Þjóðviljinn - 18.12.1977, Side 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagurinn 18. desember 1977
Guðmundur S. Jónsson:
Andleg byltingarstefna
Tvö andstæð sjónarmiö koma i
ljós ef saga mannlegrar þekk-
ingar er skoðuð, hið frumspeki-
lega og hið dialektiska sem eru
rikjandi varðandi þröunarlögmál
alheimsins. Stuðningsmaður hins
fyrrnefnda eða hughyggju-
maðurinn, leggur megin áherslu
á vitund mannsins og telur hana
vera upprunalegri, en efnis-
hyggjumaðurinn álitur aftur á
móti að allt sé raunbirting eða
afleiðing af efni. Ot frá þessari
móthverfu hafa tvennskonar
þjóðfélög mótast, hið kapitallska,
sem boðar einkaeign auðmagns,
og hið sósialiska sem byggist á
rikiseign eða félagsskap um
framieiðsluna.
Hin sósialisku þjóðféllög hafa
náð réttlátari og skynsamlegri
dreifingu á nauðsynjavörum og
félagsþjónustu en hafa sýnt til-
hneigingu til þess að hefta
tjáningar- og persónufrelsi ein-
staklingsins, en þar veitir hiö
kapitaliska þjóðfélag meiri
möguleika. Þó að bæði stjórn-
kerfin hafi sinar jákvæðu hliðar
þá getur hvorugt þeirra talist
fyrirmyndarþjóöfélag framtiöar-
innar. Bæði eru i meginatriöum
gölluð og hafa verið ófær um að
leysa brýnustu vandamál mann-
kynsins.
Tvennskonar
róttækni
Hin veika aðstaöa siö-
menningar nútimans kallar á rót-
tæka breytingu og á meðal þeirra
er vinna að þessari framsæknu
ummyndun má finna tvær ólikar
stefnur. 1 fyrsta lagi eruþeir sem
taka róttæka þjóðfélagsafstööu.
Styrkur þeirra liggur i stjórn-
málalegum þroska og þeirri
áherslu er þeir leggja á þjóö-
félags- og efnahagslegan raun-
veruleika. Þeir eru leiðtogar
verkalýðs og alþýöu I ólikum
löndum og hafa myndað i krafti
byltingar framsækna breytingu
samfélagsins með þvi aö leggja
áherslu á aukinn andlegan
þroska. Þeir kenna að með
Hugræktun i þágu þjóðfélagslegra breytinga?
1 Guðmundur Daníe/sson i VESTANGÚLPLPUR GARRÓ Aðdáendum vel skrifaðra sakamálasagna býðst nú mikill fengur. í skáldsögunni Vestangúlpur Garró skröltum við eftir gamla Keflavikurveginum að næturþeli í fornfálegum vöru- bil. Á pallinum eru likkistur. Um innihald þeirra vitum við ekkert. ■ ".'O' ..... .

Sjgiftygp ÞORSKASTRH)
Sir Andrew Gilchrist OG HVERNIG Á AÐ TAPA ÞEIM Hvers konar starfsemi fer fram innan veggja erlendra sendiráða í Reykjavík og hvert er hlutverk sendiherr- anna? Lesið berorða lýsingu Sir Andrews Gilchrists fyrrum sendiherra Breta á íslandi á samskiptum hans við forystumenn þjóðarinnar á dögum þorskastríðsins mikla 1958-60.

FIFA Skáldsagan Fifa er háðsk nútimasaga, ádeilusaga og ástar- saga. Hún segir frá Fifu ráðherradóttur, sem neitar að gerast þátttakandi i framakapphlaupi föður sins, og gerir yfirleitt allt andstætt þvi sem faðirinn hefði kosið.
Gísii J. Ástþórsson
. -*•
• •
Kári Tryggvason 1.BÖRNÍNOGÉ i IraMkgNNg BORNIN og heimurinn þeirra er úrval úr ýmsum barnabókum Kára Tryggvasonar og að hluta smásögur, sem ekki hafa birzt áður. Efnið er valið af höfundi sjálfum.
' zSB hhhhbhhbhhhhhhhhhhHhhhhmhhbhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhiií
■ RAGTIME
E.L. Ooctorow m ^ ' 7*., f Spennandi saga ur bandarísku þjóðlífi í byrjun þessarar aldar. Við kynnumst hetjum og úrhrökum, auðmönnum, sósíalískum byltingarseggjum og kynþáttahatri. Viður- kennd einhver merkasta skáldsaga síðustu ára. Þýðandi Jóhann S. Hannesson.
ry ———
Almenna b.ókafélagi^
Auslurslræti 18, Bolhoili 6,
sfmi 19707 sfmi 32620
skipulagðri hugrænni þjálfun
geti einstaklingurinn náð
völdum á innri öflum sál-
arlifsins sem siðar mundi
stuðla að alhliða framþró-
un þjóðfélagsins. Styrkur
þeirra liggur i því aö þeir gera sér
grein fyrir að maðurinn er fyrst
og fremst andleg vera. Aukiö
fylgi þessarar viöleitni má finna
sérstaklega hjá yngri kynslóð
hinna vestrænu allsnægtarþjóð-
félaga. Þar rikir nú andleg og
siðferðileg hnignun sem bein
afleiðing af allsráðandi efnis-
hyggju.
Ófullkomnar
kenningar
Greinilega kemur fram
ófullkomleiki ef skoðaður er i
þessu ljósi hinn takmarkaði
grundvöllur sem báöar stefn-
umarbyggja á. Annars vegar er
róttæk pólitfsk hugsun sem hefur
gefiö hagnýta sundurliðun á þjóð-
félags-, efnahags- og sögulegum
veruleika, en einskorðast ein-
göngu við hið efnis- og félagslega
svið mannsins. Hins vegar er
andleg róttækisstefna sem gefur
andlegu eðli mannsins fulla
viðurkenningu en skortir greinar-
góða þjóðfélags- og hagfræðilega
skýringu.
ólikar skoðanir
mætast
Þeir einstaklingar sem
fremstir eru i þessum tveim
hópum I aö þróa yfirgripsmeiri og
viðtækari hugmyndafræði,
virðast nálgast hvor annan meir ■
og meir. Nokkurs konar eining
eöa samtengingólikra hugmynda
virðist eiga sér stað. Þannig hafa
mörg pólitisk sameignarbú kapp-
kostað að efla starfsemi sina á
sem breiðustum grundvelli og
viðurkenna þýðingu rannsókna á
dulrænum hæfileikum mannsins.
Margir stjórnmálamenn hafa
kynnt sér austræna heimspeki og
visindi um eöli og þroska manns-
sálarinnar. Markmið stjómmála-
baráttunnar hefur vikkað og nær
ekki aðeins yfir takmarkað svið
efnislegrar tilveru, það felur
einnig i sér almenna ræktun við
sálarlif þjóöfélagsþegnanna. Sem
dæmi má nefna Svörtu Hlébarð-
ana og Hreyfingu Amerískra
Indjána (AIM) í Bandarikjunum.
Báðar þessar þjóðfélagshreyfing-
ar telja að þjóöfélagsframför
verði að vera samstiga einstakl-
ingsþroska.
Kjá andlega sinnuðu fólki má
aftur á móti sjá viðleitni til að
taka virkari þátt I pólitískri
baráttu fjöldans gegn efnahags-
legu óréttlæti. Hinar nýju andlegu
hreyfingarsiðustu ára hafa staðið
að geysifjölþættri hjálpar- og
þjónustustarfsemi og komið á fót
samyrkjubúum sem byggja á
anda sóslalismans. Framfara-
sinnaðir prestár Suður-Ameriku
gera tilraunir með að reyna aö
útlista kristilegan Marxisma og
kaþólskir verkamenn I Banda-
rikjunum sameinast á grundvelli
kristilegs sósialisma og hafa
þróað afgerandi baráttuaðferðir
gegn heimsvaldastefnu Banda-
rikjanna.
Ný hugmyndafræði
An þess að þessar tvær fylk-
ingar komi sér saman og skapi
með sameiginlegu átaki nýja
hugmyndafræð i mun
almenningur vera sundraður og
kapitalistar drottna I þjóð-
félaginu. Gildi lifsins mun halda
áfram að hnigna og hvorugur
hópurinn mun upplifa drauma
•ina um réttlátt þjóðfélag. Þróun
•amtimans kallar á nýja altæka
efnahags- og félagslega hug-
myndafræði sem byggist á and-
legum veruleika. Þessi nýja hug-
myndafræði mun móta þjóðllfið á
þann hátt að þaö veitir einstak-
lingunum fullt rými til þess að
þroska hæfileika sina á efnislegu,
huglegu og andlegu sviði. Hún
mun einnig sjá um aö frumþörf-
um hvers þjóðfélagsþegns, svo
sem fæði, fatnaður, menntun,
húsaskjól, læknishjálp og at-
vinnumöguleikar, verði fullnægt.
Samdráttur stjórnmálalegs
valds I hendur þeirra einstaklinga
er hafa til að bera vlðsýna
menntun, sterkt siðgæði og and-
legan þroska og dreifing efna-
hagslegs valds á hendur verka-
lýðs- og samvinnuhreyfinga, er
forsenda trausts þjóðfélags.
Séreignarréttur og gróðasjónar-
Framhald á 11. siöu