Neisti - 28.02.1981, Síða 2

Innlent
Lýðræðisflokkarnir, þingræðið og herinn
Það virðist vera lenska, þegar
Alþýðuflokk eða Framsókn langar
að skríða upp í til íhaldsins og
verma ráðherrastóla, að grípa til
gamla góða slagorðsins: „Við í
lýðræðisflokkunum“. Alþýðu-
bandalagið er þá útmálað sem
alræðisbandalag og hafna beri því
sem samstarfsaðila á þingi og í
ríkisstjórn.
Á síðustu misserum hefur helst
Alþýðuflokkurinn hafið slagorðið
um samvinnu lýðræðisflokkanna á
loft að nýju og íhaldið hefur tekið
hjáróma undir þá viðreisnarvísu. í
sjónvarpsþætti s.l. haust kom ber-
lega í Ijós innihaldsleysi þessa slag-
orðs. Guðjón Einarsson ræddi þá
við frambjóðendur til forseta ASÍ,
þá Karvel Pálmason og Ásmund
Stefánsson. Karvel missti þá út úr
sér þetta annars „ágæta“ slagorð
um lýðræðisflokkana, sem mest
vildu hafa í heiðri lýðræðis- og
þingræðisleg vinnubrögð og reisn
Alþingis. Þegar Guðjón Einarsson
spurði Karvel hvað gerði Alþýðu-
bandalagið svo frábrugðið hinum
þingflokkunum þá vafðist Karvel
tunga um tönn.
Skipulag og starf
Skipulag og starfsaðferðir þing-
flokkanna eru keimlíkar, þannig að
ekki má á milli sjá hvaða flokkur er
lýðræðislegastur eða ber mesta
umhyggju fyrir þingræðinu. Lýð-
ræðisflokkarnir" þrír telja þing-
ræðið besta og fullkomnasta form
lýðræðisins eða beina endurspeglun
á vilja þjóðarinnar. Allirtaka þessir
flokkar þátt í leynimakki í stjórn-
armyndunum, nefndarstörfum og
stofnunum, þar sem verslað er með
stefnumið flokkanna og sjálfstæði
landsins. Alþýðubandalagið hefur
hins vegar orð á því í hátíðlegri
ræðum að koma beri á beinna
lýðræði þar sem fólk úti á vinnu-
stöðum ætti sjálft að ráða sínum
málum, en í verki hagar Alþýðu-
bandalagið sér nákvæmlega eins og
hinir þingræðisflokkarnir. Engin
opin og lýðræðisleg umræða á sér
stað innan Alþýðubandalagsins.
Ráðherrar Alþýðubandalagsins
neita jafnvel almenningi um að
komast í opinber gögn í ráðuneyt-
um sínum. Þegar fulltrúar flokks-
ins ákveða stefnuleg atriði á lands-
fundi, er það algjörlega í höndum
flokksforystunnar, hvað hún leggur
mikla áherslu á hvert atriði. Þegar
svo fulltrúar flokksins á þingi koma
og heimsækja óbreyttaflokksfélaga
úti á landi, þá sneiða þingfulltrú-
arnir algjörlega hjá gagnrýni með
því að svara henni ekki. Fyrst nota
þeir mestan hluta fundartíma til að
halda lofræðu um flokkinn og
stefnu kaupránsstjórnarinnar, síðan
eru leyfðar stuttar spurningar og ef
þær eru óþægilegar þá er þeim
hreinlega ekki svarað. A síðasta
landsfundi Alþýðubandalagsins
var m.a. rætt um kjördæmamálið
og fjölda atkvæða að baki hvers
þingmanns. Sú hugmynd kom fram
að nauðsynlegt væri að hver
flokkur hefði lágmark 5-8% at-
kvæða til að fulltrúar hans kæmust
á þing. Einhverjum þótti með þessu
harkalega vegið að skoðunum
minnihlutans og var hugmyndinni
líkt við ástandið í V-Þýskalandi þar
sem nauðsynlegt er að hafa að
minnsta kosti 4% atkvæða að baki
fyrsta þingmanni til að komast á
þing. Hinn nýskipaði formaður
Alþýðubandalagsins tók þá til máls
og sagði „við þurfum bara að
tryggja að Fylkingin komist ekki á
þing.“ Þess verður þó varla langt að
bíða ef þessar starfsaðferðir (leift-
ursókn gegn lýðræðinu) eru við
hafðr, af flokki sem telur sig berjast
fyrir sósíalisma!
Allt skipulagt andóf t.d. gegn
þátttöku í kaupránsstjórn, er for-
dæmt af forystunni.
Eru það þessar alræðislegu staris-
aðferðir sem „lýðræðisflokkarnir"
gagnrýna? Nei þessar eða sambæri-
legar starfsaðferðir eru viðhafðar í
öllum þingflokkum.
Naflastrengur
Alþýðubandalagsins
Það sem lýðræðisflokkarnir telja
að geri Alþýðubandalagið að al-
ræðisbandalagi, og þar af leiðandi
óalandi og óferjandi, eru gömlu
tengslin við stalínismann í Austur-
Evrópu. Aldrei hefur átt sér stað
uppgjör innan Alþýðubandalagsins
um tengslin við Austur-Evrópu, þó
svo að naflastrengurinn sé nú
slitinn. Málið er leyst með því að
einn af menningarfrömuðum
flokksins skrifar bókarkorn sem
hann kallar „Miðvikudagur í
Moskvu".
Hjalti Kristgeirsson (Þjóðviljinn
11. febrúar) telur að þegar skorið
hafi verið á naflastrenginn til
Austur-Evrópu hafi víðsýni meðal
flokksmanna aukist. Þetta er sjálf-
sagt rétt, hitt er hins vegar stað-
revnd að alþjóðahyggja Alþýðu-
bandalagsins markast fyrst og
fremst af aðgerðarleysi. Enginn
stuðningur er í verki við þjóðfrelsis-
baráttuna i Nicaragua og E1 Salva-
dor, andófsmenn eins og Peter Uhl,
í Tékkoslovakíu, eða tillögur um
þróunaraðstoð frá Islandi tíl þjóð-
frelsishreyfinga. Ef ,,nú er lag til að
efla alþjóðahyggju" þá er rétt að
láta verkin tala og stuðla um leið að
beinna lýðræði í flokknum og
verkalýðshreyfingunni og berjast í
raun fyrir þjóðaratkvæðagreiðsiu
um NATO og herinn. Ekki er nóg
að berjast í öryggis- og utanríkis-
málanefnd Alþingis heldur verður
að snúa sér út á meðal fólksins.
Herinn og þingræðið
Saga hernáms á íslandi er fyrst
og fremst saga svikráða og stjórnar-
skrárbrota. Hinir s.k. lýðræðis-
flokkar reyna að telja fólki trú um
að æðsta og fullkomnasta stig
lýðræðisins sé einmitt þingræðið.
Reyndar er sá hópur stækkandi
meðal frjálshyggjumanna sem telur
markaðinn hið eina sanna lýðræði.
Að þeirra áliti er lýðræðinu bæri-
lega borgið í Chile Pinochets og
Argentínu Videla því þar er mark-
aðurinn „frjáls". En lítum nú á
hvernig lýðræðisflokkarnir full-
nægja kröfum eða vilja kjósenda á
þingi. Dagblaðið (20. okt. 1980)
gerði m.a. könnun á afstöðu fólks
til hersins. Afstaða fólks í hinum
ýmsu flokkum var eftirfarandi:
Sjálfstæðismenn (160)
Með hernum 88,8%
Móti hernum 6,3%
Óákveðnir 5,0%
Framsóknarmenn (75)
Með hernum 45,3%
Móti hernum 33,3%
Óákveðnir 21,3%
Alþýðuflokksmenn (45)
Með hernum 53,3%
Móti hernum 28,9%
Óákveðnir 17,8%
Alþýðubandalagsmenn (65)
Með hernum 4,6%
Móti hernum 90,8%
Óákveðnir 4,6%
Heildar niðurstöður þessarar
könnunar, með 345 þátttakendum,
voru að 53,8% voru fylgjandi
hernum, 30,8% voru á móti og
15,3% voru óákveðnir. Vissulega
má draga í efa hvort þessar lágu
hlutfallstölur hjá Alþýðubanda-
lagi, Sjálfstæðisflokki og jafnvel
fleirum séu marktækar. Hitt er hins
vegar víst að þessar niðurstöður
gefa okkur vísbendingu um mögu-
leika þingræðisins tii að endur-
spegla vilja kjósenda. 1 þessari
könnun kemur m.a. fram að meðal
framsóknarmanna (17 á þingi) ættu
minsta kosti 5 þingmenn að vera
hernámsandstæðingar - það ereinn
hernámsandstæðingar meðal þeirra
á þingi nú.
Af alþýðuflokksmönnum (10)
ættu að vera 3 hernámsandstæð-
ingar á þingi, en nú eru þar aðeins
miklir NATO-vinir. Við gætum
haldið þessum talnaleik lýðræðisins
áfram um stund og fengjum þá
jafnvel þá niðurstöðu að einn
hernámsandstæðingur ætti að leyn-
ast meðal Sjálfstæðismanna (22) á
þingi.
Af þessu má draga tvær niður-
stöður:
• I fyrsta lagi felst eina raunhæfa
baráttan gegn hernum og NATO í
þjóðaratkvæðagreiðslu.
• í öðru lagi er ekkert beint
samband milli vilja fólksins og
athafna og skoðanna þingmanna á
Alþingi.
mg.
„Have a Coce and a Smile“
Umboðsmenn Coca Cola auð-
hringsins hér á landi hafa verið
mikið í sviðsljósinu upp á síðkast-
ið. Það er þó ekki út af glæpaverk-
um starfsbræðra þeirra í Guate-
mala, heldur vegna rekstrarafkomu
fyrirtækisins eins og það heitir. 60
manns var sagt upp með viku fyrir-
vara hjá fyrirtækinu Vífilfelli sem
framleiðir þann eðla drykk Coca
Cola.
Ekki þurftu Coca Cola furstarnir
lengi að leita að hinum seka því rík-
isstjórnin hafði skömmu áður lagt
vörugjald á gosdrykki sem leiddi til
20% hækkunar á Kók, úr 2.10 í 2.50
kr. Að sögn eigendanna leiddi þetta
vörugjald til 27% samdráttar í sölu,
sem gerði nauðsynlegt að reka 1/3
hluta starfsfólksins umsvifalaust.
Vel má vera að erfiðara sé að
selja kók nú en áður, en því trúir
enginn óvitlaus maður að þar sé
þessuðu blessaða vörugjaldi um að
kenna. I fyrsta lagi var það ekki
búið að gilda nægjanlega lengi til að
áhrif þess væru komin fram, og í
öðru lagi er næsta útilokað að 20%
hækkun leiði til 27% samdráttar í
sölu.
Ástæðurnar fyrir minnkandi
sölu eru eflaust fyrst og fremst þær
að fólk er farið að gera sér grein
fyrir því að gosdrykkir eru óhollir
og hafa þar af leiðandi farið í aukn-
um mæli að neyta drykkja á borð
við ávaxtasafa og ýmissa mjólkur-
drykkja á kostnað gosdrykkja.
Hvað varðar Coca Cola sérstaklega
er það vitað mál að þeir hafa
stöðugt verið að tapa sölu til
Sanitas. Ofan á þetta allt bætist
síðan hin venjulegi samdráttur sem
verður á sölu gosdrykkja eftir
áramót.
Það er því líklegt að eigendurnir í
Coca Cola hafi gripið tækifærið
einmitt þegar vörugjaldið var sett á
til að losa sig við verkafólk sem þeir
ekki töldu sig hafa þörf fyrir.
Skuldinni var síðan varpað af eigin
herðum yfir á ríkisstjórnina og hinu
atvinnulausa verkafólki sagt að
labba niður í stjórnarráð og bera
þar fram kröfur sínar. Þeir eig-
endurnir væru alsaklausir þeir
væru aðeins „að leita leiða til þess
að reka þetta með hagnaði eftir sem
áður, sem þýðir miklar uppsagnir
og jafnframt endurskipulagningu
sem hefur í för með sér harðari
Timamynd —Róbert
afstöðu til ijarvista, meiri kröfur
um vinnuskil og annað sem gerir
samskipti stjórnar og starfsfólks
ómannlegri en verið hefur" eins og
Pétur Björnsson forstjóri Vífilfells
sagði í Tímanum 23/1.
Nú er ekki svo að skilja að hér sé
verið að réttlæta álagningu vöru-
gjalds á gosdrykki. Þetta vörugjald
er óbeinn skattur á neysluvöru og
kemur því eingöngu niður á neyt-
endum. Sú stefna ríkisvaldsins að
fjármagna útgjöld sín með óbein-
um sköttum er forkastanleg út frá
sjónarhóli tekjujöfnunarstefnu.
Miklu nær væri að skattleggja
gróða atvinnurekenda. En slíkar
hugmyndir eru víst ekki lengur til í
kolli Ragnars Arnalds.
BR
♦
<•

Neisti 2. tbl. 19. árg. bls. 2