Tíminn - 19.07.1980, Blaðsíða 8

B
Laugardagur 19. júlí 1980
Yfirvinnubann farmanna hefst á mánudag:
„Reynum að
halda áætlun”
— segir Axel Gislason, framkvæmdastjóri
Skipadeildar SÍS
Kás — Yfirvinnubann yfirmanna
á kaupskipunum sem þeir hafa
boðab til, kemur til framkvæmda
nú á mánudaginn. Eftir aO þaO
hefst veröur vinna viö lestun og
losun skipa á svokölluöu heima-
hafnarsvæöi, þ.e. Keflavik,
Njarövik, Straumsvik, Hafnar-
firöi, Reykjavik og Gufunesi, hætt
þegar dagvinnu er lokiö.
„Þaö er ljóst”, sagöi Axel
Glslason, framkvæmdastjóri
Skipadeildar Sambandsins, I
samtali viö Timann, „aö eins og
þetta litur út I dag, kemur yfir-
vinnubanniö til meö aö hafa mest
áhrif á áætlunarskipin sem sigla
frá Reykjavik til hafna I Evrópu,
bæöi I Skandinaviu og meginland-
inu. Afskaplega erfitt getur oröiö
aö halda þeim áætlunum sem
skipin eru á, og vafalaust mun
yfirvinnubanniö rugla þeim eitt-
hvaö. Viö munum hins vegar
reyna aö halda áætlun, hvort sem
þaö tekst eöa ekki”.
Skipadeild Sambandsins hefur
nú yfir aö ráöa niu skipum og eru
fjögur þeirra i svokölluöum áætl-
unarsiglingum. Flest eru þau á
hálfsmánaöarrútum, þannig aö
hvert þeirra kemur ekki nema
einu sinni til Reykjavikur á þeim
hálfa mánuöi sem yfirvinnubann-
ið stendur yfir.
Spánarævintýrið að endurtaka sig?
Jón Baldvins-
son liggur
Vintn — Skipstjórinn óánægður
Jl 11U1 með færiband i lest
Kás — Jón Baldvinsson er ekki
bilaöur, og hér er ekki um neinn
galla að ræöa. Hins vegar er
óánægja hjá skipstjóranum með
færiband i lest, og telur hann ekki
hægt aö fara á karfaveiöar eins
og þaö er nú f pottinn búiö”, sagöi
Einar Sveinsson, framkvæmda-
stjóri Bæjarútgeröar Reykjavik-
ur i samtali viö Timann, en nýi
skuttogari BÚR Jón Baldvinsson
kom inn aöfaranótt þriöjudags,
og þrátt fyrir aö löndun úr honum
sé lokiö, þá liggur hann enn viö
bryggju.
„Við erum að velta þvi fyrir
okkur hvort ekki sé rétt aö skipta
um færiband i honum, og setja I
hann annaö sem er heppilegra”,
sagöi Einar.
Er meiningin aö unniö veröi aö
viögerö á Jóni Baldvinssyni i
næstu viku, og aö hann geti haldiö
á ný til veiða i lok hennar. I leiö-
inni tekur hann út hluta þorsk-
veiöibannsins.
I fyrstu veiðiferð Jóns Bald-
vinssonar kom i ljós bilun I sam-
stillingu togvinda togarans. Nú
kemur i ljós, aö skipta þarf um
færiband i lest. Hvaö kemur næst,
spyrja þeirsem enn muna hvern-
ig útgeröin á Spánartogurum
BtJR gekk, fyrst eftir aö þeir
komu hingaö til lands, en þá lágu
þeir heilu mánuöina viö bryggju
til viögerðar. Einar Sveinsson,
framkvæmdastjóri BÚR, full-
vissaöi hins vegar blaðamann um
aö bilanir á Jóni Baldvinssyni
væru ekki alvarlegar, og þvi
óþarfi aö rifja upp Spánarævin-
týriö.
Gæsluvarðhald
framlengt
JSG — Samkvæmt upplýsingum
ÞórisOddsonar, deildarstjóra hjá
Rannsóknarlögreglu rikisins, var
gæsluvarðhaldsúrskuröur yfir
mönnunum tveimur sem setiö
hafa inni ab undanförnu vegna
umfagnsmikils fjársvikamáls, i
gær framlengdur til 1. ágúst, á
meöan unniö er aö frekari rann-
sókn málsins.
Kaupfélagsstjórinn á Vopnafirði:
Tap eða gróði?
— JSjáum varia hvemig við getum farið
að lifa sumarið aT
HEI — ,,Ég get ekki litiö þannig
á, ab um tekjuafgang hafi veriö
aö ræöa”, svaraöi Jörundur
Ragnarsson, kaupfélagsstjóri á
Vopnafiröi. En Timinn haföi
spurt hann hvort raunverulega
hafi veriö um tap eöa gróöa aö
ræöa hjá kaupfélaginu á s.l. ári,
vegna svohljóöandi fréttar frá
aðalfundi: „Vegna breyttra upp
gjörsreglna i kjöifar nýrra
skattalaga reiknast tekjuafgang-
ur tæp hálf milljón. En heföi veriö
gert upp meö gömlu aöferöinni
heföi komiö út um 16 milljóna
tekjuhalli”. Þetta dæmi, er
dæmigert fyrir reikninga fjöl-
margra fyrirtækja sem blaöinu
hafa borist.
Ragnar sagði svona útkomu al-
genga hjá fyrirtækjum sem heföu
slæma lausafjárstööu og fá tekju-
færslu vegna mikilla skulda. Þaö
væri reiknaöur gróöi af lánunum,
sem heföi numið um 60 milljónum
hjá kaupfélaginu á Vopnafiröi. Aö
vfsu kæmu auknar afskriftir á
móti, en þær væru miklu lægri
þar sem skuldir eru miklar.
Jörundur sagöi lausafjárstööu
Kaupfélagsins meö eindæmum
slæma um þessarmundir, þannig
aö menn sjá varla hvernig þaö á
aö lifa sumariö af og halda uppi
lágmarksþjónustu viö byggðar-
lagiö. Þetta kæmi til vegna erf-
iörar stöðu viðskiptamanna, þ.e.
bændanna sem nú eru aö fá slag i
bakseglin eftir erfiöleika s.l. árs.
En þá voru afuröir litlar, hey-
fengur lélegur, útflutningsbóta-
þörf á afurðir fyrra árs mikil og
fóöurbætiskaup mikil vegna^
haröindanna. Bændur hafi því
þurft aö fá miklu meiri lán en
Framhald á bls 19
Sigurbjörn Snjólfsson
frá
Gilsárteigi
Sigurbjörn Snjólfsson, fyrrum
bóndi i Gilsárteigi i Eiöaþinghá
andaöist á Heilsugæslustöðinni á
Egilsstööum 13. þ.m, á áttugasta
og sjöunda aldursári. Hann verö-
ur jarðsunginn i dag á Egilsstöð-
um.
Sigurbjörn var fæddur og upp-
alinn á Fljótsdalshéraöi og bjó i
Gilsárteigi i 40 ár. Hann dvaldi
heima i Gilsárteigi um hriö eftir
aö hann hætti búskap og svo á
Egilsstööum. Hann ól þvi aidur
sinn á Héraöi alla tiö.
Kona Sigurbjörns, Gunnþóra
Guttormsdóttir, lifir mann sinn.
Þau eignuöust fjórtán börn og
komust 12 til fulloröinsára. 1
Gilsárteigihúsuöu þau jöröina frá
grunni, ræktaö land var marg-
faldaö og þar óx barnahópurinn
úr grasi.
Sigurbjörn Snjólfsson var um
margt sérstæöur, gáfaöur og
glaövær og félagshyggjumaður
fram i fingurgóma. Hann átti
auövelt meö aö setja fram skoö-
anir sinar i ljósu máli og á
skemmtilegan hátt. Samveru-
stundirnar uröu manni þvi eftir-
minnilegar.
Sigurbjörn varöi ótrúlega mikl-
um tima til félagsmálastarfa,
heima og heiman, og ekki sist i
þágu Framsóknarflokksins. Var
hann lengi formaður Fram-
sóknarfélags Suður-Múlasýslu og
bar hita og þunga af starfi félags-
\ ins, sem oft var mikiö á þeim dög-
f um og næsta erilsamt. Hann var
þá einnig kvaddur til forystu
þegar ráða þurfti til lykta fram-
boösmálum, sem oft eru öröug og
ætiö vandasöm.
Þaö er fróðlegt eftirá aö kynn-
ast vibhorfi Sigurbjörns til þétt-
býlismyndunar á Egilsstööum á
sinum tima. Skrif hans um þaö
efni bera glöggan vott um fram-
sýni og frjálshyggju.
Sigurbjörn átti viö vanheilsu aö
striöa siöari hluta ævinnar. Vörn
hans, byggö á skapstyrk og æöru-
leysi, veröur okkur mörgum
eftirminnileg.
1 dag kveöja Austfirðingar
merkan samferöamann, sem
setti svip á samtið sina, lagði ætið
liö góbum málum og lét ekki bug-
ast þótt blési á móti. — Hans
verður nánar minnst i Islendinga-
þáttum Timans.
Ég votta Gunnþóru og öörum
ástvinum Sigurbjörns samúö.
Vilhjálmur Hjálmarsson.
Bókmenntir
Lengi vel kunnu vestrænar
þjóöir litt aö rekja menningar.
sögu sina lengra en til Grikkja
hinna fornu. Og þó aö margt sé
nú ljósara um fornaldirnar er
þaö óbreytt aö rakið veröur til
Grikkja eins og áöur var og um
þeirra hendur barst arfur ald-
anna.
Enn er þaö svo aö bókmennta-
sagan hefst I Grikklandi aö þvi
leyti aö þaöan er elsti skáld-
skapur sem þekkist i hinum
vestræna heimi og þangaö má
rekja söguna óslitiö. A Grikk-
landi voru skrifaöar elstu rit-
geröir um riki og þjóöfélag og
þar þróaöist heimsspeki i
ýmsum greinum. Ekki má
heldur gleyma siöfræöinni.
Saga Forn-Grikkja haföi yfir
sér ljóma sem engu var likur.
„Listin hin grlska lá svivirt og
særö hjá Seifi og Appolló daub-
um”, sagöi Þorsteinn Erlings-
son. Raunsæisskáld alda-
mótanna litu grisku listina og
gri'sku menninguna meö aödáun
og lotningu. Og þá þarf varla aö
minna á rómantisku stefnuna
sem einkenndi mestan hlut ni-
tjdndu aldar.
Þegar þessa er gætt liggur
þaö ljóst fyrir aö rætur
Islenskrar nútimamenningar
liggja meö ýmsum hætti til
Grikklands hins forna. En þaö
hvort tveggja aö öll menning
Vesturlanda bjó öldum saman
aö áhrifum þaöan og bók-
menntirnar sóttu áhrif beint I
r griskan skáldskap á siöustu öld-
um. Þess vegna snertir saga
Grikkja okkur svo mjög. Þess
vegna kemur hún okkur svo
rækilega viö. Saga okkar sjálfra
tengist henni svo margvislega.
Á siöasta vetri kom út hjá
Menningarsjóði siöari hluti af
Grikklandi hinu forna eftir Wiil
Durant I þýöingu Jónasar Krist-
jánssonar. Durant var hvort
tveggja i senn, mikill fræöimaö-
ur og mikill rithöfundur. Og hér
segir frá einum merkilegasta
hluta allrar mannkynssög-
unnar.
Þessi saga er sögö af raunsæi
en ekki neinni rómantlskri
glýju, svo sem viö bar á fyrri
tiöum. Menningin var borin
uppi af ódýru vinnuafii ófrjálsra
manna. Þar var yfirstétt sem
gat látiö aöra vinna fyrir sér og
haföi þvi tlma til aö sinna listum
og visindum. Durant telur aö
lifskjör þrælanna hafi oft ekki
veriö verri en kjör verkalýös
mörgum öldum siöar. En auö-
vitaö voru lög og siðir mis-
munandiiborgrikjunum grisku.
Þar segir þvi frá undraveröri
fjölbreytni.
Þegar þessi saga Forn
Grikkja er lesin vekur þaö
e.t.v. mesta furöu hve fáu
mannkynið hefur bætt viö sig
frá þeim timum aö þvi er varöar
hugmyndir og félagsmálasviö.
Þaö er býsna fátt sem mönnum
hefur dottiö i hug frá þeim tim-
um og frumlegt getur kallast.
Þar er sama hvort dvaliö er viö
þjóðfélagsmál eöa heimsspeki,
sem auövitaö mótast hvort af
ööru meö ýmsum hætti.
Löngum hefur verið vitnaö
til Grikkja um pólitisk frumrök,
ofbeldi og kúgun, sem einræöi
leiöi til og upplausn og siðleysi,
sem íylgi lýöræöinu. Svo mikið
er vist aö þar eru glögg dæmi
þess hve vonlaust ástand verö-
ur, þar sem almenningur gerir
skefjalausar kröfur til rikis-
valds, en engar til sjálfs sins og
má þaö vissulega vera um-
hugsunarefni samtíö vorri.
Sjálfur segir Durant aö allt
stjórnarform sé gallað og for-
gengilegt enda mun þaö vera
ein hin mesta hætta frjálsra
manna er þeir fara aö Imynda
sér aö form eöa skipulag megi
leysa allan vanda. Þá veröa
menn skeytingarlausari um þær
manndyggöir, sem almenn vel-
ferö er undir komin öllu ööru
fremur.
Will Durant er frábær sögu-
maður. Hann kann vel aö segja
persónusögur en er engu siöur
glöggur á félagslegar forsendur
sögunnar. Eflaust hefur honum
veriö ljóst, aö þaö er rétt sem
Grimur Thomsen segir i kvæö-
inu um Hákon jarl:
Ef striöa menn gegn straumi
aldar,
sterklega þó vabi seggir,
yfirskella unnir kaldar
engir brekann standast leggir.
En hann hefur lika vitað
hverja þýöingu þaö haföi þegar
mikilhæfur leiötogi vann með
straumnum. Má og finna ýmis
söguleg dæmi um þaö aö snjallir
áróöursmeistarar hafi leitt
þjóöir afvega ef straumur var
hagstæöur og má vera aö Hitler
sé nú tiltækasta dæmi sliks.
Það eru margar ástæöur til
þess aö bækur Durants um
Grikkland hiö forna ættu að
vera ir.ikið lesnar á íslandi. Það
er fyrst aö þær segja frá mikilli
og merkri sögu sem menn hafa
gott af aö kynnast.
Annað er það aö Dur-
ant er á margan hátt fyrir-
myndarsögumaöur.
Þaö er hiö þriöja aö þýðingin
er þannig unnin aö telja má til
afreka og hér höfum viö þessi
merku fræöi á óþvinguöu,
hreinu og þróttmiklu máli, en
slikra bóka er nú mikil þörf til
verndar málkennd og málfæri.
Aö lokum skal hér minnt á
þetta mikla verk meö þvi að
taka upp niðurlagsorö siöara
bindis:
„Grisk menning er lifandi,
hún hrærist i hverjum andar-
drætti sálar vorrar, og svo er
hún yfirgripsmikil aö enginn af
oss getur numiö hana alla á
langri ævi. Vér þekkjum bresti
hennar — trylltar og náöarlaus-
ar styrjaldir, lamandi þræla-
hald, undirokun kvenna, sið-
gæðislegt hömluleysi, spillta
einstaklingshyggju og hörmu-
legan vanmátt I þeirri viöleitni
aö glæöa frelsi samfara festu og
friöi. En þeir sem unna frjáls-
ræöi, skynsemi og fegurö munu
ekki einblina á þessa ann-
marka. A bak viö gný stjórn-
málasögunnar heyra þeir radd-
ir Sólons og Sókratesar, Platons
og Evripidesar, Feidiasar og
Praxitelesar, Epikúrasar og
Archimedesar. Þeir eru þakk-
látir fyrir aö slikir menn hafa
lifaö og leita samneytis viö þá
yfir aldahaf. I Grikklandi sjá
þeir bjart árdegi vestrænnar
menningar, sem meb öllum sin-
um kunnuglegu göllum er nær-
ing vor og lif.”
Vandfundið er þaö menning-
arskeiö mannkynssögunnar
sem forvitnilegra er en þaö sem
segir frá i sögu Grikklands hins
forna.
H.Kr.
Frumgróður
vestrænnar
menningar