Tíminn - 14.02.1981, Blaðsíða 7

Laugardagur 14. febrúar 1981
7
Það mun hafa verið fyrir
rúmum 30 árum að farið er að
hugleiða um virkjun Blöndu, en
það var á árunum upp úr 1930,
sem farið var að hugleiða um
vatnsaflsvirkjun við Laxárvatn
fyrir Blönduós og er sú virkjun
nú að nálgast 60 ára aldurinn.
Virkjunin við Laxárvatn hef-
ur veitt birtu og yl. Frá þvi að
virkjunin var byggð hefur veitu-
svæðið fariö stækkandi með raf-
væðingu sveitanna og kauptún-
anna i Húnavatnssýslum, en til
þess að þetta væri hægt var
vatnsaflið aukið eins og fært
þótti en með aukinni notkun
dugði það ekki, og var þá farið
að auka raforkuframleiðsluna
með aukinni keyrslu á diselvél-
um og þegar hundurinn kom að
sunnan hljóðnuðu diselvélarnar
og vatnsaflið tók við i bili.
Með aukinni stóriðju i landinu
og stóraukinni notkun lands-
manna á raforku hefur verið
hægt að byggja stærri virkjanir
til raforkuframleiðslu, en samt
eru virkjanir okkar i dag of litl-
ar til að anna eftirspurn.
Mikil umræða hefur verið um
auknar raforkuframkvæmdir
og okkar færustu sérfræðingar
hafa kannað hugsanlega
virkjunarkosti og hefur virkjun
Blöndu verið talin með hag-
kvæmustu kostum til orku-
vinnslu. Það hafa íarið fram
umfangsmiklar vettvangsrann-
sóknir á vegum Orkustofnunar
á árunum 1973-1979, og er nú
nauðsynlegum undirbúningi að
verkhönnun lokið. Rannsóknir
á lifriki vatna og lifriki og nytj-
um heiðannna hafa farið fram.
Að þeim hafa staðið Orkustofn-
un, Veiðimálastofnun og Rann-
sóknarstofnun landbúnaðarins.
Ekki réttur
vettvangur
Þegar fyrsta frumhönnun um
virkjun Blöndu niður i Blöndu-
dal lá fyrir 1975 komu strax
fram ábendingar frá heima-
mönnum um að breyta fyrir-
komulagi miðlunar i þá átt að
reynt yrði að verja beitiland
heiðarinnar eins og kostur væri.
Það munu hafa farið fram ein-
hverjar umræður við landeig-
virkjun
Blöndu
endur um hvernig haga mætti
gerð miðlunarlóna og lagningu
aðveituskurða, en þessar um-
ræður hafa ekki verið látnar
fara fram á réttum vettvangi.
Iðnaðarráðuneytið, sem fer
með málið, hefur hopað of lengi
vegna þeirrar andstöðu sem
myndast hefur i garð virkjunar-
innar og látið það viðgangast að
umræðan um Blönduvirkjun
fari aðallega fram á opinberum
vettvangi, með stóryrðum og
skitkasti i stað þess að ræða
málin við landeigendur og
reyna á þeim vettvangi að ná
samkomulagi.
Það kom fram á mjög fjöl-
Hraða ber
Brynjólfur
Sveinbergsson
mennum kynningarlundi sem
haldinn var i Húnaveri i vetur
um Blönduvirkjun, hvaöa hug
ibúar Norðurlandskjördæmis
vestra bera til þessara virkj-
unarframkvæmda.
I framhaldi af þessum fundi
hafaveriði gangi viðræðufundir
með fulltrúum landeigenda og
fulltrúum virkjunaraðila. Það
er von allra þeirra fjölmörgu
sem stuðla vilja að lramgöngu
Blönduvirkjunar, að þeir aðilar
setjist nú niður fyrir alvöru og
viki ekki af hólmi, ræði málin i
fullri alvöru og reyni að finna
niðurstöðu sem allir geti við un-
að.
Sjöfaldur
munur
Það er komið nóg af stóryrð-
um. Nú er beðið eftir niðurstöð-
um og það veröa aðilar að
skilja. Flestar sveitarstjórnir á
Norðurlandi vestra hafa sent
iðnaðarráðherra áskorun um
virkjun Blöndu. Það eru margir
fleiri sem styðja þessa virkj-
unarframkvæmd; það vantar
meiri raforku.
1 árslok 1978 nutu 65% þjóðar-
innar jarðvarma til upphitunar.
Heildarkostnaður var 6
milljarðar, eða 24% heildarhit-
unarkostnaðar. Raforku til upp-
hitunar höfðu 12% ibúa, kostn-
aður var 4 milljarðar eöa 16%
heildarhitunarkostnaðar. Oliu
höfðu 23% ibúa, kostnaður var
15 milljarðar eða 60% heildar-
húshitunarkostnaðar. En orku-
verð til upphitunar er m jög mis-
munandi á hinum ýmsu stöðum
á landinu og er sjöfaldur munur
á hæsta og lægsta orkuverði
þ.e. á oliu og heitu vatni.
Jöfnun
aðstöðu
Samfara hækkun á gasoliu-
verði hefur upphitunarkostnað-
ur hækkað þannig, að þau
heimili sem búa við oliuhitun
þurfa að greiða hærra verð en
þar sem hitun er hagkvæmust
með jarðvarma. Hér er um að
ræða gifurlega þjóðfélagslega
mismunun eftir búsetu, sem
óhjákvæmilega leiðir til
byggðarröskunar, verði ekki
tekið myndarlega á þessum
málum.
Það verður að hraða virkj-
unaríramkvæmdum viö Blöndu,
þannig að raforkan geti komið i
stað oliunnar til húsahitunar.
Eru nokkrir aðrir möguleikar
fyrir hendi til að jafna aðstöðu
ibúa þessa lands til húsahitunar
þarsem ekki er möguleiki að ná
i jarðvarma?
Látum raforkuna leysa oliuna
al' hólmi með auknum virkjun-
um i landinu.
Benedikt Steingrímsson, Snæringsstöðum:
Samningamaðurinn
Páll á Höllustöðum
Fyrir hverja
talar Páll?
1 Timanum 5. febr. s.l. birtir
Páll Pétursson alþingismaður
og bóndi á Höllustöðum grein,
þar sem hann læst vera sátta-
semjari i deilu um Blönduvirkj-
un. I hverra umboði skrifar
Páll?
Af greininni mætti ráða, að
Páll skrifaði i umboði sveitunga
sinna allra, en svo er ekki. Páll
er hvorki i hreppsnefnd Svína-
vatnshrepps né i samninga-
nefnd hreppsins um Blöndu-
virkjun. Engu að siður þykist
hann geta sett virkjunaraðiljum
afarkosti. Hann læst vera i for-
svari fýrir stóran hóp bænda og
annarra, sem mótmæla virkjun
i Blöndu með stiflu við
Reftjarnarbungu, en þannig er
virkjunin hagkvæmust.
1 Svinavatnshreppi eru á kjör-
skrá yfir 100 ibúar og hver þess-
ara ibúa gæti skrifað grein og
þötst tala fyrir fjöldann. Þannig
gæti hann notað orðaval Páls og
sagt: ,,Við sveitungar...”, „Við
bændur sem höfum ekki vilj-
að..” (gætu verið 2 bændur),
„Þá er það skilyrði...”, „Þá
viljum við...” o.s.frv. án þess að
gera nánar grein fyrir þvi
hverjir þessir” við” eru.
Þaö væri fátt um fram-
kvæmdir i landinu, ef hver sem
er gæti risið upp i nafni fámenns
minnihlutahóps og stöðvað
framkvæmdir ef ekki væri
gengið að kröfum hans.
Blekkingar
með undir-
skriftasöfnun
1 nóvember s.l. voru bornir
undirskriftalistar með andmæl-
um um Blönduvirkjun, um þá
fimm sveitahreppa, sem aðal-
lega eiga upprekstur á virkj-
unarsvæðið. Árangur þessara
undirskrifta var nokkur, en þó
sennilega minni en forvigis-
menn undirskriftanna gerðu sér
vonir um . Þvi var leitað til ibúa
Akrahrepps um liðveislu. Þar
urðu undirtektir bestar, þótt
einungis tvær jarðir i þeim
hreppi,önnur eyðijörð, eigi upp-
rekstur á virkjunarsvæðið. Hins
vegar glingra ibúar austur þar
við hugmynd um Villinganes-
virkjun, enda sjá þeir fram á
gildnandi sveitasjóö, ef af þeirri
virkjun veröur. Var meira en
þriðjungur þeirra sem á skjalið
skrifuðu Ur Akrahreppi.
Páll lætur á sér skilja, að
mikill meirihluti bænda i þess-
um hreppum sé andvigur virkj-
un. Frjálslega er farið með
sannleikann, þvi óumdeilanlega
er hlutfallslegur eignarhluti i
afréttunum miklu stærri hjá
þeim bændum, sem ekki skrif-
uðu undir. T.d. skrifar undir
skjalið i Svinavatnshreppi að-
eins rúmur þriðjungur kosn-
ingabærra manna.
Beitir Páll þvi blekkingum i
grein sinni, lætur lita svo út, að
um breiðfylkingu sé að ræða.
Náttúruvemd-
armaöurinn
PáJl
Páll getur um i grein sinni, aö
hann og hans félagar, óskil-
greint hve margir, hafi ekkert á
móti þvi, aö Vatnsdalsá væri
stifluð við Alftahóla og vatn
þaðan leitt i virkjunarfarveg i
Austara-Friðmundarvatn.
Ég er mjög hissa á þeim
merkilega samstarfsvilja, sem
kemur fram i þessari hugmynd.
Vatnsdalsá við Alftahóla er i
435m . hæö og Vestara-Frið-
mundarvatn i 440 m. hæð, en um
það yrði farvegurinn að liggja.
Samkvæmt hugmynd Páls á þvi
að veita vatni úr Vatnsdalsá upp
i móti til Vestara-Friðmundar-
vatns. Hvernig er þetta hægt,
nema með stórri stiflu við Álfta-
hóla? Þá myndi vatn flæmast
um mestalla Melbrigðu og við-
ar. Einnig þyrfti lika að stifla
norðan Eyjavatns.
Hverju er Páll bættari með að
hlifa landi i Kolkuflóa og þar i
kring, ef hann eyðileggur jafn-
stórt eða stærra landsvæði vest-
ar á heiðinni? Hvernig fer með
Vatnsdalsá?
Hvar er nú náttúruverndar-
maðurinn Páll?
Striösyfirlýs-
ing PáJs
Viljið þið frið eða ófrið? spyr
Páll. Hann lætur i það skina, að
hann og hans menn (hverjir)?
séu reiðubúnir til að vinna
skemmdarverk við virkjunina,
ef ekki verður farið að þeirra
vilja. Nú þykir mér vera farið
að hitna i kolunum. Þetta kallar
Páll, „að vinna til sátta”. Þetta
kallar hann „.lipurð okkar og
sáttavilja”.
Ég þekki sveitunga mina það
vel, að ég veit að seint munu
þeir láta tæla sig til slikra
verka. Það hlýtur að vera eins-
dæmi, að þingmaður skuli haga
orðum sinum á þann veg, að
skilja megi sem hótun um
skemmdarverk.
Verðugra
verkefni
Á fundi á Blönduósi i lok jan. s
s .1. voru gefnar þær upplýsing-
ar, að mismunur á kostnaði við
virkjunartilhögun I og II næmi
a.m .k. 15 milljörðum gkr. Við að
velja dýrari kostinn mundi
sparast 1150 beitarærgildi, en
það samsvarar beit fyrir um 190
stóömerar. Þar sem Páli og
félögum hans er ekki sárt um
land vestar á heiðinni, né um
náttúrufegurð Vatnsdalsár, er
alveg ljóst, að náttúruverndar-
sjónarmið ráða hér engu. Hér
ráða ferðinni peningasjónarmið
i formi beitarlands.
Um slika hluti ætti ekki að
vera erfitt að semja. Margar
lausnir eru hugsanlegar. T.d.
gæti bændur á svæðinu sæst á að
slátra þessum 190 merum gegn
riflegum bótum. Þannig mætti
spara skattborgurum landsins
miklar fjárhæðir með þvi að
velja hagkvæmasta virkjunar-
kostinn. Siðan mætti nota vexti
og verðbætur af mismuninum til
framþróunar atvinnu- og menn-
ingarmála i kjördæminu.
Það væri verðugra verkefni
fyrir Pál að vinna á þeim grund-
velli.