Vikan - 19.09.1956, Síða 5

tína um að heimsækja hann. Greta kom oftast á
morgnana, þegar Valentína þurfti að sinna fyrir-
tæki sínu. Valentína hefur lika haldið áfram að
sauma föt Gretu. Einu sinni mættu þær báðar
nákvæmlega eins klæddar í kvöldverðarboð (í
bláum popplínkjólum með hvítum blússum). Þar
sem þær eru all líkar frá náttúrunnar hendi,
höfðu greitt hár sitt eins, snyrt andlitið á sama
hátt og báru samskonar skartgripi, þá vakti
lcoma þeirra geysilega athygli.
Þegai' Greta fór í fyrsta skipti til Svíþjóðar
eftir stríðið, árið 1946, þá var Schlee í fylgd með
henni. 1 Stokkhólmi tók Max Gumpel á móti
þeim og fékk þeim einbýlishús sitt í Álgö til
umráða. Síðan hafa Greta og Schlee farið marg-
ar ferðir til Evrópu saman. Öðru hverju er Valen-
tína í fylgd með þeim. Fyrir nokkrum árum
keypti Greta íbúð við Hudsonfljótið í sama húsi
og íbúð Schlee og Valentínu við 52-götu í New
York.
Greta skipuleggur lifnaðarhætti sína samkvæmt
ákveðnum reglum. 1 hittifyrra flaug hún til Eng-
lands með Schee, sem skildi hana þar eftir hjá
Cecil Beaton. (Sumarið áður hafði hún verið gest-
ur Beatons i sex vlkrui'og j'erið kynnt fyrir því
fólki sem hann umgengst. Meðal annarra hafði
hún hitt Margareti prinsessu og virtist fara mjög
vel á með þeim). Hún stanzaði í þrjár vikur í
Englandi, flaug síðan til Parísar, þar sem Schlee
beið hennar og ferðaðist svo til Austurrikis, þar
sem hún blandaðist í hóp Rotschilds baróns og
fylgdarliðs hans. Nokkru eftir komuna til New
York aftur, spurði einhver hana hvernig hún
hefði haft það á meginlandinu.
Með þreytulegri röddu svaraði hún: „Það var
blátt áfram hræðilegt“. Vinir Gretu vita að
á vissa staði. Minnst einu sinni í viku kemur
hún í „Parke-Bernet Galleri", þar sem hún skoð-
ar húsgögnin, myndirnar og silfurmunina, sem á
að selja á laugardagsuppboði fyrirtækisins. Oft-
ast er Rotschild barón fylginautur hennar á þess-
um ferðum. Þau fara saman á uppboðin, en
ennþá hefur enginn heyrt Gretu hrópa tilboð
sitt í eitt einasta skipti. Listmunauppboðið veitir
Gretu bara tækifæri til að koma innan um annað
fólk án nokkurra skuldbindinga. Og það er vafa-
laust engin tilviljun að hún var fjarverandi dag-
inn sem listmunasalan hafði á boðstólum safn
teikninga, sem söngkonan Hildegarde hafði átt,
þar á meðal nokkrar frægar teikningar af Gretu
Garbo eftir Mexikanann Covarrubias. En Schlee
var þar og fékk þær slegnar sér fyrir 270 dali.
Á rigningarkvöldum fer Greta oft í Plaza-

Þessi mynd er tekin síðastliðið sumar, þegar Greta
var á ferðinni í París, á leið til Svíþjóðar, ásamt
„fjármálaráðunaut“ sínum George Schlee. Enn-
þá notar hún svörtu gleraugun sem dulbúning.
stundum getur verið ákaflega erfitt að gera
henni til hæfis og þeir forðuðust það að setja
þessi hryssingslegu ummæli í samband við Schlee,
Beaton, baróninn, fyrrverandi konu hans eða
aldraða móður hans.
30. KAFLI
Þegar Greta kom aftur frá Evrópu 1946, var
hún spurð um framtíðaráform sín. ,,Ég hef eng-
in áform“, svaraði hún. „Hvorki um kvikmynd-
i'r né leikrit. Ég hef engin áform og ég hef ekki
einu sinni neinp stað til að búa á. Ég læt mig
bara berast með straumnum". Þetta er óvenjulega
heinskilið svar. Greta hefði ekki getað fundið
betri lýsingu á lifnaðarháttum sínum, síðan hún
hætti að leika í kvikmyndunum — hún lætur sig
bara berast með straumnum.
„Hvernig eyðirðu tímanum í New York?“ spurði
evrópskur vinur hennar hana nýlega. „Ég veit
það ekki“, svaraði Greta. „En stundum set ég
á mig hatt, fer í kápu og held út í borgina. Svo
fylgist ég með straumnum."
Oft hittir maður hana á Fimmtugötu, í Central-
garðinum eða Madison. Oftast lætur hún sér
nægja að skoða í búðargluggana, en það kemur
fyrir að hún gengur inn í búð, til að kaupa ein-
hvern smáhlut. Þar sem hún er oftast klædd lítt
ábérandi og litlausum fötum og hefur lagt til
hliðar gleraugun frægu, þá þekkist hún ekki oft.
Iiún gengur enga ákveðna leið á þessum göngu-
ferðum sínum, en þó kemur hún engu að síður
kvikmyndahúsið, lítið bíó, sem sýnir einkum út-
lendar myndir. „Greta vill ekki láta þrengja að
sér“, segir eigandi þess. „Ef fullt er á svölunum
og við útvegum henni stúku, sýnir hún okkur
þakklæti, sem ekki er nein uppgerð.“ Yfirleitt
geðjast afgreiðslufólki, vaktmönnum og öðru
þjónustufólki ákaflega vei að Gretu.
Hún er þó ekki alltaf eins einmana og maður
kynni að ætla. Hún borðar oft hádegisverð með
Schlee eða Rotchild eða með fjölskyldu Johns
Gunthei'. Og það kemur ekkert sjaldan fyrir að
hún drekki siðdegiste í Moderne-safninu með
forstöðumanni þess, Allen Porter. Hún hringir
alltaf á undan sér og stendur alltaf skyndilega
upp til að fara. Einhver hefur sagt, að hún
„líkist mest Kolumbrííufugli. Hún setjist andar-
tak á handarbakið á manni og svo flögri hún
áfram.“
Fylginautar hennar við kvöldverðinn eru oft-
ast þeir Schlee, Rotschild eða Hauser. Hún kem-
ur aldrei á „vinsæla" staði, en hefur mikið dá-
læti á tveimur veitingahúsum. Baron Rotschild
kemur með henni á „The Viennese Room“, en
Schlee til „Sernons", sem einkum hefur brasilískan
mat. Hún hrósar oft matnum, drekkur í hófi
— eitt glas af vodka og örlítið af víni — en legg-
ur alltaf áherzlu á að öll fita sér fjarlægð af
kjötinu.
í fylgd með Schlee eða Rotschild hættir hún
sér stundum í „fjölmennari boð“. Oft eru þau
þannig undirbúin, að fólk hugsar sér að láta
sem hún sé eins og hver annar gestur og reynir
að forðast það að fara með hana eins og Gretu
Garbo. En það reynist oftast ómögulegt að halda
blekkingunni áfram. Hvernig sem farið er að,
myndast eins og auður hringur utan um hana.
„Það er álíka erfitt að vera eðlilegur í návist
hennar og innan um konunga", hefur samkvæmis-
kona í New York sagt.
Sé Greta ein með einhverri manneskju getur
hún átt við hana langvinnar samræður — oftast
talar hún um ferðalög. Hún forðast það alltaf
að fella dóma um fólk. En tal hennar kemur fólki
oft á óvart og það er stundum erfitt að fylgjast
með hvað hún er að fara.
En þó Greta þiggi nú orðið gjarnan boð, þá
tekur hún næstum aldrei á móti neinum heima
hjá sér. Það er sagt í gamni að einasti maður-
inn sem nokkurn tíma hafi komizt inn á heimili
hennar í Hollywood, hafi verið innbrotsþjófur.
Vinir hennar undrast það oft, hversvegna hún
býður aldrei neinum heim. Þorir hún ekki að
leyfa neinum að skyggnast inn í einkalíf sitt eða
hefur hún enga hæfileika sem gestgjafi? Það
skiptir i rauninni engu máli. Það verða alltaf
nógu margir, sem vilja bjóða Gretu Garbo heim
til sín.
Þannig eyðir Greta dögunum i kæruleysislegu
tilbreytingarleysi. „Engum duga æfidagarnir“,
hefur þekkt leikkona og vinkona Gretu sagt. „En
Greta gerir ekki neitt. Hún bara fleygir frá sér
æfi sinni. Hún talar alltaf um síðustu kvikmynd-
ina sína eins og gröf, og það er svo heimskulegt
af henni. Enginn listamaður getur komizt hjá
hrakförum. Það er prýðilegur 'árangur að vekja
hrifningu í þremur kvikmyndum. Og hún hef-
ur aðeins farið hrakfarir einu sinni á æfinni.
Það er næstum óhæfilegt. Hún hefði getað gert
svo maigt dásamlegt í öll þessi ár.“ Þetta sér
Greta auðvitað líka, og þar er að finna orsökina
fyrir því hve skapstirð hún er. Tilraun hennar
til að byrja aftur fór út um þúfur, og nú hefur
hún engan Stiller hjá sér, til að telja kjark í sig.
Alice B. Toklas komst sennilega nær sannleik-
anum en hana grunaði, þegar hún kallaði hana
„Mademoiselle Hamlet“.
Greta Garbo hefði kannski getað lifað öðru,
svo maður segi ekki hamingjusamara lífi, ef
hún hefði getað felt sig i þetta hefðbundna Holly-
woodmót, látið almenning eiga hlutdeild í lífi sínu,
auglýst sáputegundir og sígarettur, barið trumb-
ur fyrir sjálfa sig og látið í té asnaleg blaða-
viðtöl um ástarmál sín. Greta gerði ekkert af
þessu. Hún beygði sig aldrei. Hún hafði til að bera
göfgi, virðuleika og snilli. Hún var kannski ekki
neitt afburða gáfuð fremur en margir aðrir mikl-
ir leikarar, en fyrir framan kvikmyndavélina
fylgdi hún eðlishvöt sinni, sem var full af andagift
og aldrei leiddi hana afvega. Svo sterk var þessi
eðlishvöt hennar, að hún gaf hugmynd um mikl-
ar gáfur. Greta var sannur listamaður og hún
beitti list sinni á sama hátt og hún lifði lífi
sínu; án þess að gefa almenningsálitinu gaum.
„Hún er hugrökk, hún hefur hugrekki til að vera
hún sjálf,“ segir einn af vinum hennar í Evrópu.
Fegurð Gretu og hæfileikar, leyniblærinn yfir
henni, töfrar hennar og það hve ótrúlega heill-
andi hún er, hefur gert hana að ódauðlegri
. helgimynd, sem þegar hefur verið skilað yfir
til næstu kynslóðar. Meðal yngri gáfumanna, sem
hiklaust viðurkenna þessa helgimynd, er hinn
27 ára gamli gagnrýnandi Lundúnablaðsins
„Observer," Kenneth Tynan, sem almennt er lit-
ið á sem enfant terrible meðal ensku leikgagn-
rýnendanna. Rynan, sem enn var með bleyju,
þegar Greta-sló í gegn í „Þrá“, hitti hana nýlega
í fyrsta skipti og lét í ljósi áhrifin af þeirri
kynningu með orðunum: „Það sem maður sér í
konu. þegar maður er drukkinn, það sér maður
í Gretu Garbo ódrukkinn.“
Og þannig mun helgimyndin af Gretu lifa til
eilífðar.
Sögulok
o