Ísafold - 11.10.1927, Blaðsíða 3

ISAFOLD
3
Norðmenn og Siglfirðingar.
Svo bar til eitt sinn á SiglufirSi
í sumar sem oftar, að norskt skip
kom þar að landi. Hafði það ekki
liaft samþand við íslenska höfn,
■og var skipstjóra sagt, að hann
mætti ekki leggjast að bryggja
fyr en skoðun liefði farið fram.
Skipstjóri varð önugur við, sagðist
hafa nýja síld um borð og mætti
•ckki bíða, hann hefði samning við
„Brödrene Tvedt.“
„BrÖdrene Tvedt“ mun vera út-
gex-ðarfjelag í Noregi. Er mjer
•ekki kunnugt um hvar það er bú-
sett. En svo mikið ejj víst, að á
Siglufirði á það ekkert heimilis-
fang.
Skipstjóri kunni eigi frekari
•deili á því, liver ætti að taka við
því sem hann kom með — honum
Iiafði sem sje láðst að fá vitneskju
nm hver væri „leppur“ fyrir
„Brödrene Tvedt“ þar á staðnum.
verður fTamleiðsla þeirra ódýrari
en okkar. —- Hjer bíður fólk
'til að verka síldina er hún kemur
í land. Síld sú sem á land er flutt,
þarf að bera kostnað af kaupi
skipshafna og verkunarfóllts. En
þegar síldin er söltuð utan við
landhelgi, vinna skipshafnir einar
að öllu saman.
— Þá koma íslenskir aðkonxu-
menn á Siglufirði og segja:
— Þetta getur alt. verið gott og
blessað. En sú síld, sehi veidd er
fyrir utan, er aldrei eins góð og
síldin, sem verkuð er í landi, því
það er m. a. ekki hægt að „pækla
á“ tunnurnar xxti í skipunum.
— Þessu nxótmæla aðrir og segja
að Norðmenn sjeu kornnir upp á
það, að hlaða tunnuixum þannig tii
í lestunxmx, að þeir komist að því
að verka síldina eins og síld þá,
sem flutt. er í land. Þar við bæt-
Frá Sig lxxfirði.
Þessi lítilf jöi'legi atbixrðxxr talar
sínu máli xxm það, að Norðmenn
liafi enn í dag leppa á Siglufirði.
Hún ber og vott um, að eitthvað
-sje bogiði við álit Siglfirðinga
á fiskveiðalöggjöfinni og fram-
kvæmd hennar.
Siglfirðingar er jeg átti tal við
■x sumar sögðxx sumir sem svo:
líöggjöfin hefir að því miðað,
•að flæma Norðmenn lijeðan. Fisla-
veiðalögin urðu til þess, að Norö-
'inenn tóku flð leggja Itapp á það
aið verka síldina fyrir utan land-
ihelgi.
Þeir geta alveg eins veitt og
verkað fyrir utan, eins og að j
deggja síldina á laixd. Þeir veiða'
•eins mikið eftir sem áður. Þeir
’keppa eins við okkur og fyrri dag-
inn á síldarmarkaðinum.
Við Siglfirðingar sitjum eftirj
nxeð sárt ennið, og liöfum eigij
þann hag af viðskiftunum við
norska síldveiðameixn, eins og við j
gætum haft, eins og við höfðxim
■áður.
Norðmenn halda síldveiðaflota
«ínum hjer upp við land. Veiða
jjáfn mikið og áður. Munurinn að-
*eins sá, að við höfum alls ekkert
gagn af því, sem þeir veiða hjerna
rjett við nefið á okkur. — Þannig
*er þeirra rölrsemdafærsla.
Þess er ennfremur að gæta,
^egja Siglfirðingar:
Norðmenu geta gei't sig ánægða
aneð nxinni hagnað en Islendingar
uf síldveiðunum. Sá tími, sem fer
5 síldveiðarnar hjer er „dauður
t.ími“ fyrir þá heima fyrir. Þeir
■geta, gert sig ánægða með það, ef
útgerðin aðeins ber sig, því ef þeir
sætu heima, hefðu þeir lítið sera
ækkert við skipin að gera.
Svo er annað. ,
iMeð því að salta síldina í hafi
ist, segja þeir, að Norðmenn, sem
verka „fyrir ut.an“ eru jafnaðar-
legast fljótari til en íslenskir frarn-
leiðendur að koma yörunni á mark
að. —
— -— Það er með öllu ómögulegt
í skjótri svipan, að gi-afa til botns
í þessu nxáli. Hver staðhæfing er
upp á nxóti annari.
Þói Siglfirðingar líti svo á, áð
Norðnxenn geti stundað hjer síld-
veiðar eftir sem áður; þrátt fyrir
fiskiveiðalögin, þá sýnir reynslan
í raun og veru alt annað.
Hvers vegna seilast. norskir xxt-
gerðarmenn eftir því að hafa leppa
á Siglufirði ? Því verður eigi svar-
að á annan hátt en þann, að hinir
norsku útgerðarmenn sjái sjer lxag
í því að grípa til þessara ráða.
Hvers vegna ei* síld flutt milli
norskra skipa inn í landhelgi, inn
á fjörðum?
Yegna þess, að það er hentugra
aðj athafna sig þar en úti á hafi.
Og hvers vegna, hvers vegna, —
lengi rnætti spyrja —■ en mjer
dettur í hug síldarsendingin meö
Gullfoss, þegar jeg var þar far-
þegi.
Gullfoss er á föruni frá Siglu-
firði til Akureyrar. Skip kemur úr
hafi, norskt skip, með 200 tunnur
síldai*, sem eiga að fara með Gull-
fossi. Síldin kemur vitanlega
aldrei í land.' Síldin verður flutt
út. sem íslensk síld. Matsmenn eru
sendir um borð. Þeir meta síldina.
Hver á hana?
Það frjettist að maður einn á
Siglxxfirði nxuni telja sjer hana.
Hann á hana, á að eiga hana,
þó aldrei hafi hann sennilega sjeð
liana,
Þannig nxætti lengi telja upp
alskonar utúrsnúnixiga utan um
lög og reglur — undanbrögð, sem
eru gerð vegna þess, að Norðmenn
sjá sjer liag í því. .
En leppmenskan fyrir Norð-
nxenn er nxx með öðru sniði en áður
var. Meginhlutann af síldinni
verka Norðnxenn nú fyrir utan.
Hið almenna álit.á Siglufirði er,
að starfsaðferðin sje á þessa leið:
Norðmenn sigla skipum sínum
til Siglufjarðar í byrjun vertíðaf.
Eru þau þá svo hlaðin tunnurn, að
'ógerningur er að athafna sig með
söltun og þvílíltt í skipunum.
Þegar Norðmenn koma með
hlaðin skipin setja þeir talsvert af
t.unnum og salti í land, og fá eixx-
hveirn kaupanda að því í orði
kveðnu. Losa þeir svo mikið xxr
skipunum, að þeir geti athafnað
sig xdð verkun með það sem eftir
er.
Þangað til að áliðinni vertíð,
þegar bxxið, ex* að veiða og salta í
tunnur þær, senx eftir voru í skip-
inu, þá koma skipin inn aftur til
þess að taka tunnur þær, sem sett-
ar voru á land. „Kaupa“ Norð-
mennirnir þá tunnur þær og salt er
þeir „seldu“ í land fyrir nokkrum
vikum og „selja“ nokkuð af síld
•þeirri er þeir hafa veitt. í vertíð-
arlokin kom þeir enn og „kaupa'1
þá oft aftur síld þá, er þeir ,seldu‘
í land, svo skipin fari fullfermd
'heimleiðis.
Með þessu nxóti má svo að oi’ði
komast, að Norðmenn hafi ítök á
Siglufii’ði, nákvæmlega nægilega
mikil til þess, að þeir geti haldið
síldarxxtgerð sinni éfram hjer við
land, ítök, sem landsmönnum yfir-
leitt og Siglfirðingum sjerstaklega
'koma að engu gagni. Norðmenn
ltafa á síðari árum lagst að nokkru
leyti frá Siglufirði, þeir hafa þar
ekki þau yfirtök sem þeir höfðu
um skeið.
Nú eru völdin komin í hendur
Syía.
V. St.
Þorvaldur Thoroddsen lætur
ekki mjög illa af því að fara jök-
ulinn. Segir að vísu, að það sje
stundum tafsamt að komast þar
Um Breiiamerkuriökul.
Hið sorglega og óvenjulega slys
á Breiðamerkurjökli á dögunum,
hefir vakið geysimikla athygli. —
Menn sem aldrei hafi um Skafta-
fellssýslur farið, eiga erfitt með að
átta sig á þeim samgönguerfið-
leikum sem þar eru.
Það er þjóðkunnugt, hve Skaft-
fellingar eru vaskir ferðamenn, og
kunna á því glögg skil, að komast
yfir stórár, sem engir aðrir en
þaulvanir menn gætu farið. Jök-
ulsá á Breiðamerkursandi er þeixu
þó svo ítæk, að oftast nær er hjá
því komist að fara yfir ána, held-
ur er krækt upp á jökulinn.
Áin er örstutt 1 y2 km. á lengd.
Fellur hún í einum stokk unda*’
skriðjökulsporðinum, með geysi
flugi og rexuuir í einu lagi til sjáv-
ar, kvíslast ajls ekki á þessari
stuttu leið.
Eggert Ólafsson segir í Ferða-
bók sinni, að hxin sje allra vatns-
falla verst yfirferðar á landi hjer.
Segir hann að fje og jafnvel naut-
gripir sjeu tíðast reknir á jökul-
inn, því áin sje þeim skepnum ill-
fær eða ófær, en hestar komisi
með naumindum eða alls ekki jök-
ulleiðina, vegna þess hve jökull-
inn sje sprunginn. Á dögum Egg-
erts hafa menn eigi verið farnir að
nota íshögg og aðrar tilfæringar
til þess að koma hestum klakk-
laust yfir jökulinn, og hafa því að
jafnaði þurft að ríða ána.
Ferðamenn með hesta
á Breiðamerkurjökli.
leiðar sinnar, og það komi fyrir,
að menn hafi mist hesta niður í
sprungur, og hafi þá orðið að
skera þá þar sem þeir voru komn-
ir. —
Um jökulleiðina hefir Benedikt
Stefánsson stúdent frá Skaftafelii
sagt fsaf. eftirfarandi:
Það mun eigi hafa orðið alment
fyrri en fyrir einum 60 árum, að
menn færu með hesta yfir Breiða-
merkui’jökul. Til þess að koma
hestum þá leið þurfa menn að
hafa íshögg til þess að höggva
spor eða tröppur fyrir hesta þar
sem þarf að fara um svo brattar
jökulbrekkur, að hestar geta ekki
fótað sig í þeim. — En útbúnað
þenna höfðu menn ekki fyr meir.
Svo má að orði komast, að í
hvert sinn, sem menn fara yfir
jökulinn, þá þurfi þeir að gera
sjer veg, ýmist höggva spor upp
eða niður brekkur, ryðja skörð
gegnum ísruðninga eða hryggi og
brúa sprungur með flekum, sem
hafðir eru á jöklinum. Svo mikl-
ur það tekið marga klukkutíma.
Svo segir Benedikt, að hann viti
til þess að menn hafi mist hesta
niður í sprungur, en sprungurnar
eru stundum svo mjóar, að hest-
arnir skorðast í þeim, áður cn
þeir komast langt niður. — Er
þá notuð sú aðferð, ef von er um
að ná hestinum upp úr, að setja
bönd undir kviðinn til þess að
geta lyft undir hann. Síðan er ól
brugðið um háls hestinum og rent
að. Við það tekur hesturinn svo
mikið viðbragð, að hann neytir
allra krafta til þess að komast
upp.
Það kemur fyrir, að hægt er að
komast yfir Jökulsána á svo-
nefndu undirvarpi. En svo er það
nefnt þegar skriðjökulsranar úr
aðaljöklinum falla niður yfir
þvera ána og brúa hana. Þetta
kemur fyrir við og við. En hvert
„undirvarp“ helst sjaldan nema
stuttan tíma. — Þegar fært er a?
fara „undirvarp", tekur það 10—
15 mínútur að komast yfir.

SandgræQsla í Seluogi.
Strandarkirkjugarðurinn gnæfir
yfir erfoka sandauðn.
Jökulsprunga.
um breytingum tekur yfir borð
jökulsins, að allar slíkar „vega
'gerðir“ eru að jafnaði ónýtar með
'öllu eftir 1—2 daga, bæði vegna
þess, að jökullinn er á sífeldri
hreyfingu, og eins vegna hins, að
yfirborð hans bráðnar þegar frost-
laust er, svo tröppur og ójöfnur
^ Mjög er það mismunandi hve
'langan tíma það tekur að komast
* yfir jökulinn. Venjan er að það
. taki 1—1 tíma, en ef sprung-
^ur eru miklar og slæmar, þ& get
Nýlega fóru þeir Sigurður Sig-
ux’ðsson bxxnaðarmálastjóri og
Gunnlaugur Kristmundsson sand-
græðslustjóri sxxður í Selvog, til
þess að athuga þar nioguleika til
sandgræðslu. > ,
Uppblástxxr gengur á Selvoginn
bæði að austan og vestan, segix*
Sigurður bxxnaðarnxálastjóri, og er
landið alt frá Þorlákshöfn vestur
í Selvog blásið upp. Mikið af landi
þessu er þó ekki örfoka ennþá, og
stórkostlegar sanddyngjur eru þar
íóvíða. Gróður er þar á stangli svo
nxikill þó, að ef landið yrði friðað,
Imyndi það gróa mikið á 10—20 ár-
um.
Þegar komið er vestur í Selvog-
'inn er landið nær því að vera
-örfoka. Land hins forna höfuðbóls
Strandar, er mjög blásið og gróð-
urlítið. Hefir sjór gengið þar á
landið; þar sem nú eru sker og
grynningar framundan Strandar-
kirkju, hafa áður verið grasvellir
og jarðlag þykt.
Af öllu gi’aslendi Strandar, er nú
elckei’t eftir nema kirkjugarður-
inn. Unx hann hefir verið hlaðinn
öflugur grjótgarðxxr og honum
lialdið við. Hefir grjótgarðurinn
verndað jarðveginn, svo nú stend-
ui’ kirkjugarðurinn eins og stöpull
3—4 álna hár upp úr sandauðn-
inni.
Hægt myndi að græða upp land-
ið umhverfis kirkjuna, en erfitt
yrði það nokkuð, að áliti Sigurðar.
Nýgræðingur er þar þó á stangli,
og myndi friðun ein hjálpa honum
til að lrlæða landið að nýju með
tíð og tíma.
Spölkorn vestan við Strandar-
'kirkju eru Vogsósai*. Aðalerindi
þeirra Gunnlaugs og Sigurðar var
að athuga hvað hægt væri að gera
til þess að vemda þá jörð fyrir
sandfoki frá grandanum sunnan
við Hlíðarvatn. Er viðbúið að það
verði torsótt verk. En jörðin Vogs-
ósar og fleiri jarðir eru í voða, ef
ekkert er aðhafst.
i