Fálkinn - 07.06.1930, Síða 6

6
F A L K I N N
,,Gardergaaren" í VesLurgötu. Krossinn sgnir herbergið, sem H. C.
Andersen átti heima í fgrstu næturnar i Kaupmannahöfn.
i árunum 1849—65, sem voru mestu
blómaár skáldsins, átti hann heima
í Nghöfn nr. 67 á annari hœð.
því hann var bljúgur og við-
kvæmur í lund. Fyrsta verulega
sigurinn vann liann með skáld-
sögunni „Improvisatoren“, 1835,
en síðar komu „O. T.“, „Kun en
Spillemand“ og „De to Baron-
esser“ auk annars. Engin þess-
ara bóka hefði þó getað skapað
honum varanlega skáldfrægð.
Það voru æfintýrin, sem urðu til
þess. Ilafði hann fengist nokkuð
við æfintýragerð á þessum ár-
um, en með litlu safni æfintýra,
er liann gaf út 1835 vakti hann
fyrst verulega athygli. Þó sann-
aðist þar, að enginn er spámað-
ur í sinu föðurlandi, því að æfin-
týrin lágu í þagnargildi i Dan-
mörku þangað til aðrar þjóðir
fóru að dásama þau.
Hugur Andersen var þó fvrst
og fremst við leikhúsin. Hann
hafði langað til að verða leikari,
en það hafði ekki tekist, en nú
tók hann að semja leikrit, en þau
urðu honum öll til vonbrigða.
Við Ijóðagerð fjekst hann líka.
Ferðaminningar skrifaði hann,
að ógleymdri æfisögu sinni, sem
að undanteknum æfintýrunum
mun liafa verið mest lesin allra
bóka Andersens.
-----Það má merkilegt lieita,
að Andersen, jafn bljúgur og
hann var í lund, skyldi hafa þrótt
til að slíta sig frá heimilinu i
forboði móður sinnar og leggja
aleinn upp til Kaupmannahafnar
til að setjast þar að. Hann, skó-
arasonurinn frá Odense, hlýtur
að hafa haft ákveðinn vilja. Fjór-
tán dalir voru aleiga hans þegar
hann lagði upp í förina „út i
heiminn”, hinn 4. september
1819. Spotta og spotta úr leiðinni
fjekk hann að hanga aftan i
póstvagninum. En allar þjáning-
ar voru tilvinnandi til að ná tak-
markinu og þegar liann komst á
Friðriksbergshæð, skamt frá
Kaupmannahöfn, fanst lionum
liann standa á þröskuldi nýs lífs.
Fyrsti bústaður hans var í „Gard-
ergaarden“, óvistlegri krá í Vest-
urgötu, og löngum varð hann að
hafast við í dimmum og óhrein-
um kompum, i fátækrahverfum
borgarinnar. Það var fyrst eftir
að Jonas Collin hafði tekið hann
að sjqr og sent hann í skóla til
Slagelse, að úr fór að rætast fyr-
ir honum.
Frá endurminningum sínum
segir Andersen í „Mit Livs Even-
tyr“ og er sú bók æfintýri út af
fyrir sig, og ein af skemtilegustu
og hugðnæmustu sjálfsæfisögum
sem hægt er að finna. — Og ann-
að æfintýri hefir hann skrifað
um sjálfan sig, „Andarungann
ljóta“, sem allir hjeldu að væri
ófjelegur andarungi en varð fag-
ur svanur.
Æfintýri Andersen eru vinsæl
bók hjer á landi. Steingrímur
beitinn Thorsteinsson þýddi þau
í'lest ef ekki öll og gaf út stórt
safn af þeim og var sú bók mik-
ið keypt og mun nú uppseld. Hjá
öðrum þjóðum er eftirspurn eft-
ir æfintýrunum svo mikil, að
stundum gefa mörg forlög þau
úl samtímis. Þau eru lesin um
allan heim, suður í Afríku, aust-
ur í Japan — Japanar hafa sjer-
staklega mikið dálæti á H. C.
Andersen — inni i frumskógum
Indlands og norður á tundrum
Síberíu.
Það er sjaldgæft að haldið sje
upp á 125 ára afmæli manna.
En það er til marks um vinsældir
Andersens í föðurlandi sínu, að
þegar 125 ára afmæli lians var
lialdið liátiðlegt annan apríl
síðastliðinn, þá varð sú minning
með fjölmennustu og tilkomu-
mestu liátíðum, sem lengi liafa
verið haldnar i Danmörku.
EINKENNILEG SKÖPUNARSAGA.
Blöðin i Japan hafa nýlega gefið
út fallegt og fjölskrúðugt verslunar-
hefti, sem þau nefna: „Present-Day
Japan“ og er sent víða um Evrópu.
í heftinu er skýrt frá iðnaði og
fjármálum Japana, menningu, stjórn-
málum, list og íþróttum o. fl. o. fl.
Það dregur sem sagt í stuttu máli
upp mjög glæsilega mynd af Japan
eins og það er í dag. Þarna eru grein-
ar um kirsuberjablómin og þann
þátt er þau eiga í daglegu lifi þjóð-
arinnar, um búddamyndir, japansk-
an mat og drykk og Evrópumenn-
ingu í Japan og er þar bæði skemti-
lega og greinilega skýrt frá.
Teikningar þær, sem hjer birtast
eru í japönsku goðafræðinni. Jap-
anska sköpuliarsagan er einstök í
sinni röð. Hún segir frá þvi aðíárdegi
alda þegar guðinn Izanagi-no-Mikoto
og gyðjan Izanami-no-Mikoto komu
niður til jarðarinnar og tóku að eign-
ast börn, hafi Japan flotið á sjónum
eins og vígahnöttur og hafi þá engar
fastar eyjar verið til. Það leit út inn-
an eins og egg. Guðinn og gyðjan á-
kváðu að setjast að á þessum hnetti,
þau stóðu upp á regnboga er Iá þvert
yfir himininn og stungu spjóti niður
í hið mjúka efni. Þau hrærðu upp í
því með spjótsoddinum. Fjell þá dropi
á sjávarflötinn og varð að eyju. Á
eyju þessa komu guðirnir og gerðu
hana að aðsetursstað sínum. Sköpuðu
þau nú alt það sem til er, að lokum
fæddi gyðjan eldguðinn, brendi sig
og dó.
Izanagi-no-Mikoto fór á eftir henni
yfir á land hinna dauðu, en gyðjan
vildi ekki veita honum áheyrn. Hún
varð að tala við guð þann er ríkti
yfir dánarheimunum og biðja hann
um að leyfa sjer að verða við ósk
eiginmanns síns og fara með lionum
aftur á lifenda land. Hann fjekk þó
ekki að sjá hana. Izanagi ,gerðist ó-
þolinmóður og elti hana og komu þá
allskonar óliöpp fyrir hann. Var kona
hans að síðuslu farin að gera honum
ýmsar skráveifur, lenti síðast í deil-
um, sem luku með því að konan hót-
aði því að hún skyldi kæfa þúsund
manns á degi hverjum.
— Þá skapa jeg eittþúsund og fimm
liundruð, sagði maðurinn, og er það
orsök þess að fleiri fæðast en deyja
á jörðinni.
Þó að Gyðingar sjeu nú hvattir
til að flytja til Jerúsalem fer því
fjarri að þessi Gyðingdbær hafi
flesta íbúa af Gyðingakyni allra
bæja í heimi. í Jerúsalem eru aðeins
48 þúsund Gyðingar, en í New Yorlc
1750 þúsund, Chicago 375 þúsund,
Varsjava 322 þúsund, Philadelphia
275 þúsund, Budapest 213 þúsund,
Wien 201 þúsund og London 200 þús.
----x-----
Nálægt Halmstad í Svíþjóð dó ný-
lega nærri heil fjölskylda úr lungna-
bólgu á hálfum mánuði, fjögur syst-
kyni og tvö börn eins þeirra.
■---x-—-
Nýlega dó átta ára gömul telpa i
London. Hún hafði rjett- áður fengið
nýja skó, sem voru of litlir svo að
fleiður hafði komið á liæl telpunnar
og eitrun lilaupið í fótinn. Varð að
taka fótinn af, en eitrunin hafði grip-
ið svo um sig, að telpan dó tveimur
tímum síðar.
----x-----
Nýjasta tiska í Bandaríkjunum ersú
að stúlkur noti brjefsefni af sama
lit og er í kjólunum þeirra. Það fer
að verða erfitt að tolla i tískunni úr
þessu.
----x-----
í Múnchen ætla menn nú að fara
að keppa við íbúana í Oberammer-.
gau og sýna píslarsöguleiki í sumar.
í leikflokknum verða 65 dansarar, 50
leikendur og 20 hljóðfæramenn.
-----x-----