Tíminn - 30.05.1981, Blaðsíða 4

4
kommúnistana hvað þeir segja
um lifnaðinn i kring um banda-
risku flotastöðvarnar i Napóli.
Spyrjið þá á Filippseyjum hvað
dæturnar séu að gera, þessar sem
eru um fermingu? Spyrjum svo
Evrópukommana hérna hvað
þeir ætli aö gera, þegar Kaninn
hefur verið hér i 20 ár i viðbót og
Evrópukommarnir sitja fastir við
sjónvörpin sin og videóteipin og
góna á borgara-„menningu”. Er
nokkur furða þótt manni blöskri,
þegar einn ritstjóra Þjóðviljans
segir eftir „ósköpin i Afganist-
an,” þar sem sovésku
kommúnistarnir voru aö reyna að
koma i veg fyrir að Amerikanar
legðu það land undir sig, eins og
hin umhverfis: „Héðan af verð-
um við aö lita á Sovétstjórnina
sem höfuöandstæðinginn”. Þessu
lýsir hann yfir i miðri amerisku
herstöðinni á Noröur-Atlantshafi,
Aumingja mennirnir.
Einhver kommúnisk
verndarhendi
Annar hugmyndafræöingur
Þjóðviljans lýsir þvi svo yfir að
eina von A-Evrópulandanna sé
samstarf kirkjunnar (!) og
verkalýðshreyfingarinnár og
Lech Walesa er orðinn mesta
göfugmenni veraldar, enda liggur
hann á bæn á hverjum einasta
morgni með mynd af páfanum
fyrirframansig. Hvenær var páf-
inn þetta fina fólk? Kannski Guð-
mundur jaki eigi aö liggja á bæn
með mynd af biskupnum i næstu
kjaradeilu? Þá væri gaman að fá
aö sjá ritstjóra Þjóðviljans á bæn
lika. A þingi ASl er samþykkt
ályktun um að styðja Walesa og
allt hans liö i baráttunni gegn
kommúnistum i Póllandi. Senni-
lega ineð bæn þá? Evrópu-
kommúnismi? Iss, — ég er svo
alveg gáttaður á hvernig svokall-
aðir vinstri menn á tslandi hafa
látib borgarastéttina teyma sig á
asnaeyrunum út i ameriska fenið.
Liklega er þeim ekki viðbjarg-
andi, en þó trúi ég að einhver
kommúnisk verndarhendi verði
yfir þessu að lokum”.
Gerðist þú snemma komm-
únisti, Jón?
„Þvi er nú ver að þvi sæmdar-
heiti get ég ekki sæmt sjálfan
mig. En ég segi eins og einhver
persóna i sögu eftir Graham
Green: „Hafi maður einu sinni
kynnst úrvalsliðinu, þá stendur
maður nú með þvi, þar til yfir
lýkur”.
Já, sumir eru að segja að það
komi til af einhverri uppreisn,
þegar börn á borgaralegum
heimilum gerast róttæk, en ég
held þó að það sé ekki nema
mátulega rétt. Auðvitað vildu all-
ir, ég tala nú ekki um krakka,
veraifriðifyrir öilum helv... upp-
reisnum. Það sem olli þvi að ég
fór að hugsa um þessa pólitik i
alvöru og varö stofukommúnisti,
það voru kynnin af hugsunum
Halldórs Kiljan og Þórbergs.
Hvernig geta menn orðiö annað
en kommúnistar af þeim lestri?
Þeir sem ekki verða það sjá þá
eitthvað allt annað f bókunum en
ég.
Kjaftæðið úr
honum Vilmundi og
Höll sumarlandsins
„Ég datt niður á Höll sumar-
iandsins, skömmu eftir að ég kom
af siid, þegar ég var strákur.
Þegar ég fór svo að vitna i þetta
heima, þá sagði Arni Jónsson frá
Múla: „Það held ég að maður
kannist viö kjaftæðiö úr honum
Vilmundi landlækni.” Þeir voru
skólabræður.
En þessi bók gagntók mig svo
að ég held aö i tiu ár á eftir hafi ég
ekki lcsiö neitt svo orð væri á ger-
andi annað en Ljósvikinginn. Ég
kunni hann utan að. Þegar ég var
hálfnaður með lesturinn eftir
fimm ár fannst mér að þetta væri
ekki mannaverk, heldur yfirnátt-
úrulegt verk. Stundum var ég
meira aö segja farinn aö hugsa
sem svo hér og þar i lestrinum að
þarna heföi þessi Halldór Kiljan
liklega misskilið Ljósvlkinginn.
Þá var bókin oröin eitthvað sem
kom Halldóri Kiljan ekki sérstak-
lega viö. Siöan hef ég nú heldur
komist niður á jörðina en þannig
var hrifning min á þessu. Upp á
siðkastið hef ég alveg legið i Þór-
bergi. Mikið vantar svoleiðis
mann núna, til þess að lesa yfir
hausamótunum á Evrópu-
kommúnistunum.”
Ekki góðir karlar
Hvernig horfði pólitikin við á
þinu æskuheimili?
„Þar rikti sú skoðun að mann-
kyninu væri ætlaö aö eiga sér
leiðtoga og aö sem betur fer væru
þess á meðal höföingjár, sem vel
væru til þess hlutverks fallnir.
Þar var ekki átt viö haröstjórn né
ofbeldi, heldur menn sem gætu
leitt þetta fólk fram á við. En auö-
vitaö áttu þessir menn lika að
njóta sin, — aristókratarnir áttu
að njóta sérréttinda, „hafa þaö
gott”. En ég man ekki eftir neinu
sem var fordæmt þar alveg for-
takslaust, nema fasismi. Hann
var þar fordæmdur, alveg frá
upphafi. Þegar persónulegir vinir
Arna frá Múla fóru að predika
nasisma, þá umhverföist allt. Eg
kynntist nasistum lika snemma,
aöeins 14 ára, þegar þeir börðu
mig i klessu. Þaö var lika gert á
þann hátt, sem ekki tiðkast á
Islandi, heldur á annan hátt, þar
sem tveir fullorönir héldu mér,
meðan sá þriöji var látinn berja
mig. Þetta var ekki sú aðferð sem
menn brúkuðu i slagsmálum á
Islandi né kærðu sig um. Fjórtán
ára strákur sem fær slika yfir-
halningu spyr sjálfan sig: „Er
þaö þá svona sem þeir berjast?
Eitthvað er þetta nú skrýtið. Ekki
eru þetta góöir karlar.” Þannig
hvarf allur veikleiki fyrir dýrð
fasismans.
Blanda af gyðingi
og negra
Siðar, þegar ég svo kynntist
jassinum, þá rann upp fyrir mér
að það fólk sem spilaöi þessa
yndislegu músik var rusliö, úr-
kastið, dreggjarnar i þjóðfélaginu
ameriska, svertingjarnir. Maður
hlaut að spyrja sjálfan sig, —
hvernig má vera að þetta sé
svona voöalegt fólk? Hvað svo,
þegar i ljós kemur að dásamleg-
asti tónlistarmaðurinn i þessum
hópi er blanda af gyöingi og
negra? Það þýðir ekkert aö segja
manni eftir þaö að þetta fólk sé
eitthvað verra, ha? Ef nokkuö er,
þá finnst manni það heldur betra .
Þar með gat ekki verið um neitt
kynþáttahatur að ræða. Nei,
maöur veröur ekki kommúnisti af
einhverri kenningu einni saman,
helduraf áhrifum frá umhverfinu
og einhverju sem er inni i manni
lika.”
Ef viö vendum okkar kvæði I
kross, — þú hefur ekki aðeins
gaman af tóniist, heldur hefur þú
sjálfur samið tónlist, Jón?
„Heima hjá mér, þegar ég var
krakki, var alltaf verið að spila
músfk. Einu sinni var þarna
heima á Vopnafirði hjá okkur i
eitt ár, Þjóðverji, sem hafði feng-
iö „shell-shock” i fyrra striðinu,
pianóvirtúós og var aö reyna að
ná sér hérna. Þar var lika einn
af bestu tenórum landsins heilan
vetur æpandi og á heimilinu var
verið að syngja sóló, dúetta og
kvertetta i sibylju úr „Offorsi ör-
laganna” eftir Verdi, eða „Perlu-
köfurunum” eftir Bizet. Einnig
„Lieder” eftir Schubert og „Ober
allen Gipfeln”, eftir Mendelsohn.
Simon á Hól og Kristján
Kristjánsson, voru heimilisvinir,
og Emil Thoroddsen spilaöi
undir.
Sibelíus og Rossini
hættu ungir
Ég held ég hafi verið sex ára,
þegar ég var látinn i pianótima,
þó ég lærði aldrei neitt, — mig
langaði til að læra á lúður og sú
von rættist, þegar ég fór að læra
hjá Albert Klahn hjá Lúðrasveit
Reykjavikur, þegar ég var kom-
inn hingaö suður. Við strákarnir
fengum stundum að blása með
lúðrasveitinni á 1. mai og svoleið-
is. En ég fékk fuilnægt allri þess-
ari þrá minni sem lúöurblásari i
Lúörasveit Verkalýðsins, þótt ég
hefði sennilega haft gaman af að
blása i Basie-bandinu lika.
Við Jónas bróöir höföum stund-
um látiö efni i þáttinn „Lög og létt
hjal” hjá Pétri Péturssyni og kom
i hug aö setja eitthvaö saman sem
gæfi meira i aðra hönd, þó ekki
revýu, — reyna að koma lögunum
og öllu þessu saman sjálfir. Allir
gömlu revýuslagararnir hér voru
úr revýum frá Danmörku, Svi-
þjóö og Noregi og þessu var stoliö
án þess að geta einu sinni um það.
Viö byrjuðum á „Delerium bú-
bónis” þar sem Jónas samdi ljóð-
in og ég lögin, — annars hefði
Jónas alveg eins getaö samiö lög-
in lika og hefur raunar margoft
tekið það fram. Allt hitt skrifuð-
um við báðir saman. Auðvitaö
voru það blankheitin sem voru
undirrótin að þessu framtaki, hin
sömu og alltaf eru aö hrjá alla
launamenn. Nú, svo gerði þetta
stormandi lukku og auðvitað var
gott að fá aurana fyrir þetta, ekki
sist þegar maður fór að fá borgað
fyrir þetta aftur og aftur, — fyrir
eitthvert gagg, sem maöur hefur
sett saman.
En ég held að menn þurfi aö
vera skolli snjallir, til þess að
endast til þess að vera hrifnir af
eigin tónsmiöum árum saman.
Margir ágætir höfundar hafa lika
hætt snemma. Mér er sagt að
Sibelius hafi hætt ungur og
Shakespeare mun hafa hætt að
semja, þegar hann gat keypt aft-
ur búgaröinn, sem pabbi hans
haföi tapaö i spilum. Rossini hætti
líka, þegar hann var oröinn nógu
stöndugur til þess að geta sest
að i Paris og samið sósuball-
etta. En ég er ekki hættur.
Hvaö skyldi knýja þá „frjálsu”
anda áfram, sem vilja fremur
spila Beethoven i New York en i
Moskvu? Ekki lét einn þeirra sig
muna um að gripa tækifæriö til
þess að njóta hins nýfengna
„frelsis” til þess að kaupa sum-
arbústað undir handarjaðri ein-
ræðisklikunnar, sem þá sat við
völd i Grikklandi. Svo ekki sé
minnst á öll tilþrifin i kring um
hina frjálsu skák, sem skemmst
er að minnast.
En það góða með borgarastétt-
ina er það að hún gengur svo
langt i dellumakeriinu að augu
manna ljúkast upp um siðir..
Með videóteipin
á bakinu
Þannig vil ég leggja til að þegar
augu manna hafa lokist upp og
herinn höktir héðan að farin verði
Keflavikurganga. Þá á ekki að
ganga frá Keflavik til Reykjavik-
ur, eins og til þessa, heldur frá
Reykjavik til Keflavikur og menn
eiga að ganga aftur á bak. 1 göng-
unni vil ég að verði allir aðdáend-
ur ameriska hersins og þeir eiga
að hafa videóteipin sin á bakinu.
Og það verður sjónvarpað frá at-
höfninni, svo þeir geti séð sjálfa
sig i sjónvarpinu þegar þeir
marséra alla leið suöur eftir. A
bryggjunni á svo að verða sere-
mónia,en engin bæn þegar siðasti
hermaðurinn hverfur. Ja, svo-
leiöis held ég að þetta endi. Ég
vona að ég fái aö lifa þann dag.”
—AM
Sunnudagur 31. mai 1981
___________________________________ i
Bændur — Verktakar
Vinnuvélaeigendur
Getum útvegað með stuttum fyrirvara
góðar notaðar dráttarvélar á hagstæðu
verði.
Útvegum með stuttum fyrirvara alla
varahluti i: Caterpillar, International,
Clark Michigan o.fl. vinnuvélar.
Bendum beltavélaeigendum á okkar hag-
stæða verð á: Spyrnum, keðjum, rúllum
og drifhjólum.
TÆKJASALAN h.f.
Skemmuvegi 22. slmi 78210.
Hótel I
Noröurljós
Við opnum aftur 4. júní.
Bjóðum gistingu í eins- og tveggja manna her-
bergjum.
Einnig svefnpokapláss.
Barnaafsláttur.
Veitingar allan daginn.
Fyrsta flokks heimilismatur og grillréttir.
Verið velkomin.
Hótel Norðurljós
Rauðakrossdeild
Garðabæjar og Bessastaðahrepps minnir
á aðalfundinn i dag, 30. mai kl.10.00 árdeg-
is, i lesstofu Flatarskóla.
Stjórnin.
t
Eiginmaður minn, faðir, stjúpfaðir og tengdafaðir okkar,
Hálfdan Eiriksson,
fyrrv. kaupmaður,
Vesturgötu 54a.
lést 28. mai.
Margrét G. Björnsson,
Hildur Hálfdanardóttir, Karl Karlsson,
Hadda Hálfdanardóttir, Gunnar Jóhannesson,
Jakop Hálfdanarson, Margrét Steinsdóttir,
Guðmundur Karl Sveinsson, Ólöf Ragnarsdóttir.
Móðir okkar
Sigurbjörg Guðmundsdóttir
Svignaskarði,
andaðist i sjúkrahúsi Akraness 28. mai.
Valdis Kristjónsdóttir,
Skúli ögmundur Kristjónsson.
Utför mannsins mins og lööur okkar
Árna E. Biandons
sem lést 22. mái, fer fram lrá Kópavogskirkju þriðjudag-
inn 2. júni kl. 13.30.
Þorbjörg Blandon
og dætur.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og útför
sonar mins
Birgis Kristjáns Haukssonar.
Guð blessi ykkur öll.
Málfriöur Þórðardóttir.
Hjartans þakkir sendum við öllum þeim, sem sýndu okkur
hlýhug og samúð við andlát og jarðarför, eiginmanns
mins, föður okkar, tengdaföður og afa,
Páls Jóhannesar Þorsteinssonar
Brekkugötu 13, ólafsfirði.
Guð blessi ykkur.
Júliana Jóhannsdóttir,
Jóhann Skúli Pálsson, Guðrún Lúðviksdóttir,
Birgitta Pálsdóttir, Pálmi Sighvats,
Sigursteinn Pálsson, Jóhanna Tóinasdóttir,
Hreinn Pálsson, Arna Antonsdóttir,
Kristin Pálsdóttir, Kristinn Asmundsson
og barnabörn.