Ísafold - 21.03.1929, Side 2

\
/
I S A'TD'L D
16. mars.
Tillagan nm rannsökn á togarntgerðinni
slampast i nefnd.
0
Sósíalistum sagt að sýna trú sína í verkinu —
en þeir svara engu til.
z
■deilu. Kauphækkunin sem varð á
togurunum, hlýtur að ná til bænda
En þeir fá ekkert í staðinn, því að
tekjuskattsviðaukinn snertir þá lít-
ið eða ekki neitt.
Tryggvi Þórhallsson stóð næst
upp og lýsti yfir því, að hann
gæfi engin frekari svör viðvíkj-
andi fyrirspurn M. J., jn hann
hefði verið búinn að gefa við 2.
umræðu málsins.
Þá talaði Ásgeir Ásgeirsson og
fór að víta M. J. fyrir það, að
hann kæmi ódrengilega fram gagn-
vart stjórninni með fyrirspurn
sinni!
Magnús Jónsson sló því næst
föstu, að hann og allur þingheim-
ur yrði að ganga út frá, að fors-
rh. hafi leyst kaupdeiluna með því
að gefa eftir um % miljón króna
skatt úr ríkissjóði. Hin loðnu svör
ráðherrans bentu til þess og einnig
framkoma Ásg. Ásg.
Sigurður Eggerz: Mjer þykir
harla undarlegt, að það skuli vera
átalið, að þingmenn spyrji stjórn-
ina, hvort hún hafi gert stórfelda
fjárhagsráðstöfun án þess að
spyrja þingið ráða. Annars er svar
forsætisráðherra mjer fullnægj-
andi. Ef stjórnin hefði gefið eftir
skatt af ástæðum, sem væru óvið-
komandi lausn kaupdeilunnar, þá
væri um enga þagnarskyldu að
ræða. En vegna þagnarskyldu for-
sætisráðh. er ljóst, að stjómin hef-
ir leyst kaupdeiluna á þenna hátt.
Gunnar Sigurðsson: Jeg tel hjer
leikinn loddaraskap, því allir vita,
hvernig í xnáJinu liggur. Stjórnin
hefir leyst kaupdeiluna með eftir-
gjöf á skatti; jeg er ósamþykkur
þeirri lausn, en vil ekki áfella
stjómina eins og á stóð.
Magnús Guðmundsson: Rjett
hjá Gunn. Sig., að allir vita um
sambandið milli þessara tveggja
mála. En þegar þessu er þannig
farið, hvers vegna leynir þá stjórn-
in þessu? Með leynd sinni gefur
stjórnin til kynna, að eitthvað sje
óhreint við mál þetta.
Þegar hjer var komið, fóru um-
iræður mjög á víð og dreif og urðu
Útbýtt hefir verið á Alþiugi frv.
til myntlaga og er flm. Ásgeir Ás-
geirsson, þai. Vestur-lsfirðinga.
Frv. þetta fer fram á að breyta
peningalögum eða myntlögum
landsins á þann hátt, að stýfa
myntina. í núgildandi myntlögum
er ákveðið, að 248 tíukrónupenihg-
ar skuli fást úr einu kílógrammi af
skíru gulli En. samkv. frv. Ásg.
' Ásg. og Tr. Þ. eiga að fást 303,7
tíukrónagullpeningar úr einu kíló-
gframmi gulls. Krónan á að skift-
ast i eitt hundrað aura, eins og
nú. En nýja krónan verður sann-
nefnd kotungskróna, ef frv. Ásg.
og Tr. Þ. verður að lögum-
„Landsbankanum og íslands-
hanka er skylt að innleysa seðla
þá, er bankamir hvor um sig hafa
gefið út, með gulli, ef þess er kraf-
íst, þegar fjármálaráðuneytið á-
kveður, á* fengnum tillögum
hankaráðs Lanðsbankans/1 3. gr.
„Innflutnínjgur og útflutningur
stundum nokkuð persónulegar. Eji
í lok fundarins stóð forsrh. upp
og lýsti yfir, að þrátt fyrir þessar
löngu umræður- hefðu engar nýjar
upplýsingar komið fram í mál-
inu. En þetta er elcki rjett. Þing-
heimur veit nú, að forsætisráðherr-
ann hefir leyst þær tvær kaup-
deilur, sem staðið hafa hjer, á
þann hátt, að láta ríkissjóð blæða.
í fyrri deilunni varð ríkissjóður
að greiða 11 þús. kr., en síðari
deilan hefir kostað ríkissjóð um
1/2 miljón króna.
Og þingheimur veit meira — öll
þjóðin veit það. Hún veit, að for-
sætisráðherra er kominn út á þá
braut, sem er ekki aðeins háska-
leg fyrir ríkissjóð, heldur einnig
fyrir vinnufriðinn í framtíðinni.
Það getur aldrei orðið til þess að
Oyggja vinnufriðinn í landinu, að
ríkissjóður sje látinn leysa deilur
a þann hátt, sem hjer hefir verið
gert.
Önnur mál.
Frv. til hafnarlaga fyrir Hafnar-
fjarðarkaupstað; flm. Ól. Thors.
Er þar farið fram á úr ríkissjóði
alt að 333 þús. kr., gegn tvöföldu
framlagi úr hafnarsjóði kaupstað-
arins; ennfr. að stjórninni veitist
heimild til að ábyrgjast f. h. ríkis-
sjóðs alt að 667 þús. kr. lán, er
bæjarstjórn Hafnarfjarðar kann
að fá til hafnargerðar. Fje þessu
á að verja til hafnarbóta í Hafn-
arfirði. — Frv. vísað til 2. umr. og
sjútvn.
Frv. um háskólakennara; flm.
Magnús Jónsson. Er það flutt
samkv. ósk dósenta við Háskólann
og fer' fram á, að dósent, sem starf
að hefir í embætti í 6 ár, verði þá
prófessor með sömu rjettindum
og skyldum sem aðrir prófessorar.
— Frv. vísað til 2. umr. og fjhn.
gulls er öllum frjáls,“ 5. gr.
Ríkisstjórnin lætur slá gullmynt
og skal ákveða í reglugerð stærð
hennar, blöndunarhlutföll 0. s. frv.
Þessi gullmynt skal vera löglegur'
gjaldeyrir með fullu ákvæðisverði.
Lög þessi eiga að öðlast þegar
gildi, og eru þá jafnframt úr gildi
numin peningalög landsins frá 23.
maí 1873 og 1. nr. 9, 27. júní 1925,
um framlenging á gildi laga nr.
48, 4. júní 1924, um gengisskrán-
ing og gjaldeyrisverslun.
Frv. fylgir ítarleg greinargerð,
er þeir Ásg. Ásg. og Tr. Þ. hafa
samið. Ennfremur fylgir álitsskjal
frá N. Rygg bankastjóra Noregs-
banka, Ad. av. Jochnick, forseta
hankastjórnar sænska ríkisbank-
ans og umsögn próf. (J. Cassel, um
gengismál íslands.
Kotungskrónu-frUmvarp þetta
og álitsskjöl hinna erlendu sjer-
fræðinga verður athugað síðar
hjer í blaðinu.
í gær var framhaldsumræða um
þingsályktunartillögu sósíalista um
að skipa þingnefnd til þess að
rannsaka hag og rekstur togara-
útgerðarinnar. Hafði málið legið
í salti vikutíma, og kom aldrei til
umræðu, þó það væri hvað eftir
annað á dagskrá.
Fyrstur tók til máls Ólafur
Thors. Rakti hann 0g hrakti um-
mæli Haraldar Guðmundssonar lið
fyrir lrð.
1 lok ræðu sinnar mælti hann á
þessa leið:
Krafa sósíalista er: Reikningana
á borðið. Jeg benti á, að reikning-
ar Eimskipafjel. Isl. hefðu legið á
borðinu. H. G.'sagði, að þeir -hefðu
sýnt, „að glæpsamlegt hefði verið
að stöðva skipin vegna þeírra fáu
þúsunda sem á milli bar.“ En ef
það er glæpsamlegt, að stjórn fje-
lags, sem í mörg ár hefir þurft að
lifa á styrk frá ríkissjóði veigrar
sjer við að gjalda hærra kaup en
sá keppinautur, sem hæst kaup
greiðir, er það þá ekki miklu frem-
ur glæpsamlegt af forkólfum sjó-
manna að gera slíka kröfu til f je-
lagsins?
H. G. lætur sem einhver óvenju-
leg leynd hvíli yfir afkomu út-
gerðarinnar. Þó er það svo, að
reikningar sumra fjelaganna eru
árlega prentaðir. En auk þess er
yfirleitt óhugsandi að afkoma út-
gerðarinnar sje almenningi hulin,
meðal annars vegna þess, að hlut-
hafar í útgerðarfjelögunum skifta
hundruðum.
Reikninganna er heldur ekki
krafist í þeirri von að þeir í raun
og veru gefi ný gögn í málinu, en
þó vakir það fyrir sósíalistum að
greiða götu þjóðnýtingar. Þeir vita
að sem stendtir tekur enginn mark
á fullyrðingum þeirra um útgerð-
armálin, en halda, að ef þeir fái
að hnýsast í reikningana, geti þeir
betur talið mönnum trú um, að
þéir hafi vit á útgerð.
Sje tilgangurinn sá, að taka af-
leiðingum af þeim fróðleik, sem
felst í reikningum útgerðarinnar,
hafa þeir lögin um vinnudóm. Þar
er gert ráð fyrir að reikningarnir
sjeu lagðir á borðið (H. G.: Hvaða
boi-ð? — Ekki borð almennings).
Jú, einmitt borð almennings. Dóms
niðurstaðan er vitneskja um gjald-
getu útgerðarinnar. Aðra eða meiri
vitneskju um útgerðina á almenn-
ingur enga kröfu á — varðar yfir-
leitt ekkert um.
Hví hefjast jafnæðarmenn ekki
handa?
Krafan um reikningana á borðið
byggist á lönguninni til að taka
reikningana í þjónustu blekking-
anna. En ef sósíalistar álíta sund-
urliðaðar upplýsingar um afkomu
útgerðarinnar þjóðarnauðsyn, af
hverju kaupa þeir þá ekki togara
sjálfir, gera hann út, safna sjer
óyggjandi fræðslu og birta hana
almenningi tíl hagsbóta? Þeir geta
ekki barið við getuleysinu. Margir
þeirra eru vel efnum búnir, eiga
mikið í stórum fyrirtækjum og
njóta mikils lánstrausts. Með þessu
gætu þeir gert margt í. senn. Aus-
ið upp auðnum, sem þeir sýknt
og heilagt öfunda okkur yfir,
trygt almenningi þessa bráðnauð-
synlegu vitneskju um afkomuna
en sjálfum sjer þann fróðleik, sem
þá nú vanhagar svo um.
Ef tillágan um rannsókn fellur,
og það gerir hún áður en lýkur,
— verða sósíalistar að kaupa og
gera iit skip. Geri þeir það ekki,
sýnir það og sannar, að þeir trúa
ekki á gróðann, að þeir skilja
þrengingar útgerðarinnar og óar
við misærinu, skattabyrðunum og
kauphæðinni, og að þeir hags-
munir, sem vitneskjan um afkomu
útgerðarinnar á að færa alþýðu-
mönnum, er þeim ekki hjartfólgn-
ari en svo, að þeir þora ekki að
hætta sinni eigin buddu til að öðl-
ast hana.
Ætla sósíalistar að kaupa tog-
ara, eða ætla þeir að gerast berir
að óheilindum?
Engin nefnd vill taka við málinu.
Till. kom fram frá Tr. Þ. for-
srh. um það að vísa málinu til
sj ávarútvegsnefndar.
Ól. Thors lagði þá til, að mál
þetta færi í sömu nefnd og vinnu-
dómurinn, vegna þess að hjer væri
um skyld mál að ræða, þ. e. alls-
herjarnefnd.
Þá reis upp formaður allsherjar-
nefndar, Gunnar Sigurðsson, og
neitaði harðlega. að málið færi
þangað.
Hákon Kristófersson stóð þá upp
og benti á, að háttvirtur formað-
ur allsherjarnefndar væri fljótur
að skifta um skoðtin, því um morg-
uninn taldi hann rjett að bæði
málin færu í sömu nefnd.
Reis nú málæði mikið í deild-
inni út af þessu, og var auðsjeð,
að engin nefnd þingsins vildi við
málinu taka.
Forsætisráðherra tólc þá tillögu
sína aftur, að vísa málinu til sjáv-
arútvegsnefndar. Þá tók Gunnar
Sig. þá till. upp, til þess að forða
állslin. frá að fjalla um málið.
Felt var með 15 atkv. gegn 6
að vísa málinu til sjávarútvegs-
nefndar.
Þá var borin upp tillaga um
það að vísa málinu til allsherjar-
nefndar. Gekk ekki greiðlega að
fá skýra atkvæðagreiðslu, svo við-
haft var nafnakall. Var sú tillaga
feld með jöfnum atkvæðum, 13:13.
— Voru þá tvær nefndir, sem
helst komu til mála, lausar við að
fást við þessa tillögu sósíalista.
Var þá um það pískrað, að reyn-
andi væri að koma henni til menta
málanefndar(!).
Þá reis upp Tryggvi Þórlialls-
son, verndarandi bolsa þessa lands,
og bar fram tillögu um að skipuð
yrði sjerstök nefnd í þinginu til
þess að fjalla um þetta mál.
Byrjaði nú nafnakall að nýju.
Voru enn 13 á móti, íhaldsmenn,
Sig. Eggerz, Gunn. Sig. og Lárus
Helgason — en 13 með. Rjett í
þeim svifum sem forseti ætlaði að
fara að lýsa úrslitum nafnakalls-
ins, kom Bernharð Stefánsson inn
í deildina, en hann hafði verið
fjarverandi. Hann sagði já. Og á
því flýtur tillaga sósíalistanna í
faðm hinnar tilvonandi nefndar.
Ráðherr a verkf all
og vinnufriðuriim.
í lok umr. í Neðri deild um
vinnudóminn sagði Ól. Thors, að
það væri dálítið broslegt, að þegar
Neðri deild ræddi um það í 3 daga
—------
Kotnngskrónan.
Stýfingarfrumvarp er lagt fyrir Alþingi.
Flutningsmaður er Ásgeir Ásgeirsson og bak við hann
stendmr Tryggvi Þórhallsson forsætisráðherra.
hvernig hægt yrði að fyrirbyggja
verkföll til þess að tryggja vinnu-
friðinn í landinu, þá hefði það
komið fyrir, að gert hefði verið
verkfall til að tiyggja vinnufrið
deildarinnar.
Jónas Jónsson hefði sem sje
vendilega gætt þess að sýna sig
ekki, enda myndi þátttaka hans í
umr. áreiðanlega hafa lengt um-
ræðurnar í nokkra daga.
En livað er annars um dóms-
málaráðherrann? 1 þingbyrjun í
fyrra var sýnilegt, að hann ætlaði
að vaða uppi í Neðri deild dag-
lega. Hann fjekk þá þær móttök-
ur, að mikið var af honum dreg-
ið í þinglokin.
Fyrstu viku þessa þings kom
dómsmálaráðherrann tvisvar í Nd.
til þess að mæla þar með frum-
vörpum sínum. í bæði skiftin var
tekið á móti honum á viðeigandi
hátt. í endalok síðari umræðu var
hann orðinn svo utan við sig, að
hann greiddi atkvæði, þó hann
eigi þar engan atkvæðisrjett. Síð-
au hefir hann ekki sýnt sig í deild-
inni. Er nú af sem áður var, er
hann óð þar fram fyrir skjöldu í
hverju máli.
Hvað veldur? Er mæða floklts-
bræðra hans yfir geðofsa og ham-
förtim ráðherrans svo mikil, að
þeir hafi telrið rögg á sig og bann-
að honum að taka til máls í Neðri
deild? Eða hefir J. J. sjálfum
skilst, að hann á ekkert erindi í
Neðri deild? Ev hann orðinn upp-
gefinn og kjarklaus?
17. mars.
Fátækralög. — Hafnargerð
á Skagaströnd.
Frumv. til laga um breyt. á 21. gr.
fátækralaganna 31. maí 1927.
Með frv. þessu er farið fram á
tvær breytingar. Önnur er sú, að
sveitfestistíminn styttist úr 4 ár-
um niður í 2 ár. Hin er sú, að nið-
ur falli það ákvæði fátækralag-
anna, að það væri skilyrði fyrir að
vinna, sveit, að maður hefði ekki
þegið sveitarstyrk síðustu 10 ár.
Báðar þessar breytingar miða
að því, að gera mönnum greiðara
fyrir með að öðlast nýja fram-
færslusveit, og eru því spor í þá
átt, að hver maður eigi þar sveit,
sem hann á heimili. En með þessu
er kipt fótunum undan þyí, sem
bygt hefir verið á hingað til, en
það er slrifting landsins í fram-
færsluhjeruð. Því að sú skifting
miðast við það að hver maður skuli
eiga rjett til framfærslu í því hjer-
aði, sem hann hefir gefið vinnu
sína og goldið til um undanfarið
tímabil. Aftur á móti er það fjarri
öllu rjettlæti, að maður gefi ein-
um hreppi vinnu sína en eigi svo
framfærslukröfu á annan hrepp,
sem hann ef til vill er alveg ný-
kominn 1
Nú er það alkunnugt, að straum-
ur fólksins hefir legið til kaup-
staðanna og einkum Reykjavíkur,
og tilgangurinn með þessu öílu
verður því raunverulega sá, að
velta sem mestu af fátækrafram-
færslunni á Reykjavík og aðra
kaupstaði. Þar' er og margfalt erf-
iðara um alt eftirlit með þessum
málum en til sveita, og má því
nærri geta, hvernig þetta yrði not-