Þjóðviljinn - 18.12.1977, Page 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagurinn 18. desember 1977
af eriendum vettvangi
Carter í úlfakreppu
Jimmy Carter náði góð-
um sigri í forsetakosning-
um og virtist fara vel af
stað. En á tíu mánaða
stjórnartíð hans hafa vin-
sældir hans hrapað furðu
hratt. Hann hefur haft
furðumikið lag á að f jölga
andstæðingum sínum og
hrekja frá sér stuðnings-
menn. Nú síðast gerðist
það, að hann aflýsti
skyndiferð tilniuianda í
f jórum heimsálfum vegna
pólitískra erfiðleika heima
fyrir, en þykir þar með
hafa móðgað ýmsar þær
ríkisstjórnir, sem Banda-
ríkjamönnum er mikil
nauðsyn á að hafa sem
best samskipti við.
Óhæfur klaufi?
Otreiö sú sem forsetinn fær I
bandariskum fjölmiölum er ein-
att hin grimmdarlegasta. Þeir
sem fyrir nokkrum mánuöum töl-
uöu um Carter i aödáunartón rétt
eins og hann gæti gengiö á vatni,
kalla hann nú „klaufa”, eöa „ó-
hæfan stjórnmálamann”. Biööin
lýsa ört fjölgandi hrukkum á and-
liti hins áöur brosmilda forseta af
skæöri illkvittni. Carter er tauga-
óstyrkur, segja blööin, hann getur
brotnaö niöur hvenær sem er.
Þau eru farin aö kalla hann „one-
term president”, forseta sem
dugir aöeins i eitt kjörtimabil.
Af hverju eru menn svona reiö-
ir?
Mönnum finnst aö þeir hafi ver-
iö blekktir. Þeir sem bjuggust viö
þvi aö Carter stöövaöi veröbólgu-
vöxt, drægi úr atvinnuleysi og
bæri fram heillega áætlun um
lausn efnahagslegra vandkvæöa
yfir höfuö, þeir hafa beöiö án ár-
angurs.
Nú er Carter ekki fyrsti forset-
inn sem veldur mönnum von-
brigöum. En hann mætir óvenju
sterkum mótbyr bæöi i blööum og
á þingi. Þetta rekja menn til þess,
aö hann hafi ekki ætlað sér af;
hann hafi látið sér verða á þá reg-
in yfirsjón aö ráöast á þrjú helstu
virki bandarlsks ihalds alla i
einu; A stuöningsmenn lsraels, á
hina herskáu ogsovétfjandsam-
legu blökk sem safnast utan um
Henry Jackson öldungardeildar-
þingmann og svo á oliuhringina.
Vinir ísraels
Best þekkt er sú herferð sem
vinir tsraels hafa háö gegn Cart-
er. Sú herferö hófst eftir aö Begin
forsætisráðherra Israels kom til
Washington, en þá lét forsetinn
orö falla um „homeland” fyrir
Palestinumenn og nauösyn þess
aö kveöja aftur saman Genfarráö-
stefnuna. Hún komst i hámark
þegar gefin var út sovésk-banda-
risk yfirlýsing um Austurlönd
nær nú i miðjum október. Þá á-
kæröi Baker öldungardeildar-
þingmaöur Carter fyrir aö „spila
rússneska rúlettu um friöinn og
öryggi Israels”. Arásirnar voru
svo harðar, aö jafnvel blaö eins
og New York Times, sem venju-
lega er heldur hliöhollt Israel,
varaöi bandarisk gyöingasamtök
viö þvi, aö þau gengju svo langt,
aö þaö yröi ekki unnt lengur aö
taka pólitiskt mark á þeim.
/
I fótspor Kissingers
Aörar vigstöövar Carters er hin
andsovéska blökk Jacksons. Og
hvaö sem sýnist á yfirboröinu, þá
er það kannski hér sem Carter
háir sina erfiðustu orustu. Eins og
menn muna hóf hann feril sinn
meö mjög haröri gagnrýni á
Sovétmenn, ekki sist vegna
mannréttindamála. En nú i sum-
ar hefur hann breytt um stefnu
meö svimandi hraöa. Einmitt um
þaö leyti sem sérfræöingar voru
farnir aö spá þvi aö nýtt kalt striö
milli risaveldanna væri aö hefj-
ast, þá var tekin upp stefna sem
mjög er I ætt viö þá sem Henry
Kissinger fylgdi i samskiptum
rikjanna. Sovéski sendiherrann I
Washington, Dobrinin, er reglu-
legur gestur á samráösfundum
ráögjafa forsetans. SALT-viöræö-
urnar hafa á ný verið sveipaöar 1
hulu leyndardóma og þær viöræð-
ur hefur Carter gert aö sjálfum
kjarna bandarisk-sovéskra sam-
skipta rétt eins og þeir áöur geröu
Johnson, Nixon og Ford. Mann-
réttindabaráttan reyndist
skammvinn. Fulltrúi Bandarikj-
anna á ráöstefnu Evrópurikja i
Belgrad, Goldberg, gerir i reynd
sem minnst ur henni, enda þótt
hann reyni um leiö aö „halda
andlitinu”. Kremlverjar hafa
ekki látið á þvi standa aö láta á-
nægju sina i ljós. Pravda hefur
hætt beinum árásum á Carter og
Brésnéf hefur lagt fram tillögu
um að hætt skuli öllum kjarn-
orkusprengingum. Meö öörum
oröum; samskipti Bandarikjanna
og Sovétrikjanna eru mjög i þeim
dúr sem þau voru á timum Kiss-
ingers og byggja á þeirri sjálf-
gefnu forsendu, aö allt sem gerist
I heiminum skuli byrja meö þvi
aö Bandarikin og Sovétrikin kom-
ist að samkomulagi sin á milli.
Menn láta sem sagt ekki lengur
undan þeirri freistingu aö stiga
ofan á likþornin á Kremlverjum
hvenær sem færi gefst. Þessi nýja
stefna Carters er sögö komin
fyrstog fremst frá Marshall Shul-
man, sem er helstur sérfræðingur
utanrikisráöuneytisins i málefn-
um Sovétrikjanna. Shulman tel-
ur, að i Sovétrikjunum séu að eiga
sér staö kynslóöaskipti. Fari nú
fram flókin og hörð skák milli
„rétttrúaöra” og breytingasinna
og skipti þá miklu að Bandarikin
skelli ekki huröinni á nefiö á þeim
siöarnefndu. Ýmsir helstu ihalds-
menn á þingi og fulltrúar hags-
muna þess iðnaöar sem byggir á
vopnaframleiöslu eru afar reiðir
þessari kenningu um sambúöina
við Sovétrikin. Og þeir vita, að ef
að SALT-viðræöum um takmark-
anir vigbúnaðar lýkur meö sam-
komulagi, þá þarf meirihluta 2/3
þingmanna til aö samþykkja það.
Jackson hefur þegar brýnt kuta
sina til átakanna.
Orkumálastridid
Engu aö siöur hefur Carter kos-
iö að halda áfram slag á þriöju
vigstöövunum — á vigstöövum
orkumála. Lagabálkur hans um
sparnaö á orku og verndun orku-
linda hefur siglt upp á klappir
þingsins og hnattferðinni fyrr-
nefndu var einmitt aflýst til aö
Carter gæti gefiö sig aö þvi aö
reyna aö þræla þessum lögum
gegnum þingið.
Carter hefur I þeim slag hvergi
sparað stóryröi gegn oliuhringun-
um. Hann hefur fordæmt þá fyrir
sérgæsku og ránskap. Reyndar er
þaö svo, aö meöal amrikani er
ekkert sérstaklega uppvægur fyr-
ir opinberum prédikunum um
nauösyn þess aö spara oliu og
bensin. Hann lætur sér þaö i léttu
rúmi liggja þótt hann noti helm-
ingi meiri orku en meöalþjóðverj-
inn eöa Sviinn — enda þótt sú
orkuneysla breyti ekki miklu i
raun um lifskjör þessara meöal-
þegna þriggja. En til eru aðrar
tölur sem menn eru I raun farnir
aö hafa áhyggjur af, og Carter
notfærir sér þær eftir föngum.
Iskyggilegar tölur
Bandarikjamenn flytja nú inn
um þaö bil helming þeirrar oliu
sem þeir nota, en fyrir f jórum ár-
um fluttu þeir inn minna en 30%.
Eftir aö oliuverö hækkaöi áriö
1972 hefur verö það sem greitt er
fyrir þennan innflutning hækkas
úr 3.7 miljöröum dollara I 45 mil-
jaröi. Og á þessu ári mun
greiöslujöfnuöur viö útlönd verða
á aö giska 30 miljarðir dollara. Ef
aö haldiö veröur áfram meö sama
hætti og nú verða Bandarikin að
Jólahangikjötið komið !
Hálfir skrokkar, læri, frampartar, hryggir.
Einnig fæst úrbeinað hangikjöt í
lofttæmdum umbúðum.
REYKIÐJAN HE
SMIÐJUVEGI 36 ® 76340
Konan
M
I
Oríon
höllinni

Spennandí ástarsaga
eftlr Claudette Nicole.

Hver var hínn óttalegi
■ I Æf leyndardómur Óríonhallar?
Hvaða huliðsöfl sóttu að
ci«ud«n« Nicoi* V Lísu Bowen í þessu frá-
KONAN f hrindandi en seiðmagnaða
ÓRÍONHÖLLINNI húsi sem forfaðir hennar
hafði reist brúði sinni á
eynni Kýpur?
Bókin er 153 bls., innb.
Verð aðeins 2160 kr.
LAUGAVEGI 56 REYKJAVÍK SÍMI 17336
Carter; er hana klaufl; hefur hann ráöist f of mikiö I senn?
Þannig vill tfmaritiö Esquire
sýna skertar vinsældir Banda-
rikjaforseta.
flytja inn oliu fyrir 550 miljaröi
dollara áriö 1985. Þar meö væri
öryggi Bandarikjanna háö er-
lendum aöilum i margfalt rikari
mæli en nemur þýöingu alls þess
sem getur gerst i vigbúnaöarmál-
um. Og ekki skal gleymt eftir-
farandi röksemd, sem vegur
þungt i landi sem býr viö 7% at-
vinnuleysi: „I hvert skipti, „segir-
Carter, „sem viö aukum innflutn-
ing á oliu um fimm miljaröi
dollara fara um 200 þúsund störf
forgörðum. „Hann hefur náö
hlustúm verkalýösforingjanna
með þvi aö leggja áherslu á það
að mikill hluti af bandariskum
auði streymir til oliulanda i staö
þess aö hann sé notaður til dæmis
til að auka kolavinnsluna, en
kolabirgöir eru enn glfurlega
miklar I þessu rika landi.
Skipbrot eða byr
Þrátt fyrir allt stendur Carter
einna best aö vigi einmitt I þessu
máli. Og hann viröist sannfæröur
um aö hann veröi að vinna orku-
slaginn, annars muni hann tapa á
öllum vigstöövum öörum. Bæöi i
SALT-viöræðum og i samninga-
gerö um Austurlönd nær. Hann
hefur til þessa staöið höllum fæti
meðal annars vegna þess, hve
risavaxnir hagsmunir eru I húfi.
En taflið gæti snúist honum I vil.
Næstu mánuðir mun leiöa þaö i
ljós hvort Carter biður skipbrot
eða kemur forsetafleytu sinni
fyrst alminnilega á skrið.
áb byggöi á Nouvel Observateur.
Mormóni
kærir
fegurðar-
drottningu
fyrir
nauðgun
LUNDCNUM, Reuter — Ungur
mormónatrúboði, Kirk Anderson
að nafni, hefur kært fyrrverandi
bandariska f egurðardrottningu,
Joyce McKinney, 27 ára, fyrir aö
hafa neytt hann til holdlegs sam-
ræðis við sig.
Segist tníboöinn ekki hafa vilj-
að leggjast með feguröardrottn-
ingunni, en hún hafi rænt honum
með hjálp vinar sins og haldið
honum fjötruðum á afskekktum
veitabæ i Devon. Hafi fegurðar-
disin siöan járnað hann fastan við
rúm, örvað hann kynferðislega og
haft siðan samræði við hann,
meöan hann gat enga björg sér
veitt.
McKinney heldur þvlhinsvegar
fram að trúboðanum hafi ekki
veriö þetta eins leitt og hann lét,
enda hafi þau tvivegis haft sam-
farir þá sömu nótt og hafi Ander-
son þá verið óhlekkjaöur. Hann
játar þaö aö visu, en segist þvi aö-
eins hafa fallist á það vegna þess,
aö hann hafi vitað að hann yrði
hlekkjaöur á ný, ef hann neitaði.