Neisti - 18.12.1978, Qupperneq 6

Neisti 13. bls. 1978 bls. 6
Undanfarin fimm ár hefur mikil ólga
rikt í Eþíópíu. Landið er einn suðu-
pottur þjóðernislega kúgaðra minni-
hlutahópa, auk þess sem efnahagsleg
óstjórn og póiitísk kúgun hafa tröll-
riðið landinu. Aðgerðir þær sem
Byltingin hafín
Eþíópíska byltingin er yfirleitt talin
hafa hafist í febrúar 1974. Hún átti sér
þó langan aðdraganda og ruglings-
legan, þar sem spilaði inn í bæði þjóð-
frelsisbarátta Eritreumanna og óá-
nægja kúgaðra stétta í Eþíópíu sjálfri
með stjórn Haile Selassie og kerfi það
sem hann var fulltrúi fyrir.
Þegar á áratugnum milli 1960 og
1970 var orðið vart við töluverða ólgu í
landinu. Nokkrar bændauppreisnir
voru barðar niður með miklum erfið-
ismunum, verkföll urðu æ tíðari þrátt
fyrir skrifræðislega forystu Verkalýðs-
sambands Eþíópíu og stúdentar höfðu
uppi óeirðir og læti.
Þó var það ekki fyrr en með hung-
ursneyðinni sem herjaði á landið
1973-74 að upp úr sauð endanlega. Á
meðan Haile Selassie reyndi að telja
fólki trú um að í rauninni væri engin
hungursneyð í landinu, létust nokkur
hundruð þúsund smábænda af nær-
ingarskorti. Víðtæk óánægja breiddist
út um landið, og þegar svo var komið
þurfti ekki nema lítinn neista til að
kynda í púðurtunnunni.
Byltingin hófst í Addis Ababa sem er
stærsta borg landsins. Leigubílstjórar
og kennarar riðu á vaðið með verk-
föllum og á eftir fylgdi allur þorri
alþýðu landsins. Tilslakanir þær sem
Haile Selassie var neyddur til að gera
stæltu aðeins baráttuþrekið og leiddu
til þess að nýjar kröfur voru settar
fram. Ljóst var að óánægjan beindist
gegn kerfinu sjálfu, ekki aðeins stjórn
Selassies.
Hin unga verkalýðsstétt landsins tók
von bráðar þátt í baráttunni af fullri
alvöru. Jafnvel þó að hún teldi aðeins
nokkur hundruð þúsund manns (af
u.þ.b. 30 millj. íbúum Ebíópíu) hafði
óánægður landslýðurinn greip til í
baráttu sinni gegn afturhaldi Haile
Selassie keisara voru einhverjar þær
fjölmennustu sem enn hafa orðið á
meginlandi Afrfku.
hún meiri samtakamátt en bændurnir,
sem eðlilega voru drefiðir út um hvipp-
inn og hvappinn. Hún hafði í sér alla
möguleika til að leiða byltingarsinnaða
baráttu, hefði hún haft skýra pólitíska
forystu. Því miður skorti hana. Meðal
þeirra krafna sem settar voru fram
voru kröfur um lýðræði, landbún-
aðarumbætur, afnám ritskoðunar og
afnám pólitísku lögreglunnar. Stúd-
entar slógust við lögregluna á götum
úti og margir þeirra létu lífið í þeim
átökum.
Einn mikilvægasti þáttur byltingar-
innar var þegar hún breiddist út ísveit-
irnar, þar sem efnahagslegur grunnur
að völdum léns- og landherranna lá.
öflugust varð uppreisn bændanna í
suðurhluta landsins, einmitt þar sem
kapítalískir búnaðarhættir voru um
það bil að halda innreið sína, og þar
sem þjóðernisleg kúgun var mikil.
Bændumir neituðu að borga skatta,
brenndu húsin ofan af landeigendun-
um og framkvæmdu sjálfir róttækar
landbúnaðarumbætur.
í her landsins átti sér stað svipuð
þróun. Hermennirnir spörkuðu þeim
yfirmönnum sínum sem stóðu með
yfirstéttunum, og kusu sér eigin
nefndir í þeirra stað.
Byltingin stöðvuð
í apríl sáu nokkrir ungir foringjar í
hernum sér leik á borði, cg stofnuðu
með sér samtök, svokallaða Dergue, til
að fylla upp í það pólitíska tómarúm
sem var að myndast við hrun hins hálf-
lénska skipulags Haile Selassie. Póli-
tísk stefnumótun þeirra var að vísu
loðin og óskýr, en ljóst var að þeir
stefndu að einhvers konar borgaralegu
lýðræði, landbúnaðarumbótum, og
vildu (að vissu marki allavega) losa
Eþíópíu úr greipum heimsvaldastefn-
unnar.
Á hinn bóginn voru þeir lafhræddir
við hina miklu virkni fjöldans í
landinu, og voru ákveðnir í að
halda henni innan ramma kapítalism-
'ns. Sömuleiðis lögðust þeir gegn
kosningum innan hersins.
Dergue velti keisaranum endanlega
úr stóli í september 1974. Jafnframt því
sem það reyndi að hindra frekari
róttækniþróun með því að banna
fjöldafundi og verkföll, og með
handtökum á þeim sem lengra vildu
ganga, þá var það neytt til að grípa til
víðtækra byltingarsinnaðra ráðstaf-
ana, ráðstafana sem leiddu til endan-
legs hruns gamla lénskipulagsins. Hætt
er við að Dergue hefði ekki enst lengi
án þessara ráðstafana.
Dergue lýsti því yfir að það væri
fylgjandi sósíalisma (sem frá marxísk-
um sjónarhóli séð er bara bull), hóf
víðtækar þjóðnýtingar og, síðast en
ekki síst, kom landbúnaðarumbótun-
um í höfn.
Þetta merkir alls ekki að sósíalísk
bylting hafi átt sér stað í Eþíópíu. Hún
getur enn komið, því Dergue hefur að
mestu leyti mistekist að halda aftur af
virkni fjöldans. En kapítalískar fram-
leiðsluafstæður ríkja enn í Eþíópíu, og
efnahagslíf landsins er háð heimsmark-
aði kapítalismans, efnahagslíf lands-
ins er enn undir hæl heimsvaldastefn-
unnar.
Heimsvaldasinnar
órólegir
Þrátt fyrir það eru heimsvalda-
sinnarnir ekki rólegir. Þeir þekkja vel
lögmál samfelldu byltingarinnar. Þeir
vita að enn getur eþíópíska byltingin
þróast i tvær áttir: Annars vegar getur
hún þróast í átt til sósíalisma, með
áframhaldandi virkni fjöldans, sem
leiða myndi til þess að landið losnaði
úr fjötrum heimsvaldastefnunnar; eða
að byltingin muni staðna og hörfa, sem
örugglega myndi hafa í för með sér
áframhaldandi drottnun heimsvalda-
stefnunnar.
Heimsvaldasinnarnir hafa alls ekki
hugsað sér að láta Eþíópíumenn sjálf-
ráða um það hvor leiðin verður farin.
Jafnvel þó að Eþíópía sé þeim ekki sér-
lega mikilvæg efnahagslega, þá myndi
sósíalísk bylting í Eþiópíu skaða
verulega pólitíska hagsmuni þeirra á
meginlandi Afríku, fyrir utan nú það
hvílíkur álitshnekkir það yrði fyrir þá.
Samt eiga heimsvaldasinnarnirtölu-
vert erfitt um vik, vegna þess hversu
sterk friðarhreyfingin er heima fyrir,
þeir vilja ekki eiga það á hættu að upp
rísi ný Víetnam hreifing. Neyðarúrræði
þeirra var að beita fyrir sig Sómalíu.
Innrás Sómala í Ogaden eyðimörk-
ina var gerð undir því yfirskini að verið
væri að koma til bjargar sómalísku
þjóðarbroti í Ogaden eyðimörkinni,
undan kúgun Eþíópíustjórnar. Það er
vissulega rétt að í Ogaden eyðimörk-
inni er sómalískt þjóðarbrot (u.þ.b.
1.4 millj. manns), en spurningin um
það hvort það eigi að tilheyra Eþíópíu
eða Sómalíu er mál sem það verður
sjálft að ákveða. Staðreyndin er nefni-
lega sú að allt frá því að byltingin hófst
í Eþíópíu hefur þjóðarbrot þetta lítið
sem ekkert bært á sér. Þegar þar ofan á
bætist að innrás Sómala var fjármögn-
uð og aðstoðuð hernaðarlega af ríkjum
sem sáu hag sínum best borgið með því
að kveða niður eþíópísku byltinguna,
þá er það nokkuð ljóst hver var hinn
raunverulegi tilgangur innrásarinnar:
að tryggja tök heimsvaldastefnunnar á
Eþíópíu.
Með aðstoð Kúbana tókst Eþíópíu-
mönnum að reka innrásarliðið af
höndum sér, þannig að enn er spurn-
ihgin um lyktir þeirra stéttaátaka sem
nú eiga sér stað í Eþíópíu óráðin gáta.
Dergue er hemill á byltingunni, og
því fyrr sem þeim er rutt úr vegi af rót-
tækari öflum, því betra. Sigur Eritreu-
manna í þjóðfrelsisstríði þeirra yrði
Eþíópísku byltingunni tvímælalaust
mikill aflgjafi. En því miður virðist sá
sigur ekki í augsýn í náinni framtíð eftir
ósigra þá sem Eritreumenn hafa beðið
á undanförnum vikum. Þannig má
einnig segja að besta aðstoð sem frels-
isherir Eritreu gætu fengið er sósíalísk
bylting í Eþíópíu. Því segjum við:
NIÐUR MEÐ DERGUE - LIFI
EÞÍÓPÍSKA BYLTINGIN.
NIÐUR MEÐ ÞJÓÐREMBUNA -
LIFI ÞJÓÐFRELSIÐ OG AL-
ÞJÓÐAHYGGJAN.
Interc. Press/Inprecor - Gunnar.
Byltingin í Eþíópíu
Eik ml, sómí Islands,
sverð og skjöldur
,,Og nú er Jón dauður en sjálfstœðisbaráttan blífur
við berjumst til þrautar fyrir tungu og frelsi
Að afhallandi degi 1. des sl. þegar
vinnuhertur verkalýðurinn gekk frá
störfum sínum hófst skemmtileg at-
höfn á göngugötunni Austurstræti,
ræðuhöld og söngur undir rauðum
fánum verkalýðs og bláum krossfána
íslensku borgarastéttarinnar. Leikurinn
barst síðan inn á rökkvaðan Austur-
völlinn þar sem Jón Sigurðsson, stand-
mynd sem steyptur er úr eir, bar í
svartan himininn. Þar reis glorían hæst
er tvær ungpíur báru blómkrans að fót-
stalli forsetans. Enn var ræða flutt og
enn var söngur sunginn. Ræðuhöldin
snérust um sjálfræðið og frjálsræðis-
hetjurnar góðu sem færðu þjóðinni
frelsið. Nú er svo komið að þetta frelsi
er að fara til andskotans. Risaveldin
tvö, sem ákveðið hafa að skella sér í
þriðju heimstyrjöldina fljótlega, ætla
sér þó fyrst að kremja sjálfræði vort
undir járnhælum sínum. Baráttan í dag
er því vamarbarátta sjálfræðisaflanna
og þeirra manna sem enn eru trúir
hugsjónum Jóns Sigurðssonar og vilja
fylkja sér undir merki hans. Svo var
sungið Ég vil elska mitt land, öxar við
ána og síðast Nallinn en sá söngur er
ýmsu vanur.
Þetta var falleg athöfn, sannkölluð
hátíðarstund. Það eina sem skyggði á
(auk síðdegishúmsins) var að alþýða
landsins lét sér fátt um finnast, 40-50
manns voru á staðnum. Forgöngusveit
viðhafnarinnar var EIK ml, sómi
íslands sverð og skjöldur sem kallaði
sig 1. des. nefndina þennan dag fyrir
hæversku sakir. Daginn eftir hélt
nefndin almennan fund í Glæsibæ en
ekki er kunnugt hvað þar fór fram enda
fáir til frásagnar.
Stefna 1. des. nefndar
Margir hafa velt því fyrir sér hvers-
konar uppátæki þetta hafi verið hjá
þeim Eikurum, því þótt menn séu vanir
mikilli þjóðernishyggju hjá íslenskum
sósíalistum þá hafa þeir aldrei gengið
eins langt og þarna var gert.
Mönnum eru eflaust í fersku minni
ýmis stóryrði sem 1. des. nefndin hafði
í frammi í fyrra til að réttlæta fyrstu
aðgerðir sínar og tilveru yfirleitt.
Málflutningurinn var eitthvað á þá leið
að svokallaðir vinstristúdentar í Hí
hefðu einokað 1. des. árum saman og
tíðum básúnað rangri og skaðlegri
pólitík út yfir landslýð við það
tækifæri. En nú skyldi verða breyting
á, 1. des. nefndin ætlaði sér að gera
daginn að almennum baráttudegi
alþýðu og nú skyldi pólitíkin verða
kórrétt. Gegn heimsvaldastefnu USA
og USSR og stríðsundirbúningi þeirra
o.s.frv.
Það sem þarna réði ferðinni hjá
Eikinni voru fyrst og fremst einangrun-
artilhneigingar hennar. Hún hafði
orðið undir innan vinstrimanna í HÍ og
að starfa í hreyfingu þar hún réði ekki
ferðinni er henni síst að skapi. Hinn
pólitíski ágreiningur sem hún beitti
fyrir sig var tylliástæða ein. Ásakan-
irnar á hendur vinstristúdendum úr
lausu lofti gripnar og pólitíkin sem
Eikarar settu fram í staðinn þröng
einangrunarslagorð sem ekkert þýðir
að bjóða pólitískt meðvituðu fólki upp
á. Það er æðimargt ógeðfellt í stefnu
Eikarinnar, en það al ógeðfelldasta er
e.t.v. það hvernig hún reynir að byggja
Gluggað í 1. des.
eitthvað sem hún kallar byltingar-
sinnaða pólitík á allskyns fordómum
sem borgarapressan og íhaldsöfl hvers-
konar hafa skapað. 1. des. nefndin er
ágætt dæmi um þetta. Hún höfðar
hiklaust til Moggaáróðursins gegn
námsmönnum í HÍ, hún notar klára
Moggaskilgreiningu á hugtakinu
heimsvaldastefna, hún reynir að blása
lífi í Rússagrýluna, deyjandi hræ ættað
úr Morgunblaðshöllinni og hún mynd-
ast við að rífa niður og draga mátt úr
því eina sem gert hefur verið af viti á 1.
des. síðustu áratugi. Þar á Morgun-
blaðið sér samherja og hauk í horni.
Árangurinn er eftir því
Þróun 1. des. nefndarinnar yfir í
þjóðernissinnaðan Jóns Sigurðssonar
söfnuð er kennslubókardæmi um örlög
hóps sem heldur að hann sé vinstri-
sinnaður en styðurstefnu sína borgara-
legum fordómum.
Fyrir 1970 voru hægri menn í meiri-
hluta í HÍ og þá varhúrrumhæá 1. des.
í formi minningarathafnar um frjáls-
ræðishetjurnar og sjálfstæðishetjurnar
með fánahyllingu og gluntasöng og
síðan öxar við ána og Ég vil elska mitt
land.
Eftir 1970 kom fram vinstri meiri-
hluti í HÍ og þá var blaðinu snúið við.
1. des. var helgaður ákveðnum bar-
áttumálum vinstrihreyfingarinnar í
landinu og reynt eftir megni að koma
þessum baráttuanda út í þjóðfélagið.
Lesendur verða sjálfir að dæma um
hvorum þessara hópa 1. des. nefndin
eða Eikin eru skyldari. Sjálf telur hún
sig standa þar utan og ofan við sbr.
vísubrotið:
ísalandsins erum vér
einu kommúnistar.
Um árangur I. des. aðgerðanna
verður að dæma eftir því hver tilgang-
ur þeirra átti að vera. Hafi hann verið
sá, að heiðra minningu Jóns heitins
forseta og hylla hið þjóðlega sjálfstæði
Þann 1. desember s.l. héldu stúdent-
ar við HÍ fund í Háskólabíói
samkvæmt venju. Að þessu sinni var
tekið fyrir efnið Háskólinn I auðvalds-
þjóðfélagi og markmiðið með þvf að
Ifta sér nær að þessu sinni, en á undan-
förnum árum hafa vinstrisinnaðir
stúdentar víða komið við í verkefnavali
sínu. Að undirbúningsstarfi fundarins
og blaðaútgáfu 1. des. nefndar unnu að
þessu sinni a.m.k. þrír tugir manna, en
hefðu þó að ósekju mátt vera fleiri.
Nokkrum vonbrigðum olli að hátíð-
in var fámennari en hún hefur verið á
undanförnum árum og eru á lofti
ýmsar útskýringar á því. Ein er sú, að
nú var valið efnið sem ekki vakti beint
áhuga manna utan HÍ, eins og t.a.m.
herinn/NATO, kvenfrelsisbaráttan
o.s.frv, hafa gert á undanförnum árum,
það höfðaði nær eingöngu til háskóla-
nema. Þá má nefna að námsmenn í
Kennaraháskólanum voru með hátíð
sama dag, en síðast en ekki síst er það
skoðun margra að það form sem notað
hefur verið undanfarin 6 ár, sé að
nokkru úr sérgengið og tími til kominn
að hyggja að nýjum vinnubrögðum.
Má benda á að t.d. nú síðast fór meira
en helmingur dagskrárinnar í sam-
lestur og ræður - þ.e. atriði sem tíðast
eru fremur niðurdrepandi á samkom-
um ef þeim er þar saman hrúgað í of
vort, þá hafa þær tekist þokkalega.
Einar þveræingur og Jón biskup
Arason voru þó ekki síðri forsvars-
menn hins þjóðlega sjálfstæðis en Jón
Sig. Vonandi verða þeir ekki látnir
liggja óbættir hjá garði næsta 1. des.
Hafi tilgangurinn hins vegar verið
miklummæli. Reyndarhefurþaðverið
eilíft vandamál þegarunniðhefurverið
að 1. des. dagskrá, að menn hafa orðið
að taka tillit til þess að hátíðinni hefur
verið útvarpað, sem hefur eðlilega
bundið hendur manna í leikrænni
uppsetningu. Það hefur verið til
umræðu í töluverðan tíma að gera
útvarpsdagskrána sér, þannig að
mönnum gæfust frjálsari henddur í
dagskrárgerð, en af aðgerðum hefur
enn ekki orðið. Ein af þeim hugmynd-
um sem fram hafa komið um 1. des.
hátíðir i framtíðinni (NB! Svo fremi að
Verðandi vinni að venju!) er sú, að
útvarpsdagskrá verði unnin sér, en
síðan verði höfð fjörleg hátíð í
Háskólabíói, þar sem sviðiðyrði notað
til hins ýtrasta. Það væri t.d. alls ekki
úr vegi að ætla, að vel gerður kabarétt
kæmi framsýnum boðskap vinstri-
manna betur á framfæri en dagskrár
með hefðbundnu sniði. Allt um það,
þessi mál eru í deiglunni og verða að
líkum rædd í vetur, þegar Verðandi
hefur starfsemi sína eftir janúarpróf.
Þá verða og tekin fyrir og rædd ýmis
önnur mikilvæg mál er snerta róttæka
stúdenta, s.s. hversu háttað skuli
samstarfi Verðandi og vinstri meiri-
hlutans.
STUDIOSUS.
sá, að vekja upp fjöldastemmningu um
verndun sjálfræðisins, þá misheppn-
uðust aðgerðirnar illyrmislega. Því
þrátt fyrir mikinn tilkostnað og fyrir-
höfn náði hún ekki út fyrir þröngan
hóp íslenskra maóista.
S. Foxtrott.