Ísafold - 25.02.1928, Síða 2

I S A F 0 L D
sagði, að landbúnaðarnefnd hefði lát- lœhnar mundu geta tekið við sumum
ið þá „agitera" í sjer. póttu þetta störfum, sem Bfjel. fsl. hefir, svo sem
ekki makleg ummæli. kvnbótastarfsemi og bar fram rök-
Gunnar Signrðsson mælti fastlega studde dagskrá um það.
;móti frv. og vildi fjölga dýralæknum. Umr. var frestað. Öll önnur mál
Pjetur Ottesen hreyfði því, að dýra- tckið af dagskrá.
22. febr.
Einkasala til lanðs ogsjávar.
næði ekki tilgangi sínum; en heftiSnnar þegar hún var lögð niður og sjóðs af þeim tekjum svo sem part af
mjög umráðarjett manna yfir eig-!sýndi nn svo mikla óeigingirni að útfl.gj. af síld eða öðrum, sem hann
um þeirra. |hann væri ti] með að se,Ja lan<Jinu hefði áður haft, en burtu hefði verið
- aftur tóbaksbirgðir verslunarinnar, og kippt. Að ýmsu leyti væri lög um
I svo væri ekki að vita nema föðurlands- Ræktunarsjóð höfð til fyrirmyndar við
I Neðri deild voru mörg mal a ast hans gæti leitt hann svo langt, að samning frv. Báðar stofnanirnar væru
dagskrá. . hann tæki aftur við erlendu sambönd- til eflingar atvinnuvegunum, önnur til
Yfirsetukvennalögin voru feld unnm’ ef einkasalan yrði lögð niður í sjávar en hin til sveita, og mætti vel
•••« xi * *. annað sinn. Vonandi að Framsóknar- hafa sem mest samræmi í fyrirkomu-
með jofnum atkvæðum umræðu- bændur. kynnu, að minsta kosti, að lagi þeirra.
laust 12:12. Einn þingmaður, sem meta þessa makalausu fórnfýsi þing- Sjóveðin gerðu bátana al-óveðhæfa,
var launabotum yfirsetukvenna ’nannsins. það væri samróma álit allra lánsstofn-
fylgjandi, var af hending fjar- Hjeðinn stóð einn um svörin. — ananna, þess vegna væri lagt til að
verandi Pramsókn þagði, þó að hún væri lán úr Fiskiv.sj. gengju fyrir þeim.
t ... brýnd af ræðumönnum, með þessu Sigurjón Ól. kvaðst vilja styðia
Sildareinkasalan, og reiknmgs- gílmia stefnumáli hennar. málHS, en frv. væri hnuplað. Nú væri
slcil hlutafjelaga foru til 2. umr. Ujeðinn benti a, að stór verslun komið frv. í Efri deild sem væri mjög
! g®fi meiri arð en smáverslanir, og 1 merkilegt. Sem sagt málið væri mjög
Bændaskólaxnir. ÖSrn lagl væri betra að hirða 1 rikis- þýðingarmikið og þyrfti athugun. Frv.
sjóð bæði verslunararð og toll, heldur Væri meingallað.
Þetta stjornarfrumvarp var til en tollinn einn. | a, . * T., T, . „.
o ,, , , _ „ , ! Olafur Thors: Joh. Jos. hefir gert
3. umræðu. Maenus Jonsson bentx a. að ef betta ^ fyrir hugmynd fiutningsmanna,
1 gær voru til umræðu tvö einka baggi,£< og órjett væri að örfa
sölufrv., í Efri deild einkasala á menn til fjárútláta í áburðarkaup
•tilbúnum áburði, í Neðri deild meðan mikið af húsdýraáburðin-
omkasala á saltfisþi. Málpípan af um færi til ónýtis sökum van-
Norðfirði, forsætisráðh., Páll, Jón hirðu; hafði það engin áhrif á 3. umræðu. Magnús Jónsson benti á, að ef þetta
Bald. börðust fyrir einkasölufrv.1 þessa menn. Þeir þekkja ekki land1, J’ Sig’ -mælti fyrir breytingarti11- v®ri rjett, Þ& sannaði það ekki annað og'Yefi'jeg baT'enm ritTaif brita!'
Efri deildar, en Haraldur Guð-'búnað sem kunnugt er, nema e. t. ^ B‘ ,A\*m T" í,engju ***?>. að SI° ohePPilegnr væri ríkis; ætla aðeins að mótmæla staðhæfingu
mundsson hafði saltfiskinn í Neðri * Páll vafasamt hvað hann bekk ,, bændaskola’ er rekstnnnn að hann hefðx gleypt alt Sigurjóns að frv. væri hnupkð. Sann-
naror sdiixihKmn XNtori ,. i dU, vaiasamt nvao Uann pekk- lokið hefðu verklegu jarðyrkjunámi. það, sem þessx goða aðstaða gaf, þvi , á, híifo
deild, og talaði ems og fávishra,ir þó af útl. áburði. j- Forsætisráðh. mælti gegn tillögunni, a?5 staðreyndin er sú, að tekjurnar af nokkl,h. íhaldsmenn unnið að undir-
•manna er háttu'r um utanaðlærð- j En því ekki að nefna hlutina taldi að hún mundi hefta aðsókn að ollu Þessu jafnast ekki á við tollinn búningi málsins Frá þingb:^.jun hef-
ar teóríur. Var ekki útrætt er for- með sínu rjetta nafni. Brask stjórn skdlunum-. Á Hólum yrði nú skóla- eman 1 frjáisri verslun. * ■ j- fiokkurinn haft málið til athugun-
vinnufjelaga.
Til þess eru refirnir skornir.
Sú verslun hefir orðið aftur úr íí
frv. aðallega kaupstaðarbúum að
gagni og bændum í íiágrenni kaup
staða, einmitt þar Sem best er af-
urðaverð, og bændur og aðrir rækt
unarmenn eru minst stykk þurfi.
Jónas Kristjánsson benti rjetti-
lega á í minni hl. áliti sínu, að
nær væri að styrkja dalabændur
til flutninga á landi.
Skilningsleysi stjórnarsinna í
þessu máli kom ákaflega greini-
lega í Ijós við umræðurnar.
Forsætisráðherra Tr. Þ. er miða
vill alt við eftirgjöf á flutnings-
gjöldum á sjó, var sem venja er
t.il djúpsyntastur í misskilningn-
um. Hann endaði m. a. ræðu á þá
leið, að „einmitt til dala, þar sem
útbeitin notaðist best, væri töðu-
bagginn oftast nær dýrmætastur.“
Hann hjelt, að hann væri að tala
á móti tillögum Jónasar Krist-
jánssonar um það, að ljetta undir
flutninga á landi, en lagði svo
álierslu á hve mikið erindi áburð-
urinn hefði í dalabygðirnar.
Þá sýndi Jónas Kristjánsson
fram á, hve vel ætti hjer við mál-
tækið, að „hollur er heimafenginn
ailiðsins í áburðareinkasölumálinu ^íeftLX'áíkóIanum^ M ^ Fiskiveiðasjóður íslands. jaí'; Pegar komiS v’ar aðuþví’ að .leggja
«, fvrqt OO- fremst til bess að knma g6ra hre.vllnaar a skolanum. malið fram barst flokknum skyrsla
7 ? . . * ".. J Magn. GuSm. óskaði eftir að for- Fyrsta umræða málsins var í Fiskifjel. um að skorað væri á forseta
a n "í ers umnni me voru egunc sætisráðh. gæfi eins og hann hefði lof- gær Umræður urðu nokkrar, en Fiskifjel. að hrinda því í framkvæmd.
þessa 1 hendur Samb. ísl. sam- að við 2 umr. yfirlýsmgu um hvað a?5! þeim loknum fór frumvarpið til Miðstjórn íhaldsfl. skrifaði þá forseta
hann ætlaoist fjrrir nm rikisrekstur a ., og spurðist fyrir um fyrirætlanir
skólabúinu á Hólum. sjavaru veönsne .nc ar. hans í málinu. Kvaðst forseti mundi
, Forsrh. var ekki viðbúinn að svara, }• Hutnm. Joh. Josefsson ys í Port j vinna ag málinu með sjá.varútVegs-
... .. ! vildi skjóta sjer undir úrskurð stj. 'batautvcgsms a ansJe i n veSsins' nefn,ium Alþingis. thaiJsfl. talaði um
samkepmnm um voruteg. þessay BúnfjeL lsL; kvaðst þó aS lokum vera Frv. væn ætlað að efla Fiskiveiðasjoð-j málinu væri best borgið með því
Og á nú að nota meirihl.valdið til persónulega á móti slíkum ríkisrekstri. lnn’ sem v®rl or®lnn onógur ems og ^ fnvy flokksins kæmi þegar fram,
þess að kippa því í liðinn. Frv. sþ.: J. Sig. benti á mótsagnirnar hjá for- bann væri tl];,að fullnæoja nema ítu þy, oft vill gvo verða ef allir þykjast
Auk áburðarins voru í Efri>ætisráðherra- Mótspyrna hans Segn ai lan*þk°rf vJrimiöHihlyntir málefni> að enginn hefst hand;a
deild til umræðu tekjuaukafrum- tÍ11Ögnm þeirra B‘ ^ syndi að hann mr£ h^um manni FiskiþinÍið ~ cn vonlaust er að.f.1ik stórmál nái
.. . A .. .. . , hugsaði sjer engar teljandi breyt- OIarlega 1 nugum manna; r 1SKlpl1^10 lögfestu ef mjög er áUðið þmgtímann
vorpm tvo, um vorutoll og verð- ingar á verkiega náminu við skólana. hefðl s>- tllh 1 >essa att- Nefnd. sem þ ” r þau eru framborin.
toll. | Að því er ríkisreksturinn snerti væri rikisstjormn hefði skipað hefði einmg, ögru leyti skal þess getið að þetta
Þeir fjármálaráðherra M. Kr. hann líka búinn að lýsa yfir að hann haft lansstofnunarmalið til meðferðar. lhaldgfl er um margtj bæði frá.
og Jón Baldvinsson lentu í dálitl-,væri mótfallinn >eim heimildarákvæð- brugðið og vítækara en aðrar till., sem
um ybbingum. Sagðist J. B. vera Um frT,Ur ÞI ST°na V®ri “ “ iin til stórra heyrst hafa 1 >essu mali;^ígurjóm vil
, , ® . ...... iværl ekkert eftlr 1 frv- td að gera trl' samKV®mr regiugero. uan iii siorra , .)kka loforð um stuðning, en með
andvigur tollum, en vilja beinajraun með á Hólum, nema ákvæði 3. bafnarbota, emlairn i ReykjíwA, heföu reitir hann ■ frv Jóng
verið deilt úr honum og svo hefði lítið ^ gem æflar Fi’skiveiðasjóð alt
seti sleit fundi. Jónarnir Ólafsson
og Auðunn töluðu við Harald.
Sagt verður frá umræðum þeim
þegar úti er umræða þessi. En um
Harald má segja það þegar, að í
öllum elgpum bar á einu atriði,
sem blað þetta getur fallist á. Út-
gerðarmenn sýna of litla alúð við
að gera tilraunir með tilbreytni í
verkunaraðferðum og leggja helst
tii litla rækt við, að leita nýrra
markaða. Á þetta benti H. G„ það
má hann eiga. Honum veitir ekki
af. —
Áburðurinn í Efri deild.
Áburðarfrv. stjórnarinnar sami
•óskapnaðurinn og verið hefir. Rík-
issjóður á að borga flutningsgjöld
áburðarins til landsins ogkemurþví skatt.a. Gerði M. Kr. lítið lir þeim'gr. nm heimild fyrir stjórnina til að
vilja Jóns, og kvað hann myndi reka eitthvað af kennurum skólans
koma að litlu haldi til að afla rík-
issjóði tekna næsta árið. — Þá slo
J. B. undan, og sagði að þó hann
Umræðunni varð ekki lokið.
Tóbakseinkasalan
annað verkefni. Sigurjón hefir að
verið eftir handa útvegsmönnum.
Flm. frv. vilþ M efla «6Sin„ 4 ,inni „tl mUetni8 ,fil fiokk,-
( ÍS&ÍLt-SS: W* - M «kki « venj-
sk. nefnd hefði stungið upp á 100000
ast um hann.
kr. í 5 ár úr ríkissj. Sjóðnum yrði
greiddi atkvæði með tollum í bili, j var d- umræðu í Neðri deild í leyft að gefa út vaxtabrjef. Til mála Si’gurjón Ól. Jeg befi ekki lofað
væri það ekld vegna þess, að j>eirgær- Umræður ufðu allmiklar, eins gæti komið, og yrði enda nauðsynlegt þessu. Jeg sagði að flæðl frumV°rpin
í siálfu si*r værl i’iettmætir En °& vænta mátti, en svo fóru leikar a« riklð graddi fyrir solu þessara, þyrftu athugunar (01. fh það er
i sjaltu sjw væri rjettmætir. ^ ’ brjefa með erlendri lántöku. Um það ekki hægt tveim herrum að þjona, og
liann þvertók fyrir að samþykkja ao trumvarpio ior tu netnaar a at- mætfl tala , nefmL svo taka tit sömu peningum verður ekki varið nema
vörutollinn í sinni núverandi
mynd. í umræðunum kannaðist M.
Kr. við, að tekjuaukafrv. væru í
raun rjettri frá stjórninni, þó Ing-
var væri talinn fyrir þeim.
Jón porláksson: Eftir að M. Kr.
hefir gengist við tekjufrv., er sjálf-
sagt að láta þau ganga til 2. umræðu.
Næst var verðtollsfrumvarpið.
kvæðum „spyrðubandsins.“ athugunar hvort tiltækilegt væri að til eins í einu). pað er nú sama, jeg
Hjeðinn mælti með frumvarpi sínu, i:;ita eitthvað falla aftur til fiskiveiða- j sagði aðeins að málið væri þarflegt.
og þó dauflega og ljet rökin bíða.
Ólafur Thors hóf andmæli: pótt
ekki þýði að deila við dómarann, þótt
víst megi telja að ráðandi flokkar
láti nú knje fylgja kviði og taki nú
upp að nýju einkasölu á tóbaki, er
rjett að minna þingm. á dóm reynsl-
unnar um fjárhagslega afkomu ríkis-
sjóðs á einkasölutímabilinu og svo
| aftur síðan henni ®var afljett. pau
Ingvar PáJmason byrjaði ræðu sína!fjögur ár, sem einkasalan stóð voru
þessa leið: Til hægðarauka fyrir j árlegar meðaltalstekjur ríkissjóðs af

24. febr.
Aukastðrf ráðherra.
úsar Jónssonar um aukastörf
ráðherranna.
Umræður urðu aldrei hvassar.
herra, forseti og skrifari einn. —
Ingva'ri talaði í næði um stund.
um mismunandi nytsamar vörur.
23. febr.
Laudnánissjððnr -- Tóbakseinkasala
Fiskiveiðasjóðnr fslands.
í Efri deild var byggingar- og
landnámssjóður til annarar umr.
Áttust þeir þa'r við um hríð dóms-
málaráðherra og Jón Þorláksson.
Jónas hjelt öskudaginn hátíðlegan
með því að rísa upp í vonsku og
tala um heima og geima. Hann
hefir þagað í allmarga daga.
Umræður spunnust aðallega út
Út af ummælum sem fallið hafa
um fyrirspurn þessa, skal jeg taka
það fram, að jeg á hjer ekki við
áukatekjur ráðh., heldur hitt,
hvort störf þau er þeir hafa með
höndum samrýmast ráðherrastarfi
þeirra.
-Teg taldi eðlilegt, að þeir vildu
ekki leggja niður aukastörf sín
strax í haust, áður en þeir vissu
nokkuð um hvernig hinni nýmynd-
uðu stjórn myndi reiða af í þing-
inu, og hve stuðningur jafnaðar-
manna ýrði henni tryggur. En nú
ætti þeim ekki að vera ofraun að
svara þessu.
Forsætisráðherra Tr. Þ. skýrði
frá tveim aukastörfum, er hann
hefir á hendi, formensku í Bún-
aðarfjelagi íslands og nefndar-
störfum í gengisnefnd. Sagði sem
‘rjett er, að aðrir hefði#kosið hann
til þessara starfa. Teldi skyldu
sína að vera, í gengisnefnd meðan
hann gæti; þangað kosinn sem
fulltrúi landbúnaðar af stjórn
Samb. ísl. samvinnufjelaga. — Og
hann teldi mjög hentugt, að at-
vinnumálaráðherra væri jafnframt
formaður Bf. Isl. En hafði þó ekki
ráðið það við sig, hvort hann tæld
__ ______ ___________ 7_____^__________________ á móti endutkosningu í vetur
flytjan<linn. Ekki að furða þótt Hjeð- sætisráðherra fyrir að hann skuli' (landbúnaðarnefndir þingsins eiga
í gær fór allur þingfundurinn
J. porl. vil jeg geta um faðemi vöra- tóbakinu 764 þús. En ’á þeim tveim j neðri deild í fyrirspurn Magn-
tollsfrumvarpsins. pað er ekki getið árum sem liðin eru frá afnámi einka-
í meinum, þó að því sjeu margir feð- sölunnar eru meðal tekjur ríkissjóðs
ur, en ekki nema einn skrifaður. ,1017 þús. eða árlega 251 þús. meiri en
Er þingmaðurinn hafði þetta a einkasölutímabilinu. — pessar stað-
mælt, þurkuðust allir deildarmenn reyndir vænti ýeg að hv- >m- hafi Tryggvi Þórhallsson svaraði skil
út úr deildinni nema fjármálaráð- wíÍáís " Þeir ^ afst°Su txl merkilegast, og var sá einasti
Magnús Jónsson andmælti þvínæst sem tók fyrirspurnina eins og
frv. Kvað hann sjer koma í hug, er fyrirspyrjandinn ætlaðist til,
hann sæi þetta frv., gamla vísan: lagði aðaláhersluna á það/hvert
Afturgengin Grýla, gægist yfir mar, aukastörfin samrýmdust ráð-
ekki er hún börnunum betri en herrastöðunni. /
hun var.
Einkasalan sett á 1921, afnumin 1925, Magnus Knstja'nsson sneri
og á nú að hefjast aftur. En nú er ræðu sinni að miklu leyti að M.
hægt að byggja á reynslu. Bar hann J. 0g aukatekjum hans sem lít-
svo saman tekjur ríkissjóðs af tó- i8 komu þesgu máli við> og hann
baki a arum einkasolunnar og sioan, ^ w
og sýndi fram á, ,5 tolltijnoJ auðsjaanlega var ókunnugur,
bcfðu farið langt fram úr >ví, sem þar sem hann sagði m. a. að
þeir menn 'áætluðu, sem afnámu einka- Magnús Jónsson væri í útgerð
söluna. Yæri því undarlegt, að fara nú og þefgj umþ0ðsmensku á hendi
að hefja þetta basl á ný. ■; , , „ . .
Sig. Eggerz benti á hve óheppilegt Jonas talaði um a a heima
væri að hringla í þessu máli með fárra og geima, Og hefði ræðan verið
ára millibili. búin til prentunar, færi vel á
Jóhann Jósefsson andmælti frv. þvj ag hún fengi fyrirsögnina
Hjeðinn hefði sagt, að nú væri að- . erlendis “
staðan breytt. Myndi hann eiga við og eriencas-
úr 9. grein frumv., þar sem svo
er ákveðið um sölu og eignaskifti
jarða, sem standa í skuld við sjóð-
inn, að enginn kaup- eða ábúðar-
samningur sje gildur, nema stjóm - - - . „ ,
stióðsíns sambvkki — Ætlast J ;>að> að 1111 væri hann aðaltóbaksmn- Magnus Jonsson: Þakklatur for-
stjoðsms samþykki. Ætlast d-jJflytjamlinn_ Ekki að furða þótt Hjeð. sætisráðherra fyrir að hann skuli
J. til þess, að með þessu moti sje -nn kæmigt sjálfur við af þessari vilja svara fyrirspurn minni, enda
brask fyrirbygt. En J. Þorl. sýndi (læma]ausu óeigingirni sinni. Hann þótt starfsbróðir hans J. J. hafi
fram á, að ákvæði frumvarpsins hefði hirt viðskiftasambönd einkasöl- neitað að svara.
að tilnefna 2 stjórnarnefndarmenn
fjelagsins).
Hann skaut því jafnframt fram,