Tíminn - 17.03.1917, Blaðsíða 3

T í MIN N
3
Peir Reykvíkingar sem
gerast vilja fastir áskrifendur
Tímans segi til sín í síma
444.
frá útlönðum.
Hinn 1. febrúar byrjar nýr þáttur
í sögu ófriðarins mikla. Þá tiikynna
Þjóðverjar að þeir hafi lagt hafn-
bann á óvinalönd sín í Norður-
álfunni og að umsvifalaust verði
hverju því skipi grandað, er sigla
ætli til þeirra landa, eða þaðan.
Þóttu þetta mikil tíðindi og ill,
enda komu þau öllum algerlega á
óvart. Á Norðurlöndum komst þeg-
ar talsverður ruglingur á verzlun
og viðskifti og mátti ekki miklu
muna að uppþot yrði. Var þá það
ráð tekið að loka kauphöllum til
þess að draga úr verðhruni hluta-
bréfa og annara verðskjala, sem
yfirvofandi var, á meðan fólk hafði
eigi áttað sig á þessum skyndilegu
viðburðum. í Kaupmannahöfn
gerðu ýmsir kaupmenn tilraun
til þess að setja upp verð á vör-
um sínum, enda vissu þeir sem
var, að almenningur myndi þegar
reyna af fremsta megni, að festa
kaup á sem flestum nauðsynja-
vörum þar eð útlitið virtist ekki
glæsilegt í fyrstu. Þessi gróðavegur
kaupmanna fór þó alveg út um
þúfur, því að stjórnin tók þegar í
taumana og bannaði að selja vör-
ur hærra verði, en það hafði ver-
ið fyrir mánaðarmótin. Kom og i
Ijós að sæmilegur forði nauðsynja-
vara var til í landinu og því ekki
stórhætta fyrir dyrum, sizt að svo
stöddu. Svipað mun hafa átt sér
stað á öðrum Norðurlöndum. Þó
var talsverður hörgull á kolum,
bæði i Danmörku og Noregi jafn-
vel svo, að loka varð skólum sak-
ir þess. Og mjög að takmarka
framleiðslu gass og rafmagns.
Skemtistöðum, veitingahúsum og
búðum var lokað talsvert fyr en
áður tiðkaðist. Sporvagnaakstur
og bifreiða minkaður að nokkru.
Götulýsing stórum minni en áður.
Að öðru leyti var bæjarbragur stór-
borganna óbreyttur. Nægir pening-
ar og enginn afturkippur að sjá á
verzlunarveltu.
Óttinn við að voði stæði fyrir
dyrum þvarr og kauphallir voru
opnaðar aftur von bráðar. Varð
þess ekki mikið vart, að verðbréf
hefðu hrunið tiltakanlega.
Engu að síður tókst þó Þjóð-
verjum að skjóta Norðurlandaþjóð-
unum þeim skelk í bringu, að þær
þorðu ekki að heíja siglingar um
»hættusvæðið«. Var það hvortteggja
að vátrygging skipanna var örðug
og að sjómenn voru ófúsir að tak-
ast slíkar ferðir á hendur. Þegar
síðast fréttist, var algert sjómanna-
verkfall í Danmörku, en eitthvað
hafa Norðmenn byrjað á siglingum
milli Björgvinjar og Nýjakastala
við Tynefljót. Hvert framhald
verður þeirra ferða, er óvíst enu
eða hversu hættan hefir reynst
mikil.
Útlend blöð segja að að með-
altali bafi í febrúarmánuði verið sökt
10 skipum á dag. Bar oft við að
yfir tuttugu var sökt, en þá aðra
daga færra. Bretar og Frakkar
lála ógnanir Þjóðverja ekkert á sig
fá og hafa sízt dregið úr siglingum
sínum. Auðvitað verða þeir fyrir
stórljóni og til hinna mestu óþæg-
inda er þeim það, að verða af
flutningum skipa hlutlausra þjóða,
sem þeir hafa að undanförnu haft
stórgagn af. Samt sem áður sýna
hagskýrslur þeirra, binar síðustu,
sem birtar eru svo að segja dag-
lega, eða að minsta kosti vikulega
að flutningur nauðsynjavara til
þeirra hefir aukist frá þvi sem var
uin sömu mundir í fyrra. Er á-
stæðan sú, að nú er algerlega bann-
að að flytja annað en allra nauð-
synlegustu vörur til landanna, en
flutningur stranglega bannaður á
skrani og öllum óþarfa, sem átti
sér stað áður.
Hagskýrslur Breta og Frakka
sýna og að kaupför geta talsvert
varist neðansjávarbátum Þjóðverja
ef þau eru vopnuð og er því í óða
önn verið að vígbúa þau nú.
Ekki vita menn hversu margt
neðansjávarbáta Þjóðverjar hafa
úti um höfin, en gizkað heíir verið
á að þeir væru alt að 500. Lítill
efi er á þvi, að margt þeirra fer
forgörðum, bæði að þeir farist og
að óvinir þeirra grandi þeim. Er
sagt frá því nýlega í norsku blaði,
að af 50 bátum, sem lagt hafi út
í janúar, hafi ekki spurst til 18, er
fullyrða megi að hafi farist.
Þegar er tilkynning Þjóðverja
kom um þessa allsherjar siglinga-
teppu þótti Wilson forseta Banda-
rikja Norður-Ameriku hér vera
svo mikil rangindi i frammi hofð
að hann sleit tafarlast sendiherra-
sambandinu við Þýzkaland. Var
eigi annað sýnna en til ófriðar dragi
með þeim þjóðum þá þegar, og var
talsverður vígahugur í mönnum,
ekki sízt vestanhafs. Til þessa hefir
þó friður haldist og ekki vonlast
um að svo geti staðið. Fullyrt er
þó að Bandarikin muni slíta friðn-
um ef Þjóðverjar bana þegnum
þeirra.
Engar getur er hægt að því að
leiða hversu lengi siglingateppa
þessi stendur, en ekki er það álit
manna á Norðurlöndum, að hún
geti ráðið úrslitum ófriðarins.
Frá ófriðnum á landi er alls-
ekkert markvert að herma. Þar sil-
ur alt í sama fari að lieila má sem
fyrir tveim árum, að minsta kosti
á vestri vígstöðvunum. Ekki eru
ófriðarþjóðirnar þó athafnalausar
og má vænta mikilla viðburða
með vorinu.
Fregnir frá Danmörku herma það
afdrátttarlaust, að ástandið heima
fyrir í Þýzkalandi sé falsvert bág-
borið sakir matvælaskorls, og hinn
mesli voði sé þar fyrir dyrum.
Því líkar fréttir hafa heyrst áður
svo að ekki er vert að leggja of
mikinn trúnað á þær.
Stepkais heimboðið.
Klettafjallaskáldinu Stephani G.
Stephanssyni hefir verið boðið
heim, hann hefir þegið boðið og
er væntanlegur með vorinu.
Nefnd manna hefir unnið að fjár-
söfnun í heimboðssjóðinn, og hefir
fjársöfnunin gengið fremur greið-
lega, þótt enn sé eigi fullsafnað.
Var svo ráð fyrir gjört að skáld-
ið kæmi hingað til Reykjavíkur,
helzt með Gullfossi, þegar liði
fram á vorið, yrði hér um stund,
en ferðaðist síðan landveg víðsvegar
um landið. Og mundi ekki veita
af meiri hluta sumarsins til þessa
ferðalags, ef allir æltu að fá að sjá
skáldið sem það kysu. Fer þar vel
saman, löngun fólksins og skálds-
ins, því vist vildi það, geta sem
bezt skoðað þetta land í krók og
kring.
En hve víðförull Stephan verður,
fer alt eftir því, hvernig honum
lætur að ferðast á hestbaki — nú
orðið.
Þótt þau séu lítil skáldalaunin
sem í þessu heimboði eru fólgin,
þá hafa þau þó þann kostinn, að
vera ekki talin eftir af neinum.
Og öllum finst mikið um að
»koma heim«. En eg efast um að
mörgum finnist meir um það en
Stephani.
frájærur.
Tíminn vill vekja eftirtekt á góðri
grein eftir Hermann Jónasson, er
birtist í síðasta tölublaði ísafoldar.
Er þar vakið máls á tilþrifamiklu
heilræði, ef eftir yrði farið.
Hermann vill að hér á landi
verði alstaðar fært frá að þessu
sinni, þar sem hagar og vinnu-
kraftur leyfi það á nokkurn hátt.
Orsökin sú sem allir vita, ófriö-
urinn, með öllum hans illu afleið-
ingurn um verzlun og siglingar.
Skyrið bæti bezt upp mjölmatar-
skortinn, en viðbilinu veiti okkur
ekki af, þegar innflutningur þess
nemi 145,900 kílóum, umfram það
sem út er flutt af smjöri og tólg,
og það í ári þegar vel mjólkar.
Amaryllis,
skáldsagan sem hefst hér í blað-
inu er einhver nafnkendasta sagan
eftir gríska skáldið Georgios Dro-
sinis. Drosinis er fæddur 1859, las
lögfræði en varð síðan blaðamað-
ur í Aþenu. Hann vakti snernma
eftirtekt sem skáld og rithöfundur,
én frægastur er hann fyrir þessa
sögu, enda hefir henni verið snúið
á margar tungur. — Nú er sagan
þýdd úr sænsku, en á sænsku var
henni snúið úr frummálinu af
málamanninum Julius Centerwall.
— Mun þetta fyrsta nýgrisku skáld-
sagan sem snúið er á íslenzku.
Hún verður sérprentuð handa skil-
visum kaupendum.
fiúin matjurtarxkt.
Það er annað heilræðið til þess
betur að geta tekið því sem að
höndum kann að bera, að auka
matjurtaræktina sem verða má.
Hefir stjórnarráðið því lagt fyrir
sýslumenn, að skora á hrepps-
nefndirnar að þær tryggi lirepps-
búum nóg útsæði, með því að
kaupa nú þegar kartöflur, þar sem
þær fást, innan sveitar eða utan,
og sé til í hreppnum meira útsæði
en hann þarf, þá stuðli hrepps-
nefndin að því, að það sé látið
óeytt til annars fram á vorið.
Þá hefir Búnaðarfélag íslands í
þessu skyni sent sveitarstjórnum
leiðbeiningar um matjurtarækt eft-
ir Einar Helgason forstöðumann
Gróðrarstöðvarinnar í Reykjavík,
til ókeypis útbýtingar.
Landsstjórnin vinnur að þvi að
viða að fræi og kartöflum til út-
sæðis frá útlöndum; vissast að
byggja fyrst og fremst á því sem
þegar er til í landinu sjálfu af
þessum nauðsynjum, og spilla engu,
því engin vissa er fyrir því, að
stjórninni takist þetta í tæka tíð.
Fréttir.
Breskur botnvörpungur strand-
aði nýlega á Meðallandsfjöru; menn
komust allir af. Björgunarskipið
Geir fór austur til þess að reyna að
ná skipinu út, en tókst ekki.
Danskt seglðkip, Alliance, var
á leið til Vesturheimseyja, en í hafi
kom leki að skipinu, svo að það
leitaði hafnar hingað. Skömmu eftir
að það hafði hafnað sig, gerði
norðanstorm og rak skipið þá á
land, rétt austan við eystri hafnar-
garðinn. Skipið var aðallega með
sement, en eitthvað af mjölvöru
og -eldspitum. Var það sem bjarg-
ast hafði selt á uppboði — nema
1100 bjórkassar. Þessu skipi hefir
Geir nú náð út og mun verða gert
við það hér í »Slippnum«.
Bafmagnsmáli Reykjavíkur er
þar komið, að nýkomið er álit
norsku sérfræðinganna, sem fengnir
voru til þess að gera áætlun um
hve mikið rafmagn væri hægt að
vinna úr Elliðaánum og með hvaða
kostnaði. Töldu þeir að með 2 milj.
og 400 þús. kr. tilkostnaði mætti
ná 3000 hestöflum úr Ánum, en af
þeim kæmi þó ekki nema helm-
ingurinn að beinu gagni án enn
meiri tilkoslnaðar, hinn hlutinn
yrði til vara.
Rafmagnsnefnd bæjarstjórnarinn-
ar var sammála um að ráða bæj-
arstjórninni frá því að leggja út í
að koma upp svona stöð. Aftur á
móti leiddi hún líkur að þvi, að
takast mætti að koma upp minni
stöð tiltölulega ódýrari, bráðabirgða-
stöð, vatnsafl Elliðaánna hefði
hvort sem er eigi í sér fólgið afl
það er nægja mundi Reykjavik til