Ísafold - 05.09.1927, Side 3

I S A F 0 L D
3
-Ræktmiarsjóðurinn veitir nú ö!l
‘þau lán, sem hmium er ætlað til
.Tæktunar, húsabygginga í sveitum,
rafinagnsstöðva o. s. frv., eins og
]<>g sjóðsins og reglugerð mælu
fvrir.
I
Vikan sem leið.
Af togurunum er ekkert mark-
'vert að frjetta sem ísaf. er kunn-
mgt um. sjúpíter, Belgaum, Apríl
og Karlsefni eru komuir af stað
am-ö alia til Englands, og Maí á
íöi-mu Auk þessara eru Draupnir
ejg Otur og fl. á ísfiskveiðum. —-
Engimi var kominn til Englands
aneð afla, þegar þetta er ritað, s a
óvíst er með öllu um markað.
Verð á saltfiski hjakkar í pví
sama, eftir því sem einn af helstu
'útgerðarmönnum hjer sagði ísaf.
— Samkvæmt skeyti frá danska
sræðismanninum í Bilbao er von um
"verðhækkun þar.
Síldarsala. Rússar liafa- keypt
125.000 tn. síldar af ísl. útgerðar-
anönnum. Eftir fregn frá Siglu-
firði er talið ólíklegt, að Islend-
ingar selji Rússum meiri síld að
'þessu sinni — af þeirri einföldu
•ústæðu, að þeir hafa ekkj sjer-
tega mikið að selja. Þessi Rúss-
Sandssala miðar að því, að hækka
verðið á þeirri síld, sem eftir er,
^ví það mun vera seintekinn gróði,
að selja síld fvrir 18 kr. danskar
"tunnuna. En þegar öllu er á botn-
ann hvolft, eiga Svíar meiri hlut-
■ ami af þeirri síld, sem komið hefir
-á land í Siglufirði í sumar. Það
3vann að vera gott og blessað, að
Íslendiíigar sleppi við áhættuna.
En þegar svo er ltomið, að Svíar
tráða söltun og markaði, þá fer
‘sem ferVhvað eftir annað, að þessi
-slatti síldar sem eftir er á íslensk-
aim höndum, verður útundan á
markaðinum í Svíþjóð, og þá
aieyðast Islendingarnir til þess m.
•a. að selja Rússum, þó verðið sje
•lágt.
Utgerðarmenn hafa farið fram
-J- ]>að við stjórnina, að hún gæfi
eftir tollinn á síld þeirri sem fer
til Rússlands. Með því verði sem
fyrir síldina f jekst, mun þeim ekki
veita af þeirri tilhliðrunarsemi,
ænda sanngirni að meta það í
mokkru er framleiðsluvörur vorar
komast inu á ný markaðssvið.
Það er næsta einkennilegt, að
lieyra hvernig sumir kommúnista-
'SÍnnar tala um þessa Rússlands-
sölu, eins og þeir hafi himinn hönd
um tekið, er það sýnir sig, að svo
mikið lífsmark er með Rússum,
þeir geta keypt síld ofanÞsig
fyrir venjulegt hálfvirði. — Þeir
®t!a e. t. v. að leggja út af því
Pistla á þá leið, að Rússar geri
'súkt af umhyggju fyrir -okkur ís-
h'ndingum, ellegar þeir menn hljóti
'>ö lifa einhverju Paradísarlífi,
'Seni geta keypt síldartunnu fyrir
38 danskar krónur.
andi íslendingar í fullu fjöri, sem
endist til að birta sífeldar lofræð-j
ur um sig. Menn sem eru orðnir^
elliærir og komnir á tilhlýðileg-
an raupsaldur, hafa slíkt um
hönd án þess til þess sje tekið.
f Tímagrein ráðherraus kemst
hann að þeirri niðurstöðu, að hann
Hinn nýji dómsmálaráðherra er
samur við sig. í Tímanum ný-
lega er löng grein eftir hann, þar
sera 'lann 'deður sjálfum sjer lof-
köst, jafuframt því, sem haiin
hreytir hnútum og ónotum að fyr-
irrennurum sínum —. jjifnt, þeim
kominn er undir græna torfu.
^ar birtir hann enu einu .sinni
nina margtuggnu þulu um Laugo-
skóla, sundhöll, skólalnis o. s. frv.
°- s’ frv., er hann þykist hafa
skenkt þjóðinni. — Sennilega er
^ómsmálaráðherrann eini núlif-
hafi lítt viðjafnanlegan áhuga ogj
þekkingu á heilbrigðismálum og
kenslumálum.
Því skfil eltki neitað, að J. J.
hefir fengist meira við kenslu en
fyrirrennarar li'ans. — En þegar
liann státar af áhuga sínum í
kenslumálum, er sjerstaklega mik-j
il ástæða til þess að athuga kensluj
aðferðir hans, með hinni mestu
gagnrýni.
I hverju liefii- áliugi haus aðal-
lega komið fram við stjórn hins
svonefnda samvinnuskóla?
Kunnugum blandast ekki hugur
Um, að aðalAluigamál hans hefir^
þar verið, að innræta nemendum
anda og stefnu jafnaðarmanna og
kommúnista. Á lævísan liátt heíir ^
hann látið kennara skólans dreifa
kenningúm kommúnismans með-
íd nemendanna, og sjálfur síðan
liert á tökunum, þegar nemendur
hafa sýnt sig að vera veikir í
trúnni.
Þó óregla, drabb óg ljeleg á-
stundun hafi gert, vart við sig,
liefir því lítið. verið skeytt, ef að-
altilganginum, liefir verið náð, Úvð
gera. nemendur að æsingamönnum
i þjóðfjelagsmálum.
Þessi er áhuginn, sem hann nú
státar af, í blaði .sínu. Og þekk-
ingu mun hann og hafa til að bera,
til þess að gera lærisveina sína. að
liðtækum fylgismönnum níss-
nesks æsingalýðs.
telmar væru áður en sjeð væri,
hvernig flokkaskifting yrði og
liverjir ráðin liefðu á „liátíðar“-
þinginu.
Nú er sú afsökun um drátt iir
sögunni. Pregnir hafa borist, út
um heim um ýmislegt, er gera ætti
hjer til hát.íðabrigðis 1930. Er nú
íumað livort að hefjast lianda til
Yuidirbúnings og það þegar á þessu
hausti, ellegar ganga frá öllu sam-
an og liætta við a]t hátíðahald. —
rÞví það yrði óumflýjanlegt með
öllu, að ef starfað yrði styttri tíma
en 2—3 ár að undirbúningi, yrðn
hátíðahöldin á 1000 ára afmæli Al-
þingis þjóð vorri til óafmáanlegr-
ar smánar.
Iþróttafrömuðir vorir hafa nú
rætt mál þetta sín á milli. Þeir
þurfa nauðsynlega að fá að vita
sem fyrst, hvernig á að haga: liá-
tíðahöldunum — og livað kemur
til þeirra kasta með íþróttasýn-
ingar.
I i
Greftrinum á Bergþórshvoli
er lokið í ár. Er alt útlit fyrir, að
árangur þeirra rannsókna, sem þar
eru byrjaðar verði margfalt meiri
en nokkurn grunaði í upphafi.
-------«<í
Njálsbrennu-rústin fanst ekki í
surnar, nema þá ef vera skyldi
brunarúst sú af korubixri, er fanst
neðst, í útjaðri hinnar miklu grafar
sje frá dögum Njáls.En þó svo færi
í þetta sinn, getur enginn iðrast eft-
br þeirri vinnu og þeim tilkostnaði
|sem fór í gröftinn að Bergþórs-
hvoli í sumar. Hið stutta yfirlit
yfir árangurinn er birtist hjer í
hlaðinu í viðtali við þjóðminja-
•vörð, sýnir glögglega, að margt
merkilegt hefir fundist — þó eigi
fyndist Njálsbrennu rústin í þetía
sinn. Verkið í sumar hefir leitt
það í ljós, að til mikils er að vinna
við gröft bæjarrústa, þó eigi náist
samband við stórmerka viðhurði.
Allir fslendingar, sem unna
söguminjum vorum skoða það sem
sjálfsagða skyldu vora að hahla
rannsóknunum áfram að Berg-
'þórshvoli. — Eftir þetta fyrsta
rannsóknasnmar þar, er sú ltrafa
vöknnð til fulls, að eigi verði lát
ið staðar numið, þegar rannsókn-
unnm er lokið þar, heldnr verði
nú teltinn hver sögustaður af öðr
nm til ítarlegrar rannsóknar.
V. St.
Snðurlandsskólinn
og heunslnmálaráðherranii nýi.
f þessu sambandi er rjett að
minnast þess, að sannast hjer þó
að ofurlitlu leyti, að fátt er svo
með ölln ilt, að ekki boði nokkuð
gott.
Ástæða er til að halda, að sömu
menn sem gert liafa J. J. að kenslu
málaráðherra reki endahnútinn A
mentaskólamál Norðlendinga. Eins
og margoft liefir verið tekið fram
hjer í blaðinu, á mál það svo inn-1
gróið fvlgi norðanlands, að eins
er víst, og nokkuð er víst sem
ókomið er, að á Norðurlandi rís
fullkominn Mentaskóli. — Hvort
liann kemst upp nokkrum árum
fyr eða síðar er aukaatriði hjá
hinu, að hann verði verulega góð-
■ur skóli og fnllkominn að aðbún-
aði og kenslnkröftum.
Þó Mentaskóli Norðlendinga sje
enn ekki nema framtíðarbygging
ií liugum manna, er sú bygging þeg-
ar reist á svo sterkum stoðum, að
hlutverk J. J. í málinu er litlu
mætara en vindhanans á vegléga
húsi.
í símskeyti frá Akureyri, sem
birtist á öðrum stað hjer í blaðinu,
'er frá því sagt,, að Arnór Sigur-
jónsson skólastjóri á Langum hafi
verið kvaddur hingað suður „til
þess að vera með í ráðum um fyr-
irkomulag Suðurlandsskólans.“ —
Þess er ekki getið hver hafi kvatt
skólastjórann hingað, nje hvaða
ráð það sje, sem þarf að leita til
hans með,
Það hefir verið skýrt frá því
hjer í blaðinu, hvernig þetta Suð-
urlandsskóla-mál stendnr. — Eru
sýslurnar eystra að bræða málið
ineð sjer, því deilt hefir verið um
það, hvort byggja ætti 2 skóla,
einn fyrir livora sýslu, Árnes- og
Rangárvallasýslu, ellegar einn góð
an skóla á Suðurlandsundirlend-
inu. Er nú vissa fengin fyrir því,
að samskólinn verði ofan á, enda
virðist það á margan hátt heppi-
legast.
Þá er það skólastaðurinn, sem
menn hafa deilt um einnig. Var
um skeið ákveðið að byggja skól-
ann við Laugarvatn í Laugardal,
en þessi staður sætti mikilli mót-
spyrnu, vegna þess hversu út ,úr
hann væri og að liann mundi eyði-
leggja saraskólahugmyndina. Sýsl-
urnar eystra ákváðu síðan, að fela
þar til völdum mönnum að ákveða
staðinn, og slcyldi úrskurður
þeirra vera fnllnaðartirskurður. —
Við það situr nú.
• En svo kemur símskeytið, n»
aðstoðarmanninn, skólastjórann á
Laugum.
Hver hefir beðið hann að koma 1
Eftir því sem ísaf. veit best, ern
það ekki sýslurnar eystra, sem mál!
þetta varðar mest. j
En nýji kenslumálaráðherrann 1
V-irla. Hann var, að því er Tím-
imi segir, gerður að dómsmálaráðh.
vegna framúrskarandi þekkingar
á kenslu- og fræðslumálnm. Það
er því ótrúlegt, að þessi sjerfræð j
ingur á þessu sviði, þurfi að kaupa
aðstoðarmann norðan tir Þingeyj-
arsýslu, til þess að leggja á ráðin
um byggingu og fyrirkomulag eins
skóla hjer á Suðurlandi. Auk þess
væri með því hinum nýja fræðslu-
málastjóra sýnt megnasta van-
traust, sem hann að óreyndu á
ékki skilið.
En hver hefir ltallað skólastjór-
ann á þaugum hingað suður ? Og
hver borgar kostnaðinn af ferð-
inni f
Þetta þyrfti Tíminn að upplýsa.
Því ef það skyldi níi reynast þann-
ié'. að Iiinn nýji kenslumálaráðh.
pyrfti að kaupa dýra aðstoð í
hvert skifti, sem ráða á fraro úr
einhverju uppeldismáli, þá var ó-
þarfi að leggja svona mikið kapp
á að fá liann í þenna ráðherrasess.
Eða lialda menn, að ráðherrann
þurfi minni aðst.oð við dómsmálin'?
Veiðinót óg bátur tápaðist af
síldveiðaskipi Magmisar Kristjáns-
sonar fjármalaráðherra.
Brim var óvenjulega mikið á
Siglufirði í norðangarðinum, og
brotmiðu nokkrar hryggjur.
í síldarstöð Oskars Halldórsson-
ar, Bakka, brotnaði ein stór
bryggja alveg í spón og önnur
laskaðist. Ein af bryggjum Qios
stórskemdist,1 og ein bryggja Lúð-
víks Sigurjónssonar. Plóð var svo
mikið, að sjór gekk yfir alla' eyr-
ina, og var huje djiipt vatn um
altai* götiu’ á eyrinni.
Bylgjurnar skullu á hlaðana, af
tómu tunnunum og sundruðu þeim
mörgum svo tunnumar flntu rnn
alt, út á Pollinn og alla leið inn
á Leiru.
Kviknar í húsi.
Á sumiudag 28. þ. m. kviknaði í
húsi á Siglufirði, sem nefnt er
Haugasund. Dregur húsið npp-
runalega nafn af því, að það var
bygt út í ílæðarmáli og reist 4
staurum. Eu í flæðarmálið þar sem
hiisið stóð, hafði til margra ára
verið borin mykja og svo var enu
eftir að lnisið var bygt, svo þ:.ð
stóð hálft í hvoru í mykjuhaug.
Kviknað hafði í efri hæð húss-
ins, út frá olíuvjel. Læsti eldur-
inn sig utn alla hæðina. Samt tókst
að slökkva hann, áður eu hann
breiddist lit í neðri hæðina. En
innanstokksmunir í efri hæð eyði-
lögðust og húsið stórskemdist. .—
Ágúst Hreggviðsson hefir nú nm
skeið haft greiðasölu í þessu húsi.
Ðaðmullaruppskeran
rýr í ár.
Baðmullardúkar hækka í verði.
Öveður Horðanlands.
Skipskaðar og stórflóð.
Nii þegar hin nýja stjórn er
sest á rökstóla, er ástæða til þess
að krefjast þess, að tekið verði
fastari tökum á Alþingishátíðar-
málinu en verið hefir. Hin fráfar-
andi stjórn leit svo á, að eigi væri
liægt. að binda þing og stjórn með
ákvörðunnm í þessum efnum, er
Laugardaginn 27. f. mán. gerði
ofsaveður á Norðurlandi, er olli
miklu tjóni.
Prá Sigluf. liefir frjest að norskt
síldveiðaskip „Piskeren“ að nafni
hafi sokltið nálægt Ásmundarstöð-
um á Sljettu. Mennirnir komust
allir í annað skip.
Nákvæmar fregnir vöru ekki
komnar um þnð, hvernig þetta
vildi til, en heyrst hafði, að all-
mikil síld hafi verið í lest skipsins,
liafi síldin kastast til í lestinni og
hvolft skipinu.
Þá, óttast menn að annað skip
norskt, ,,Thorbjöm“, frá. Álasundi,
hafi farist með allri áhöfn, 16
mönnum. — Hefir verið leitað að
skipinu en árangurslaust.
Prjest hafði um, að menn hef n
tekið út af 5 skipuin, eða þeir
farið í sjóinn úr nótabát.um, m. a.
af Yestmannaeyjabátunum Rap og
Framtíðin. En allir menn þessir
náðust., sem betur fór.
Prá baðmullarhjeruðunum í Ame-
ríku berast þær frjettir, að
aðmullaruppskera verði mjög rý-
í ár. Vegna sífeldra óþurka hefir
baðmullarræktin gersamlega brugð
ist.
Enska blaðið „Manchester Guar
dian“ birtir nýlega yfirlitsgrein
yfir liorfurnar á baðmullarmarkað
inum. Segir í grein þessari, að
flóðin í Mississippifljóti hafi gert
miklu meiri usla, á baðmullarökr-
;um en íiienn höfðu haldið. Af
3.500.000 ræktuðum baðmullarelri’-
um eru það aðeins 2.200.000 ekrur,
sein hægt var að rækta á yfir-
standandi ári.
Utlitið er því ekki glæsilegt.
Hið eina sem hjálpar nokkuð er
það, að í fyrra var baðmullarupp-
skeran með langmesta móti. Hún
var 18 milj. ballar, og eru enn t.il
af þeirrí uppskeru nm 4—5 milj.
ballar.
Vegna þessa óglæsilega útlits
með baðmullaruppskeruna í ár,
hefir vprð á baðmnll farið rnjög
hækkandi. Til dæmis var verðið í
júlímámiði síðastl. 40% hærra, en
það var í janúar. Menn gera ráð
fyrir, að uppskeran í Ameríku í
ár nemi alls 14—15 mil. böllum.
Næst Ameríkn er það Indland,
sem hefir mest.a baðmullarrækt.'—
Uppskeran þar liefir því mikla
lýðingn fyrir lieimsmarkaðinn. En
þar virðist einnig ætla að verða
miklu minni uppskera en áður. —
Hefir verðið þar einnig farið mjog
hækkándi. Vegna liins lága verðc
. fyrra, var miklu minna ræktað