Ísafold - 29.02.1928, Síða 4

í S A F 0 L D
Væri úr vegi að bændur á fs- er ekki myrkur í máli gagnvart Litlu Þverá er útvarpsmóttöku- 'beri til tíðinda. En á vökunni eru 4 hefði hann sjálfur drepið 16 kindur.
landi gæfu gaum þessum orðum
bændafóringjans norska, og bæru
þau saman við það sem er hjer
að gerást? Bændaforinginn norski
stefnu sósíalista, og hann skilur
vel hvaða áhrif það hefir, ef þing
ið er með hálfvelgju í slíkum mál
um.
Þverár-unörin.
Kindur drepnar á hryllilegan hátt. Tveir drengir, 12 og 10 ára
játa á sig glæpinn.
á ferli, sjerstaklega við fjárhús
Hvammstanga 25. febr. Sveins. Lýsir hann henni svo, að
Fyrir svo sem tíu dögum tóku
að gerast einkennilegir atburðir
á bæ, sem heitir Litla-Þverá í Vest-
urárdal, sem er einn af Miðfj.döl-
um. Er þar tvíbýli, en fátt fólk á
bænum. Annar bóndinn heitir
Sveinn. f fjárhúsum hans fóru
kindur að drepast með einkenni-
legum hætti og án þess að menn
vissu neina ástæðu til þess. Þegar
5 kindur voru dauðar, sótti bónd-
inn Jónas lækni Sveinsson á
Hvammstanga til þess að líta á
hinar dauðu kindur og gefa úr-
skurð um það, af hvaða völdum
þær mundu drépist hafa. Er lækn-
ir kom á vettvang sá hann, að
hinum dauðu kindum hafði verið
stórlega misþyrmt; voru bein-
brotnar og blæðingar í heila
þeiirra. Bændur hjeldu að þetta
wiundi geta stafað af því, að kind-
urnar voru með ormaveiki ogvoru
blindar, og mundu þær því ef til
vill hafa hlaupið á grjótveggi eða
garða og slasað sig þannig.
Eftir þetta halda kindadrápin
áfram og brá nú svo einkennilega
við, að áverkar voru í enni hinna
dauðu kinda, alveg eins og eftir
hamarskalla. Hjelt þessu áfram,
þangað til 14 kindur voru dauðar
hjá Sveini, en engin hjá hinum
bóndanum.
Þarna á bænum er 12 ára gam
all drengur, sem heldur því fram,
að síðan kindadrápin byrjuðu hafi
hann sjeð einkennilega veru þar
stundum birtist hún í mannslíki,
stundum í hundslíki og stundum
eins og þokuhnoðri. Segist hann
hafa sjeð veru þessa bæði í myrkri
og um hábjartan dag. En enginn
annar hefir sjeð fjanda þennan.
Á föstudáginn var brá svo við, að
vera þessi tekur að ávarpa dreng-
inn. Birtist hún honum þá sem
strákur í mórauðum fötum og
peysu, hneptri upp í háls. Segist
hún vera send að sunnan til þess
að drepa alt fje Sveins bónda, og
muni hún ekki eira neinu á heim-
ilinu nema hvítvoðung, ef strákur
komi ekki á eintal við sig út í
fjárhús Sveins á sunnudag, að
ákveðnum tíma. Strákzir heitir því
að koma. Á sunnudag er nú safn-
að mönnum frá næstu bæjum, og
bíða allir heima við bæ, meðan
strákur fer til fundar við fjanda
þenna, nema einn maður, sem fór
í humátt á eftir honum. Þegar
strákur kemur inn í fjárhúsið sjer
hann ekki sendingzzna, en heyrir
í henni uppi í fjárhústóttinni. —•
Segir skratti sá þá, að nú hafi
hann breytt um ferðaáætlun og
ætli ekki framar að ge!ra ilt af
stöð). Þetta var gert. kindur særðar á sama hryllilega hátt Var nú yngri bróðirinn kallaðUr
og áður. Segir pilturinn Sigurður, að aftur tii yfirheyrslu. Neitaði hann
tt , „„ „ , „draugurinn'1 hafi lagt blátt bann fyr- fyrst z stað allrí þátttöku, en játaði
xlvammstanga 2b. iebr. ;r ag nokimr komi í fjárhúsið til þess síðar að þeir bræður hefðn verið upp-
Um miðjan dag í gær (á laug- að líkna hinum misþyrmdu kindum. hafsmenn að öllu saman.
ardag) voru rotaðar 4 kindur í Var því hlýtt. | Rjettarhöldum er ekki lokið. En
íjárhúsinu á Litlu-Þverá. Voru Seinna um kvöldið komu þeir læknir ekkert hefir komið fram er bendi til
þrjár alveg dauðar, þegar að og sýslumaður. !þess, að nokkrir aðrir hafi verið í
þeim var komið, og báru allar Margt var aðkomumanna á Litlu- vitorði með drengjunum.
merki sömu hrottameðferðar Og Pverá, og mikill uggur í möz'gum. I Heimilisfólk á bænum er sem hjer
hinar, er áður höfðu verið drepn Drengurinn Sigurður hafði ýms 'segir: Jóhanna Sveinsdóttir Ijósmóðir.
ar: Gat framan á hauskúpunni skilaboð á reiðum höndum til yfir- .Hún er ekkja, og eru börn hennar 3,
eins og eftir hamar. Ein kindin valdsins frá „draugsa* ‘; meðal annars, drengirnir tveir og Sesselja kona
var með lífsmarki þegar komið var þannig fyrir lagt, að enginn mætti J Sveins Guðmzzndssonar. En þau hjón
var að henni. En þar var hrylli- koma í fjárhúsið þar sem mest hefði áttu kindurnar er drepnar voru. Auk
lega sjón að sjá. Snælduteinn gengið á, nema alt aðkomufólk og þess er á bænum vinnumaður, Sigurður
stóð inn Úr kauskúpu kindarinn- heimafólk gengi skipulega þrisvar í pórðarson og unglingsstúlka 14 ára.
ar og inn í heila. kringum húsið, og gengi sýslumaður
aftastur.
Kindahausarnir rannsakaðir. ' Ennfremur lagði drengur (fyrir
Jónas læknir hefir rannsakað kon<1 »úraugsa“) blátt bann við því,
tvo kindahausa, sem honum aö sýsl«“aður eða aðrir aðkomumenn
voru sendir See-ir hann að mættu ganga gegnum bæÍardyrnar,
kindurnar hafi auðsjáanlega 5eldur skyldu ^ gan?a gegn?m
verið rotaðar með skörpum dyr> e“ innangengt er ur fjosz z bæznn.
hamri eða líku áhaldi; hafi
Var slíkum fjrrirskipunum lítið
, _ gegnt, eins og nærri má geta. Gengu
hamarsnefzð verzð notað og það menn fyrst f fjárMsið.
, i par mætti mönnum hroðaleg sjón.
lezð upp af skafti Svohafz hogg Ein kind var þar rotuS og var járn.
zð verið snoggt, að engu væri lzk- f]einn rekinn gegnum höfuð henni. —
ara en að skznnið a hauskupunni önnur lá í andaslitrum, með stórt sár
væri skorið sundur með bitjárni. | böfði, og hafði heili oltið út um sárið.
Gotin a hauskupunum voru 4 cm. Alur var rekinn á kaf í eina neðanvið
a lengd en 3 cm. á breidd. aImað augað. Hrútur einn var mikið
særður, með járni í hnakkann og
Hvammstanga 27. febr. hauskúpan moluð milli hornanna.
Urn hádegi ‘á sunnzzdag kom hrað- j Er athugun var lokið í fjárhúsinu
boði frá Litlu pverá að Melstað, er var fazúð upp í heytóftina, þar sem
sagði, að enn hjeldu áfram kindadráp- mest hafði kveðið að „reimleikanum“.
in og gauragangurinn, og væri jafnvel Kolamyrkizr var í tóftinni, geilar
magnaðri en nokkru sinni áður. Fjórar margar og gjótur. Gat fanst á hey-
kindur hefðu verið meiddar um nóttina torfinu í einum stað, sem hægt var að
Ýmsir hlutir hefðu færst úr stað.skríða í gegnum.
án þess að fólkið gæti gert sjer grein Var nú settur vörður við allar út-
fyrir hvernig á því stæði. Væri óhugur .göngudyr á bænum, og rjettarhald
Sem nærri má geta, er heimilis-
fólkið mjög í öngum sánum út af at-
bzzrðum þessum, einkum þó móðir-
drengjanna. Eldri drengurinn er eitt-
'hvað undarlegur á geðsmunum, og fer
hann til Jónasar læknis á Hvamma-
tanga til rannsóknar.
Eldri drengixrixm heldzzr því fratn,
að hann hafi zznnið óhappaverkin
ósjálfrátt.
nikill og beygur í heimilisfólkinu, sem
okst þó mjög við einstæðan atburð
zá um morguninn.
Bræðurnir tveir, Sigurður og Sig-
mundur, voru látnir gæta kinda fyrri
hluta dags skamt frá íbænum.
Er þeir höfðu verið þar nokkra
tund kom yngri drengurinn heim með
sjer á þessuzn bæ. Harmar hann fa miklum- og.sagSi að væri 1
oefm mikio komio. Bróðir sinn hefði
sáran hvað xnargir hafi skift sjer
af þarkomu sinni, en segist nú
muzzu fara, ef alt fólkið á bænum
komi út að fjárhúsinu og lesi þar
„Faðir vor“ og messubæn frá
Reykjavík, sem útvazrpið flutti
þangað norður samdægurs (á
tekið á rás að Vesturárgljúfrinu, og
æpt upp yfir sig og sagt að nú hefði
„draugurinn" bundið bandi um sig og
ætlaði að draga sig í ána.
Stóðst á, að þegar heimilisfólkið
kom að, var drengurinn kominn á gil-
barminn.
Lzður nú að kvöldi, án þess nokkuð
byrjað.
Fyrst var yngri drengurinn yfir-
heyrður. Lýsti hann öllum atburðum
jreinilega, en þverneitaði að hann vissi
íokkzzð um, hvernig ‘á þeim stæði.
Var nú eldri drengurinn yfirheyrð
zr. Fór með hann sem hinn fyrri fyrst
stað. En hann þóttist hafa sjeð
,drauginn“, sem kunnugt er, og var
því nákvæmlega spurður um útlit
hans.
En er hann átti að lýsa „draugsa“
komu fram verulegar mótsagnir hjá
honum. Og svo fóru leikar, að sann
anif fengust fyrir þvz, að hann væri
við atburði þessa riðinn.
Játaði hann síðan, að þeir bræður
ihefðu verið valdir að öllu saman, og
Hvammstazzga 28. febr. FB.
Sýslumaður setti rjett í fjár-
dauðamálizzu að Litlu-Þve’rá á
máxzudagsxxótt. Tveir drezzgir á
heimilinu, Sigurður 12 ára og Sig-
muxxdur 10 ára, játuðu að hafa
orðið 18 kindum að bana. Sigmvznd-
ur drap 3, Sigurður hinar. Auk
þess sæ'rðzz þeir 3. Flestar kind-
urnar vorzz rotaðar eða stungnar
í höfzzðið. Daginn fyrir sást Sig-
urður koma út úr fjárhúsi með
blóðzzgan hamar og höndur. Sig-
urður telu'r sig zzndir þeim áhrif-
um, að sjer sje þetta ósjálfrátt,
það væri eins og skipunum utn
þetta væz'í hvíslað að sjer og yrði
hann að hlýða þeim takmarkalaust.
Eftir á fengi hann hjartslátt og
yrði máttlítill. Aðkomumenn er
voru á Litlu-Þverá síðustzz dagana
töldiz hann stundum ekki með sjálf
um sjer. Hlauphz’aði hans virtist
óeðlilegur. — Sigmzzndur segist
herma eftir Sigurði. Læknir telur
Sigzzrð heilsubilaðan. Rjettarhald-
ið stóð yfir í tvær klukkustundir.
Frekara prófi frestað.
urdzzfl hver og höfðiz þar að auki
6 tzzndzzrskeytabyssur. En þar sem
hjer er lýst kafbátum, á það við
U-bátana, hernaðarbátana, sem jeg
var á.
Fremst og aftast á hverjum kaf-
bát eru nokkurskonar vængir eða
uggar. Það eru djúpstýrin og með
þeim er bátnum stýrt upp og nið-
ur og á ákveðnu dýpi. Fyrst var
það oft svo, að uggar þessir höfðu
eigi hemil á bátnum, svo að hon-
zxzn lá við að missa jafnvægið og
steypast á endann til botns, eða
skjótast lóðrjett úr kafi. Til þess
að halda jafnvæginu, var þá grip-
iS til þess ráðs, að láta menn hlaupa
frá einzzm stafni til annars eftir
þörftzm. Var í því skyni getrður
gangzzr eftir endilöngum kafbátn-
um, sem þessir menn hlupu eftir.
Varð spretturinn oft erfiður áður
eri tókst að fá jafnvægi á bátinn,
sjerstaklega ef skjótlega var farið
í kaf. Jeg mun lengi minnast eins
ensks skipstjóra, sem við handtók-
um og höfðum hjá okku'r í bátn-
um nokkra daga. Hann var svo
feitur, að hann komst varla inn
um hinar þröngu dyr, sem eru z
kafbátnum, en hann var okkar
besti maður til að rjetta halla kaf-
bátsins og koma honum í jafn-
vægi, því að hann var svo þzzn'g-
ur að hann gerði nær gagn á við
2% mann. Um leið 0( - hann var
kominn yfir þyngdaVpunkt báts-
ins, munaði um hann, og við Ijet-
um hann hlaupa svo að svitinn
bogaði af honum.
Fyrst x stað var mjög vandað
til skipshafna á kafbátzznum, og
mátti svo kalla, að valinn maður
væri í hverjzz rúmi. Allir voru
látnir ganga í sjetstakan skóla,
og var þar hinn harðasti agi, og
stundum kent frá því kl. 6 á
morgnana þangað til kl. 12 á nótt-
únni, tvisvar í viku. Við vorum
120 saman í þessum skóla. FyTst
var okkur kend siglingafræði z 3
mánuði og átti hver maður að vera
svo vel að sjer, að hann gæti tek-
ið við stjóm kafbáts ef yfirfor-
ingjar fjelli. Urðu allir að ganga
undir próf að því námskeiði loknu.
Síðan kom annað 3 mánaða nám-
skeið í „merkjamáli“, að læra að
gefa merki með veifum, með hönd-
um, ljósmerkz, „Morse“-merki og
höggmerki. Þessi höggmerki eru
bygð á „Morse“-stafrofinu og not-
uð heorar kafbátur sekkur, og ein-
hverjir eru lifandi innanborðs. —
Þar verða ekki notuð stryk eða
löng bljóð, en z þeirra stað eru 10
smáhögg í mnu. Vatð mörgum
þetta merkjanám örðugt, enda
voru gerðar miklar kröfur til þess
að menn væri leiknir z merkjun-
um, bæði að skilja fljótt gefin
merki og senda fljótt merkjaskila-
boð, hvort heldur var með veifum,
Ijósum, höggum eða hljóði. Þessi
námsgrein reynir mjög á hraðskiln
ing og næmleik og er í razzn og
veru ágætt gáfnapróf.
Eftir þetta vorum við æfðir við
það að fara með fallbyssur, vjel-
byssur, skammbyssur og sverð og
tók það námskeið 6 vikur. Aðtar
6 vikur vorum við æfðir við það
að fara zneð tundurskeyti og tund-
zzrskeytabysszir. Svo vorum við
settir um borð í kafbáta hjá „Unt-
erseebootabteilung“ í Kiel og þar
fengum við „praktiskar“ æfingar í
því að stýra bát í kaf, og úr kafi,
leggja að landi og gegna þeim störf-
zzm, sénz hverjum okkar voru ætl-
uð um borð. Sjerstakar æfingar
fóru fram í því að nota sjerstakt
bjorgunaráhald, sem nota átti ef
kafbátur sökk. Var það belti,
spent um mitti, á því kolsýrugeym-
ir dálítill og mátti tempra útrás
colsýrxznnar úr honum. Þaðan lágu
tvær slöngzzr, sem settar voru z
munn manni, og um þær átti að
anda. — Nösum var lokað með
klemmu og yfir höfuð sett tog-
leðurhetta með gleraugum, og náði
hún niður á nef. Á beltinu voru
Jilotholt. Ef kafbátur sökk, áttu
menn að girða sig þessu björgun-
artjæki og reyna að komast út úr
kafbátnum. Þarf til þess mikið lag
vegna loftþrýstingsins, sem þar er
niðri. En komist maður upp úr
bátnzzm, lætur hann renna dzzfl í
bandi til yfirborðs sjávar og er
það fest í kafbátnum. Þegar dufl-
ið hefir náð yfirborði, eiga nzenn
að handfika sig upp bandið, hægt
og gætilega, og anda sem rólegast
svo að vatnsþunginn verði þeim
ekki að skaða. Einu sinni kornust
sex menn zzt úr kafbáti á maZar-
botni á þann hátt. Fiznm þeirra
handfikuðu sig upp dzzflbandið
eftir rjettum reglum og varð ekk-
ert meint af, en hinn sjötti slepti
sjer. Skaut honum úr kafi með svo
miklum krafti að viðnám lofts og
lagar sprengdi í honum lungun og
dó hann þegar.
Þegar maður kemur fyrst um
boTð í kafbát, eru viðbrigðin óg-
urleg. Loftið er þungt og þrzzngið
eim frá vjelunum. Maður fær höf-
nðverk og svima og verður syfjað-
ur. Oft voru kafbátar í loftþröng.
Var þó útbúnaður í hverjum þeirra
til þess að endurnýja andrúmsloft-
ið jafnharðan, og í hið úttærða
lcft bætt súrefnum og loftið
hreinsað með kali. En það loft var
slæmt, og þess vegna var gripið
hvert tækifæri, sem gafst, til þess
að ná z ferskt loft, og það var alt
af reglan að endurnýja loftið í
kafbátunum eins lengi og þeir gátu
verið ofansjávar í hvert sinn.
Frekari lýsingar á æfi okkar um
borð í kafbátunum kemur smázn;
saman z næstu koflum þessarar
frásagnar.
Kafbátahernaðurinn var ógzzrleg-
zzr, svo ógurlegur, að enginn ókzznzi-
ugur getur gert sjer hugmynd zz'm
það. Meðan á honzzm stóð og alt'
til þessa, hefir aðallega verið litið
á hanzz frá einni hlið, og ekki
hinni betri. Þjóðverjar voru dæmd
ir vargar z vjezzm hans vegna, þeir
voTu ófrægðir hans vegna um víða
veZöld, og kafbátaforingjar þeirra
fengzz þann dóm að þeir væru
blóðþyrstustzz og grimmúðgustu
menn veraldar Hitt hefir mönnutn
sjest yfir hvað Þjóðverjár lögðu z
sölurnar sjálfir, hveZnig bestu
syzzii" þjóðarinnar fórnuðu sjer
fyrir þær tilraunir að sprengja af
sjer herfjötur þann, er bandamenn
höfðu lagt á hana. Jeg skal ekki
fjölýrða um þetta að sinni, en að
eins geta þess, að af þeim 120’
mönnurn, senz mjer voru samtíða
á sjómannaskólanzzm, sem áðzzr er
getið, voru aðeins sex á lífi, þeg-
ar stríðinu lauk. 343 kafbáta sendu
Þjóðverjar í strzðið. Af þeim fór-
ust 178 með 5132 mönnum, eða
52% af öllum skipshöfnunum, en
þó var manntjónið langmest á
hernaðarkafbátzznum, eða U-bát-
unum.
Framh.