Ísafold - 29.02.1928, Síða 3

ISAFOLD
3
1 annari ferð, sem báturinn var
Fundin eru lík 8 manna sem fór-
•d'reginn fram að skipinu, brotnaði ust. „Tryggvi gamli“ kom hingað
hann við skipshliðina vegna öldu-: í fyrrakvöld með fimm þeirra.
gangsins. Fór þá úr honum stafn-1 Syðra hafði rekið þrjú lík í gær,
inn og losnaði bandið, sem hann er vjer frjettum seinast: Skúli Ein-
var bundinn með. Þeir skipverjar, jarsson, vjelstjóri, Guðjón Jónsson,
sem eftir voru, fleygðu nú öðru: háseti, og Ólafur Jónsson, kyndari.
■dufli fyrir borð og fylgdi kaðalL
Náðist þetta dufl líka. Var þá feng
inn annar bátur í stað hins, sem
brotnað hafði og björguðust nú
fleiri menn. Að lokum voru þrír
eftir. Gátu þeir dregið bátinn að
skipinu, en áttu afarerfitt með að
halda honum þar, vegna brim-
gangsins. Þá slitnaði kaðallinn aft-
ur. Tveir af mönnunum fleygðu
sjer í sjóinn og ætluðu að bjarg-
ast á sundi, en hinn þriðji varð
eftir og kleif upp í reiðann.
Það er af mönnum þessum að
segja, er fleygðu sjer útbyrðis,
að annar þeirra synti langa hríð
og náði loks bátnum. Var bátur-
inn alveg í kafi og svam maðurinn
npp í hann, náði tökum og bjarg- j Kjalarnesi.
aðist svo. Hinn náðist líka og var
fluttur í land. Læknir var í 2 klst.
að reyna að lífga hann, en það
tókst ekki. Þriðji maðurinn, sem'
■eftir var um borð, fórst með skip-1
inu. Var engin leið að bjarga hon-|
um, því að með aðfallinu óx brim-
Skýrsla
um þá íslendinga, er fyrir milli-
göngu stjórnarráðsins hafa fengið
verðlaun úr hetjusjóði Carnegies.
Mennimir, sem björguðust.
Nöfn þeirra manna er björguð-
ust voru þessi:
Bjarni Brandsson, bátsmaður,
Selbrekkum.
Magnús Jónsson, Hverfisgötu 96.
Pjetur Pjetursson, Laugaveg 76.
Sigurður Bjarnason, Selbrekkum
Kristinn Guðjónsson, Selbrekk-
um.
Steingrímur
nesveg 61.
Gunnlaugur
Einarsson, Fram-
Jónsson, Króki,
Steinþór Bjarnason, Ólafsvík.
Frímann Helgason, Vík, Mýrdal.
Ólafur I. Ámason, Bergþóru-
götu 16.
1922. Ve'rðlaun veitt Þorgeiri
Sigurðssyni frá Hrappstöðum í
Kinn fyrir að bjarga manni frá
druknun.
1923. Verðlaun veitt Sigurði
Stefánssyni frá Haganesi við Mý-
vatn, á 13. ári, fyrir að bjarga
manni frá druknun. Verðlaun veitt
Ingólfi Indriðasyni frá Tjörn í Að
aldal, Þingeyjarsýslu, fyrir að!
bjarga barni frá druknun.
1924. Verðlaun veitt
sýslu, fyrir að bja’rga stúlku, er
var í lífshættu stödd við að fara
yfir á. Verðlaun veitt Magnúsi
Guðbjörnssyni, Reykjavík, fyrir að
bjarga úr sjávarháska.
Frð Búnaðarfiel. fslands
Bændanámskeið.
Búnaðarfjel. Isl. tilkynnir.
26. febr. FB.
Bændanámskeið verða haldin a
Sósfalistar — eða ekki.
Álit Mellbyes, foringja
bændaflokksins norska.
„Jón forseti" mun hafa verið
ið afskaplega. Fór þá líka myrkur smíðaður árið 1906. Hann var
að, en með morgpi, um áttaleytið mjnstur af íslensku togulrunum,
brotnaði skipið i tvent. 233 eign h f
------ Alliance. Skipstjóri var Guðmund-
Mennirnir, sem björguðust, báru ur Guðjonsson, en hann var ekki
•sig framúrskarandi karlmannlega; með skipið í þessari ferð, nje í
og enginn þeirra er mikið meiddur. ■ hinni næstu þar á undan, því að
Voru þeir ótrúlega hressi'r, er þeir;hann hefír le ið rámfastur um
komu a land. L*kmr tok þar , , T,
fyrstur manna á móti þeim, en!hnð‘ Stynmaðurmn, Magnus Jo-
«íðan voru þeir fluttir heim til hannsson, var skipstjón báðar
Stafnness og gistu þar í nótt. —
Voru hafðir fjóri'r hestar til að
flytja þá jafnharðan neðan af
klöppunum heim til bæjarins og
fylgdu þeim menn, til að styðja
þessar ferðir.
(Vesturlandi um og eftir mánaða-
Friðriki mótin næstu að tilhlutun Búnaðar-
Jónssyni á Sauðárkróki fýrir frá- fjelags íslands. — Verður farið j
bæra björgun á manni, er hrapaði þremur flokkum. Til Patreksfjarð
í Drangey. Verðlaun veitt ólafi ar 0g um ísafjarðarsýslu fata Sig
Ingvarssyni frá Minna-Hofi á urður Sigurðsson búnaðarm.stj.,
Rangárvöllum fyrir að bjarga pálmi Einarsson ráðunautur og
konu úr eldsvoða, hlaut sjálfur jon H. Þorbergsson á Bessastöð-
mikil meiðsl. ^ ■ um. Þeir halda námskeið á Pat-
1925. Verðlaun veitt Árna J. reksfirði 28. febr. til 2. mars. 1
Johnsen, útvegsbónda í Vest- Bolungarvík og Súðavík 4 til 8.
mannaeyjum, fyrir að hafa fjórum mars og 4 Flateyri 9 til 16. mars.
sinnum bjargað mönnum frá Um norðurhluta Dalasýslu, aust-
druknun. Verðlaun veitt Sigurði urhluta Barðastrandarsýslu og til
Hrólfssyni, Jökulsá í Flateyjardal, Hólmavíkur fara þeir búnaðar-
Þingeyjarsýslu, fyrir góða fram- kandidatarnir Guðmundur Jónsson
göngu við tilraun til að bjarga og Gunnar Ái-nason. Þeir halda
úr sjávarháska. Verðlaun veitt námskeið á Skarðsströndinni 28.
Páli Jósúasyni, Örnúlfi Halfdánar- og 29. febrúar. 1 Saurbænum 1.—2.
syni og Bjarna Bjarnasyni, öllum mars. 1 Geini'Ial og Reykhólasveit
i Súðavík í ísafjarðarsýslu, fyrir 4._7. mars og 4 Hólmavík 9.—14
að hafa bjargað mönnum, er voru mars.
í lífshættu um borð í strönduðu Um suðurhluta Dalasýslu og um
skipi. Snæfellsnessýslu fara þeir Ragnar
Ibsens-hátíðín. Norska , utanríkis-
þá° Á Stafnnesi var þeim tekið stjórnin hefir boðið Blaðamannafjelagi
framúrskarandi vel og fólkið þar íslands að senda fulltrúa á Ibsens-há-
•Og á bæjunum í kring gerði alt, er tíðina. Á fundi fjelagsins nýlega, var
í þess valdi stóð til þess að hjúkra Porsteinn Gíslason kosinn til þeirrar
þeim sem best. I farar. Ennfremur hefir norska stjórn-
Verkamannastjórnin norska var
ekki langlíf; sat aðeins 11 daga
við völd. Vinstrimenn höfðu upp-
haflega lofað stjórninni hlutleysi,
en þegar stjórnin gaf út stefnu-
skrá sína, sem var harðdræg
stjettapólitík, gátu vinstrimenn
ekki setið þegjandi hjá lengur.
Foringi þeirra Mowinckel, flutti
vantrausttillögu á stjórnina. —
Sú tillaga var samþykt með at-
kvæðum allra borgaraflokkanna.
Mowinckel sagðí í aðalræðu sinni
við flutning vantraustsins, að þáð
hefði kostað landið miljónir króna
að sósíalistastjórnin komst á lagg-
irnar. Forvextir hefðu hækkað um
1% og miljónir fjár hefði verið
tckið út úr bönkunum og flutt út
úr landinu.
Mellbye, foringi bændaflokks-
ins, hjelt einnig ræðu við van-
traustið. Hann komst m. a. þams-
ig að orði:
Við stóðum nú í fyrsta skifti
auglit til auglits við þá spurningu,
eftir hvaða grundvalla'reglu vjer
áttum að stjórna voru landi. Átt-
um vjer að koma hjer á sósíalist-
isku þjóðfjelagi, eða áttum vjer
ekki. Þegar vjer vorum í þann
veginn að kafna undir þungum
sköttum, stafaði það ekki ein-
göngu frá þeim erfiðu árum, sem
komu eftir ófriðinn, heldur staf-
1926. Veitt verðlaun drengnum Ásgeirsson garðyrkj u*ráðunautur,
Sigurði Benediktssyni, Barnafelli Helgi Hannesson jarðyrkjumaður agi þag einnig frá þeim hálfsósíal-
1 Þingeyjarsyslu, fyrir að bjarga og Guðmundur Ásmundarson fjar- istisku og sósíalistisku hugmynd-
móður sinni og bróður úr auðsæum ræktarfræðiugur. Þeir halda nám-
lífsháska, er þau höfðu runnið frá skeið í Búðardal 7.—10. mars,
bænum Barnafelli, er stendúr í Stykkishólmi 12.—15. mars, Eyr-
Ekki bera þeir skipstjórarnir m boðið Sig. Nordal a hátíðina. Hefir. hrafía lniklUm Upp af Skjálfanda- a'rsVeit 17.—18. mars, Ólafsvík 20
verra orð þeim, sem unnu á sjón- tsaf. ekki frjett með vissu hvort hann flnsyhálku fram á hamra,
nm að björguninni. Voru þeir all- elíP kost a s°kum annríkis að taka >
ir boðnir og búnir til þess að hætta þessu boði. Indriði Einarsson fer fyr-1
lífi sínu fyrir skipverja. Munu á ir hönd Leikfjelags Reykjavíkur.
hátunum hafa verið alt að 20 Óvíst er enn hverjir aðrir Islendingar
23.-24.
Mýrdal
manns, og lögðu þeir allir líf sitt verða viðstaddir þessa merkilegu hátíð
hersýnilega í hættu við björgun- Hatiðahöldin 1 Öslo standa dagana frí
ina.
frá
14—20 mars, en í Björgvin dagana 22.
—23. mars.
21. mars, Breiðuvík
brún við Skjálfandafljót, og Staðarstað 26.-27. og í
bjargaði Sigurður þeim með snar- 29.—30. mars.
ræði sínu og dugnaði. Þeir, sem fara til Vestfjarða
1927. Verðlaun veitt Jóhaniý fara 4 Brúarfossi í dag, en þeir
Jóhannssyni og Friðleifi Jóhanns- sem fara um Snæfellsnesið fara 4.
syni af Upsaströnd, Eyjafjarðar- mars um Borgarnes.
um, sem komið hefi'r verið í fram-
kvæmd. 1 voru strjálbygða en víð-
áttumikla landi, verður um fram
alt að varast að láta ríkisvaldið
grípa fram fyrir hendur einstak-
linganna; en því miður hafa orð-
ið talsverð brögð að þessu í seinni
tíð, og meiri en annarstaðar svo
sem t. d. í Svíþjóð, og eru þó
kringumstæður miklu betri þar en
hjá oss.------ —
Eftirprentun bonnuð.
Kaibátahernaðnrmii.
Endurminningar Julius Schopka-
(Skráð hefir Árni Óla).
j I.
Um kafbáta.
Áður en jeg hef að segja frá
æfintýrum mínum og endurminn-
ingum frá tveggja og hálfs árs
starfi á hernaðarkafbáti, meðan
kafbátahe'rnaður Þjóðverja stóð
yfir, þykir mjer hlýða að segja
nokkuð frá kafbátum og lýsa þeim.
Getur það orðið til þess, að menn
skilji margt betur af því, styn á
eftir fer. Skal jeg þó vera svo fá-
orður, sem únt er, en vil jafnframt
taka það fram, að ekki er unt að
lýsa kafbátum og starfi skips-
liafna 4 þeim, svo íta'rlegt sje,
nema í löngu máli.
Hinn ótakmarkaði kafbátahern-
aður Þjóðverja í ófriðnum mikla,
er merkilegur kafli úr ófriðarsög-
unni, jafnvel einhver hinn merki-
legasti. Nú er þetta mál, lcafbáta-
hernaður, komið á alþjóðadagskrá
að nýju, þar sem komnaf eru fram
tillögur um það frá Bandaríkjun-
um, að bannfæra kafbáta sem her-
skip, og stórþjóðir Norðurálfunn-
ar virðast þeirri hugmynd ekki
fi'áliverfar. Þessi tillaga sýnir
glögt, að stórþjóðirnar viðurkenna,
að lcafbátahernaður er svo viðsjár-
verður, eigi aðeins þeim, er fyrir
honum verða, heldur jafnvel miklu
fremur þeim, er beita honum, að
það sje alþjóðanauðsyn, að honum
sje hætt. Og fari nú svo, að til-
laga þessi nái fram að ganga, þá
virðist mjer, að endu!rminningar
þeirra, er tóku þátt í hinum ótak-
markaða kafbátahernaði Þjóð-
verja, geti skapað merkilegan og
einstæðan kafla í hernaðarsögu
þjóðanna. Og sögulegt gildi hafa
þær altaf, hvernig svo sem fer um
kafbátahernað í framtíðinni.
Þess ber að geta þegar, að kaf-
bátat eiga í rauninni ekki annað
saman en nafnið. Svo eru þeir
ólíkir að flestu leyti, um stærð,
vopnun, hraða, lögun o. s. frv. En
ýmislegt eiga þó allir kafbátar
sameiginlegt, og því verður hjer
lýst.
Það er langt síðan að menn
fóru að gera tilraunir um það, að
smíða skip, er siglt gæti neðan-
sjávar. Fyrsti maður, sem mun
hafa smíðað kafbát og reynt lianr,
var skraddari í Chicago, Philip að
nafni. Hann var sjálfur með á
bátnum í reynsluförinni, en bát-
urinn fórst, og týndust allir er á
voru.
En sá sem er talinn frumsmið-
ur kafbátanna, eins og þeir eru
nú, er þýskur maðut, Bauer að
nafni. Var hann verkfræðingur og
undirforingi í stórskotaliði Bay-
ernsmanna. Hann smíðaði kafbát,
sjálfur. Þorði hann ekki að yfir-
gefa bátinn eina stund, og svaf
þar og mataðist.
Um þessar mundit áttu Þjóð-
verjar í stríði við Dani. Danskur
floti lá úti fyrir Kiel, hjá Femern.
Voru það trjeskip eingöngu. Hug-
mynd Bauers var sú, að komast
neðansjávar að skipum þessum, og
kveikja í þeim með tundurflækj-
um, sem liann hafði líka fundið
upp, og eyða þannig flotanum á
augabragði, án þess að hann kæmi
neinni vörn við.
En reynsluferð kafbáts Bauers
tókst ekki betUr en fyrri tilraunir.
Báturinn fórst — og Þjóðverjar
mistu alla trú á uppgötvuninni.
Þá fór Bauer til Rússlands og ætl-
aði að selja rússnesku flotamála-
og uppgötvun hans tók fram öllu,
er enn hafði þekst á því sviði. —
Kafbátiif hans var í laginu eins
og djúphafsfiskur, og Var knúinn
áfram af handafli. Sagan segir,
að Englendingar hafi fengið íijósn
af því, að bátur þessi væri í smíð-
um, og hafi sent njósnara til þess
að fá allar upplýsingar um það,
hvernig galdfaskip þetta væri úr
garði gert. Var njósnari þessi á
sífeldu vakki á stöðinni þar sem
báturinn var, smíðaður, mútaði
starfsmönnum og smiðum til að
fá upplýsingar, en varð lítt ágengt,
því að Bauer var altaf á verði
stjórninni uppgötvun sína. Tóku
Rússar honum fegins hendi og
keyptu uppgötvun hans. Síðan fór
Bauer til Frakklands, og Frakkar
■kunnu að meta hann. Þeir hag-
nýttu sjer uppgötvun hans, og ár-
angufinn var sá, að engin þjóð
mun átt hafa betri hemaðarkaf-
báta en Frakkar og Englendingar
þegar stríðið hófst.
Þjóðverjar áttu 21 kafbát í
upphafi ófriðar, og báru þeir að
meðaltali 540 smál. í ofansjávar-
siglingu, gátu þá farið 15 mílur
en 9V2 í kafi. Það kom fljótt í
ljós, að kafbátar þessif voru hálf-
gerðir vandræða gripir*, en þó
hættulegt vopn, þar sem hægt var
að beita þeim. Var nú lagt alt
kapp á að endurbæta þá á allan
hátt, og tóku þeir merkilega mikl-
um og hraðstígum framförum. Til
dæmis má geta þess, að kafbátar,
sem voru. í smíðum þegar stfíðinu
lauk, hinir svonefndu „U-Kreuzer‘ ‘
báru ofansjávar 2160 smál. ög
gátu farið 17 mílur, en í kafi 9,2
mílur á klukkustund. Á fyrstu bát
unum voru 24 menn, en á þeim
nýjustu og stærstu áttu að vera
86 menn, þar af 21 til þess að fara
um borð í hertekin skip og sigla
þeim til hafnaf.
Annars var kafbátum Þjóðverja
seinast skift í 3 flokka. U-báta,
sem aðeins voru hafðir til árása
og voru vopnaðir fallbyssum og
tundurskeytabyssum. B-báta, sem
bæði voru til árásar og til að
leggja tundurdufl. Hafði hver
þeirfa 8 tundurdufl og 4 tundur-
skeytabyssur, tvær að framan og
tvær að aftan. Svo voru hinir svo-
nefndu „Minenboote" (tundui--
duflabátar), sem fluttu 18 tund-
* pað var hreint og beint furðu-
verk, að Weddigen, sem var foringi
á einum þessara kafbáta, U 9, skyldi
takast að sökkva þremur enskum her-
skipum, „Aboukir“, „Hogue“ og
„Cressy“ í einu, og komast heilu
höldnu úr þeirri orrahríð.