Verklýðsblaðið - 10.11.1931, Side 1

ÚTGEFANDI: KOMMÚNIST AFLOHKURISLANDS (DEILD ÚR A.K.)
II. ápg. Reykjavík; lO. nóvember 1931 50. tbl.
Atviniiiileysingjar hefjast handa
Fjölmennur atvinnuleysing-jamndar kýs stóra atvinnuleysingjanefnd og
samþykkir krötur um hjálp til atvinnuleysingja nú þegar.
Kröíurnar fluttar fram íyrir
Eftir að nú hafa gengið margir mánuðir í
þófið um atvinnuleysismálin og hver yfirvöld-
in vísað frá sér til hinna, bæjarstjórnin kvart-
að yfir peningaleysi, ríkisstjórnin ekki vitað
nein ráð og kratarnir ekkert gert til að reka
á eftir þessu, — hófust loks hinir atvinnu-
lausu verkamenn sjálfir handa, er þeir sáu að
við svo búið mátti ekki lengur standa. Nefnd
sú, er þeir kusu í sumar 16. júlí, hafði for-
göngu um að boða til fundar, er haldinn var á
fimtudagskvöld 4. nóv. í fundarhúsinu við
Bröttugötu.
Salurinn var fullur af verkamönnum og var
auðheyrt að nú var vonast eftir að farið yrði
að herða betur á yfirvöldunum. Verkamenn-
irnir sáu að tími var til kominn að taka málið
í sínar eigin hendur.
Þorsteinn Pétursson hóf máls og lýsti gangi
atvinnuleysismálanna fram að þessu, sleifar-
lagi sósíaldemókratanna og bað verkamenn
læra af því hvernig þeir hefðu verið dregnir á
tálar í fyrrav'etur, að halda fastar á málunum
nú. Bar hann fram tillögur í atvinnuleysis-
málunum, er gerðu róttækar kröfur bæði til
bæjarstjórnar og ríkisstjórnar.
Guðjón Benediktsson talaði næstur og lýsti
m. a. fyrir verkamönnum hverskonar viðfangs-
efni það væru, sem bæjarstjórnin fengist nú
við, — sem sé veitingaleyfi fyrir Borg o. s.
frv. Sýndi hann fram á, að peningar væru
nægir til, ef yfirvöldin vildu og þyrðu að taka
þá þar sem þeir væru. Kom nú fram tillaga
um kosningu á nýrri, stórri atvinnuleysingja-
nefnd, til að flytja kröfurnar til bæjarstjórn-
ar og ríkisstjórnar og fylgja málinu eftir.
Síðan talaði Áki Jakobsson, hinn nýkjörni
forseti S. U. K., um hlutverk verldýðsæskunn-
ar í atvinnuleysisbaráttunni, kjör hennar og
tilraunir atvinnurekenda til að nota hina smán-
arlega illa launuðu ungu iðnnema í stað hærra
launuðu sveinanna og lækka þannig heildar-
kaup verkalýðsins.
Þá talaði Ólafur Guðbrandsson einnig hvatn-
ingarorð til verkamanna um að heyja sjálfir
baráttuna fyrir frelsi verklýössté' tarinnar og
vera samtaka í árásunum á auðvaldið.
Þar sem upplýst var á fundinum að bæjar-
stjórn héldi fund um kvöldið um fundargerð
fjárhagsnefndar, álitu verkamenn hentugt að
kröfur þeirra yrðu bornar fram undir eins.
Voru því tillögurnar bornar upp og samþykkt-
ar. Var síðan nefndin kosin og henni falið að
fara með kröfurnar á bæjarstjórnarfund. Fór
mestur hluti fundarins með nefndinni niður á
bæ j arst j órnarf und.
Tillögur fundarins voru þessar:
Kröfur til bæjarstjórnar Reykjavíkur
1. Fundurinn krefst þess, að þegar í stað
verði hafnar atvinnubætur í stórum stíl og
að veittur verði atvinnuleysisstyrkur þegar
í stað öllum atvinnulausum verkamönnum
er nemi minnsí 5 krónum á dag og 1 króna
bæjarstjórn og ríkisstjórn.
fyrir hvert barn og sé það greitt af fé því,
er bænum ber af atvinnubótastyrk sam-
kvæmt lögum frá síðasta Alþingi.
2. Fundurinn krefst þess, að nú þegar verði
lögð á sérstök bjargráðaniðurjöfnim á há-
tekjumenn nægileg til þess að uppfylla
kröfur atvinnuleysingjanna.
3. Fundurinn krefst þess að bærinn láti at-
vinnulausum verkamönnum í té ókeypis gas
og rafmagn.
4. Fundurinn krefst þess að atvinnuleysingjar
verði undanþegnir útsvörum.
Kröfur til ríkisstjómar.
1. Fundurinn skorar á ríkisstjórnina að greiða
þegar í stað kaupstöðum og kauptúnum
sinn hluta af atvinnuleysisstyrknum hvort
sem þau nú þegar geti lagt fram fé eða
tryggingu að sínum hluta til atvinnubót-
anna eða ekki. Fundurinn ályktar að ríkis-
stjórninni sé skylt að sjá bæjum og kaup-
túnum fyrir fé eða láni til atvinnubóta.
2. Fundurinn krefst þess af ríkisstjórninni, að
hún láti útbýta saltfiski eftir þörfum til
allra atvinnuleysirigja ókeypis af fiskbirgð-
um stórútgerðarmanna á kostnað bankanna.
3. Fundurinn krefst þess að ríkisstjórnin geri
ráðstafanir til þess að hindra að atvinnu-
lausir menn verði sviftir húsnæði vegna
húsaleiguskulda.
4. Fundurinn krefst þess fyrir hönd sjómanna
að tollur af útfluttri síld verði greiddur sjó-
mönnum upp í hlut sinn.
Bæjarstjórnarfundurinn.
Þegar mannfjöldinn kom í bæjarstjórnar-
fund var fundarhlé, en nokkru síðar var fund-
ur settur, og afhenti einn nefndarmanna for-
seta bæjarstjórnar kröfurnar, sem samþykktar
voru til bæjarstjórnar, og fór fram á að for-
seti lýsti kröfunum þegar í stað. Forseti neit-
aði því fyrst í stað, en varð þó að láta undan
og las þá upp kröfurnar og lofaði að taka þær
síðar á dagskrá undir fundargjörð fjárhags-
nefndar. Síðan voru rædd veitingaleyfi og
hneykslismál, og skorti þá ekki almenna at-
hygli bæjarfulltrúanna né þátttöku í unnæð
unum. Loks voru kröfur atvinr.uleysingjanna
teknar á dagskrá, en þá gerðust þau merkilegu
tíðindi að frá krötunum, — sem hingað til
hafa ekki flutt neinar tillögur í atvinnuleysis-
málunum — komu tillögur um aukaniðurjöfn-
un, atvinnuleysisstyrk, ókeypis gas og raf-
magn og eftirgjöf á útsvörum. Hafa þeir
þó áður barizt á móti atvinnuleysisstyrk
á Dagsbrúnar-fundum og eins verið á móti
flestum hinum kröfunum. — Allar þessar
kröfur voru bornar fram af atvinnuleysingjun-
um fyr á fundinum, en það er gleðilegt, að
þessi fundur hefir opnað augu kratanna fyrir
því að eitthvað þurfi að aðhafast í atvinnu-
leysisbaráttunni. Kröfum atvinnuleysingjanna
og afriti kratanna af kröfunum var síðan vís-
Frh. á 4. síðu.
Gengismálið
og vinnudeilurnar
Neyðarráðstafanir ríkisst j órnarinnar og
umræður, sem út af þeim hafa spunnist í
blöðum borgaranna, hafa opnað augu almenn-
ings fyrir því, hversu örlagaríkar afleiðingar
kreppan mun hafa fyrir íslenzkan þjóðarbú-
skap og fjármálalíf.
Þrátt fyrir góðæri og hagstæðan verzlunar-
jöfnuð undanfarin ár, hafa skuldir hins opin-
bera og einstaklinga aukizt stórkostlega. Töp
af lánum þeim, sem bankarnir veittu útgerð-
inni í braskframleiðslu þá, sem var afleiðing
hinna óeðlilegu útþennslu, er byggðist á
stríðsgróðanum, eru nú óðum að dynja yfir.
Kíkissjóður fékk fyrsta verulega skellinn af
töpum þessum við hrun Islandsbanka, en síð-
an hafa mörg miljónagjaldþrot lagst á á-
byrgð hans og fleiri munu vafalaust vera á
leiðinni.
Þjóðarbúskapurinn íslenzki var því illa við
því búinn að mæta alheimskreppu auðvalds-
skipulagsins, sem eins og kommúnistar sögðu
fyrir um, myndi ekki láta Island afskifta-
laust og sem er nú dunin yfir með öllum
þunga sínum, í mynd völdugrar framleiðslu og
fjármálakreppu. Hinar bjartsýnu staðhæfing-
ar forsætisráðherrans á flokksþingi Fram-
sóknar í vor, um að landið hefði aldrei staðið
jafn brynjað til að verjast áföílum, hafa ekld
staðizt rás viðburðanna.
Gengisfall sterlingspundsins vakti mikla
gleði í herbúðum valdhafanna, þar sem það
gaf ]?eim óvænt tækifæri til þess að fella
krónuna, sem þeim veittist orðið erfitt að
halda uppi. Gleði þessi kom berlega í Ijós í
skrifum fj.ármálaráðherra um gengismálið,
þar sem spáð var um nýtt fjör fyrir atvinnu-
lífið og bjartari horfur um sölumöguleika ís-
lenzkra afurða, auðvitað á kostnað vinnandi
stétta vegna vaxandi dýrtíðar, sem nú þegar
er komin fram af völdum gengislækkunar-
innar.
En einnig þessi von brást, því þó að peset-
inn spánski hafi haldið sig nokkurnveginn
gagnvart pundinu, féll saltfiskurinn íslenzki
enn í verði um 20% á markaðinum laust eftir
gengisfallið.
Lækkun íslenzku krónunnar hefir því fram
að þessu ekki gefið auðvaldinu neinar leiðir út
úr kreppunni, heldur aðeins aukið dýrtíðina á
nauðsynjavörum alþýðunnar og skert innstæð-
isverðmæti sparifjáreiganda, jafnframt þvi
sem hún hefir getað hulið hinn raunverulega
veikleika krónugengisins.
Samkvæmt upplýsingum í grein Jóns Árna-
sonar í Tímanum hafa lausaskuldir Lands-
bankans við útlönd aukizt í rauninni um ca.
15 miljónir króna, öll innstæðan erlendis horf-
ið, svo skuldirnar nema nú 8.25 milj. Þegar
litið er á þessa geysilegu skuldaaukningu á
lausaskuldum og horfst í augu við þær líkur
að ekki muni vera hægt að grynna á þessum
skuldum neitt verulega fyrir áramót, ef sala
fiskbirgða þeirra, sem nú liggja í landinu tekst
ekki (sbr. grein Jóh. Jósefssonar í „Víði“, um
að allt bendi til þess að ekki muni verða flutt-
ir út nema einn eða tveir farmar til áramóta),
vaknar spurningin: Er ekki full ástæða til að
ætla að íslenzka krónan muni enn falla í
verði og fara niður fyrir pundið?