Neisti - 28.02.1981, Side 3

►
V
rvjaraoarattan
Það gefur á bátinn. . .
í íslensku þjóðlífi er margt furðu-
legt, enda ekki skrítið þegar það er haft
í huga að æðsta mottó þjóðfélagsins er
að menn verði hver að troða á öðrum til
að báðum líði vel. Atvinnufyrirtæki
verða að vera í einkaeign til þess að
menn geti barist hvor við annan. í svo fá-
mennu samfélagi getur þetta oft litið
svo skringilega út, að ómögulegt er að
sjá nokkra skynsemdarglóru út úr því. 1
þessum pistli eru það fiskveiðarnar sem
verða teknar fyrir.
Nú er svo komiðaðallir helstu nytja-
fiskstofnar íslendinga eru ofveiddir,
eða svo gott sem. Samt sem áður er það
þannig að hver og einn getur hafið sína
einkaútgerð, ef hann bara kærir sig um.
Ekki er nú nóg með það. Til þess að
setja stórhuga mönnum ekki stólinn
fyrir dyrnar fjárhagslega, þá sér
íslenska ríkið fyrir nægu fé til skipa-og
veiðarfærakaupa (opinberir sjóðir sjá
yfirleitt um 70-100% af stofnkostnaði
útgerðar). En það er erfitt að vera
útgerðarmaður. Það þarf jú að borga
aftur það sem maður fær lánað, og
hvernig má það nú verða hægt? Jú, það
þarf auðvitað að stofna nýjan sjóð,
Stofnfjársjóð, til þess að fá peninga úr
til að greiða skuldirnar við hina sjóð-
ina. Og þá þykir náttúrulega sjálfsagt,
fyrst útgerðarmaðurinn þarf á annað
borð að greiða sjómönnum sínum
kaup, að láta þá borga í Stofnfjársjóð,
svo útgerðin geti þá nálgast peninga
sína aftur þegar uppboðsauglýsingin er
komin í Lögbirtingarblaðinu.
En þetta er aðeins ein hliðin á
málinu. Auðvitað þarf hvert einasta
þorp á landinu að hafa a.m.k. einn
skuttogara, það telst miklu veigameira
atriði en það að halda eftir einhverjum
fiski í sjónum. Til marks um það er ekki
úr vegi að minnast á útvarpsviðtal við
Björgvin Guðmundsson, sem tekið var
í tilefni þess að það átti að hleypa af
stokkunum nýjum togara Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur. Hann lýsti því
fjálglega hversu gífurlega hratt og vel
hið nýja skip gæti murkað niður
leifarnar af þorskinum. Þegar síðan var
spiluð af segulbandi fyrir hann flokks-
linan (partur úr ræðu Kjartans Jó-
hannssonar, þar sem sagt var að
sérhvert nýtt skip þýddi verri afkomu
þjóðarinnar), þá sagði Björgvin öllum
landslýð að það allra mikilvægasta
væri vitaskuld það að Reykjavíkurborg
héldi sínum hlut gagnvart landsbyggð-
inni.
Margt fleira væri hægt að nefna í
þessu sambandi, t.d. að stjórnvöld þau
sem reka svona línu í útgerðarmálum
voru alveg óð út í Bretann, því hann átti
víst að vera að klára frá okkur allan
þorskinn. Ekki vantaði þá fiskvernd-
unsrsjónarmiðin. En ég ætla svo
sannarlega að vona að menn þuifi ekki
að reka sig harkalegar á en komið er.
Til þess að koma einhverju skipulagi á
fiskveiðarnar, þá þarf að þjóðnýta út-
gerðina, svo einkahagsmunir fái ekki
ráðið afkomu þjóðar og þorsks. Og þá
þyrfti að miða ásókn í fiskistofna við
ástand þeirra fremur en inn- og út-
flutningstölur. Útgerðarmenn eru ekk-
ert annað en blóðsugur á annars ríkis-
rekinni útgerð, eins og málum er nú
háttað.
Föst mánaðarlaun
Það sem að sjómannastéttinni snýr í
þessu máli er að hætta nú að láta
útgerðarmenn draga sig á asnaeyrun-
um í kjaramálum. Hvaða heil brú er í
því að setjast fyrst við hlið útgeröar-
manna og heimta hátt fiskverð. og
setjast síðan andspænis þeim og reyna
að fá eitthvað af því sem verið var að
semja um? Það er fyrir löngu orðið
tímabært fyrir sjómenn að setja fram
kröfur um föst mánaðarlaun og hætta
öllu fiskverðs- og hlutaskiptaþvargi.
Það væri eina leiðin til að tryggja hlut
sjómannsins á timum minnkandi fiski-
stofna, og gæti orðið mikill þrýstingur í
þá átt að reyna að koma útgerðarmál-
unum á skynsamlegri grundvöll. Enda
er það fáránlegt að útgerðarmaðurinn,
sem í flestum tilfellum situr nú báðum
megin við samningaborðið þegar sam-
ið er urn fiskverð, geti sagt við sjó-
mcnnina: ,,Jæja félagar, við fengunt nú
ekki hærra verð en þetta, svo við
verðum að herða sultarólina".
Ég held að ég þurfi ekki að rekja
þetta mál lengur, svo augljóst er þetta.
Kröfur allra hugsandi manna hljóta að
vera: Þjóðnýtum útgerðina! og Föst
mánaðarlaun handa sjómönnum!
ÁM
Að kynna sér málin
Það hefur löngum þótt erfitt fyrir
almenna launþega að' komast að
því hvernig þeirra kjara- og rétt-
indamálum er raunverulega farið.
Kjarasamningar eru yfirleitt orðnir
svo flóknir og erfiðir aflestrar, að
mjög erfitt er að fá einhverja
heildarmynd af stöðu launþegans,
sér í lagi þegar nú þarf að taka mið
af lögum allskonar, en lagasetning
er jú hin nú viðurkennda aðferð til
þess að hrista úr aurapyngjum
lágstéttanna yfir til „atvinnuveg-
anna“. Svo eru það nú lög og reglu-
gerðir um aðbúnað og öryggi, það
þarf einnig að skoða til þess að ekki
sé hægt að bjóða mönnum uppá
hvað sem er.
í vikunni sem leið gerði ég mér
ferð til Sjómannafélags Reykjavík-
ur, ætlaði ég að gerast kjaftfær um
málefni sjómanna og yfirstandandi
kjaradeilu. Ég vatt mér í afgreiðsl-
una og bað um eintak af kjara-
samningum bátasjómanna og tog-
arasjómanna. Þá fékk ég þau svör
að þessa samninga væri ekki hægt
að fá hjá þeim, því þau hefðu aðeins
eitt eintak sem þau mættu ekki
missa. Sömuleiðis fylgdu þær
upplýsingar að þeir væru ekki
heldur fáanlegir hjá Sjómannasam-
bandinu þar sem ekki hefði þótt
taka því að prenta meira, þegar
upplagið var á þrotum. Ég þakkaði
grcinargóð svör og hélt upp á nætu
hæð fyrir ofan, en þar er sjálft
sjávarútvegsráðuneytið. Þar ætl-
aði ég að nálgast lög og reglugerðir
um öryggis- og réttindamál. Þar
fékk ég að vita að þeir hefðu
einungis slík plögg varðandi veið-
arnar sjálfar, svo ég fékk nýja
plaggið um takmarkanir á þorsk-
veiðum þetta árið í veganesti ásamt
upplýsingum um að samgöngu-
ráðuneytið hefði það sem mig
vanhagaði um! Ég hélt þangað og
bar upp erindi mitt. „Ja, því miður,
við eigum nú ckkcrt slíkt í
sérprenti", sagði séntilmaðurinn
fyrir innan afgreiðsluborðið, um
leið og hann dró út skjalaskúffur og
lokaði aftur, svona til að sanna fyrir
mér að hann segði satt og rétt frá og
þætti þetta leiðinlegt. En hann
nefndi einhverja stofnun i Hamars-
húsinu, sem örugglega ætti allt
svona til, gott ef þeir seldu þetta
ekki gegn vægu gjaldi.
Ég er ckki enn farinn niður í
Hamarshús, enda hafa nú flestir
nóg annað að gera en að þramma á
milli stofnana. En þessi reynsla
gefur óneitanlega tilefni til þess að á
hana sé minnst svo ekki sé meira
sagt.
Á.M.
BSRB-samningarnir
í anda BHM og Kjaradóms
Þann 11. febr. var undirritaður við-
auki við samninga BSRB og ríkisins.
Meginatriði samkomulagsins er að
laun BSRB félaga eru aðlöguð niður-
stöðum kjaradóms, sem dæmdur var í
máli BHM í byrjun árs og að samnings-
tíminn er lcngdur um 4 mánuði til 31.
des. 1981.
Kauphækkunin verður 2% fyrir
1.10. launaflokk, 11. til 15. flokkur
hækka til samræmis við hliðstæða
BHM skala. Laun fyrir ofan 15. flokk
hækka í áföngum, þannig að þau verða
að fullu samræmd BHM skala 1. sept. í
ár.
Þó að hér sé ekki um miklar
hækkanir að ræða er ljóst, að BSRB og
fjármálaráðuneytið hafa með öllu
fallið frá jafnlaunastefnunni, sem mest
var gumað af í sumar og tekið upp svo
til óbreytta stefnu kjaradóms. Og
ástæðan er augljós, ekkert vilja verka-
lýðssinnarnir í Alþýðubandalagsfor-
ystunni síður en að skapa fordæmi,
þannig að aðrir launamenn fari að
krefjast hækkanna. Þegar Þjóðviljinn
spurði Ragnar Arnalds hvort samning-
urinn hefði áhrif á almcnnum vinnu-
markaði, sagði ráðherrann: ,,það er
útilokað með öllu. Auðvitað geta
menn ekki lokað augunum fyrir því, að
BSRB menn fengu miklu lægri pró-
sentur í grunnkaupshækkun út úr sín-
um samningum en aðrir launamenn.
Meðaltalshækkun nú uppá 2,6%getur
því ekki orðið tilefni til nýrrar kröfu-
gerðar". Og í Mogganum 14. febr. segir
Þorsteinn Pálsson atvinnurekenda-
stjóri að „hann treysti því að sjálfsögðu
að ríkisstjórnin hafi í þessu tilfelli sem
öðrum haft náið samstarf við önnur
launþegafélög, þannig að ekki kæmi til
neinna eftirmála"
Með þessum samningum er fjár-
málaráðherra að bjarga andliti BSRB
forystunnar, sem lét hafa sig út í að
gera lélega samninga í sumar, sem
síðan áttu að verða öðrum til fyrir-
myndar.
Lenging samningstimans til ársloka
er báðum aðiljum væntanlega kær-
komin. Fjármálaráðuneytinu af aug-
ljósum ástæðum og BSRB-forystunni
því hún hefur dregið þann lærdóm af
síðustu samningum, að betra sé að
nota BHM aðferðina, bíða og láta aðra
berjast fyrir hlutunum, heldur en að
ganga á undan í baráttunni og skera
síðan jafnan minna upp en þeir sem á
eftir koma.
I þessu sambandi eru viðbrögð
Ásmundar Stefánssonar ASÍ-forseta
athyglisverð, en hann segir við Mogg-
ann þann 14. febr. s.l. m.a. „Þá gerir
hinn nýji samningur ráð fyrir lengingu
samningstímabilsins þannig að BSRB
mun væntanlega ganga til samninga
þegar við eigum að hafa lokið okkar
samningum, sem kemur mér einnig
nokkuð á óvart“.
Þetta lýsir nokkuð því ríkjandi
viðhorfi innan verkalýðshreyfingar-
innar, að beita hlutfallareikningi í stað
baráttu til að ná fram kjarabótum.
PH.
Neisti 2. tbl. 19. árg. bls. 3