Fálkinn - 07.03.1941, Qupperneq 3

FÁLKINN
3
\
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6.
Blaðið kemur út hvern föstudag.
kr. 6.00 á ársfj. og 24 kr. árg.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millim.
HERBERTSprent.
Skradðaraþankar.
Hað hefir orðið raunasaga ýmsra
þjóða, síðan liörmungin siðasta liófst
í algleyming, að verða að lúta fyrir
erlendu ofbeldisvaldi og glala sjálf-
stæði sínu. Það er þjóð, sem var
beitt þrælatökmn Versalasamning-
anna, sem þessu veldur nú. Hún
getur sagt, að hún hafi verið heitt
þrælatökum — en hvernig hefðu tök
hennar orðið á andstæðingunum, ef
hún hefði sigrað? Hingað til hefir
enginn friður verið settur eftir styrj-
öld án þess að andstæðingi sigur-
vegarans liafi verið misþyrmt, að
meira eða minna leyti. Versalasamn-
ingarnir voru jafnvel skárri í þessu
efni, en flestir aðrir friðarsamn-
ingar — og það var Lloyd George
að þakka. Að þeir urðu ekki hetri
má kenna Clemenceau, forsætisráð-
herra Frakka, þáverandi.
Stríðið núverandi hófst raunveru-
lega með riftun á samningunum í
Miinchen, sem gerðir voru haustið
1938. Þáverandi forsætisráðherra
Breta, Neville Chamerlain gerðist til
þess, fyrstur allra enskra forsætis-
ráðherra, að fara á fund erlends rík-
isstjóra, sem raunverulega hafði
móðgað breska heimveldið. Svo
sterk var viðleitni hans á því, að
afstýra heimsstyrjöld.
Hann leitaðist við að halda jafn-
væginu í Evrópu, en þar var auðsjá-
anlega um staðleysuhugsjón að, ræða.
Tjekkóslóvakía var limuð sundur
og kjarninn úr því ríki gekk Þjóð-
verjum á hönd, 15. mars 1939. Þar
fullkomnuðust riftanirnar á þeim liá-
tíðlegu samningum, sem gerðir voru
i Múnchen. Stríðsyfirlýsing Þjóð-
verja var þá fulllcomin og engin von
um friðsamleg málalok framar.
Styrjöldin hefir nú staðið rúmlega
hálft annað ár og virðist ekki enn
rofa fyrir því, að hún hætti í bráð.
Óhemju verðmætum er fórnað á alt-
ari stríðsgoðsins og miljónir manna
standa undir vopnum, í stað þess að
stunda arðberandi vinnu. Öllum þjóð-
um er enn i fersku minni ástandið
eftir síðustu heimsstyrjöld, þreng-
ingar og kreppa alskonar, sem ekki
var að fullu yfirunnið, þegar nýja
hörmungin skall á. Hvernig verður
það eftir þessa styrjöld? Tæplega
betra. Sennilega verra. Og á þessum
viðsjártímuin eigum við að taka eitt
mikilverðasta skrefið, sem við höfum
nokkurntíma tekið í stjórnmálum.
Sumir vilja flýta sjer svo mikið að
stíga þetta skref, að þeir vilja ekki
einu sinni fara að lögum. En enu
tímarnir þannig nú, að vert sje að
flýta sjer. Við vitum ekki enn, hvern-
GÍSLI J. JOHNSEN
SEXTUGUR
Gísli J. Johnsen.
Framfarasaga
Vestmannaeyja á
þessari öld, er
tengd við nöfn
ýmsra dugnaðar-
manna, en þó
hyggj um vj er að
engum sje gert
rangt til þó að
G. J. Jolmsen kon-
súll sje talinn þar
fremstur í flokki.
Iiin mikla atorku-
æfi hans er mjög
bundin framför-
um i Eyjum.
Gísli Johnsen
er borinn og barn-
fæddur í Vest-
mannaeyjum þann
10. mars 1881 og
er því að nálgast
sextugsafmæli sitt.
Voru foreldrar
hans Jóliann Jörg-
en Johnsen veit-
ingamaður og
Anna Sigríður
Árnadóttir, ættuð
frá Svínafelli í Öræfum. Átján
ára gamall eignaðist hann hlut
í fyrsta bátnum sínum, var það
sexæringur, en róðrarskip munu
þá alls liafa verið eittlivað tíu
til tólf i kaupstaðnum. Árið eft-
ir eignaðist liann helming í öðr-
um báti og sama ár, aldamóta-
árið eignaðist liann fyrsta heila
skipið, sem hann nefndi „Nýju
öldina“. Það nafn varð tákn-
rænt fyrir athafnir Gisla, þær
er á eftir fóru, því að segja má,
að blómasaga Vestmannaeyja
hefjist með öldinni.
Árið 1904 ljet Gísli smíða
Ofviðri -
Á aðra viku hefir verið óyenjuleg
veðurharka um land alt, en þó eink-
um við Suðvesturland. Hámarki sinu
náði veðurofsinn aðfaranótt föstu-
dags síðastliðins og varð veourhæðin
þá tólf stig, eða það mesta, sem
vindhraðamælar ná yfir. Afleiðingar
þessa veðurs urðu miklar og raunar
ekki frjett um þær að fullu, þegar
þetta er ritað, því að símasamband
úl um land rofnaði víða og af sjón-
um er ekki fullfrjett enn.
Tvö útlend skip strönduðu hjer
hlið við hlið í Rauðarárvíkinni á
föstudagsnóttina, danska skipið ,Sonja
Mærsk', sem hjer er í förum fyrir
enslui stjórnina og portugalskt skip
„Ourem“, sem var nýkomið liingað
lilaðið sementi til firmans H. Bene-
ig viðhorfið verður í heiminum eftir
ófriðinn, en það er þó mikilsvert, að
geta sjeð, livernig heimurinn liti út
og livar völdin verði eftir stríðið.
Þessvegna er allur varinn góður og á-
stæðulaust að liraða mjög málunum.
fyrsta vjelbátinn, sem kom til
Eyja, var hann smíöaður i
Reykjavik og fyrsti vjelbátur-
inn á Suðurlandi. Yarð nú
„skamt stórra högga á milli“ og
fjölgaði vjelhátunum jafnt og
þjett og jafnframt stækkuðu
þeir og' urðu á allan hátt full-
komnari. Það er alkunna, að
Gísli hefir jafnan gert mildar
kröfur lil háta sinna, hæði um
styrkleik, vöndun vjela og ann-
an úthúnað, svo sem talstöðvar
og loftskeytaúthúnað og gefið
öðrum gott fordæmi í því efni.
Árið 1907 kom hann upp vjela-
viðgerðarstofu í Eyjum, en ári
síðar fyrsta vjelbúna frystihús-
inu. Það var og hann sem gekst
fyrir þvi, að koma Vestmanna-
eyjum í símasamband við sim-
kerfi landsins, þvi að landsím-
inn hafði ekki sjeð sjer fært að
leggja í þetta. Síðar keypti svo
landsíminn Vestmannaeyjasím-
ann og bæjarkerfið. Þá stofn-
aði Gisli og fyrstu fiskmjöls-
verksmiðju hjer á landi, árið
1913. Sparisjóður var kominn í
Eyjum áður en bankarnir settu
útihú þar, og var Gisli formað-
ur hans frá 1909 til þess að ís-
landsbanki keypti sparisjóðinn
og stofnaði útbú i Evjum, árið
1919.
Árin 1907—31 var hann bresk-
ur ræðismaður í Vestmannaeyj-
um og árum saman í sýslunefnd
og síðan bæjarstjórn. Þá var
hann formaður frakkneska spit-
alans þar um langt skeið, en
árið 1927 rjeðst liann í að koma
upp nýtísku sjúkrahúsi fyrir 40
sjúklinga. Póstafgreiðslumaður
var hann 1904—27. Þá keypti
hann og prentsmiðju og beitti
sjer fyrir útgáfu blaðs í Eyjum.
Árið 1924 fluttist Gísli búferl-
um til Reykjavíkur og hafa þau
hjónin frú Ásdís og hann búið
hjer síðan, þó margar hafi Gisli
farið ferðirnar til Eyja síðan.
Þau hjónin giftust árið 1904.
Gísli stofnaði hjer umboðs- og
heildverslun árið 1931 og hefir
relcið hana síðan. Hefir hann
eigi legið á liði sínu síðan, eins
og best má marka af þeim
fyrirtækjum, er hann hefjr átt
hlut að. Þannig var hann frum-
kvöðull að stofnun li. f. Shell
á íslandi og h.f. Olíusalan og
í stjórn beggja frá byrjun. Með-
stofnandi fjölda margra fjelaga
í Reykjavik, svo sem Fiskiveiða-
fjelaginu ísland, Sjóvátryggingar-
fjelagsins, h.f. ísaga, Eimskipa-
Frh. á bls. 14.
Skiptapar - Manntjón
diktsosn & Co. og vörum til áfengis- þcss skips ekki veri'ð byrjuð þegar
verslunar ríkisins. Hafði afferming Frh. á bls. 14.
Úr krikanum veslan við Sprengisand. Þar sjest á bátana „Kristinu"
og „Vestra“.