru af þessu láni, og eftir
því sem frámkvæmdarstjórinn hef-
ir skýrt oss frá, mun sjóðurinn
frffmvegis veita lán með sömu kjör-
nm og undanfarið. Jarðræktar-
brjefiu verða affallalaus, vextir
sömu og verið liafa o. s. frv. —