Verklýðsblaðið - 06.12.1930, Qupperneq 3

Fvá Húsavík
Atviimuleysið
Atvinnubætur verða að koma strax
Eitt af lífsskilyrðum fyxir verkalýðinn er að
hann hafi atvinnu. Og eitt á stefnuskrá jafnað-
annanna er, að allir sem vilja og- geta unnið,
fái að vinna. Vinnan er ekki einungis framtíð
hvers einstaklings, heldur framtíð lands og
þjóðar, því atvinnuleysið er niðurdrep fyrir
verkalýðinn, hin versta hörmung, sem yfir al-
þýðuna dynur.
Hér í Reykjavík hefir þetta gengið upp og
niður n ú í seinni tíð. Fyrir þröngsýni og aftur-
hald hinna ráðandi manna og hins brjálaða auð-
valdsskipulags höfum við verkamenn hér í bæ
orðið að ganga atvinnulausir, ekki ofsagt í 3—4
mánuði af árinu og sennilega sumir lengur.
Hér í Reykjavík gengur það svo til, að aðal-
atvinnan er á vertíðinni meðan togaramir eru
á saltfisksveiðum, og er það 2—3 mánuðir, eft-
ir því sem gengur. Þegar svo togaramir hætta
eða skifta um og fara á isfiskveiðar, þverrar
vinnan við höfnina og verður litil fyrir allan
fjöldann. Nu byrjar sumaratvinnan. Einstoka
verkamaður, sem getur komist frá heimili sínu,
fer í kaupavinnu upp í sveit, en þeir em fáir,
sem hafa svo góðar ástæður. Aðrir, og þeir eru
fleiri, fara norður í síldarvinnu. En allir
þekkja hve mikið lotterí það er. Og margur mað-
ur, sem hefur ætlað sér að þéna mikla peninga,
hefir komið aftur með tvær höndur tómar, og
sumir með skuldir á bakinu.
Hva ð bíður svo þessara manna á haustin og
þeirra manna, sem stunduðu lélega eyrarvinnu
hér yfir sumarið ?
Það bíður þeirra, að ganga um götumar, leit-
andi eftir einhverju handtaki og biðjandi um
vinnu, þar sem einhver von væri og fá ekki.
Þetta er atvinnan í minnst 4 mánuði eftir lé-
lega eða enga atvinnu yfir sumarið.
Getur nú nokkur hugsað sér lélegri atvinnu-
grein en þessar, samfara lélegustu húsakynnum,
sem hægt er að fá í bænum, því verkamenn fá
ekki húsnæði nema það sem enginn vill.
Meðfylgjandi þessu er skortur á lífsnauð-
synjum og vöntun á öllum þægindum til heim-
ilisins.
Um þetta mætti lengi skrifa og yrði seint
Siglufirði, 21./11. 1930.
Fjölmennur, opinber verkalýðsfundur hald-
inn í gærkveldi. Eftirfarandi ályktun samþykkt:
Almennur fundur verklýðsfélaga á Siglufirði
mótmælir harðlega hinni nýju skólareglugerð
dómsmálaráðuneytisins. Telur fundurinn hana
vera sérstaklega beint að nemendum úr verk-
lýðsstétt og öðrum uppvaxandi menntamönnum,
sem hafá skipað sér undir merki hinnar vinn-
andi alþýðu.
. Functurinn skoðar hina nýju reglugeirð, sem
viðleytni auðvaldsins til að gera nemendur að
auðsveypum þjónum borgarastéttarinnar. Fund-
urinn lýsir ennfremur þyngstu reiði sinni yfir
burtrekstri Ásgeirs Bl. Magnússonar og telur
hana ekkert annað en pólitíska ofsókn. Siglfirsk-
ur verlcalýður skorar á verkalýðssamtökin um
land allt, að hefja miskunnarlausa baráttu gegn
reglugerð og skólakúgun Framsóknarstjórnai’-
of mikið ef það gæti orðið til þess að vekja sam-
vizku eins syndara.
Eg ætlaði því næst áð drepa á eitt atriði þessu
viðvíkjandi, en það eru atvinnubætumar. Haust
eftir haust hafa komið kröfur frá verkamönn-
um til bæjarstjómar og borgarstjóra um at-
vinnubætur, en litla áheym fengið hjá meiri-
hluta bæjarstjórnai, og illai* undirtektir hjá
borgarstjóra, þeim góða manni. Og er það
furðulegt að jafn sannkristin manneskja skuli
ekki svolítið geta sett sig inn í kjör verka-
manna hér í bæ. Aftur á móti hefur landsstjórn-
in af náð sinni litið til vor og veitt fé til at-
vinnubóta undanfarin haust, en það hafa verið
fáir af fjöldanum, sem hafa haft gott af því.
Ein af þessum togstreytum sitendur nú yfir.
Stjóm Dagsbrúnar skipaði nefnd tii að flytja
málið. Nefndin hefir nú starfað í 9 vikur en
enginn árangur sýnilegur þegar þeHa er ritað.
Hvað veldur þessum drætti ? Á að draga mál-
ið á langinn fram að vertíð, svo að engar at-
vmnubætur þurfi að skaffa? Hvort heldur er
þetta af skilningsleysi og þekkiogarleysi á l.jör-
um verkalýðsins eða mannúðarleysi? Því af
peningaleysi getur það ekk' verið, því lands-
stjómin er nýbúin að taka J/m hjá Ilambros-
banka. Og ekki er að efa að nefndin hefur starf-
að vel, eins og maður hefur he.vrt á fundunum,
þar sem hún hefir skýrt frá erfiði sinu.
Um atvinnubætur hjá borgarscj3ra er nált-
úrlega ekki að tala. Har." er san\i Knúturinn og
hann hefir verið og vi* ættuin að vera farnir
að þekkja hann.
Nei, verkamenn og félagav 1 Þegar við þurf-
um að knýja fram atvinnubætur, þá eigxim við
að heimta þær. Við erum ekki að biðja um ölm-
usu,við erum að heimtaþað sem við vitum að er
réttur okkar. Því atvinnuleysi er böl og niður-
drep, og þegar verkamenn heimta atvinnu, þá
heimta þeir ekki annað en einfaldasta rétt sinn
til lífsins.
Þessvegna sýnist það ekki einungis sjálfsagt,
heldur skylda landsstjómar og borgarstjóra, að
sjá um það, að allir þeir, sem vilja og geta unn-
ið, fái vinnu og það strax.
Dagshrúnarfélagi nr. 110
innar og veita skólanemendum allan þann styrk
er þeir mega til þess að losna úr þessari ánauð.
Fundurinn lýsir megnustu fyrirlitningu sinni
yfi-r því athæfi skólameistara Sigurðar Guð-
mundssonar, að nota stöðu sína til þess að halda
æsingaræður yfir nemendum gegn hinni róttæku
verkalýðshreyfingu. og ráðstjómar Rússlandi,
eins og hann gerði þegar hanft hafði vísað Ás-
geiri Bl. Magnússyni úr skólanum.
Loks skorar fundurinn á nemendur í skólum
þeim, sem reglugerðin nær yfir, til þess að berj-
ast af alefli gegn menningarkúgun þeirri, sem
er að halda innreið sína í skólana og linna ekki
látum fyr en reglugerðin hefir verið afnumin.
Gerið jafnvel skólaverkfáll, ef ekki dugir ann-
að.
Skólanemendur! Standið sameinaðir utanum
f jelaga ykkar, sem beittir eru kúgun!1 Niður með
skólareglugerðina.
(Kafli úr verkamannabréfi).
... Mér ætti ekki að vera það nauðugt að
skrifa Verklýðsblaðinu línu, því þetta blað á
það skilið, að eitthvað sé fyrir það gert, vegna
þess hve djarflega það hefir tekið málstað
verkalýðsins, og hingað til Húsavíkur átti það
brýnt erindi, enda sjást merki þess hér, að það
hefir haft nokkur áhrif. Verkamenn hafa sum-
ir vaknað af svefni við lestur þess. ...
Það gerðust ýms tíðindi hér fyrir nokkru og
ég ætla að skrifa þér örlítið um þau.
Sá atburður gerðist í Húsavík um miðjan
október, að atvinnurekendur þorpsins boðuðu
samningsnefnd verkamannafélagsins á fund,
til að ræða þar um kauplækkun. Þannig var
mál með vexti, að síðastliðið vior auglýsti
kaupsamninganefnd þessi kauptaxta um óá-
kveðinn tíma, að frágengnum samningstilraun-
um við atvinnurekendur. Kauptaxtinn var á
þessa leið:
Dagvinna (almenn) . . . . kr. 1.10 á kl.st.
Eftirvinna..............— 1.50 - —
Dagvinna við skip.......— 1.40 - —
Eftirvinna við skip .. . . — 1.75 - —
Öll helgidagavinna......— 2.00 - —
Þennan kauptaxta hafa atvinnurekendur
greitt að mestu leyti í sumar.
Þegar leið að miðjum okt., þótti afvinnurek-
endum nóg komið af svo góðu, kauptaxtinn bú-
inn að gilda nógu lengi og ræddu því á fyr-
nefndum fundi um verðfall Vara og afurða og
’hve ástandið væri ískyggilegt. Þeir kváðust
alls ekki geta borgað svona hátt kaup lengur,
fyrirtækin bæru sig ekki.
Þessar raddir frá atvinnurekendum, eru eng-
in nýjung; en þeir hafa fulloft komið sínu
fram; svo reyndist hér. Kaupsamningsnefndin
gerði samning við atvinnurekendur um mikla
lækkun á kauptaxtanum.
Þegar fréttir heyrðust af þessum fundi, urðu
verkamenn yfirleitt mjög óánægðir og kallaður
var saman Verkamannafélagsfundur, þar sem
tekin var sú ákveðna afstaða, að félagið léti at-
vinnurekendum alls ekki í té vinnuafl sam-
kvæmt samningnum, heldur eftir kauptaxta
félagsins óbreyttum, og að félagsmenn ynnu
ekki með utanfélagsmönnum að almennri dag-
launavinnu og skipavixmu.
Strax daginn eftir þennan fund, var látið til
skarar skríða um kaupkröfumar og atvinnurek-
endum sýnt að vei’kamönnum vai* alvara. Enda
gekk töluvert á og vinna stöðvuð.
Rétt strax gekk Kaupfélag Þingeyinga að
öllum kröfum verkamanna.
Þess skal getið, að næstu daga gengu í Verka-
mannafélagið um 30 menn, svo nú standa fáir
verkamenn utan félagsins.
Einmitt um þetta leyti gerast þau tíðindi, að
forstjóri „Sparisjóðs Húsavíkur" gengur um
og tilkynnir, að lán fáist ekki í sjóðnum frá
þessum tíma til nýárs, og loforð um lán, sem
gefin hafi verið áður, verði ekki efnd. Þessi
sparisjóðshaldari er bróðir eins kaupmanns-
ins hér á staðnum.
Meðan á verkfallinu stóð, dvaldi Einar 01-
geirsson hér í þorpinu. Hann hitti vel á, að
mínum dómi. Verkalýðurinn skildi, vegna und-
angenginna atburða betur mál hans en ella.
Einar talaði í F. U. J., ennfremur flutti hann
erindi í Verkamannafélaginu og líka var hald-
inn almennur fuiidur, þar sem Einar hélt ræðu
og frjálsar-umræður á eftir, þar mætti enginn
kaupmaður þorpsins til andsvara. Aðeins einn
maður hreyfði mótmælum gegn Einari. Það var
stórbóndinn Jón Þorbergsson á Laxamýri. Jóni
fannst enginn vera auðugur á íslandi og engin
eymd vera þar, og allir gætu haft sig áfram
eins og Thór Jensen. ...
Með stéttarkveðju.
M ó t m œ £ i
geg-n
ofsóknnm ríkisvaldsins á Akureyri