Tíminn - 27.06.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 27. júní 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin f Reykjavik
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gislason
Aöstoðan-itstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Asgrimsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavik. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1100,- , verö í lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Gmnnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Stokkseyri og Þorlákshöfn
Þegar endurreisn sjávarútvegsfyrirtækja átti sér
stað fyrir tveimur árum eftir mikla rekstrarerfíð-
leika árin á undan, tókst ekki að koma fótum undir
Hraðfrystihús Stokkseyrar, enda var vandi fyrir-
tækisins langvarandi og síður en svo tímabundinn.
Glíma Stokkseyringa við þetta vandamál er því
orðin löng. Síst mun ástæða til að halda því fram að
forráðamenn fyrirtækisins og sveitarfélagsins hafí
ekki notið þeirrar fyrirgreiðslu opinberra aðila og
lánastofnana sem ætlast mátti til. Hins vegar hefur
reynst djúpt á ráðum til bjargar. Hraðfrystihús
Stokkseyrar var því á barmi gjaldþrots, sem þó var
ekki látið reyna á, heldur leitað nauðasamninga um
skuldir fyrirtækisins.
Hér er þess út af fyrir sig ekki kostur að fullyrða
neitt um það, hvort slíkir nauðasamningar með út-
strikun stórra skuldafjárhæða hefði getað bjargað
fyrirtækinu svo að viðunandi gæti talist.
Hins vegar er skuldareigendum og öðrum aðilum
slíkra nauðasamninga ekki láandi, þótt hugað sé að
öðrum leiðum út úr slíkum vanda, ef þær bjóðast.
Nauðasamningar eru ekki sú óskaleið sem fara skal
hvað sem líður öðrum kostum. Hins vegar eiga
Stokkseyringar í þessu tilfelli fullan rétt á því að sú
lausn sem fundin verður taki tillit til hagsmuna
þeirra um trygga atvinnu og afkomu sveitarfélags-
ins.
í nágrannasveitarfélagi Stokkseyrar, Þorlákshöfn,
standa stærstu atvinnufyrirtækin þar, Meitillinn og
Glettingur, frammi fyrir þeirri nauðsyn að endur-
skipuleggja starfsemi sína og rekstur. 'falsvert hef-
ur verið rætt um sameiningu þessara fyrirtækja og
allt sem bendir til að hún sé hagkvæm og skynsam-
leg, þjóni þeim tilgangi að styrkja rekstrarstöðu út-
gerðar og fiskvinnslu á staðnum og tryggja hag
vinnandi fólks og sveitarfélagsins.
Nú hefur komið upp sú tillaga að útvíkka þessa
sameiningarhugmynd fyrirtækja í Þorlákshöfn og
láta hana ná til stærra svæðis, þ.e. að Hraðfrystihús
Stokkseyrar falli undir hana. Er svo langt komið,
að forráðamenn Meitilsins og Glettings í Þorláks-
höfn, svo og hinir eiginlegu ráðamenn Hraðfrysti-
húss Stokkseyrar, stjórnendur Byggðastofnunar,
hafa undirritað viljayfirlýsingu þess efnis að fyrir-
tækin þrjú sameinist.
Þessi hugmynd er verð athygli fyrir flestra hluta
sakir. Þótt þetta svæði sé ekki eitt sveitarfélag er
hér um eitt atvinnusvæði að ræða með greiðum
samgöngum eftir að Óseyrarbrúin kom til sögu,
auk þess sem Þorlákshöfn er höfn Stokkseyringa.
Ef Stokkseyringar óttast hagsmunaárekstra við
Þorlákshafnarmenn, er það hlutverk stjórnenda
Byggðastofnunar að búa svo um hnútana í samein-
ingarsamningi að til þeirra þurfí ekki að koma. Fyr-
irfram verður að tryggja verkaskiptingu milli stað-
anna, þannig að ekki sé á annan hallað. Með góðum
vilja ætti það að takast.
ára ateift wrið áhodandi að öftru
Listahaiío í
arf fera »6 „doktotvnu «fna elsku-
ustu vístada og verkkunnáttu,
bregður {>eiro gjaraa i brúm Hvar-
raáríld og kiíkuslsapur birtlst í
ABs staftar (ncma í bókmenntavcrö- stóra fyrir hiö smáa umhveifi sitt
sér áfram i kostnaö annarra.
Ég sá menn brcgöast illa vtö vek
roenn
nokkru sinnf hafi dreymt stóra
nógu mikmn sóma.Ég sá menn iáta inn.
þakbasérinnviröukgafyrir jutósem Þet
aörir höfbu afrekaö. Égsá abmönn- sem
En eld& ná allír aö sættastvið hið
láki nú hver tii sín $em á - en hk-
ega finnst entínn sem hér befckii
er hann nefnir „Dohdar á Ðobúey* hæfa menn feríár störf, sem ekid
og scgir stnar íarir ekki sléttar af komu flokkspóhtík nokkimo skapaö-
endurfundum viö Janásmenn síha anhhitvið.OgéglBerðiaöíh^tmj
cftir dvöl í Svíþjóð. Njöröur segin margra er það ekki \erid0 sem skipt-
VITT OG BREITT

Bankar á útsölu
Þegar tími gefst til frá önnum við að
lýsa fyrirtæki gjaldþrota og byggðar-
lög óbyggileg mun ríkisstjómin
skipa þriggja ráðherra nefnd til að
koma þeim ríkisbönkum, sem enn
em starfandi, fyrir kattamef. Tillögur
um framkvæmdina liggja þegar fyrir
á borði stjómarherranna. Búnaðar-
bankinn verður seldur með manni
og mús og rekinn sem einkafyrir-
tæki, en Landsbankinn mun gerður
að hlutafélagi og á ríkið, það er að
segja fólkið í landinu, að fé að eiga
þar einhvem hlut fyrst um sinn.
Samkvæmt löggiltum trúarbrögð-
um frjálshyggjunnar á ríki ekki að
reka viðskiptabanka og almannavald
hvergi að koma nærri rekstri þeirra
eða hafa áhrif á þau stefnumið, sem
öflugir bankar setja sér og þar með
fjármála- og atvinnulífi þjóða.
Útvegsbankinn var seldur lítils
megnandi smábönkum og aðilum,
sem enn em ekki búnir að koma sér
niður á hvað þeir hafi lagt af mörk-
um í púkkið og hve mikið var vantal-
ið í þá naglasúpu sem eignarhald á
íslandsbanka er. En til að liðka fyrir
að kaupendur Útvegsbankans gætu
borgað eitthvað af söluverðinu keypti
ríkið húseignina miklu við Lækjar-
torg og Austurstræti og em þessi
samskipti öll hinn merkasti við-
skiptamáti.
Hver er svona ríkur?
Sá er munur á Útvegsbankanum
sáluga og Búnaðarbankanum að
hinn fyrmefndi stöð höllum fæti
þegar hann var seldur fyrir slikk, en
Búnaðarbankinn er öflugur og arð-
gefandi og ætti því samkvæmt mark-
aðslögmálinu að vera nokkurs virði.
Þá vaknar spumingin um hver er
svo loðinn um lófana að geta keypt
blómberandi efnahagslegt stórveldi
og hvert er söluverðið.
Hvaða einkaaðilar skyldu það vera
sem ráðgjafar ríkisstjómarinnar í
þankasölumálum hafa í huga þegar
þeir leggja til að ríkisbankamir verði
seldir?
Þótt allt sé að fara á hausinn og
skuldasöfhun heima og erlendis sé
meiri en nokkm efnahagskerfi er
hollt, er látið svo sem nær ótakmark-
að fjármagn sé fyrir hendi meðal ein-
staklinga eða athafnamanna, svo það
sé ekkert mál að koma öflugum rík-
isbönkum í verð úti í bæ.
Þegar málið er komið á það stig að
fara á að selja þá ríkisbanka, sem eft-
ir em, er það skýlaus krafa fólksins í
landinu að fá vitneskju um hverjar
séu hugmyndir ráðamanna um sölu-
verð þessara eigna þess.
Á hve margar þúsundir milljóna á
að selja Búnaðarbankann og hvaða
aðili er svo stöndugur að hann geti
keypt Landsbankann af ríkinu?
í leit að staðfestu
Samtímis því að ráðherrar undir-
búa sölu á ríkisbönkum er verið að
liðka fyrir að erlendir bankar geti
starfað hér á landi og að erlent fjár-
magn flæði inn á íslenskan hluta-
bréfamarkað.
Með það í huga er ekki lengur
spuming um hverjir eiga að kaupa
ríkisbankana, heldur öllu fremur
hvaða verð faest fyrir þá.
Þótt einhverjir bláeygir heimaln-
ingar haldi að útlendir fjármálajöfrar
hafi ekki eftir neinu að slægjast hér á
landi sökum smæðar landsins og
veðurlags, er mikil hætta á að hið
gagnstæða verði raunin. Það em
nefnilga ekki sölumenn á ferðaskrif-
stofum, sem sérhæfa sig í sólarferð-
um frá norðurslóðum, sem ákvarða
hvar fjármálabrallarar kjósa að
ávaxta fé sitt.
ísland er fyrir margra hluta sakir
ágætur kostur fyrir fiárfestingar í
stómm stíl. Óþarfi að fara nánar út í
það að sinni, en óhætt hlýtur að vera
að benda á að vellauðugir margmillj-
arðamæringar frá Hong Kong leita
sér staðfestu um þessar mundir og
bjóða gífurlegar fiárfestingar fyrir
landvist og efnahagsleg ítök í þeim
heimshlutum sem hvað gimilegastir
þykja til búsetu. Því fólki væri vel
treystandi til að eiga og reka Búnað-
arbankann og Landsbankann með
krítarkorta- og fjármögnunarfyrir-
tækjum og yfirleitt öllum undir-
stofriunum og dótturfyrirtækjum
þeirra peningastofriana okkar sem
nú em öflugastar með þjóðinni.
Þetta er aðeins ein hugdetta af
mörgum mögulegum, sem til greina
koma þegar hugsað er um hverjir
geta keypt og rekið ríkustu stofrianir
þjóðarinnar.
Þá er að hyggja að minni háttar at-
riðum eins og þeim, að það fé, sem
fyrirtæki og almenningur treystir
ríkisbönkunum fyrir, er ríkistryggt
og því í ömggri vörslu, hvemig sem
annað veltist í fjármálaheiminum.
Einkafyrirtæki veitir enga slíka
tryggingu.
Sala ríkisbanka og opnun á pen-
ingamarkaði okkar fyrir útlending-
um og eignarhaldi á atvinnuvegum *
ber upp á sama tíma. Það er varla til-
viljun, enda hlýtur þetta allt að eiga
að virka saman, því hvemig á þjóð á
gjaldþrotsbarmi að geta keypt sér
ekki aðeins einn heldur tvo geysilega
stóra ríkisbanka?
En fari svo að innlendir aðilar séu
þess megnugir að kaupa Búnaðar-
banka og Landsbanka, væri áreiðan-
lega ástaða til að líta nánar á skattskil
þeirra aðila síðustu árin.
Nema þá að meiningin sé að faera
vildarvinum bankana að gjöf, eins og
þegar Útvegsbankinn var afhentur á
silfurfati, OÓ